روح القدس در قرآن: تفاوت میان نسخهها
(صفحهای تازه حاوی «{{جمع شدن|۶. حجت الاسلام و المسلمین هاشمی؛}} پرونده:11720.JPG|100px|right|بندانگشتی|[[سی...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[سید علی هاشمی ۱|سید علی هاشمی]]''' در پایاننامه ''«[[قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه (پایاننامه)|قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه]]»''، مقاله ''«[[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|علم امام تام یا محدود؟]]»'' و کتاب ''«[[علوم برگزیدگان (کتاب)|علوم برگزیدگان]]»'' در اینباره گفته است: | حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[سید علی هاشمی ۱|سید علی هاشمی]]''' در پایاننامه ''«[[قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه (پایاننامه)|قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه]]»''، مقاله ''«[[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|علم امام تام یا محدود؟]]»'' و کتاب ''«[[علوم برگزیدگان (کتاب)|علوم برگزیدگان]]»'' در اینباره گفته است: | ||
::::::*«در بصائر الدرجات، بابی با عنوان {{عربی|اندازه=155%|«أن [[روح القدس]] یتلقاهم إذ احتاجوا إلیه»}} آمده است که در آن روایاتی با این محتوا نقل شده است که اگر [[ائمه]]{{عم}}، از مسألهای آگاه نباشند، [[روح القدس]] علم آن را به ایشان میدهد. در کافی این روایات در ضمن بابی با عنوان دیگر نقل شده است. در کتاب شریف کافی، باب دیگری با عنوان {{عربی|اندازه=155%|«ذِکرُ الْأَرْوَاحِ الَّتِی فِی الْأَئِمَّةِ{{عم}}»}} <ref>سخن به میان آوردن از ارواحی که در امامان{{عم}} میباشد.</ref> نیز آمده است که روایات آن بیان میکنند که در پیامبران و اوصیای آنان، روحی به نام [[روح القدس]] قرار داده شده است که گرفتار خواب و غفلت و سرگرمی نمیشود و آنان از این طریق، علوم الهی را دریافت میکنند. روایات با این محتوا در بصائر نیز ذیل بابی مستقل بیان شده است. اشاره شد که در روایات متعددی بر این مطلب تأکید شده است که هرگاه علم به چیزی نزد [[ائمه]]{{عم}} نباشد، روح القدس آن را برای ایشان میآورد»<ref>[[قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه (پایاننامه)|قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه]]</ref>. | ::::::*«در بصائر الدرجات، بابی با عنوان {{عربی|اندازه=155%|«أن [[روح القدس]] یتلقاهم إذ احتاجوا إلیه»}} آمده است که در آن روایاتی با این محتوا نقل شده است که اگر [[ائمه]]{{عم}}، از مسألهای آگاه نباشند، [[روح القدس]] علم آن را به ایشان میدهد. در کافی این روایات در ضمن بابی با عنوان دیگر نقل شده است. در کتاب شریف کافی، باب دیگری با عنوان {{عربی|اندازه=155%|«ذِکرُ الْأَرْوَاحِ الَّتِی فِی الْأَئِمَّةِ{{عم}}»}} <ref>سخن به میان آوردن از ارواحی که در امامان{{عم}} میباشد.</ref> نیز آمده است که روایات آن بیان میکنند که در پیامبران و اوصیای آنان، روحی به نام [[روح القدس]] قرار داده شده است که گرفتار خواب و غفلت و سرگرمی نمیشود و آنان از این طریق، علوم الهی را دریافت میکنند. روایات با این محتوا در بصائر نیز ذیل بابی مستقل بیان شده است. اشاره شد که در روایات متعددی بر این مطلب تأکید شده است که هرگاه علم به چیزی نزد [[ائمه]]{{عم}} نباشد، روح القدس آن را برای ایشان میآورد»<ref>[[قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه (پایاننامه)|قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه]]</ref>. |
نسخهٔ ۱۱ دسامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۱:۲۶
حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید علی هاشمی در پایاننامه «قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه»، مقاله «علم امام تام یا محدود؟» و کتاب «علوم برگزیدگان» در اینباره گفته است:
- «در بصائر الدرجات، بابی با عنوان «أن روح القدس یتلقاهم إذ احتاجوا إلیه» آمده است که در آن روایاتی با این محتوا نقل شده است که اگر ائمه(ع)، از مسألهای آگاه نباشند، روح القدس علم آن را به ایشان میدهد. در کافی این روایات در ضمن بابی با عنوان دیگر نقل شده است. در کتاب شریف کافی، باب دیگری با عنوان «ذِکرُ الْأَرْوَاحِ الَّتِی فِی الْأَئِمَّةِ(ع)» [۱] نیز آمده است که روایات آن بیان میکنند که در پیامبران و اوصیای آنان، روحی به نام روح القدس قرار داده شده است که گرفتار خواب و غفلت و سرگرمی نمیشود و آنان از این طریق، علوم الهی را دریافت میکنند. روایات با این محتوا در بصائر نیز ذیل بابی مستقل بیان شده است. اشاره شد که در روایات متعددی بر این مطلب تأکید شده است که هرگاه علم به چیزی نزد ائمه(ع) نباشد، روح القدس آن را برای ایشان میآورد»[۲].
- «در بصائر الدرجات، بابی با عنوان « أن روح القدس یتلقاهم إذ احتاجوا إلیه»[۳] آمده و در آن روایاتی با این محتوا نقل شده است که اگر ائمه(ع) از مسئلهای آگاه نباشند، روح القدس علمِ آن را به آنان میدهد. در این مجموعه ۱۳ روایت نقل شده است که ۱۲ روایت بیانگر محتوای یاد شده هستند. این روایات مستفیضاند. در کافی این روایات در ضمن بابی با عنوانی دیگر نقل شدهاند. روایات ۳، ۴ و ۵ این باب در این موضوع است که روایت چهارم موثق است. در کتاب شریف کافی، بابی دیگر نیز با عنوان «ذِكْرُ الْأَرْوَاحِ الَّتِي فِي الْأَئِمَّةِ»[۴] آمده است و روایات آن بیان میکنند که در پیامبران و اوصیای آنان، روحی به نام روح القدس قرار داده شده است که گرفتار خواب و غفلت و سرگرمی نمیشود و آنان از این طریق، علوم الهی را دریافت میکنند. سند روایت اول از این چند روایت صحیح است. روایات با این محتوا در بصائر نیز ذیل بابی مستقل بیان شدهاند. در این مجموعه، شش روایت نقل شده است که تنها روایت اول آن سند صحیح دارد. در باب دیگری در کتاب کافی از روحی دیگر خبر داده شده که مأمور راهنمایی و تأیید علمی ائمه(ع) است. در این باب، شش روایت نقل شده است که روایات ۲، ۵ و ۶ آن موثق و روایات ۱، ۳ و ۴ سند صحیح دارند. در بصائر نیز این روایات ذیل بابی با عنوان «أنهم یخاطبون و یسمعون الصوت و یأتیهم صور أعظم من جبرئیل و میکائیل». [۵] در این باب، هشت روایت درباره این موضوع نقل شده که روایت دوم موثق و روایت سوم این باب دارای سند صحیح است. البته افزون بر آن، چهار باب دیگر نیز در این کتاب، به نقل روایات روحِ تأییدکننده یادشده، اختصاص یافته است. در این چهار باب، مجموعاً ۳۶ روایت نقل شده است که به صراحت یا به طور ضمنی محتوای یادشده را تأیید میکنند. این روایات مستفیضاند. مجموعه این ابواب و روایات، نشاندهنده آن است که روح یا ارواح مقدس و ویژهای مأموریت تأیید و راهنمایی علمی ائمه(ع) را بر عهده دارند. از اینرو آنان در پاسخ هیچ سؤالی ناتوان نمیمانند و هر دانشی را که بخواهند از طریق روح القدس دریافت میکنند. این روایات نیز میتواند تأیید کننده جامع بودن علوم ائمه(ع) باشد. (...)
- در روایات متعددی بر این مطلب تأکید شده است که هرگاه علم به چیزی نزد ائمه(ع) نباشد، روح القدس آن را برای ایشان میآورد. روایات این مجموعه مستفیض است. اگرچه بهرهمندی از امداد روح القدس و یا ارواح دیگر، مانع درماندگی ائمه در مسائل مختلف علمی و بهرهمندی از هدایتهای ویژه الهی در تمام حالات میشود، اما به روشنی نشان میدهد آنان این علوم را از ابتدا نداشتهاند، بلکه در زمانهای مورد نیاز از روح القدس دریافت میکردهاند. (...)
- بنابر برخی روایات، ائمه(ع) افزون بر روح القدس، از خبرها و امداد روح که مخلوقی بزرگتر از جبرئیل و میکائیل است بهره میبرند. این روح، مأمور راهنمایی علمی ائمه(ع) است و از ایشان جدا نمیشود. روایات این موضوع مستفیضاند»[۶].
- «در آیات قرآن کریم، از مخلوق یا مخلوقاتی به نام "روح" سخن گفته شده است. این نام، گاهی به همراه "ال" به صورت "الروح"، و گاهی بدون آن آمده است. مهمترین مصادیق این ارواح، عبارتاند از:
- ۱. روحی که در هر انسان دمیده میشود و مایه حیات اوست. این روح به تعداد انسانها مصداق دارد؛
- ۲. روحی که در مؤمنان قرار میگیرد و آنان را تأیید میکند: ﴿﴿أُوْلَئِكَ كَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الإِيمَانَ وَأَيَّدَهُم بِرُوحٍ مِّنْهُ﴾﴾[۷] این آیه بهروشنی نشان میدهد که مؤمنان از تأییدات روحی الهی برخوردارند؛
- ۳. روحی که از سوی خداوند بر حضرت مریم(س) ظاهر شد. گفته شد که از ابنعباس و برخی تابعین نقل شده است که مراد از "روحنا" در این آیه، حضرت جبرئیل(ع) است؛
- ۴. در آیهای، از القای "روحی از امر خداوند" به هریک از بندگانش که بخواهد، خبر داده شده است. القای این روح برای آن است که ایشان مردم را از روز قیامت بیم دهند. در آیهای با مضمون نزدیک به این آیه، از نزول فرشتگان با روح به برخی بندگان برگزیده سخن به میان آمده که ثمره آن، دعوت به توحید و بیم دادن از شرک است. در هر دو آیه، از اینکه روحی ملکوتی بر برخی بندگان برگزیده نازل میشود، خبر داده شده و هدف این کار، انذار (بیم دادن مردم) از شرک یا روز قیامت بیان گردیده است. بسیاری از مفسران، این بندگان برگزیده را بر پیامبران تطبیق کردهاند که محتوای سخن آنان، یعنی وحی، دربردارنده بیم از قیامت، دعوت به توحید و نفی شرک است.[۸] بنابراین آن روح، این علوم را در اختیار پیامبران قرار داده است.
- ۵. در یکی از آیات آمده است که خداوند به پیامبر اکرم(ص) "روحی از امرِ خود" را وحی کرد؛ درحالیکه پیش از آن، پیامبر کتاب و ایمان را نمیشناخت. از این آیه اینگونه استنباط میشود که این روح، موجب شده است که پیامبر(ص) با قرآن و حقایق ایمانی آشنا شود. برخی از مفسران نخستین همانند ابنعباس، مراد از روح را در این آیه، خود قرآن کریم دانستهاند؛[۹] یعنی مقصود خداوند از وحی روحی از امرش، این است که قرآن را بر پیامبر(ص) نازل کرده است. بسیاری از مفسران دورههای بعد نیز با این تفسیر موافقت کردهاند؛ [۱۰] هرچند به نظر میرسد این تفسیر دقیق نیست و بین روح و آنچه نازل میکند، خلط شده است. بخشی از آنچه روح نازل میسازد، قرآن است؛ [۱۱]
- ۶. مصداق دیگر روح، "روحالقدس" است. در برخی آیات قرآن کریم، از تأیید عیسی بن مریم(س)، به وسیله روحالقدس سخن گفته شده است. از ظاهر یکی از این آیات به دست میآید که آن حضرت به واسطه تأیید روحالقدس، در کودکی و بزرگی با مردم سخن گفته است. در آیهای دیگر، نزول قرآن، به روحالقدس نسبت داده شده است. اینگونه آیات، به نقش روحالقدس در آموزش برگزیدگان خداوند اشاره دارند. از ابنمسعود و ابنعباس نقل شده که روحالقدس همان حضرت جبرئیل(ع) است. در آیهای، "روحالامین" نازلکننده قرآن بر قلب مبارک رسول خدا(ص) معرفی شده است. قرآن کریم در آیهای دیگر، نزول قرآن بر قلب پیامبر(ص) را به جبرئیل(ع) نسبت داده است: ﴿﴿مَن كَانَ عَدُوًّا لِّجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَى قَلْبِكَ﴾﴾[۱۲] از آنجا که یک کار به دو عنوان نسبت داده شده است، میتوان این احتمال را تقویت کرد که روحالامین همان جبرئیل(ع) است. از سوی دیگر میدانیم که حضرت جبرئیل(ع) به امین وحی خداوند مشهور است؛ چنانکه در سوره تکویر نیز به این وصف یاد شده است. در روایات متعددی نیز حضرت جبرئیل(ع) همان روحالامین معرفی شده است.[۱۳] بنابراین مراد از الرُّوحُ الْأَمِینُ، همان حضرت جبرئیل(ع) است؛
- ۷. در آیاتی، از روحی سخن گفته شده است که همراه فرشتگان در شب قدر نازل میشود و در قیامت به همراه آنان عروج میکند و همراهشان به صف میایستد. در روایتی نقل شده است که فردی از امیرالمؤمنین علی(ع) پرسید: آیا روح همان جبرئیل است؟ امام(ع) فرمود: جبرئیل از فرشتگان است و روح غیر از جبرئیل است. آن مرد از پاسخ امام تعجب کرد و گفت: سخن بزرگی را ادعا کردی. هیچکس گمان نمیکند که روح غیر از جبرئیل باشد. امیرالمؤمنین(ع) فرمود: تو گمراهی و از اهل گمراهی سخن نقل میکنی. سپس آن حضرت به این آیه استشهاد کردند: ﴿﴿يُنَزِّلُ الْمَلائِكَةَ بِالْرُّوحِ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَن يَشَاء مِنْ عِبَادِهِ أَنْ أَنذِرُواْ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنَاْ فَاتَّقُونِ﴾﴾،[۱۴] که ظهور آن بیانگر تمایز روح از فرشتگان است؛ زیرا اگر روح یکی از فرشتگان بود، در کنار آنان به طور مستقل یاد نمیشد[۱۵]»[۱۶]
|}
- ↑ سخن به میان آوردن از ارواحی که در امامان(ع) میباشد.
- ↑ قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه
- ↑ همانا روح القدس در زمان نیاز نزد ایشان میرود.
- ↑ سخن از ارواحی که در امامان میباشد.
- ↑ همانا ایشان مورد خطاب واقع میشوند و صدا را میشنوند و نزد ایشان تصورات و صورتهایی بلند مرتبهتر از جبرئیل و مکائیل میآیند.
- ↑ پایگاه اطلاعرسانی مؤسسه آینده روشن
- ↑ «آنانند که (خداوند) ایمان را در دلشان برنوشته و با روحی از خویش تأییدشان کرده است»؛ سوره مجادله، آیه ۲۲.
- ↑ ر.ک: سید محمد حسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۲، ص۲۰۹؛ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۶، ص۵۳۷؛ ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۱، ص۱۵۳؛ محمد بن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۴، ص۵۳؛ محمد بن عمر فخر رازی، مفاتیح الغیب، ج۱۹، ص۱۶۹ و ... .
- ↑ ر.ک: عبدالرحمن بن محمد بن ابیحاتم، تفسیر القرآن العظیم، ج۱۰، ص۳۲۸۰؛ جلالالدین سیوطی، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج۶، ص۱۳.
- ↑ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۵۸؛ ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۰، ص۵۰۲؛ سیدعلیاکبر قرشی، تفسیر أحسن الحدیث، ج۹، ص۵۱۳؛ محمود زمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۴، ص۲۳۴؛ محمد بن عمر فخر رازی، مفاتیح الغیب، ج۲۷، ص۶۱۴؛ و... .
- ↑ ر.ک: سید محمد حسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۸، ص۷۵.
- ↑ بقره، آیه ۹۷.
- ↑ در روایات متعددی، این دو به صورت بدل یا صفت و موصوف آمدهاند که نشانه یکی بودن آنهاست: رُوح الْأَمِین جَبْرَئِیلَ یا جَبْرَئِیلَ الرُّوحَ الْأَمِینَ. ر.ک: تفسیر الامام العسکری، ص۱۵۶ و ۴۳۷؛ محمدبنمسعود، کتاب التفسیر، ج۲، ص۹۷ و ۱۴۱؛ محمدبنعلی الصدوق، من لایحضره الفقیه، تحقیق علیاکبر غفاری، ج۱، ص۵۵؛ همو، الأمالی، ص۲۷۰ و ۲۹۳؛ محمدبنالحسن الطوسی، الأمالی، ص۵۸۸؛ محمدبنحسن حر عاملی، وسائل الشیعه، تصحیح موسسه آلالبیت، ج۲، ص۲۳؛ ج۱۲، ص۲۴۱ و ج۱۷، ص۴۷.
- ↑ «فرشتگان را با روح از (مبدأ) امر خویش بر هر کس از بندگانش که بخواهد فرو میفرستد که بیم دهید: هیچ خدایی جز من نیست بنابراین از من پروا کنید»؛ سوره نحل، آیه ۲.
- ↑ ر.ک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۶۸۴؛ محمد بن حسن صفار، بصائر الدرجات، ص۴۶۴؛ سید هاشم بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۵۸۳.
- ↑ علوم برگزیدگان؛ ص۳۵الی۳۸.