| مداخل مرتبط = [[ذوی القربی در حدیث]] - [[ذوی القربی در فقه سیاسی]]
| پرسش مرتبط =
}}
'''ذوی القربی''' به معنای [[خویشاوندان]]، [[نزدیکان]] صاحبان [[قرابت]] و [[خویشاوندی]]. در اصطلاح [[قرآنی]] به [[خویشاوندان]] [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]] گفته شده است. به آن "[[قربی]]" و "[[ذی القربی]]" هم گفته می‌شود. آیۀ [[قرآن]] [[اجر رسالت]] [[پیامبر]] را [[مودّت]] ذوی القربی دانسته است: {{متن قرآن|قل لّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref>شوری، آیه ۲۳</ref> [[ابن عباس]] [[نقل]] می‌کند: چون این [[آیه]] نازل شد، گفتند: یا [[رسول الله]]، این [[خویشاوندان]] تو که [[مودّت]] آنان بر ما [[واجب]] شده چه کسانی‌اند؟ فرمود: [[علی]] و [[فاطمه]] و پسران آن دو.<ref>مجمع البیان، ج ۹ ص ۴۳، الغدیر، ج ۲ ص ۳۰۷</ref> این همان {{عربی|لکم المودّة الواجبة}} است که در [[زیارت جامعه]] نیز آمده است. [[مهرورزی]] نسبت به [[خاندان]] [[رسول]] یکی از [[واجبات]] به شمار می‌رود<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۲۷۲.</ref>.
== ذوی القربی در آیات قرآنی ==
{{همچنین|آیه مودت}}
==ذوی القربی در روایات==
در [[روایات]] متعددی نیز مقصود از آنان، [[ائمه]]، [[اهل بیت]]، [[عترت]] [[پیامبر]]، [[اصحاب کساء]] شمرده شده است. در [[حدیثی]] از [[امام علی]] {{ع}} [[نقل]] شده است: "بر شما باد [[محبّت]] به دودمان پیامبرتان، که این [[حق الهی]] بر شماست و [[حق]] شما را بر [[خدا]] حتمی ساخته است، آیا سخن [[خداوند]] را نمی‌بینید که فرمود: بگو: از شما چیزی بر [[ابلاغ]] [[رسالت]] نمی‌خواهم مگر [[دوستی]] دربارۀ [[خویشاوندان]]؟"<ref>{{متن حدیث| عَلَيْكُمْ بِحُبِّ آلِ نَبِيِّكُمْ فَإِنَّهُ حَقُّ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ الْمُوجِبُ عَلَى اللَّهِ حَقَّكُمْ أَلَا تَرَوْنَ إِلَى قَوْلِ اللَّهِ: «قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى}}؛ غرر الحکم، ج ۴ ص ۳۰۷ ح ۶۱۶۹</ref> در پرداخت [[خمس]] نیز، یکی از مصارف آن "ذوی القربی" است که این نام در کنار [[خدا]] و [[رسول]] قرار گرفته است: {{متن قرآن|فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى}}<ref>انفال، آیه ۴۱</ref> و در [[روایات]] متعددی مقصود از [[ذی القربی]] در [[آیه]]، [[خویشاوندان]] [[پیامبر]] و [[سادات]] از [[نسل]] او به شمار آمده است. [[مهرورزی]] و [[محبت]] به [[اهل بیت]] [[پیامبر]] که [[پاداش]] [[رسالت]] قرار داده شده، ثمره‌اش به خود [[امّت]] برمی‌گردد و از این [[مودّت]]، در [[دنیا]] و [[آخرت]] بهره‌مند می‌شوند و مورد [[رحمت الهی]] و [[شفاعت]] [[عترت]] قرار می‌گیرند. در آیه‌ای به این [[حقیقت]] چنین اشاره شده است: {{متن قرآن|قُلْ مَا سَأَلْتُكُم مِّنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَكُمْ...}}<ref>سبأ آیه ۴۷</ref>. در [[قرآن]]، [[نیکی]] به ذوی القربی نیز به عنوان یک کار [[پسندیده]] مطرح است: {{متن قرآن|وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ لاَ تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللَّهَ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِيمُواْ الصَّلاةَ وَآتُواْ الزَّكَاةَ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلاَّ قَلِيلاً مِّنكُمْ وَأَنتُم مُّعْرِضُونَ}}<ref> سوره بقره آیه ۸۳</ref>.
[[خاندان پیامبر]] و [[امامان]] [[معصوم]] برای [[اثبات]] [[فضایل]] خویش و [[نکوهش]] از [[ظلم]] دیگران به [[اهل بیت]]، پیوسته به این [[آیه]] [[استشهاد]] می‌کردند. به عنوان نمونه وقتی [[امام سجاد]] {{ع}} را به صورت [[اسیر]] وارد [[دمشق]] کردند، مردی از [[شامیان]] زخم زبان زد و بر کشته شدن مردان این قافلۀ [[اسیر]] [[شادمانی]] نمود. [[امام سجاد]] {{ع}} به او فرمود: آیا [[قرآن]] خوانده‌ای؟ گفت: آری. فرمود: آیا آیۀ {{متن قرآن|قل لّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}} را خوانده‌ای؟ گفت: مگر شما همانانید؟ فرمود: آری.<ref>الغدیر، ج ۲ ص ۳۰۹</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۲۷۲.</ref>
