اجل در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۳ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۳۷

مقدمه

اجل: به‌ سر رسیدن، سرآمد، سر رسید^[۱]، مهلت نهایی برای مرگ^[۲]، مدت تعیین‌ شده برای چیزی^[۳].

وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لَا يَسْتَأْخِرُونَ^[۴].

همچنان‌که برای هر انسانی، دوره‌ای برای زندگانی و زمانی برای مرگ وجود دارد، که قرآن کریم از آن به "اجل مسمی" وَهُوَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ بِاللَّيْلِ وَيَعْلَمُ مَا جَرَحْتُمْ بِالنَّهَارِ ثُمَّ يَبْعَثُكُمْ فِيهِ لِيُقْضَى أَجَلٌ مُسَمًّى ثُمَّ إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ ثُمَّ يُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ^[۵] یاد می‌کند، برای تمدن‌ها و امت‌ها نیز دوره و اجلی قطعی نزد خداوند در نظر گرفته شده است^[۶]

وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ^[۷]؛ به این معنا که هر امتی دوره‌ای معیّن برای استخلاف بر روی زمین و اقتدار دارد که تقدم و تأخری در آن نیست^[۸]. این مسئله از سنن قطعی الهی و حاکم بر جوامع بشری است؛ امّا طول و مدت این اجل در امت‌ها و تمدن‌ها متفاوت و مختلف است و به هدایت‌پذیری یا مخالفت و دشمنی آنان در مقابل دستورهای الهی بستگی دارد که سنن و قوانین الهی متکفل بیان آنها هستند^[۹].^[۱۰]

اجل در دانشنامه فقه سیاسی

اجل: زمان، هنگام، سررسید موعد، وقت موعود. یکی از مسائل و مباحث فقهی مطرح در باب جهاد، «اجل» است. اجل به معنای مدت زمانی که در قضای الهی برای هر انسان تقدیر شده و تا آن لحظه در سایه چتر حمایتی و حفاظتی خدا قرار داد و اعتقادی است که مؤمن را در مسیر جهادش و موضع‌گیری‌های متعهدانه‌اش در برابر رویدادها از یک حالت اطمینان روحی، ثبات فکری و یقین برخوردار می‌کند که استقامت و پایمردی و حماسه آفرینی را ایجاب می‌کند. ولی گاه انسان مرگ را برمی‌گزیند و به عشق شهادت در اجل تعجیل می‌کند. چه بسا که قضا نقض و گاه ابرام می‌شود و شهادت نصیب نمی‌شود و عمر طبیعی خود را به سر می‌برد و گاه با اعمال انتخابی چون صله رحم و صدقات در اجل تأخیر و گاه با قطع رحم و یا ظلم تعجیل می‌شود^[۱۱].

منابع

پانویس

↑ اسماعیل بن حماد جوهری، الصحاح، ج۴، ص۱۶۲۱؛ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۶۹۹.
↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۶، ص۱۷۸.
↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۶۵.
↑ «و هر امّتی را زمانه‌ای است و چون زمانه آنان سر آید نه ساعتی واپس می‌روند و نه پیش می‌افتند» سوره اعراف، آیه ۳۴.
↑ «و اوست که شبانگاه (در خواب) روان شما را می‌ستاند و می‌داند که به هنگام روز چه به دست آورده‌اید سپس در همین روز شما را (از خواب) برمی‌انگیزاند تا زمانی نام‌برده سر آید؛ آنگاه بازگشتتان به سوی اوست و سپس شما را از آنچه انجام می‌دهید آگاه می‌سازد» سوره انعام، آیه ۶۰.
↑ سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۸، ص۶.
↑ «و هر امّتی را زمانه‌ای است» سوره اعراف، آیه ۳۴.
↑ سید قطب، فی ظلال القرآن، ج۳، ص۱۲۸۵.
↑ محمد رشیدرضا، تفسیر المنار، ج۸، ص۴۰۲.
↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۴۷-۴۸.
↑ عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی، ص۹۷.

[1] اسماعیل بن حماد جوهری، الصحاح، ج۴، ص۱۶۲۱؛ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۶۹۹.

[2] خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۶، ص۱۷۸.

[3] حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۶۵.

[4] «و هر امّتی را زمانه‌ای است و چون زمانه آنان سر آید نه ساعتی واپس می‌روند و نه پیش می‌افتند» سوره اعراف، آیه ۳۴.

[5] «و اوست که شبانگاه (در خواب) روان شما را می‌ستاند و می‌داند که به هنگام روز چه به دست آورده‌اید سپس در همین روز شما را (از خواب) برمی‌انگیزاند تا زمانی نام‌برده سر آید؛ آنگاه بازگشتتان به سوی اوست و سپس شما را از آنچه انجام می‌دهید آگاه می‌سازد» سوره انعام، آیه ۶۰.

[6] سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۸، ص۶.

[7] «و هر امّتی را زمانه‌ای است» سوره اعراف، آیه ۳۴.

[8] سید قطب، فی ظلال القرآن، ج۳، ص۱۲۸۵.

[9] محمد رشیدرضا، تفسیر المنار، ج۸، ص۴۰۲.

[10] نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۴۷-۴۸.

[11] عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی، ص۹۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{مدخل مرتبط
 | موضوع مرتبط = اجل
-| عنوان مدخل  = [[اجل]]
+| عنوان مدخل  = اجل
 | مداخل مرتبط = [[اجل در قرآن]] - [[اجل در کلام اسلامی]] - [[اجل در فقه سیاسی]]
 | پرسش مرتبط  =
@@ خط ۱۳: / خط ۱۳: @@
 همچنان‌که برای هر [[انسانی]]، دوره‌ای برای زندگانی و زمانی برای [[مرگ]] وجود دارد، که [[قرآن کریم]] از آن به "[[اجل]] مسمی" {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ بِاللَّيْلِ وَيَعْلَمُ مَا جَرَحْتُمْ بِالنَّهَارِ ثُمَّ يَبْعَثُكُمْ فِيهِ لِيُقْضَى أَجَلٌ مُسَمًّى ثُمَّ إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ ثُمَّ يُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ}} <ref>«و اوست که شبانگاه (در خواب) روان شما را می‌ستاند و می‌داند که به هنگام روز چه به دست آورده‌اید سپس در همین روز شما را (از خواب) برمی‌انگیزاند تا زمانی نام‌برده سر آید؛ آنگاه بازگشتتان به سوی اوست و سپس شما را از آنچه انجام می‌دهید آگاه می‌سازد» سوره انعام، آیه ۶۰.</ref> یاد می‌کند، برای تمدن‌ها و [[امت‌ها]] نیز دوره و اجلی قطعی نزد [[خداوند]] در نظر گرفته شده است<ref>سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۸، ص۶.</ref>
-{{متن قرآن|وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ}}<ref>«و هر امّتی را زمانه‌ای است» سوره اعراف، آیه ۳۴.</ref>؛ به این معنا که هر امتی دوره‌ای معیّن برای [[استخلاف]] بر روی [[زمین]] و [[اقتدار]] دارد که تقدم و تأخری در آن نیست<ref>سید قطب، فی ظلال القرآن، ج۳، ص۱۲۸۵.</ref>. این مسئله از [[سنن]] قطعی [[الهی]] و [[حاکم]] بر [[جوامع بشری]] است؛ امّا طول و مدت این [[اجل]] در [[امت‌ها]] و تمدن‌ها متفاوت و مختلف است و به هدایت‌پذیری یا [[مخالفت]] و [[دشمنی]] آنان در مقابل [[دستورهای الهی]] بستگی دارد که [[سنن]] و [[قوانین الهی]] متکفل بیان آنها هستند<ref>محمد رشیدرضا، تفسیر المنار، ج۸، ص۴۰۲.</ref><ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص:۴۷-۴۸.</ref>.
+{{متن قرآن|وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ}}<ref>«و هر امّتی را زمانه‌ای است» سوره اعراف، آیه ۳۴.</ref>؛ به این معنا که هر امتی دوره‌ای معیّن برای [[استخلاف]] بر روی [[زمین]] و [[اقتدار]] دارد که تقدم و تأخری در آن نیست<ref>سید قطب، فی ظلال القرآن، ج۳، ص۱۲۸۵.</ref>. این مسئله از [[سنن]] قطعی [[الهی]] و [[حاکم]] بر [[جوامع بشری]] است؛ امّا طول و مدت این [[اجل]] در [[امت‌ها]] و تمدن‌ها متفاوت و مختلف است و به هدایت‌پذیری یا [[مخالفت]] و [[دشمنی]] آنان در مقابل [[دستورهای الهی]] بستگی دارد که [[سنن]] و [[قوانین الهی]] متکفل بیان آنها هستند<ref>محمد رشیدرضا، تفسیر المنار، ج۸، ص۴۰۲.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۴۷-۴۸.</ref>
 == اجل در دانشنامه فقه سیاسی ==
 اجل: [[زمان]]، هنگام، سررسید موعد، وقت [[موعود]].
-یکی از مسائل و مباحث [[فقهی]] مطرح در باب [[جهاد]]، «اجل» است. اجل به معنای مدت زمانی که در [[قضای الهی]] برای هر [[انسان]] تقدیر شده و تا آن لحظه در سایه چتر حمایتی و حفاظتی [[خدا]] قرار داد و [[اعتقادی]] است که [[مؤمن]] را در مسیر جهادش و موضع‌گیری‌های متعهدانه‌اش در برابر رویدادها از یک حالت [[اطمینان]] [[روحی]]، [[ثبات]] [[فکری]] و [[یقین]] برخوردار می‌کند که [[استقامت]] و [[پایمردی]] و [[حماسه]] آفرینی را ایجاب می‌کند. ولی گاه انسان [[مرگ]] را برمی‌گزیند و به [[عشق]] [[شهادت]] در اجل [[تعجیل]] می‌کند. چه بسا که [[قضا]] نقض و گاه ابرام می‌شود و شهادت نصیب نمی‌شود و عمر طبیعی خود را به سر می‌برد و گاه با [[اعمال]] انتخابی چون [[صله رحم]] و [[صدقات]] در اجل تأخیر و گاه با [[قطع رحم]] و یا [[ظلم]] تعجیل می‌شود.<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی]]، ص ۹۷.</ref>
+یکی از مسائل و مباحث [[فقهی]] مطرح در باب [[جهاد]]، «اجل» است. اجل به معنای مدت زمانی که در [[قضای الهی]] برای هر [[انسان]] تقدیر شده و تا آن لحظه در سایه چتر حمایتی و حفاظتی [[خدا]] قرار داد و [[اعتقادی]] است که [[مؤمن]] را در مسیر جهادش و موضع‌گیری‌های متعهدانه‌اش در برابر رویدادها از یک حالت [[اطمینان]] [[روحی]]، [[ثبات]] [[فکری]] و [[یقین]] برخوردار می‌کند که [[استقامت]] و [[پایمردی]] و [[حماسه]] آفرینی را ایجاب می‌کند. ولی گاه انسان [[مرگ]] را برمی‌گزیند و به [[عشق]] [[شهادت]] در اجل [[تعجیل]] می‌کند. چه بسا که [[قضا]] نقض و گاه ابرام می‌شود و شهادت نصیب نمی‌شود و عمر طبیعی خود را به سر می‌برد و گاه با [[اعمال]] انتخابی چون [[صله رحم]] و [[صدقات]] در اجل تأخیر و گاه با [[قطع رحم]] و یا [[ظلم]] تعجیل می‌شود<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی]]، ص۹۷.</ref>.
 == منابع ==
@@ خط ۲۸: / خط ۲۸: @@
 {{پانویس}}
-[[رده:اجل]]
+[[رده:مفاهیم قرآنی]]