بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
قرآن کریم که در [[نخستین آیات]] خود، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} را [[مأمور]] [[ابلاغ پیام الهی]] و [[انذار]] [[مردم]] کرد، {{متن قرآن|قُمْ فَأَنْذِرْ}}<ref>«برخیز و هشدار بده!» سوره مدثر، آیه ۲.</ref><ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۲۵/۲۱۲–۲۱۳</ref> واژه [[تبلیغ]] را به صورت {{متن قرآن|بَلَّغْتَ}}، {{متن قرآن|بَلِّغْ}}، {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرساندهای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه میگیرد، خداوند گروه کافران را راهنمایی نمیکند» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref> {{متن قرآن|أُبَلِّغُكُمْ}}؛ {{متن قرآن|أُبَلِّغُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَأَنْصَحُ لَكُمْ وَأَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ}}<ref>«پیامهای پروردگارم را به شما میرسانم و برای شما خیرخواهی میکنم و از (سوی) خداوند چیزهایی میدانم که شما نمیدانید» سوره اعراف، آیه ۶۲.</ref>، {{متن قرآن|أُبَلِّغُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَأَنَا لَكُمْ نَاصِحٌ أَمِينٌ}}<ref>«پیامهای پروردگارم را به شما میرسانم و من برای شما خیرخواهی امینم» سوره اعراف، آیه ۶۸.</ref>، {{متن قرآن|قَالَ إِنَّمَا الْعِلْمُ عِنْدَ اللَّهِ وَأُبَلِّغُكُمْ مَا أُرْسِلْتُ بِهِ وَلَكِنِّي أَرَاكُمْ قَوْمًا تَجْهَلُونَ}}<ref>«گفت: این را تنها خداوند میداند و من آنچه را که بدان فرستاده شدهام به شما میرسانم اما شما را قومی نادان میبینم» سوره احقاف، آیه ۲۳.</ref> و {{متن قرآن|يُبَلِّغُونَ}}؛ {{متن قرآن|الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَيَخْشَوْنَهُ وَلَا يَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا}}<ref>«همان کسانی که پیامهای خداوند را میرسانند و از او میترسند و از هیچ کس جز خدا نمیترسند و حسابرسی را خداوند بسنده است» سوره احزاب، آیه ۳۹.</ref> بهکار برده است. همچنین [[آیه]] {{متن قرآن|وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَلِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ}}<ref>«و مؤمنان نباید همگی رهسپار (جهاد یا آموختن دانش) شوند؛ اما چرا از هر گروه ایشان دستهای رهسپار نمیگردند تا دین آگاه شوند و چون نزد قوم خود باز آمدند آنها را بیم دهند باشد که بپرهیزند» سوره توبه، آیه ۱۲۲.</ref> [[جهاد]] با [[جهل]] را در برابر [[جهاد با دشمن]]، لازم میشمرد و به گروهی از [[مؤمنان]] سفارش میکند تا با [[آگاهی]] از [[احکام دین]]، به تبلیغ آن در میان دیگر مؤمنان بپردازند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۸/۲۳۷–۲۳۹</ref> محتوای این تبلیغ از نظر [[قرآن کریم]]، اموری چون [[دین]]، [[رسالت الهی]]، [[خیر]] و معروف است {{متن قرآن|وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«و باید از میان شما گروهی باشند که (مردم را) به نیکی فرا میخوانند و به کار شایسته فرمان میدهند و از کار ناشایست باز میدارند و اینانند که رستگارند» سوره آل عمران، آیه ۱۰۴.</ref>، {{متن قرآن|وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}}<ref>«و مردان و زنان مؤمن، دوستان یکدیگرند که به کار شایسته فرمان میدهند و از کار ناشایست باز میدارند و نماز را برپا میدارند و زکات میپردازند و از خداوند و پیامبرش فرمان میبرند، اینانند که خداوند به زودی بر آنان بخشایش میآورد، به راستی خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره توبه، آیه ۷۱.</ref>، {{متن قرآن|الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ إِلَّا أَنْ يَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيرًا وَلَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ}}<ref>«همان کسانی که ناحق از خانههای خود بیرون رانده شدند و جز این نبود که میگفتند: پروردگار ما خداوند است و اگر خداوند برخی مردم را به دست برخی دیگر از میان برنمیداشت بیگمان دیرها (ی راهبان) و کلیساها (ی مسیحیان) و کنشتها (ی یهودیان) و مسجدهایی که نام خداوند را در آن بسیار میبرند ویران میشد و بیگمان خداوند به کسی که وی را یاری کند یاری خواهد رساند که خداوند توانمندی پیروز است» سوره حج، آیه ۴۰.</ref>، {{متن قرآن|الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ}}<ref>«(همان) کسانی که اگر آنان را در زمین توانمندی دهیم نماز بر پا میدارند و زکات میپردازند و به کار شایسته فرمان میدهند و از کار ناپسند باز میدارند و پایان کارها با خداوند است» سوره حج، آیه ۴۱.</ref> و توجه به عناصری مانند [[زمان]] {{متن قرآن|قَالَ مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ وَأَنْ يُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًى}}<ref>«گفت: وعده (ما با) شما روز (جشن) «آرایش» و آنکه مردم در روز روشن گردآوری شوند» سوره طه، آیه ۵۹.</ref>، {{متن قرآن|وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُوا بِعَذَابٍ أَلِيمٍ}}<ref>«و (این) اعلامی از سوی خداوند و پیامبر او در روز حجّ اکبر به مردم است که خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند پس اگر توبه کنید برای شما بهتر است و اگر روی بگردانید بدانید که شما خداوند را به ستوه نمیتوانید آورد و کافران را به عذابی دردناک نوید ده!» سوره توبه، آیه ۳.</ref> و زبان، {{متن قرآن|قُرْآنًا عَرَبِيًّا غَيْرَ ذِي عِوَجٍ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ}}<ref>«قرآن عربی بیکژی، باشد که پرهیزگاری ورزند» سوره زمر، آیه ۲۸.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّا جَعَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ}}<ref>«به راستی ما آن را قرآنی عربی قرار دادیم باشد که خرد ورزید» سوره زخرف، آیه ۳.</ref> از عوامل مؤثر در امر تبلیغ است. | قرآن کریم که در [[نخستین آیات]] خود، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} را [[مأمور]] [[ابلاغ پیام الهی]] و [[انذار]] [[مردم]] کرد، {{متن قرآن|قُمْ فَأَنْذِرْ}}<ref>«برخیز و هشدار بده!» سوره مدثر، آیه ۲.</ref><ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۲۵/۲۱۲–۲۱۳</ref> واژه [[تبلیغ]] را به صورت {{متن قرآن|بَلَّغْتَ}}، {{متن قرآن|بَلِّغْ}}، {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرساندهای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه میگیرد، خداوند گروه کافران را راهنمایی نمیکند» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref> {{متن قرآن|أُبَلِّغُكُمْ}}؛ {{متن قرآن|أُبَلِّغُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَأَنْصَحُ لَكُمْ وَأَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ}}<ref>«پیامهای پروردگارم را به شما میرسانم و برای شما خیرخواهی میکنم و از (سوی) خداوند چیزهایی میدانم که شما نمیدانید» سوره اعراف، آیه ۶۲.</ref>، {{متن قرآن|أُبَلِّغُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَأَنَا لَكُمْ نَاصِحٌ أَمِينٌ}}<ref>«پیامهای پروردگارم را به شما میرسانم و من برای شما خیرخواهی امینم» سوره اعراف، آیه ۶۸.</ref>، {{متن قرآن|قَالَ إِنَّمَا الْعِلْمُ عِنْدَ اللَّهِ وَأُبَلِّغُكُمْ مَا أُرْسِلْتُ بِهِ وَلَكِنِّي أَرَاكُمْ قَوْمًا تَجْهَلُونَ}}<ref>«گفت: این را تنها خداوند میداند و من آنچه را که بدان فرستاده شدهام به شما میرسانم اما شما را قومی نادان میبینم» سوره احقاف، آیه ۲۳.</ref> و {{متن قرآن|يُبَلِّغُونَ}}؛ {{متن قرآن|الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَيَخْشَوْنَهُ وَلَا يَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا}}<ref>«همان کسانی که پیامهای خداوند را میرسانند و از او میترسند و از هیچ کس جز خدا نمیترسند و حسابرسی را خداوند بسنده است» سوره احزاب، آیه ۳۹.</ref> بهکار برده است. همچنین [[آیه]] {{متن قرآن|وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَلِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ}}<ref>«و مؤمنان نباید همگی رهسپار (جهاد یا آموختن دانش) شوند؛ اما چرا از هر گروه ایشان دستهای رهسپار نمیگردند تا دین آگاه شوند و چون نزد قوم خود باز آمدند آنها را بیم دهند باشد که بپرهیزند» سوره توبه، آیه ۱۲۲.</ref> [[جهاد]] با [[جهل]] را در برابر [[جهاد با دشمن]]، لازم میشمرد و به گروهی از [[مؤمنان]] سفارش میکند تا با [[آگاهی]] از [[احکام دین]]، به تبلیغ آن در میان دیگر مؤمنان بپردازند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۸/۲۳۷–۲۳۹</ref> محتوای این تبلیغ از نظر [[قرآن کریم]]، اموری چون [[دین]]، [[رسالت الهی]]، [[خیر]] و معروف است {{متن قرآن|وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«و باید از میان شما گروهی باشند که (مردم را) به نیکی فرا میخوانند و به کار شایسته فرمان میدهند و از کار ناشایست باز میدارند و اینانند که رستگارند» سوره آل عمران، آیه ۱۰۴.</ref>، {{متن قرآن|وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}}<ref>«و مردان و زنان مؤمن، دوستان یکدیگرند که به کار شایسته فرمان میدهند و از کار ناشایست باز میدارند و نماز را برپا میدارند و زکات میپردازند و از خداوند و پیامبرش فرمان میبرند، اینانند که خداوند به زودی بر آنان بخشایش میآورد، به راستی خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره توبه، آیه ۷۱.</ref>، {{متن قرآن|الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ إِلَّا أَنْ يَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيرًا وَلَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ}}<ref>«همان کسانی که ناحق از خانههای خود بیرون رانده شدند و جز این نبود که میگفتند: پروردگار ما خداوند است و اگر خداوند برخی مردم را به دست برخی دیگر از میان برنمیداشت بیگمان دیرها (ی راهبان) و کلیساها (ی مسیحیان) و کنشتها (ی یهودیان) و مسجدهایی که نام خداوند را در آن بسیار میبرند ویران میشد و بیگمان خداوند به کسی که وی را یاری کند یاری خواهد رساند که خداوند توانمندی پیروز است» سوره حج، آیه ۴۰.</ref>، {{متن قرآن|الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ}}<ref>«(همان) کسانی که اگر آنان را در زمین توانمندی دهیم نماز بر پا میدارند و زکات میپردازند و به کار شایسته فرمان میدهند و از کار ناپسند باز میدارند و پایان کارها با خداوند است» سوره حج، آیه ۴۱.</ref> و توجه به عناصری مانند [[زمان]] {{متن قرآن|قَالَ مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ وَأَنْ يُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًى}}<ref>«گفت: وعده (ما با) شما روز (جشن) «آرایش» و آنکه مردم در روز روشن گردآوری شوند» سوره طه، آیه ۵۹.</ref>، {{متن قرآن|وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُوا بِعَذَابٍ أَلِيمٍ}}<ref>«و (این) اعلامی از سوی خداوند و پیامبر او در روز حجّ اکبر به مردم است که خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند پس اگر توبه کنید برای شما بهتر است و اگر روی بگردانید بدانید که شما خداوند را به ستوه نمیتوانید آورد و کافران را به عذابی دردناک نوید ده!» سوره توبه، آیه ۳.</ref> و زبان، {{متن قرآن|قُرْآنًا عَرَبِيًّا غَيْرَ ذِي عِوَجٍ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ}}<ref>«قرآن عربی بیکژی، باشد که پرهیزگاری ورزند» سوره زمر، آیه ۲۸.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّا جَعَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ}}<ref>«به راستی ما آن را قرآنی عربی قرار دادیم باشد که خرد ورزید» سوره زخرف، آیه ۳.</ref> از عوامل مؤثر در امر تبلیغ است. | ||
قرآن کریم با ذکر ویژگیهایی برای [[مبلغان]]، به شیوههای [[تبلیغی]] نیز توجه کرده است، ازجمله یادآوری [[نعمتهای الهی]]،{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ}}<ref>«ای مردم! پروردگارتان را بپرستید که شما و پیشینیانتان را آفرید، باشد که پرهیزگاری ورزید» سوره بقره، آیه ۲۱.</ref>، {{متن قرآن|الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ فِرَاشًا وَالسَّمَاءَ بِنَاءً وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَكُمْ فَلَا تَجْعَلُوا لِلَّهِ أَنْدَادًا وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ}}<ref>«آنکه زمین را برای شما بستر و آسمان را سرپناهی ساخت و از آسمان، آبی فرو فرستاد که با آن از میوهها برای شما روزییی برآورد، پس برای خداوند، دانسته همتایانی نیاورید» سوره بقره، آیه ۲۲.</ref>، {{متن قرآن|يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ}}<ref>«ای بنی اسرائیل، نعمتم را که ارزانی شما داشتم به یاد آورید و (نیز) این را که شما را بر جهانیان برتری دادم» سوره بقره، آیه ۴۷.</ref>، {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا وَجُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا وَكَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا}}<ref>«ای مؤمنان! نعمت خداوند را بر خویش به یاد آورید هنگامی که سپاهیانی بر شما تاختند و ما بر (سر) آنان بادی و (نیز) سپاهیانی را که آنان را نمیدیدید فرستادیم و خداوند به آنچه انجام میدهید بیناست» سوره احزاب، آیه ۹.</ref>، {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ هَلْ مِنْ خَالِقٍ غَيْرُ اللَّهِ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ}}<ref>«ای مردم! نعمت خداوند را بر خویش به یاد آورید؛ آیا آفرینندهای جز خداوند هست که از آسمان و زمین به شما روزی دهد؟ هیچ خدایی جز او نیست پس چگونه (از حق) باز گردانده میشوید؟» سوره فاطر، آیه ۳.</ref> بیدار کردن [[وجدان]] مخاطبان،{{متن قرآن|فَأَيْنَ تَذْهَبُونَ}}<ref>«پس به کجا میروید؟» سوره تکویر، آیه ۲۶.</ref>، {{متن قرآن|قَالَ هَلْ أَنْتُمْ مُطَّلِعُونَ}}<ref>«میگوید: آیا شما (بر آن دوزخی) دیدهور هستید؟» سوره صافات، آیه ۵۴.</ref>، {{متن قرآن|وَإِنْ أَرَدْتُمُ اسْتِبْدَالَ زَوْجٍ مَكَانَ زَوْجٍ وَآتَيْتُمْ إِحْدَاهُنَّ قِنْطَارًا فَلَا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئًا أَتَأْخُذُونَهُ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِينًا}}<ref>«و اگر بر آن بودید که همسری جایگزین همسری (که دارید) کنید، و به یکی از ایشان دارایی فراوانی داده بودهاید، چیزی از آن را باز مگیرید، آیا با دروغ بافتن و گناهی آشکار آن را باز میستانید!» سوره نساء، آیه ۲۰.</ref> توجه دادن به تجربههای [[تاریخی]]، {{متن قرآن|قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ}}<ref>«پیش از شما سنّتهایی (بوده و) از میان رفتهاند پس روی زمین گردش کنید تا بنگرید سرانجام دروغانگاران چگونه بوده است» سوره آل عمران، آیه ۱۳۷.</ref>، {{متن قرآن|أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَأَثَارُوا الْأَرْضَ وَعَمَرُوهَا أَكْثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا وَجَاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَلَكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ}}<ref>«و آیا در زمین گردش نکردهاند تا بنگرند سرانجام کسانی که پیش از آنان میزیستند چگونه بوده است؟ آنان توانمندتر از ایشان بودند و زمین را کافتند و آن را بیش از آنچه اینان میکردند آباد کردند؛ و پیامبرانشان برهانها (ی روشن) برای آنان آوردند پس خداوند بر آن نبود که به آنان ستم کند ولی آنان خود به خویش ستم میورزیدند» سوره روم، آیه ۹.</ref> [[تشویق]] یا [[تبشیر]] در کنار هشدار یا انذار، {{متن قرآن|وَيَزِيدُ اللَّهُ الَّذِينَ اهْتَدَوْا هُدًى وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ مَرَدًّا}}<ref>«و خداوند بر راهیابی رهیافتگان میافزاید و نزد پروردگارت کارهای ماندگار شایسته پاداشی بهتر و فرجامی خوشتر دارند» سوره مریم، آیه ۷۶.</ref>، {{متن قرآن|قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«بگو اگر خداوند را دوست میدارید از من پیروی کنید تا خداوند شما را دوست بدارد و گناهانتان را بیامرزد و خداوند آمرزندهای بخشاینده است» سوره آل عمران، آیه ۳۱.</ref>، {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا}}<ref>«اوست آنکه بر شما درود میفرستد- و فرشتگانش (نیز)- تا شما را به سوی روشنایی از تیرگیها بیرون برد و با مؤمنان بخشاینده است» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref>، {{متن قرآن|وَلَأُضِلَّنَّهُمْ وَلَأُمَنِّيَنَّهُمْ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُبَتِّكُنَّ آذَانَ الْأَنْعَامِ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَمَنْ يَتَّخِذِ الشَّيْطَانَ وَلِيًّا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَانًا مُبِينًا}}<ref>«و بیگمان آنان را گمراه میکنم و به آرزو (های دور و دراز) میافکنم و به آنان فرمان میدهم آنگاه گوش چارپایان را (به خرافهپرستی) میشکافند و به آنان فرمان میدهم آنگاه آفرینش خداوند را دگرگونه میسازند؛ و هر که به جای خداوند، شیطان را به یاوری برگزیند زیانی آشکار کرده است» سوره نساء، آیه ۱۱۹.</ref>، {{متن قرآن|وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ}}<ref>«وای بر کمفروشان!» سوره مطففین، آیه ۱.</ref>، {{متن قرآن|وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ}}<ref>«در آن روز، وای بر دروغانگاران!» سوره طور، آیه ۱۱.</ref>، {{متن قرآن|وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ}}<ref>«وای بر هر عیب جوی طعنه زن» سوره همزه، آیه ۱.</ref> بیدارسازی [[عقل]] و [[فطرت]]، {{متن قرآن|أَفَرَأَيْتُمْ مَا تَحْرُثُونَ}}<ref>«آیا آنچه را میکارید، دیدهاید؟» سوره واقعه، آیه ۶۳.</ref>،{{متن قرآن|أَأَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ}}<ref>«آیا شما آن را میرویانید یا رویاننده ماییم؟» سوره واقعه، آیه ۶۴.</ref>، {{متن قرآن|قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكَائِكُمْ مَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ قُلِ اللَّهُ يَهْدِي لِلْحَقِّ أَفَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لَا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدَى فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ}}<ref>«بگو آیا از شریکانتان کسی هست که به سوی «حق» رهنمون باشد؟ بگو خداوند به «حق» رهنماست؛ آیا آنکه به حقّ رهنمون میگردد سزاوارتر است که پیروی شود یا آنکه راه نمییابد مگر آنکه راه برده شود؟ پس چه بر سرتان آمده است؟ چگونه داوری میکنید؟» سوره یونس، آیه ۳۵.</ref>، {{متن قرآن|أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ}}<ref>«آیا پنداشتهاید که ما شما را بیهوده آفریدهایم و شما به سوی ما بازگردانده نمیشوید؟» سوره مؤمنون، آیه ۱۱۵.</ref> بهرهگیری از [[برهان]] و [[استدلال]] و [[پند]] و [[اندرز]] [[نیکو]]، {{متن قرآن|ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ}}<ref>«(مردم را) به راه پروردگارت با حکمت و پند نیکو فرا خوان و با آنان با روشی که بهتر باشد چالش ورز! بیگمان پروردگارت به آن کس که راه وی را گم کرده داناتر است و او به رهیافتگان داناتر است» سوره نحل، آیه ۱۲۵.</ref>، | قرآن کریم با ذکر ویژگیهایی برای [[مبلغان]]، به شیوههای [[تبلیغی]] نیز توجه کرده است، ازجمله یادآوری [[نعمتهای الهی]]،{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ}}<ref>«ای مردم! پروردگارتان را بپرستید که شما و پیشینیانتان را آفرید، باشد که پرهیزگاری ورزید» سوره بقره، آیه ۲۱.</ref>، {{متن قرآن|الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ فِرَاشًا وَالسَّمَاءَ بِنَاءً وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَكُمْ فَلَا تَجْعَلُوا لِلَّهِ أَنْدَادًا وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ}}<ref>«آنکه زمین را برای شما بستر و آسمان را سرپناهی ساخت و از آسمان، آبی فرو فرستاد که با آن از میوهها برای شما روزییی برآورد، پس برای خداوند، دانسته همتایانی نیاورید» سوره بقره، آیه ۲۲.</ref>، {{متن قرآن|يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ}}<ref>«ای بنی اسرائیل، نعمتم را که ارزانی شما داشتم به یاد آورید و (نیز) این را که شما را بر جهانیان برتری دادم» سوره بقره، آیه ۴۷.</ref>، {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا وَجُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا وَكَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا}}<ref>«ای مؤمنان! نعمت خداوند را بر خویش به یاد آورید هنگامی که سپاهیانی بر شما تاختند و ما بر (سر) آنان بادی و (نیز) سپاهیانی را که آنان را نمیدیدید فرستادیم و خداوند به آنچه انجام میدهید بیناست» سوره احزاب، آیه ۹.</ref>، {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ هَلْ مِنْ خَالِقٍ غَيْرُ اللَّهِ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ}}<ref>«ای مردم! نعمت خداوند را بر خویش به یاد آورید؛ آیا آفرینندهای جز خداوند هست که از آسمان و زمین به شما روزی دهد؟ هیچ خدایی جز او نیست پس چگونه (از حق) باز گردانده میشوید؟» سوره فاطر، آیه ۳.</ref> بیدار کردن [[وجدان]] مخاطبان،{{متن قرآن|فَأَيْنَ تَذْهَبُونَ}}<ref>«پس به کجا میروید؟» سوره تکویر، آیه ۲۶.</ref>، {{متن قرآن|قَالَ هَلْ أَنْتُمْ مُطَّلِعُونَ}}<ref>«میگوید: آیا شما (بر آن دوزخی) دیدهور هستید؟» سوره صافات، آیه ۵۴.</ref>، {{متن قرآن|وَإِنْ أَرَدْتُمُ اسْتِبْدَالَ زَوْجٍ مَكَانَ زَوْجٍ وَآتَيْتُمْ إِحْدَاهُنَّ قِنْطَارًا فَلَا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئًا أَتَأْخُذُونَهُ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِينًا}}<ref>«و اگر بر آن بودید که همسری جایگزین همسری (که دارید) کنید، و به یکی از ایشان دارایی فراوانی داده بودهاید، چیزی از آن را باز مگیرید، آیا با دروغ بافتن و گناهی آشکار آن را باز میستانید!» سوره نساء، آیه ۲۰.</ref> توجه دادن به تجربههای [[تاریخی]]، {{متن قرآن|قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ}}<ref>«پیش از شما سنّتهایی (بوده و) از میان رفتهاند پس روی زمین گردش کنید تا بنگرید سرانجام دروغانگاران چگونه بوده است» سوره آل عمران، آیه ۱۳۷.</ref>، {{متن قرآن|أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَأَثَارُوا الْأَرْضَ وَعَمَرُوهَا أَكْثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا وَجَاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَلَكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ}}<ref>«و آیا در زمین گردش نکردهاند تا بنگرند سرانجام کسانی که پیش از آنان میزیستند چگونه بوده است؟ آنان توانمندتر از ایشان بودند و زمین را کافتند و آن را بیش از آنچه اینان میکردند آباد کردند؛ و پیامبرانشان برهانها (ی روشن) برای آنان آوردند پس خداوند بر آن نبود که به آنان ستم کند ولی آنان خود به خویش ستم میورزیدند» سوره روم، آیه ۹.</ref> [[تشویق]] یا [[تبشیر]] در کنار هشدار یا انذار، {{متن قرآن|وَيَزِيدُ اللَّهُ الَّذِينَ اهْتَدَوْا هُدًى وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ مَرَدًّا}}<ref>«و خداوند بر راهیابی رهیافتگان میافزاید و نزد پروردگارت کارهای ماندگار شایسته پاداشی بهتر و فرجامی خوشتر دارند» سوره مریم، آیه ۷۶.</ref>، {{متن قرآن|قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«بگو اگر خداوند را دوست میدارید از من پیروی کنید تا خداوند شما را دوست بدارد و گناهانتان را بیامرزد و خداوند آمرزندهای بخشاینده است» سوره آل عمران، آیه ۳۱.</ref>، {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا}}<ref>«اوست آنکه بر شما درود میفرستد- و فرشتگانش (نیز)- تا شما را به سوی روشنایی از تیرگیها بیرون برد و با مؤمنان بخشاینده است» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref>، {{متن قرآن|وَلَأُضِلَّنَّهُمْ وَلَأُمَنِّيَنَّهُمْ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُبَتِّكُنَّ آذَانَ الْأَنْعَامِ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَمَنْ يَتَّخِذِ الشَّيْطَانَ وَلِيًّا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَانًا مُبِينًا}}<ref>«و بیگمان آنان را گمراه میکنم و به آرزو (های دور و دراز) میافکنم و به آنان فرمان میدهم آنگاه گوش چارپایان را (به خرافهپرستی) میشکافند و به آنان فرمان میدهم آنگاه آفرینش خداوند را دگرگونه میسازند؛ و هر که به جای خداوند، شیطان را به یاوری برگزیند زیانی آشکار کرده است» سوره نساء، آیه ۱۱۹.</ref>، {{متن قرآن|وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ}}<ref>«وای بر کمفروشان!» سوره مطففین، آیه ۱.</ref>، {{متن قرآن|وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ}}<ref>«در آن روز، وای بر دروغانگاران!» سوره طور، آیه ۱۱.</ref>، {{متن قرآن|وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ}}<ref>«وای بر هر عیب جوی طعنه زن» سوره همزه، آیه ۱.</ref> بیدارسازی [[عقل]] و [[فطرت]]، {{متن قرآن|أَفَرَأَيْتُمْ مَا تَحْرُثُونَ}}<ref>«آیا آنچه را میکارید، دیدهاید؟» سوره واقعه، آیه ۶۳.</ref>،{{متن قرآن|أَأَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ}}<ref>«آیا شما آن را میرویانید یا رویاننده ماییم؟» سوره واقعه، آیه ۶۴.</ref>، {{متن قرآن|قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكَائِكُمْ مَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ قُلِ اللَّهُ يَهْدِي لِلْحَقِّ أَفَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لَا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدَى فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ}}<ref>«بگو آیا از شریکانتان کسی هست که به سوی «حق» رهنمون باشد؟ بگو خداوند به «حق» رهنماست؛ آیا آنکه به حقّ رهنمون میگردد سزاوارتر است که پیروی شود یا آنکه راه نمییابد مگر آنکه راه برده شود؟ پس چه بر سرتان آمده است؟ چگونه داوری میکنید؟» سوره یونس، آیه ۳۵.</ref>، {{متن قرآن|أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ}}<ref>«آیا پنداشتهاید که ما شما را بیهوده آفریدهایم و شما به سوی ما بازگردانده نمیشوید؟» سوره مؤمنون، آیه ۱۱۵.</ref> بهرهگیری از [[برهان]] و [[استدلال]] و [[پند]] و [[اندرز]] [[نیکو]]، {{متن قرآن|ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ}}<ref>«(مردم را) به راه پروردگارت با حکمت و پند نیکو فرا خوان و با آنان با روشی که بهتر باشد چالش ورز! بیگمان پروردگارت به آن کس که راه وی را گم کرده داناتر است و او به رهیافتگان داناتر است» سوره نحل، آیه ۱۲۵.</ref>، {{متن قرآن|وَقَالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ كَانَ هُودًا أَوْ نَصَارَى تِلْكَ أَمَانِيُّهُمْ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ}}<ref>«و گفتند هرگز کسی جز یهودی و مسیحی به بهشت در نمیآید، این آرزوی آنهاست، بگو: اگر راست میگویید هر برهانی دارید بیاورید» سوره بقره، آیه ۱۱۱.</ref>، {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْرَاهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ إِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّيَ الَّذِي يُحْيِي وَيُمِيتُ قَالَ أَنَا أُحْيِي وَأُمِيتُ قَالَ إِبْرَاهِيمُ فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتِي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِهَا مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذِي كَفَرَ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ}}<ref>«آیا در (کار) آن کس ننگریستهای که از (غرور) اینکه خداوند به او پادشاهی داده بود با ابراهیم درباره پروردگارش چون و چرا کرد آنگاه که ابراهیم گفت: پروردگار من آن است که زنده میکند و میمیراند، او گفت: من (نیز) زنده میدارم و میمیرانم، ابراهیم گفت: خداوند آفتاب را از خاور فرا میآورد، تو آن را از باختر برآور؛ و آن کافر درماند؛ و خداوند گروه ستمکاران را رهنمون نمیگردد» سوره بقره، آیه ۲۵۸.</ref><ref>تفاسیر ذیل: نحل، ۱۲۵</ref> استفاده از [[تمثیل]] و تصویرسازی، {{متن قرآن|فَبَعَثَ اللَّهُ غُرَابًا يَبْحَثُ فِي الْأَرْضِ لِيُرِيَهُ كَيْفَ يُوَارِي سَوْءَةَ أَخِيهِ قَالَ يَا وَيْلَتَا أَعَجَزْتُ أَنْ أَكُونَ مِثْلَ هَذَا الْغُرَابِ فَأُوَارِيَ سَوْءَةَ أَخِي فَأَصْبَحَ مِنَ النَّادِمِينَ}}<ref>«خداوند کلاغی را برانگیخت که زمین را میکاوید تا بدو نشان دهد چگونه کالبد برادرش را در خاک کند؛ گفت: وای بر من! آیا ناتوان بودم که چون این کلاغ باشم تا کالبد برادرم را در خاک کنم؟ و از پشیمانان شد» سوره مائده، آیه ۳۱.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لَا يَسْتَحْيِي أَنْ يَضْرِبَ مَثَلًا مَا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَيَهْدِي بِهِ كَثِيرًا وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ}}<ref>«خداوند پروا ندارد که به پشه یا فراتر از آن مثلی بزند، پس آنان که ایمان دارند میدانند این از سوی پروردگار آنها درست است اما کسانی که کافرند میگویند: «خداوند از این مثل، چه میخواهد؟»؛ با آن بسیاری را بیراه و بسیاری (دیگر) را رهیاب میکند. و جز نافرمانان را با آن بیراه نمیگرداند» سوره بقره، آیه ۲۶.</ref> معرفی [[الگو]] و [[الگوسازی]] {{متن قرآن|لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا}}<ref>«بیگمان فرستاده خداوند برای شما نمونهای نیکوست، برای آن کس (از شما) که به خداوند و به روز بازپسین امید دارد و خداوند را بسیار یاد میکند» سوره احزاب، آیه ۲۱.</ref>، {{متن قرآن|قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاءُ أَبَدًا حَتَّى تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ إِلَّا قَوْلَ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ لَأَسْتَغْفِرَنَّ لَكَ وَمَا أَمْلِكُ لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ رَبَّنَا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنَا وَإِلَيْكَ أَنَبْنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ}}<ref>«بیگمان برای شما ابراهیم و همراهان وی نمونهای نیکویند آنگاه که به قوم خود گفتند: ما از شما و آنچه به جای خداوند میپرستید بیزاریم، شما را انکار میکنیم و میان ما و شما جاودانه دشمنی و کینه پدید آمده است تا زمانی که به خداوند یگانه ایمان آورید؛ جز (این) گفتار ابراهیم که به پدرش گفت: برای تو از خداوند آمرزش خواهم خواست و من برای تو در برابر خداوند هیچ اختیاری ندارم؛ پروردگارا! ما بر تو توکل داریم و به سوی تو روی میآوریم و بازگشت (هر چیز) به سوی توست» سوره ممتحنه، آیه ۴.</ref>، {{متن قرآن|ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَامْرَأَتَ لُوطٍ كَانَتَا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَيْنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ يُغْنِيَا عَنْهُمَا مِنَ اللَّهِ شَيْئًا وَقِيلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِينَ}}<ref>«خداوند برای کافران، زن نوح و زن لوط را مثل زد که زیر سرپرستی دو بنده شایسته از بندگان ما بودند و به آن دو، خیانت ورزیدند اما آن دو (پیامبر) در برابر (عذاب) خداوند برای آنان سودی نداشتند و (به آنان) گفته شد که با (دیگر) واردشوندگان به آتش (دوزخ) درآیید» سوره تحریم، آیه ۱۰.</ref> و توجه به ظرفیت مخاطب در پذیرش و دریافت [[پیام]] و القای تدریجی. {{متن قرآن|وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً كَذَلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ وَرَتَّلْنَاهُ تَرْتِيلًا}}<ref>«و کافران گفتند: چرا قرآن بر او یکجا فرو فرستاده نشده است؟ این چنین (فرو فرستادهایم) تا دلت را بدان استوار داریم و آن را (بر تو) بسیار آرام خواندیم» سوره فرقان، آیه ۳۲.</ref>، {{متن قرآن|وَقُرْآنًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَى مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنْزِيلًا}}<ref>«و آن را قرآنی بخشبخش کردهایم تا بر مردم با درنگ بخوانی و آن را خردهخرده فرو فرستادهایم» سوره اسراء، آیه ۱۰۶.</ref> | ||
تبلیغ [[وظیفه]] اصلی [[پیامبران]] تبلیغی و دومین وظیفه مهم پیامبران [[تشریعی]] پس از آوردن [[قانون]] و [[شرع]] از جانب [[خداوند متعال]] بود.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۳/۱۷۳</ref> در [[سخن معصومان]]{{ع}} نیز [[پیامبر]]{{صل}} و [[ائمه اطهار]]{{ع}} مبلغ شمرده شدهاند.<ref>صحیفه سجادیه، ۲ و ۳۴؛ صدوق، الامالی، ۴۰۶؛ ابنابیالحدید، شرح نهج البلاغه، ۷/۲۸۸؛ مجلسی، بحار الانوار، ۳۳/۲۶۷</ref> [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در [[آغاز بعثت]]، سه سال پنهانی و پس از آن آشکارا به [[ابلاغ پیام الهی]] پرداخت {{متن قرآن|فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ}}<ref>«از این روی آنچه فرمان مییابی آشکار کن و از مشرکان روی بگردان» سوره حجر، آیه ۹۴.</ref> <ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۲۵/۲۱۳</ref>؛ زیرا تنها راه [[گسترش اسلام]] [[تبلیغ]] بود<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲/۴۱۰ و ۸/۲۹۳</ref> و [[معارف دینی]] در دوران [[حیات پیامبر]]{{صل}} و دو سه دهه نخستین، به روش [[تبلیغی]] به [[مردم]] آموخته میشد<ref>ابنخلدون، تاریخ ابنخلدون، ۱/۳۹–۴۰</ref>؛ از اینرو اعزام مبلغ و فرستادن [[نامه]] به سران کشورهای بزرگ، از اموری بود که [[رسول خدا]]{{صل}} از آغاز به آن اهتمام داشت و بدین ترتیب [[تشکیلات]] تبلیغی [[احکام اسلام]] پایهگذاری شد.<ref>سبحانی، فروغ ابدیت، ۳۹۳–۳۹۴، ۶۹۰–۶۹۱ و ۹۲۱–۹۲۳؛ اباذری، تبارنامه حوزه و روحانیت، ۳۷–۳۸ و ۱۲۳–۱۳۲</ref> | تبلیغ [[وظیفه]] اصلی [[پیامبران]] تبلیغی و دومین وظیفه مهم پیامبران [[تشریعی]] پس از آوردن [[قانون]] و [[شرع]] از جانب [[خداوند متعال]] بود.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۳/۱۷۳</ref> در [[سخن معصومان]]{{ع}} نیز [[پیامبر]]{{صل}} و [[ائمه اطهار]]{{ع}} مبلغ شمرده شدهاند.<ref>صحیفه سجادیه، ۲ و ۳۴؛ صدوق، الامالی، ۴۰۶؛ ابنابیالحدید، شرح نهج البلاغه، ۷/۲۸۸؛ مجلسی، بحار الانوار، ۳۳/۲۶۷</ref> [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در [[آغاز بعثت]]، سه سال پنهانی و پس از آن آشکارا به [[ابلاغ پیام الهی]] پرداخت {{متن قرآن|فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ}}<ref>«از این روی آنچه فرمان مییابی آشکار کن و از مشرکان روی بگردان» سوره حجر، آیه ۹۴.</ref> <ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۲۵/۲۱۳</ref>؛ زیرا تنها راه [[گسترش اسلام]] [[تبلیغ]] بود<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲/۴۱۰ و ۸/۲۹۳</ref> و [[معارف دینی]] در دوران [[حیات پیامبر]]{{صل}} و دو سه دهه نخستین، به روش [[تبلیغی]] به [[مردم]] آموخته میشد<ref>ابنخلدون، تاریخ ابنخلدون، ۱/۳۹–۴۰</ref>؛ از اینرو اعزام مبلغ و فرستادن [[نامه]] به سران کشورهای بزرگ، از اموری بود که [[رسول خدا]]{{صل}} از آغاز به آن اهتمام داشت و بدین ترتیب [[تشکیلات]] تبلیغی [[احکام اسلام]] پایهگذاری شد.<ref>سبحانی، فروغ ابدیت، ۳۹۳–۳۹۴، ۶۹۰–۶۹۱ و ۹۲۱–۹۲۳؛ اباذری، تبارنامه حوزه و روحانیت، ۳۷–۳۸ و ۱۲۳–۱۳۲</ref> | ||
[[پس از ظهور اسلام]]، برخی مراکز و ابزارهای [[فرهنگی]] و ارتباطی نیز مانند [[قرآن]] با [[فصاحت]] و [[بلاغت]] و [[جاذبه]] فوقالعادهای که داشت، [[خواندن قرآن]] با صوت خوش، [[خطبههای نهج البلاغه]]، دعاهای [[معصومان]] و [[شعر]]، در مسیر [[تبلیغ اسلام]] قرار گرفتند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۷/۳۳۶–۳۴۳</ref> نهادها و ابزارهایی نیز ایجاد شدند که دارای کارکرد تبلیغی بودند، مانند [[مسجد]]، [[اذان]]، [[نماز جمعه]] و [[خطابه]] و [[منبر]]<ref>عاملی و موسویان، بررسی نهادها، ۶، ۹ و ۱۳–۱۴</ref> | [[پس از ظهور اسلام]]، برخی مراکز و ابزارهای [[فرهنگی]] و ارتباطی نیز مانند [[قرآن]] با [[فصاحت]] و [[بلاغت]] و [[جاذبه]] فوقالعادهای که داشت، [[خواندن قرآن]] با صوت خوش، [[خطبههای نهج البلاغه]]، دعاهای [[معصومان]] و [[شعر]]، در مسیر [[تبلیغ اسلام]] قرار گرفتند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۷/۳۳۶–۳۴۳</ref> نهادها و ابزارهایی نیز ایجاد شدند که دارای کارکرد تبلیغی بودند، مانند [[مسجد]]، [[اذان]]، [[نماز جمعه]] و [[خطابه]] و [[منبر]]<ref>عاملی و موسویان، بررسی نهادها، ۶، ۹ و ۱۳–۱۴</ref> و گسترش اسلام بیش از هر چیز مرهون [[تبلیغ]] مستقیم [[پیام اسلام]] است.<ref>مهرپویا، محمد{{صل}} در اروپا، ۲۸۴</ref> پس از [[پیامبر اکرم]]{{صل}}، [[ائمه معصوم]]{{ع}} با [[تعلیم]] افراد مستعد، تبلیغ [[حقایق]] و احکام اسلام و [[پاسخگویی به شبهات]]، به [[تبلیغ دین]] پرداختند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۳/۵۹ و ۱۵۲؛ فضلالله، گامهایی در راه تبلیغ، ۱۹</ref> آنان چنانکه [[امام خمینی]] نیز خاطرنشان کرده، هیچگاه، حتی زمانی که در تنگنا بودند، [[دست]] از تبلیغ نکشیدند<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲/۳۷۱</ref> و [[امام حسین]]{{ع}} در میدان [[جنگ]] و [[امام سجاد]]{{ع}} و [[حضرت زینب]]{{س}} در [[اسارت]] و پس از آن، [[پیام]] [[دین]] را [[ابلاغ]] کردند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۷/۵۳–۵۴</ref> عنصر تبلیغ در متن [[قیام حسینی]] و توصیه [[امامان معصوم]]{{ع}} به [[سوگواری]] در [[ماه محرم]] که با [[هدف]] [[تبلیغ شریعت]] و تجدید [[حیات]] [[اسلام]] بود، موجب شد تا این ماه به عنوان ماه [[تبلیغ دین]] شناخته شود.<ref>حوزه، مجله، ۹۴–۹۶</ref> | ||
همچنین تأسیس [[حوزههای علمیه]] و مکاتب [[علمی]] [[شیعی]]، ادامه حرکت [[تبلیغی]] [[امامان معصوم]]{{ع}} بود که با [[تشویق]] [[علما]] برای حضور در میان [[مردم]] و روشنکردن [[تکالیف شرعی]] آنها آغاز شد و زمینه تبلیغ دین و [[هدایت]] [[جامعه اسلامی]] را در [[زمان غیبت]] [[امام]] [[معصوم]]{{ع}} آماده کرد.<ref>اباذری، تبارنامه حوزه و روحانیت، ۴۴، ۸۹، ۱۵۸–۱۵۹ و ۱۶۹</ref>.<ref>[[مسلم طاهری کل کشوندی|طاهری کل کشوندی، مسلم]]، [[تبلیغات (مقاله)|مقاله «تبلیغات»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۳، ص۲۲۷ – ۲۳۶.</ref> | |||
== [[اهداف]] [[تبلیغات]] == | == [[اهداف]] [[تبلیغات]] == | ||
[[غلبه]] بر عنصر [[زمان]] و مکان به عنوان مانع سرعت [[ارتباط]] میان [[انسانها]]، همواره مطلوب [[بشر]] بوده است و [[تاریخ]] رسانههای [[ارتباط جمعی]] مراحل [[تاریخی]] [[پیروزی]] [[انسان]] بر این موانع را بهخوبی نشان میدهد.<ref>طباطبایی، طلوع ماهواره، ۹۹</ref> در [[جهان]] امروز، [[تبلیغ]] اهرم [[سیاست]]، [[اقتصاد]]، [[فرهنگ]] و [[قدرت نظامی]] است و آن قدرتی در این میدان [[پیروز]] است که از وسایل کارآزمودهتر برخوردار باشد.<ref>رضایی، عناصر اساسی، ۶۵</ref> [[کارایی]] ایستگاهها و مراکز تبلیغی در دنیای امروز، بیشتر از تسلیحاتی چون توپ و تانک و موشک است.<ref>رزاقی، جایگاه تبلیغات، ۹–۱۰</ref> | [[غلبه]] بر عنصر [[زمان]] و مکان به عنوان مانع سرعت [[ارتباط]] میان [[انسانها]]، همواره مطلوب [[بشر]] بوده است و [[تاریخ]] رسانههای [[ارتباط جمعی]] مراحل [[تاریخی]] [[پیروزی]] [[انسان]] بر این موانع را بهخوبی نشان میدهد.<ref>طباطبایی، طلوع ماهواره، ۹۹</ref> در [[جهان]] امروز، [[تبلیغ]] اهرم [[سیاست]]، [[اقتصاد]]، [[فرهنگ]] و [[قدرت نظامی]] است و آن قدرتی در این میدان [[پیروز]] است که از وسایل کارآزمودهتر برخوردار باشد.<ref>رضایی، عناصر اساسی، ۶۵</ref> [[کارایی]] ایستگاهها و مراکز تبلیغی در دنیای امروز، بیشتر از تسلیحاتی چون توپ و تانک و موشک است.<ref>رزاقی، جایگاه تبلیغات، ۹–۱۰</ref> | ||
از آنجا که در نگاه امام خمینی صدور [[انقلاب]] تنها از طریق [[تبلیغات]] صحیح ممکن است<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۷۲</ref> و تأثیر تبلیغات در [[انحراف]] و [[هدایت]] [[انسانها]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۴/۵۳ و ۱۸/۳۶۳</ref> [[انسجام]] یا تشتّت یک [[ملت]]<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۵/۳۶۱</ref> و برپایی یا سرنگونی یک [[حکومت]]،<ref>امام خمینی، ولایت فقیه، ۱۲۷–۱۲۸</ref> | [[امام خمینی]] در وصف دنیای معاصر، با اشاره به [[پیشرفت]] رسانههای [[اطلاعرسانی]] و سرعت انتشار [[اخبار]]، جهان را به [[خانه]] و [[خانواده]] [[تشبیه]] میکرد و با استفاده از تعابیری چون فرو ریختن دیوارها و برداشته شدن حدود که موجب انعکاس سریع اخبار در جهان میشود، [[اولویت]] [[امر]] تبلیغات در زمان حاضر و توجه بیشتر به گفتار و [[اعمال]] را ضروری میدانست.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۳/۱۳۰، ۱۳۲؛ ۱۶/۲۵۰ و ۱۸/۴۷۷–۴۷۸</ref> از نظر ایشان نخستین گام برای [[تشکیل حکومت اسلامی]]، تبلیغات است و علاوه بر مسائل [[عبادی]]، باید به [[تبلیغ]] و [[تعلیم]] مسائل [[سیاسی]]، [[اقتصادی]] و [[حقوقی]] [[اسلام]] نیز پرداخت و با ایجاد موج [[تبلیغاتی]] و [[فکری]] در [[جامعه]]، [[قیام]] برای تشکیل حکومت اسلامی با حضور تودههای مردم را ممکن کرد.<ref>امام خمینی، ولایت فقیه، ۱۲۷–۱۲۸</ref> | ||
از آنجا که در نگاه امام خمینی صدور [[انقلاب]] تنها از طریق [[تبلیغات]] صحیح ممکن است<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۷۲</ref> و تأثیر تبلیغات در [[انحراف]] و [[هدایت]] [[انسانها]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۴/۵۳ و ۱۸/۳۶۳</ref> [[انسجام]] یا تشتّت یک [[ملت]]<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۵/۳۶۱</ref> و برپایی یا سرنگونی یک [[حکومت]]،<ref>امام خمینی، ولایت فقیه، ۱۲۷–۱۲۸</ref> غیر قابل [[انکار]] است؛ از اینرو ایشان با هشدار در مورد سادهانگاری دربارهٔ تبلیغات، [[زیان]] تبلیغات علیه یک [[کشور]] را از زیان [[جنگ]] بیشتر و نگرانکنندهتر میدانست <ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۳/۳۲۹</ref> و [[معتقد]] بود [[هدف]] [[نظام سلطه]]، [[نابودی اسلام]] است <ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۰/۱۲۴ و ۲۳۲</ref> و مهمترین محورهای [[تبلیغاتی]] [[دشمن]]، ایجاد [[تفرقه]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۳/۵۰۴–۵۰۵</ref> جلوگیری از تحقق [[اسلام]]، دمیدن [[روح]] [[ناامیدی]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۰/۳۰۰–۳۰۱ و ۴۵۲</ref> [[تضعیف]] [[پایداری]] ملت،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۳</ref>[[تبلیغ]] ضداسلام و [[روحانیت]]<ref>امام خمینی، صحیفه، ۸/۲۹۷</ref> و [[تبلیغ]] در جهت [[گسترش فساد]] و [[فحشا]]<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۰/۳۵۷–۳۵۸</ref> است. ایشان با وظیفهدانستن تبلیغات و محوریت آن در [[نظام اسلامی]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۴/۵۳ و ۵۸–۵۹</ref> بر نقش خطبا و [[روحانیان]] در [[بیداری]] [[مردم]] و بهثمرنشستن [[انقلاب]] تأکید کرد و شکرانه این [[پیروزی]] را تبلیغ اهداف و آرمانهای انقلاب در میان ملتهای [[جهان]] شمرد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۱ و ۱۷/۵۷–۵۸</ref> ایشان معتقد بود باید با [[قدرت]] و بدون اظهار [[ضعف]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۰/۴۹۴</ref> به تقویت و [[توسعه]] تبلیغات بهویژه در خارج از کشور اهتمام ورزید.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۴</ref> | |||
از سوی دیگر، [[امام خمینی]] ضمن اینکه تبلیغات صحیح [[اسلامی]] را [[وظیفه]] روحانیت میدانست، [[نگرش منفی]] برخی [[جوانان]] به [[دین اسلام]] را ناشی از تبلیغات ضداسلامی [[رژیم پهلوی]] و معرفی نادرست اسلام میخواند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۳۹۲–۳۹۳</ref> ایشان با تحلیل تبلیغات رسانهای در دوران رژیم پهلوی، گسترش آثار [[تمدن]] [[غربی]] و بازگذاشتن دست [[رسانهها]] در تبلیغ مظاهر [[فساد]] در [[ایران]] را باعث رواج فساد و [[بیعفتی]] در میان جوانان شمرده<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۷۷ و ۱۰۵</ref> و خاطرنشان کرده است که در این دوره که دستگاه [[تبلیغی]] کشور یعنی تلویزیون در [[اختیار]] [[بهائیان]] بود،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۲۳۰</ref> تبلیغات [[اسلامی]] [[ارتجاع]] سیاه نام گرفت و [[روحانیت]] مرتجع و مخالف [[اصلاحات]] معرفی شدند<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۳۳۶ و ۲۸۶</ref> و [[تبلیغ]] و انتشار کتابهای [[گمراهکننده]] برای همه گروهها [[آزاد]] بود.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۳۳۶</ref> ایشان نمایش برخی [[مراسم مذهبی]] از سوی رسانههای [[رژیم]] را نیز برای فریبدادن سادهلوحان میدانست<ref>امام خمینی، صحیفه، ۳/۷۵</ref> و [[هدف]] از ارائه چهره ناقص از [[اسلام]] در دستگاه [[تبلیغی]] رژیم را ایجاد [[تفرقه]] میان اقشار تأثیرگذار [[جامعه]] مانند [[روحانیان]] و [[دانشگاهیان]] و بقای رژیم برمیشمرد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲/۲۵۵</ref> | از سوی دیگر، [[امام خمینی]] ضمن اینکه تبلیغات صحیح [[اسلامی]] را [[وظیفه]] روحانیت میدانست، [[نگرش منفی]] برخی [[جوانان]] به [[دین اسلام]] را ناشی از تبلیغات ضداسلامی [[رژیم پهلوی]] و معرفی نادرست اسلام میخواند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۳۹۲–۳۹۳</ref> ایشان با تحلیل تبلیغات رسانهای در دوران رژیم پهلوی، گسترش آثار [[تمدن]] [[غربی]] و بازگذاشتن دست [[رسانهها]] در تبلیغ مظاهر [[فساد]] در [[ایران]] را باعث رواج فساد و [[بیعفتی]] در میان جوانان شمرده<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۷۷ و ۱۰۵</ref> و خاطرنشان کرده است که در این دوره که دستگاه [[تبلیغی]] کشور یعنی تلویزیون در [[اختیار]] [[بهائیان]] بود،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۲۳۰</ref> تبلیغات [[اسلامی]] [[ارتجاع]] سیاه نام گرفت و [[روحانیت]] مرتجع و مخالف [[اصلاحات]] معرفی شدند<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۳۳۶ و ۲۸۶</ref> و [[تبلیغ]] و انتشار کتابهای [[گمراهکننده]] برای همه گروهها [[آزاد]] بود.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۳۳۶</ref> ایشان نمایش برخی [[مراسم مذهبی]] از سوی رسانههای [[رژیم]] را نیز برای فریبدادن سادهلوحان میدانست<ref>امام خمینی، صحیفه، ۳/۷۵</ref> و [[هدف]] از ارائه چهره ناقص از [[اسلام]] در دستگاه [[تبلیغی]] رژیم را ایجاد [[تفرقه]] میان اقشار تأثیرگذار [[جامعه]] مانند [[روحانیان]] و [[دانشگاهیان]] و بقای رژیم برمیشمرد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲/۲۵۵</ref> | ||
از نگاه ایشان [[نظام]] [[تبلیغاتی]] [[رژیم پهلوی]]، در طول [[مبارزات]] [[ملت ایران]]، ضمن [[تبلیغات]] گسترده برای [[ضرورت]] [[حفظ]] [[محمدرضا پهلوی]] در [[ایران]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۳/۴۹۵</ref> در مسائل جزئی، با هدف [[غفلت]] انقلابیان از [[مبارزه]]، به [[اختلافافکنی]] میپرداخت.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۳/۲۴۷–۲۴۸</ref> از آنجا که مهمترین نقش و کارکرد تبلیغات، [[اصلاح]] یا [[افساد]] [[فرهنگ]] و ایجاد [[حرکتهای اجتماعی]] [[سیاسی]] است،<ref>همایون، تبلیغات یک واژه، ۲۹–۳۲</ref> [[امام خمینی]] برنامههای تبلیغاتی رژیم پهلوی را نمونه بارز تبلیغات در [[خدمت]] تباهساختن فرهنگ<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۲/۱۱۰</ref> و بهترین مکان برای خدمت به اصلاح فرهنگ را [[رسانههای گروهی]] [[جمهوری اسلامی]] میدانست.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۵۹</ref> ایشان با | از نگاه ایشان [[نظام]] [[تبلیغاتی]] [[رژیم پهلوی]]، در طول [[مبارزات]] [[ملت ایران]]، ضمن [[تبلیغات]] گسترده برای [[ضرورت]] [[حفظ]] [[محمدرضا پهلوی]] در [[ایران]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۳/۴۹۵</ref> در مسائل جزئی، با هدف [[غفلت]] انقلابیان از [[مبارزه]]، به [[اختلافافکنی]] میپرداخت.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۳/۲۴۷–۲۴۸</ref> از آنجا که مهمترین نقش و کارکرد تبلیغات، [[اصلاح]] یا [[افساد]] [[فرهنگ]] و ایجاد [[حرکتهای اجتماعی]] [[سیاسی]] است،<ref>همایون، تبلیغات یک واژه، ۲۹–۳۲</ref> [[امام خمینی]] برنامههای تبلیغاتی رژیم پهلوی را نمونه بارز تبلیغات در [[خدمت]] تباهساختن فرهنگ<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۲/۱۱۰</ref> و بهترین مکان برای خدمت به اصلاح فرهنگ را [[رسانههای گروهی]] [[جمهوری اسلامی]] میدانست.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۵۹</ref> ایشان با مهم شمردن حفظ [[هماهنگی]] در تبلیغات و افزودن بر حجم تبلیغات سالم در عرصه [[روابط خارجی]]، <ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۱۳ و ۱۸/۴۹</ref> [[معتقد]] بود [[جمهوری اسلامی ایران]] با تبلیغات صحیح و بدون [[مبالغه]] خود، میتواند از آسیب تبلیغات دامنهدار داخلی و خارجی در [[امان]] بماند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۴/۵۸–۵۹</ref>.<ref>[[مسلم طاهری کل کشوندی|طاهری کل کشوندی، مسلم]]، [[تبلیغات (مقاله)|مقاله «تبلیغات»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۳، ص۲۲۷ – ۲۳۶.</ref> | ||
== ابزارهای تبلیغاتی == | == ابزارهای تبلیغاتی == | ||
پیچیدگی تبلیغات در [[جهان]] معاصر ابعاد مختلف دارد و [[تحول]] شگرف وسایل ارتباطی، از اصلیترین محورهای این پیچیدگی در این [[زمان]] است. مهمترین دستاوردهای وسایل جدید ارتباطی برای تبلیغ، سرعت و [[مداومت]] انتشار [[پیام]] تبلیغی و | پیچیدگی تبلیغات در [[جهان]] معاصر ابعاد مختلف دارد و [[تحول]] شگرف وسایل ارتباطی، از اصلیترین محورهای این پیچیدگی در این [[زمان]] است. مهمترین دستاوردهای وسایل جدید ارتباطی برای تبلیغ، سرعت و [[مداومت]] انتشار [[پیام]] تبلیغی و فراگیر بودن آن برای مخاطبان در سطح جهان و سرانجام فراهم آمدن شکلها و قالبهای کاملاً متنوع برای بیان و القای یک مطلب است.<ref>اسفندیار، تبلیغات نوین، ۱۷</ref> | ||
[[قرن]] حاضر، قرن [[غلبه]] و [[سیطره]] ابزار [[تبلیغ]] و وسایل ارتباطی است و [[شکست]] و [[پیروزی]] [[ایدئولوژیها]]، [[عقاید]] و آرمانهای ملی و مذهبی ملتهای [[جهان]]، تا حد زیادی به [[میزان]] [[توفیق]] در [[تسلط]] بر ابزار پیشرفته [[تبلیغات]] بستگی دارد.<ref>اسفندیار، تبلیغات نوین، ۲۰</ref> در [[تبلیغ اسلام]]، هرچند ابزار و وسایل [[پیام]]، [[استقلال]] ندارد، اما اهمیت ابزار [[تبلیغی]] نه تنها مورد [[انکار]] نیست، بلکه در مواردی مانند قلم که مجرای [[اندیشه]]، [[علوم]] و هنرهاست، مورد توجه ویژه [[اسلام]] قرار گرفته است.<ref>مروی، شیوههای تبلیغی، ۸۷</ref> در [[سوگند]] [[خداوند سبحان]] به قلم و نوشته،{{متن قرآن|ن وَالْقَلَمِ وَمَا يَسْطُرُونَ}}<ref>«نون؛ سوگند به قلم و آنچه برنگارند» سوره قلم، آیه ۱.</ref> هم به ابزار و هم به پیام، توجه ویژه شده است؛ اما باید توجه کرد که تمامی ابزار تبلیغات اعم از [[نطق]]، [[خطابه]]، کتاب، مطبوعات، رادیو، تلویزیون و سینما، قابلیت استفاده در راه [[خیر و شر]] را دارند.<ref>مروی، شیوههای تبلیغی، ۸۷–۸۸</ref> | |||
[[امام خمینی]] ضمن توجه به اهمیت ابزار تبلیغات<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۷۳–۴۷۴ و ۱۵۷–۱۵۸</ref> و اهمیت محتوای | [[امام خمینی]] ضمن توجه به اهمیت ابزار تبلیغات<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۷۳–۴۷۴ و ۱۵۷–۱۵۸</ref> و اهمیت محتوای عرضه شده در ابزاری مانند رادیو و تلویزیون، سینما، مطبوعات، کتاب و تئاتر<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۳۸۰–۳۸۱؛ ۴/۱۷۳؛ ۸/۴۹۵–۴۹۶ و ۱۷/۱۸۷</ref>، بر [[لزوم]] استفاده از متخصصان برای [[نظارت]] در بهکارگیری دقیق ابزار در تبلیغات [[اسلامی]] تأکید داشت<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۷۲</ref> و ابزارهایی چون [[ادعیه]]، <ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۲۲</ref> [[نماز جمعه]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۵۲</ref> [[مجالس عزاداری]]<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۶/۳۴۷</ref> و [[حج]]<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۱۴</ref> را نیز علاوه بر رادیو و تلویزیون،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۰۳</ref> مطبوعات،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۶۱</ref> کتاب و [[شعر]]<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲/۲۵۳–۲۵۴</ref> و زبان خارجی<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۷۲–۷۳</ref> از ابزارهای مهم تبلیغ اسلام میشمرد و نقش نشریات را در جهت [[رشد]] و [[صلاح]] [[کشور]]، حتی از [[خون]] [[شهید]] بالاتر و سازندهتر میدید.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۴/۳۸۳ و ۱۶/۲۲۷</ref> | ||
از نظر ایشان نشریات و مجلات و [[فرهنگی]] که به وسیله این ابزار ارائه میشود، میتواند در [[روحیه]] [[مردم]] بسیار تأثیرگذار باشد<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۴/۴۹۶</ref>؛ از اینرو نشریات باید در جهت اسلامی و [[هدایت]] و [[مصلحتاندیشی]] و [[انتقاد]] سالم حرکت کنند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۴/۳۸۳</ref> ویژگی این ابزار از نظر [[امام خمینی]]، [[آموزش]]، [[تربیت]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۷/۳۲۲</ref> نیروبخشی،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۹/۲۰۴</ref> انعکاس آرمانهای [[ملت]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۷/۳۲۳</ref> بیان [[واقعیات]] و | از نظر ایشان نشریات و مجلات و [[فرهنگی]] که به وسیله این ابزار ارائه میشود، میتواند در [[روحیه]] [[مردم]] بسیار تأثیرگذار باشد<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۴/۴۹۶</ref>؛ از اینرو نشریات باید در جهت اسلامی و [[هدایت]] و [[مصلحتاندیشی]] و [[انتقاد]] سالم حرکت کنند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۴/۳۸۳</ref> ویژگی این ابزار از نظر [[امام خمینی]]، [[آموزش]]، [[تربیت]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۷/۳۲۲</ref> نیروبخشی،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۹/۲۰۴</ref> انعکاس آرمانهای [[ملت]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۷/۳۲۳</ref> بیان [[واقعیات]] و آگاهی بخشی، <ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۱/۲۰۳ و ۱۸/۶۱</ref> معرفی [[اسلام]] و [[تبلیغ احکام]] آن،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۳/۱۵۶ و ۱۸/۳۶۴</ref> [[خدمتگزاری]] [[جامعه]]، [[امانتداری]]، [[استقلال]] و عمل در جهت [[مصالح]] [[کشور]]<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۰/۱۳۱؛ ۱۲/۲۰۸ و ۲۱/۴۳۵–۴۳۶</ref> است.<ref>[[مسلم طاهری کل کشوندی|طاهری کل کشوندی، مسلم]]، [[تبلیغات (مقاله)|مقاله «تبلیغات»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۳، ص۲۲۷ – ۲۳۶.</ref> | ||
== شیوههای [[تبلیغ]] == | == شیوههای [[تبلیغ]] == | ||
شیوههای تبلیغ شامل دو دسته اقدامات موازی است: اول ساخت [[پیام]] و انتشار آن، دوم اقداماتی در جهت تقویت اهداف پیام؛ مثلاً کشورهای [[قدرتمند]] از یک طرف با [[تبلیغات]] همهجانبه، [[برتری]] خود را در پیامهای گوناگون و پیچیده از [[اخبار]] گرفته تا فیلمهای سینمایی، به [[مردم]] [[جهان]] [[القا]] میکنند و پس از آن با [[تهدیدها]] و دخالتهای [[سیاسی]] ـ نظامی این برتری را در عمل به نمایش میگذارند؛ به این ترتیب تبلیغات در کشورهای قدرتمند با دیگر فعالیتهای آنها هماهنگ است و در مجموع یک پیکر را تشکیل میدهد.<ref>مروی، شیوههای تبلیغی، ۹۳–۹۴</ref> امروزه متفکران جهان به شدت از شیوههای [[تبلیغی]] رایج [[دنیا]] که مبتنی بر [[تحریف]]، [[تهدید]] و [[تطمیع]]، [[ترویج فساد]]، [[تفرقه]] و تشتت، [[بزرگنمایی]]، [[شایعهسازی]]، [[دروغ]] و القای [[یأس]] است، انتقاد میکنند؛ اما تبلیغات در اسلام مبتنی بر [[حقیقت]] و [[صداقت]] است و به عنوان یک [[وظیفه الهی]] در جهت خیر و [[صلاح]] دنیا و [[آخرت]] مخاطب، به [[اطاعت]] از [[پروردگار]] [[دعوت]] میکند.<ref>مروی، شیوههای تبلیغی، ۹۶–۹۷؛ رزاقی، جایگاه تبلیغات، ۱۳۹–۱۵۸</ref> | شیوههای تبلیغ شامل دو دسته اقدامات موازی است: اول ساخت [[پیام]] و انتشار آن، دوم اقداماتی در جهت تقویت اهداف پیام؛ مثلاً کشورهای [[قدرتمند]] از یک طرف با [[تبلیغات]] همهجانبه، [[برتری]] خود را در پیامهای گوناگون و پیچیده از [[اخبار]] گرفته تا فیلمهای سینمایی، به [[مردم]] [[جهان]] [[القا]] میکنند و پس از آن با [[تهدیدها]] و دخالتهای [[سیاسی]] ـ نظامی این برتری را در عمل به نمایش میگذارند؛ به این ترتیب تبلیغات در کشورهای قدرتمند با دیگر فعالیتهای آنها هماهنگ است و در مجموع یک پیکر را تشکیل میدهد.<ref>مروی، شیوههای تبلیغی، ۹۳–۹۴</ref> امروزه متفکران جهان به شدت از شیوههای [[تبلیغی]] رایج [[دنیا]] که مبتنی بر [[تحریف]]، [[تهدید]] و [[تطمیع]]، [[ترویج فساد]]، [[تفرقه]] و تشتت، [[بزرگنمایی]]، [[شایعهسازی]]، [[دروغ]] و القای [[یأس]] است، انتقاد میکنند؛ اما تبلیغات در اسلام مبتنی بر [[حقیقت]] و [[صداقت]] است و به عنوان یک [[وظیفه الهی]] در جهت خیر و [[صلاح]] دنیا و [[آخرت]] مخاطب، به [[اطاعت]] از [[پروردگار]] [[دعوت]] میکند.<ref>مروی، شیوههای تبلیغی، ۹۶–۹۷؛ رزاقی، جایگاه تبلیغات، ۱۳۹–۱۵۸</ref> | ||
شیوه تبلیغی امام خمینی که [[مبانی فکری]] خود را از [[قرآن]] و [[سنت]] گرفته بود، همان شیوه تبلیغی اسلام است که توجه به [[زمان]] و مکان در آن، جایگاهی ویژه دارد.<ref>مروی، شیوههای تبلیغی، ۹۸–۹۹</ref> ایشان ضمن استفاده از فرصتهای تبلیغی، همواره جهات [[شرعی]] را در تبلیغ رعایت میکرد و با دوری از [[مبالغه]]، [[تبلیغات]] [[اسلامی]] را [[بینیاز]] از مبالغه میدانست.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۴/۵۹؛ مروی، شیوههای تبلیغی، ۹۹</ref> افزون بر این، رعایت تدریج در تبلیغات، [[سادگی]] در گفتار، شیوههای [[پاسخگویی]] و ساخت [[پیام]]، نظیر استفاده از [[تمثیل]]، استفاده از ارزشهای مشترک، [[تحقیر]] [[دشمن]]، مقایسه و مانند آن، از روشهای [[تبلیغی]] ایشان ازجمله در سخنرانیها بود | شیوه تبلیغی امام خمینی که [[مبانی فکری]] خود را از [[قرآن]] و [[سنت]] گرفته بود، همان شیوه تبلیغی اسلام است که توجه به [[زمان]] و مکان در آن، جایگاهی ویژه دارد.<ref>مروی، شیوههای تبلیغی، ۹۸–۹۹</ref> ایشان ضمن استفاده از فرصتهای تبلیغی، همواره جهات [[شرعی]] را در تبلیغ رعایت میکرد و با دوری از [[مبالغه]]، [[تبلیغات]] [[اسلامی]] را [[بینیاز]] از مبالغه میدانست.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۴/۵۹؛ مروی، شیوههای تبلیغی، ۹۹</ref> افزون بر این، رعایت تدریج در تبلیغات، [[سادگی]] در گفتار، شیوههای [[پاسخگویی]] و ساخت [[پیام]]، نظیر استفاده از [[تمثیل]]، استفاده از ارزشهای مشترک، [[تحقیر]] [[دشمن]]، مقایسه و مانند آن، از روشهای [[تبلیغی]] ایشان ازجمله در سخنرانیها بود. ایشان پیش از [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، با اولویتدادن به مصاحبه با رسانههای خارجی، به [[تبلیغ]] [[انقلاب اسلامی]] در سطح جهانی پرداخت. این مصاحبهها تا مدتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز ادامه داشت.<ref>مروی، شیوههای تبلیغی، ۱۰۰–۱۰۲</ref> در این مصاحبهها، بیشتر از شیوههای آگاهیبخشی [[عقلی]] و استدلالی که از شیوههای مهم تبلیغات در [[اسلام]] است، استفاده شده است. | ||
دیگر شیوههای تبلیغی عبارتاند از شیوههای [[تأیید]] و موافقت، [[دعوت]]، [[نصیحت]] و [[تذکر]]، [[نهی]] و [[تهدید]]، [[شیوه]] احساسی، [[عاطفی]] و [[ایمانی]]. البته [[امام خمینی]] با استناد به [[حدیث]] | دیگر شیوههای تبلیغی عبارتاند از شیوههای [[تأیید]] و موافقت، [[دعوت]]، [[نصیحت]] و [[تذکر]]، [[نهی]] و [[تهدید]]، [[شیوه]] احساسی، [[عاطفی]] و [[ایمانی]]. البته [[امام خمینی]] با استناد به [[حدیث]] {{متن حدیث|كُونُوا دُعَاةً لِلنَّاسِ بِالْخَيْرِ بِغَيْرِ أَلْسِنَتِكُمْ }}،<ref>کلینی، الکافی، ۲/۱۰۵</ref> بر [[ضرورت تبلیغ]] عملی از سوی [[علما]]، تأکید کرده و توجه داده است که وجود عالم مهذب حتی بدون تبلیغ لفظی، موجب [[تهذیب]] و [[هدایت مردم]] میشود.<ref>امام خمینی، جهاد اکبر، ۱۶؛ امام خمینی، صحیفه، ۸/۳۰۳</ref>.<ref>[[مسلم طاهری کل کشوندی|طاهری کل کشوندی، مسلم]]، [[تبلیغات (مقاله)|مقاله «تبلیغات»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۳، ص۲۲۷ – ۲۳۶.</ref> | ||
== مراکز مهم تبلیغ اسلامی == | == مراکز مهم تبلیغ اسلامی == | ||
از سوی دیگر، امام خمینی، [[مساجد]] و مصلاها را که از [[صدر اسلام]] تاکنون، کانون حرکتهای اسلامی و [[بسیج نیروها]] برای [[سرکوب]] [[کفار]] بودهاند، ازجمله مراکز اصیل و مهم تبلیغ اسلامی بهشمار میآورد<ref>امام خمینی، صحیفه، ۸/۲۰۰ و ۷/۶۵</ref> | از سوی دیگر، امام خمینی، [[مساجد]] و مصلاها را که از [[صدر اسلام]] تاکنون، کانون حرکتهای اسلامی و [[بسیج نیروها]] برای [[سرکوب]] [[کفار]] بودهاند، ازجمله مراکز اصیل و مهم تبلیغ اسلامی بهشمار میآورد<ref>امام خمینی، صحیفه، ۸/۲۰۰ و ۷/۶۵</ref>؛ چنانکه [[مکه معظمه]] در [[زمان]] [[اجتماع]] [[عظیم]] [[مسلمانان]] برای ادای [[فریضه]] [[حج]] را مرکز مهم تبلیغی مسلمانان معرفی کرده است<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۹۱</ref>. ایشان همچنین [[سازمان]] صدا و سیمای [[جمهوری اسلامی ایران]] را هم از مراکز مهم تبلیغی میدانست<ref>امام خمینی، صحیفه، ۶/۳۹۹ و ۱۲/۴۳۹</ref>. | ||
پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، مراکز و دستگاههای [[تبلیغی]] جدیدی برای ساماندادن به امر [[تبلیغات]] به وجود آمدند که مهمترین آنها عبارتاند از [[سازمان]] تبلیغات [[اسلامی]]، [[دفتر تبلیغات اسلامی]] [[حوزه علمیه قم]]، سازمان[[حج]] و [[زیارت]]، ستاد [[امر به معروف و نهی از منکر]]، [[وزارت]] [[فرهنگ]] و [[ارشاد]] اسلامی و مجمع جهانی تقریب [[مذاهب اسلامی]].<ref>ابراهیمی، ارتباطات دینی، ۱۱</ref> همچنین ساماندادن امر تبلیغات در خارج از [[کشور]] که مورد توجه ویژه [[امام خمینی]] نیز قرار داشت،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۱۰۴</ref> بر عهده نهادهای مختلف مانند مرکز [[مدیریت]] [[حوزه علمیه]] و بخشهای [[فرهنگی]] سفارتخانههای [[ایران]] در سراسر [[جهان]] قرار گرفت | پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، مراکز و دستگاههای [[تبلیغی]] جدیدی برای ساماندادن به امر [[تبلیغات]] به وجود آمدند که مهمترین آنها عبارتاند از [[سازمان]] تبلیغات [[اسلامی]]، [[دفتر تبلیغات اسلامی]] [[حوزه علمیه قم]]، سازمان[[حج]] و [[زیارت]]، ستاد [[امر به معروف و نهی از منکر]]، [[وزارت]] [[فرهنگ]] و [[ارشاد]] اسلامی و مجمع جهانی تقریب [[مذاهب اسلامی]].<ref>ابراهیمی، ارتباطات دینی، ۱۱</ref> همچنین ساماندادن امر تبلیغات در خارج از [[کشور]] که مورد توجه ویژه [[امام خمینی]] نیز قرار داشت،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۱۰۴</ref> بر عهده نهادهای مختلف مانند مرکز [[مدیریت]] [[حوزه علمیه]] و بخشهای [[فرهنگی]] سفارتخانههای [[ایران]] در سراسر [[جهان]] قرار گرفت. | ||
در دوره [[جنگ]] تحمیلی [[عراق]] علیه ایران، افزون بر [[رسانههای عمومی]]، جهت ساماندهی موضوع مهم تبلیغات و خبررسانی جنگ، ستاد تبلیغات[[جنگ]] پدید آمد.<ref>[[مسلم طاهری کل کشوندی|طاهری کل کشوندی، مسلم]]، [[تبلیغات (مقاله)|مقاله «تبلیغات»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۳، ص۲۲۷ – ۲۳۶.</ref> | در دوره [[جنگ]] تحمیلی [[عراق]] علیه ایران، افزون بر [[رسانههای عمومی]]، جهت ساماندهی موضوع مهم تبلیغات و خبررسانی جنگ، ستاد تبلیغات[[جنگ]] پدید آمد.<ref>[[مسلم طاهری کل کشوندی|طاهری کل کشوندی، مسلم]]، [[تبلیغات (مقاله)|مقاله «تبلیغات»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۳، ص۲۲۷ – ۲۳۶.</ref> | ||
== تبلیغات [[حوزوی]] == | == تبلیغات [[حوزوی]] == | ||
یکی از [[وظایف]] اصلی و ذاتی حوزههای ـ علمیه، [[تبلیغ دین]] و [[آموزش]] [[اسلام]] به [[مردم]] است.<ref>حسینی بهشتی، ولایت، رهبری، ۳۱۲</ref> [[روحانیت]] [[شیعه]] که به [[تأسی]] از [[اولیای الهی]]، [[وظیفه]] [[روشنگری]] [[دینی]] و ارشاد و [[هدایت مردم]] را بر عهده دارد،<ref>خاکبان، ماجرای جدایی حوزه و دانشگاه، ۲۲۵–۲۲۷</ref> پس از آغاز [[حکومت]] [[صفویه]]، امکان یافت تا در صحنه تبلیغات علنی، حضور فعال داشته باشد<ref>خاکبان، ماجرای جدایی حوزه و دانشگاه، ۲۲۷–۲۲۸</ref> | یکی از [[وظایف]] اصلی و ذاتی حوزههای ـ علمیه، [[تبلیغ دین]] و [[آموزش]] [[اسلام]] به [[مردم]] است.<ref>حسینی بهشتی، ولایت، رهبری، ۳۱۲</ref> [[روحانیت]] [[شیعه]] که به [[تأسی]] از [[اولیای الهی]]، [[وظیفه]] [[روشنگری]] [[دینی]] و ارشاد و [[هدایت مردم]] را بر عهده دارد،<ref>خاکبان، ماجرای جدایی حوزه و دانشگاه، ۲۲۵–۲۲۷</ref> پس از آغاز [[حکومت]] [[صفویه]]، امکان یافت تا در صحنه تبلیغات علنی، حضور فعال داشته باشد<ref>خاکبان، ماجرای جدایی حوزه و دانشگاه، ۲۲۷–۲۲۸</ref>. [[حوزههای علوم اسلامی]] شیعه، با [[تبلیغ]]، [[هدایت]] و شناساندن اسلام به [[دنیا]] و [[جوامع بشری]]، تألیف کتابهای سودمند، انتشار مقالات، مجلات، سخنرانیها و [[مواعظ]]، نقش چشمگیری در [[رشد]] سطح [[معارف]] [[مسلمانان]] و [[بیداری]] شیعه داشتهاند<ref>صافی گلپایگانی، سیر حوزههای علمیه شیعه، ۹۰</ref>. | ||
امام خمینی «تبلیغ و [[تعلیم]]» را دو فعالیت مهم و اساسی سازمان روحانیت شیعه میدانست<ref>امام خمینی، ولایت فقیه، ۱۲۸</ref> و آن را [[جهاد]] [[علما]] و خطبا میشمرد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۷/۵۷</ref> ایشان [[معتقد]] بود علما در کنار آموزش و تحقیق، از سوی [[خداوند تعالی]]، عهدهدار [[تبلیغ رسالت]] [[انبیا]]{{ع}} هستند تا با معرفی [[اسلام]] و رساندن [[احکام]] آن به [[مردم]]، به [[اصلاح جامعه]] بپردازند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۰۰، ۳۴۲ و ۲۱/۳۳۹</ref> [[هدف]] از تحصیل طلاب [[حوزه علمیه]]، [[تبلیغ دین]] است<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۵/۴۱۲–۴۱۴</ref> و طلاب باید ضمن [[تحصیل علم]]، از [[تبلیغ]] و رساندن [[پیام اسلام]] به مردم [[غافل]] نباشند<ref>امام خمینی، ولایت فقیه، ۱۴۸</ref>؛ از همینرو ایشان اعزام مبلغ به دورترین نقاط داخل و خارج [[کشور]] و [[نظارت]] بر امر [[تبلیغات]] را از [[رسالتها]] و [[وظایف]] اصلی [[حوزههای علمیه]] بهشمار میآورد<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۵/۴۱۲–۴۱۴ و ۱۶/۲۲۹–۲۳۰</ref> و تبلیغ را برای [[روحانیون]]، در شرایطی که ترک آن موجب [[گمراه]] شدن مردم باشد، [[واجب کفایی]] میدانست<ref>امام خمینی، استفتائات، ۳/۶۰۹–۶۱۰</ref>؛ همچنین [[معتقد]] بود طلاب حوزه علمیه که فارغ از تحصیل و [[تدریس]] هستند، [[مکلف]] شرعیاند که از حوزه علمیه کوچ کنند و در مناطق مورد نیاز به تبلیغ بپردازند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۵/۴۱۴</ref> | امام خمینی «تبلیغ و [[تعلیم]]» را دو فعالیت مهم و اساسی سازمان روحانیت شیعه میدانست<ref>امام خمینی، ولایت فقیه، ۱۲۸</ref> و آن را [[جهاد]] [[علما]] و خطبا میشمرد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۷/۵۷</ref> ایشان [[معتقد]] بود علما در کنار آموزش و تحقیق، از سوی [[خداوند تعالی]]، عهدهدار [[تبلیغ رسالت]] [[انبیا]]{{ع}} هستند تا با معرفی [[اسلام]] و رساندن [[احکام]] آن به [[مردم]]، به [[اصلاح جامعه]] بپردازند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۰۰، ۳۴۲ و ۲۱/۳۳۹</ref> [[هدف]] از تحصیل طلاب [[حوزه علمیه]]، [[تبلیغ دین]] است<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۵/۴۱۲–۴۱۴</ref> و طلاب باید ضمن [[تحصیل علم]]، از [[تبلیغ]] و رساندن [[پیام اسلام]] به مردم [[غافل]] نباشند <ref>امام خمینی، ولایت فقیه، ۱۴۸</ref>؛ از همینرو ایشان اعزام مبلغ به دورترین نقاط داخل و خارج [[کشور]] و [[نظارت]] بر امر [[تبلیغات]] را از [[رسالتها]] و [[وظایف]] اصلی [[حوزههای علمیه]] بهشمار میآورد<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۵/۴۱۲–۴۱۴ و ۱۶/۲۲۹–۲۳۰</ref> و تبلیغ را برای [[روحانیون]]، در شرایطی که ترک آن موجب [[گمراه]] شدن مردم باشد، [[واجب کفایی]] میدانست<ref>امام خمینی، استفتائات، ۳/۶۰۹–۶۱۰</ref>؛ همچنین [[معتقد]] بود طلاب حوزه علمیه که فارغ از تحصیل و [[تدریس]] هستند، [[مکلف]] شرعیاند که از حوزه علمیه کوچ کنند و در مناطق مورد نیاز به تبلیغ بپردازند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۵/۴۱۴</ref> | ||
ایشان با اهتمام به بسط و [[توسعه]] گستره تبلیغ و استفاده از شیوههای جدید تبلیغ، معتقد بود [[روحانیان]] افزون بر تبلیغ شفاهی و [[منبر]] باید از ابزارهای مختلف مانند [[یادگیری]] زبانهای خارجی برای معرفی اسلام و [[انقلاب اسلامی]] بهره بگیرند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۷۳ و ۱۰۴</ref> یکی از موارد [[نارضایتی]] ایشان پیش از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] نیز کمکاری [[علما]] در دستیابی به ابزار [[تبلیغی]] جدید و [[ارتباط]] با دنیای جدید بود.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲/۳۵</ref> از سوی دیگر، باید توجه داشت که تأثیر سخنان [[روحانیت]] در میان مردم، در صورتی ممکن است که مردم به [[صدق گفتار]] و [[اخلاص]] این داعیان، [[ایمان]] داشته باشند<ref>پژوهنده، نقش حوزههای علوم دینی، ۱۴۲</ref>؛ از همینرو [[امام خمینی]] معتقد بود تبلیغات، باید بر اساس [[معنویات]] اسلام، تنها برای [[خدا]] و به دور از تشریفات باشد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۷۳ و ۱۰۵</ref> ایشان با معرفی [[مرتضی مطهری]] به عنوان پشتوانهای محکم برای حوزههای [[دینی]] و [[علمی]] و الگویی مناسب برای کسانی که قصد تحصیل و [[تبلیغ دین]] را دارند<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۲/۱۸۷–۱۸۸ و ۱۴/۱۶۸–۱۶۹</ref> و نیز تشکر از محتوای سخنرانیهای [[محمدتقی فلسفی]] در بسیاری از موارد و ملقبساختن وی به زبان گویای [[اسلام]] و [[خطیب]] شهیر،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۸۴، ۲۴۲ و ۲۶۳</ref> الگوهای مناسب [[تبلیغی]] را ارائه | ایشان با اهتمام به بسط و [[توسعه]] گستره تبلیغ و استفاده از شیوههای جدید تبلیغ، معتقد بود [[روحانیان]] افزون بر تبلیغ شفاهی و [[منبر]] باید از ابزارهای مختلف مانند [[یادگیری]] زبانهای خارجی برای معرفی اسلام و [[انقلاب اسلامی]] بهره بگیرند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۷۳ و ۱۰۴</ref> یکی از موارد [[نارضایتی]] ایشان پیش از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] نیز کمکاری [[علما]] در دستیابی به ابزار [[تبلیغی]] جدید و [[ارتباط]] با دنیای جدید بود.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲/۳۵</ref> از سوی دیگر، باید توجه داشت که تأثیر سخنان [[روحانیت]] در میان مردم، در صورتی ممکن است که مردم به [[صدق گفتار]] و [[اخلاص]] این داعیان، [[ایمان]] داشته باشند<ref>پژوهنده، نقش حوزههای علوم دینی، ۱۴۲</ref>؛ از همینرو [[امام خمینی]] معتقد بود تبلیغات، باید بر اساس [[معنویات]] اسلام، تنها برای [[خدا]] و به دور از تشریفات باشد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۷۳ و ۱۰۵</ref> ایشان با معرفی [[مرتضی مطهری]] به عنوان پشتوانهای محکم برای حوزههای [[دینی]] و [[علمی]] و الگویی مناسب برای کسانی که قصد تحصیل و [[تبلیغ دین]] را دارند<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۲/۱۸۷–۱۸۸ و ۱۴/۱۶۸–۱۶۹</ref> و نیز تشکر از محتوای سخنرانیهای [[محمدتقی فلسفی]] در بسیاری از موارد و ملقبساختن وی به زبان گویای [[اسلام]] و [[خطیب]] شهیر،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۸۴، ۲۴۲ و ۲۶۳</ref> الگوهای مناسب [[تبلیغی]] را ارائه کر. | ||
پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی ایران]]، به دستور [[امام خمینی]] و [[تأیید]] علمای حوزه، شورای [[مدیریت]] [[حوزه علمیه قم]] تشکیل شد و توانست مبنای تحولات بسیاری در [[نظام]] [[آموزشی]] و تبلیغی [[حوزه علمیه]] شود.<ref>شیرخانی و زارع، تحولات حوزه علمیه، ۴۴</ref>.<ref>[[مسلم طاهری کل کشوندی|طاهری کل کشوندی، مسلم]]، [[تبلیغات (مقاله)|مقاله «تبلیغات»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۳، ص۲۲۷ – ۲۳۶.</ref> | پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی ایران]]، به دستور [[امام خمینی]] و [[تأیید]] علمای حوزه، شورای [[مدیریت]] [[حوزه علمیه قم]] تشکیل شد و توانست مبنای تحولات بسیاری در [[نظام]] [[آموزشی]] و تبلیغی [[حوزه علمیه]] شود.<ref>شیرخانی و زارع، تحولات حوزه علمیه، ۴۴</ref>.<ref>[[مسلم طاهری کل کشوندی|طاهری کل کشوندی، مسلم]]، [[تبلیغات (مقاله)|مقاله «تبلیغات»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۳، ص۲۲۷ – ۲۳۶.</ref> | ||
== [[وظایف]] و ویژگیهای [[مبلغان]] == | == [[وظایف]] و ویژگیهای [[مبلغان]] == | ||
[[قرآن کریم]] با بیان وظایف و [[ویژگیهای پیامبران]]{{ع}} که نخستین [[مبلغان دینی]] بهشمار میروند، مانند [[حکمت]]، [[موعظه]] و [[استدلال]] [[نیکو]]،<ref>نحل، ۱۲۵</ref> [[خشیت الهی]]<ref>احزاب، ۳۹</ref> و [[شرح صدر]] و [[تحمل]]<ref>طه، | [[قرآن کریم]] با بیان وظایف و [[ویژگیهای پیامبران]]{{ع}} که نخستین [[مبلغان دینی]] بهشمار میروند، مانند [[حکمت]]، [[موعظه]] و [[استدلال]] [[نیکو]]،{{متن قرآن|ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ}}<ref>«(مردم را) به راه پروردگارت با حکمت و پند نیکو فرا خوان و با آنان با روشی که بهتر باشد چالش ورز! بیگمان پروردگارت به آن کس که راه وی را گم کرده داناتر است و او به رهیافتگان داناتر است» سوره نحل، آیه ۱۲۵.</ref> [[خشیت الهی]] {{متن قرآن|يُبَلِّغُونَ}}؛ {{متن قرآن|الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَيَخْشَوْنَهُ وَلَا يَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا}}<ref>«همان کسانی که پیامهای خداوند را میرسانند و از او میترسند و از هیچ کس جز خدا نمیترسند و حسابرسی را خداوند بسنده است» سوره احزاب، آیه ۳۹.</ref> و [[شرح صدر]] و [[تحمل]] {{متن قرآن|قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي}}<ref>«(موسی) گفت: پروردگارا! سینهام را گشایش بخش» سوره طه، آیه ۲۵.</ref>، {{متن قرآن|وَيَسِّرْ لِي أَمْرِي}}<ref>«و کارم را برای من آسان کن» سوره طه، آیه ۲۶.</ref> را سرلوحه کار مبلغان دانسته و [[آگاهی]] از [[هدف]] و محتوای [[تبلیغ]]، {{متن قرآن|قُلْ هَذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّهِ عَلَى بَصِيرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِي وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ}}<ref>«بگو: این راه من است که با بینش به سوی خداوند فرا میخوانم، من و (نیز) هر کس که پیرو من است؛ و پاکاکه خداوند است و من از مشرکان نیستم» سوره یوسف، آیه ۱۰۸.</ref> [[ایمان]] به هدف، {{متن قرآن|فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ}}<ref>«بنابراین، پس از دست یافتن تو به دانش، به هر کس که با تو به چالش برخیزد؛ بگو: بیایید تا فرزندان خود و فرزندان شما و زنان خود و زنان شما و خودیهای خویش و خودیهای شما را فرا خوانیم آنگاه (به درگاه خداوند) زاری کنیم تا لعنت خداوند را بر دروغگویان نهیم» سوره آل عمران، آیه ۶۱.</ref> تطابق میان گفتار و [[رفتار]]، [[اصلاحطلبی]]،{{متن قرآن|قَالَ يَا قَوْمِ أَرَأَيْتُمْ إِنْ كُنْتُ عَلَى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي وَرَزَقَنِي مِنْهُ رِزْقًا حَسَنًا وَمَا أُرِيدُ أَنْ أُخَالِفَكُمْ إِلَى مَا أَنْهَاكُمْ عَنْهُ إِنْ أُرِيدُ إِلَّا الْإِصْلَاحَ مَا اسْتَطَعْتُ وَمَا تَوْفِيقِي إِلَّا بِاللَّهِ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَإِلَيْهِ أُنِيبُ}}<ref>«گفت: ای قوم من! به من بگویید که اگر برهانی از پروردگار خود داشته باشم و او نیز از نزد خویش به من روزی نیکویی ارزانی داشته باشد (شما چه خواهید کرد؟) و من در آنچه شما را از آن باز میدارم نمیخواهم با شما مخالفت کنم، تا آنجا که میتوانم جز اصلاح نظری ندارم و توفیق من جز با خداوند نیست، بر او توکل دارم و به سوی او باز میگردم» سوره هود، آیه ۸۸.</ref> [[اخلاص]] و نداشتن [[چشمداشت]] مادی،{{متن قرآن|وَمَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِينَ}}<ref>«و من از شما برای این (پیامبری) پاداشی نمیخواهم، پاداش من جز با پروردگار جهانیان نیست» سوره شعراء، آیه ۱۰۹.</ref> [[خوشرویی]] و [[سعه صدر]]، {{متن قرآن|فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ}}<ref>«پس با بخشایشی از (سوی) خداوند با آنان نرمخویی ورزیدی و اگر درشتخویی سنگدل میبودی از دورت میپراکندند؛ پس آنان را ببخشای و برای ایشان آمرزش بخواه و با آنها در کار، رایزنی کن و چون آهنگ (کاری) کردی به خداوند توکل کن که خداوند توکل کنندگان (به خویش) را دوست میدارد» سوره آل عمران، آیه ۱۵۹.</ref> علمدوستی و [[کمالجویی]]،{{متن قرآن|فَتَعَالَى اللَّهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ وَلَا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يُقْضَى إِلَيْكَ وَحْيُهُ وَقُلْ رَبِّ زِدْنِي عِلْمًا}}<ref>«پس، فرابرترا که خداوند است، آن فرمانفرمای راستین و در قرآن پیش از آنکه وحی آن به تو پایان پذیرد شتاب مکن و بگو: پروردگارا! بر دانش من بیفزای!» سوره طه، آیه ۱۱۴.</ref> [[پشتکار]] در کار و [[دلسوزی]] برای [[مردم]] {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْمًا اللَّهُ مُهْلِكُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا شَدِيدًا قَالُوا مَعْذِرَةً إِلَى رَبِّكُمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که گروهی از ایشان گفتند: چرا قومی را پند میدهید که خداوند یا آنان را نابود یا به سختی عذاب خواهد کرد؟ گفتند: تا عذری نزد پروردگارتان گردد و باشد که آنان پرهیزگاری ورزند» سوره اعراف، آیه ۱۶۴.</ref> و [[شجاعت]] {{متن قرآن|يُبَلِّغُونَ}}؛ {{متن قرآن|الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَيَخْشَوْنَهُ وَلَا يَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا}}<ref>«همان کسانی که پیامهای خداوند را میرسانند و از او میترسند و از هیچ کس جز خدا نمیترسند و حسابرسی را خداوند بسنده است» سوره احزاب، آیه ۳۹.</ref>؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! هر کس از دینش برگردد خداوند به زودی گروهی را میآورد که دوستشان میدارد و دوستش میدارند؛ در برابر مؤمنان خاکسار و در برابر کافران دشوارند، در راه خداوند جهاد میکنند و از سرزنش سرزنشگری نمیهراسند؛ این بخشش خداوند است که به هر کس بخواهد ارزانی میدارد و خداوند نعمتگستری داناست» سوره مائده، آیه ۵۴.</ref> را از مهمترین ویژگیهای مبلغان شمرده است. مبلغ برای [[موفقیت]] در امر تبلیغ، ضمن مجهزبودن به اصول کارشناسی تبلیغ و آشنایی کامل با [[روانشناسی]] [[اجتماعی]] و آگاهی کامل از هنجارهای ملی و [[دینی]]، باید در عمل کردن به آنچه توصیه میکند، کوشا باشد.<ref>پژوهنده، نقش حوزههای علوم دینی، ۱۴۲</ref> | ||
امام خمینی به صورت خاص تداوم [[دعوت به دین]]، [[بیان مصالح و مفاسد]] [[روز]] [[جامعه]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۳۹۴</ref> [[ترویج]] [[شرع]] [[مطهر]] و بیان [[حقایق]] اسلام در برابر [[حاکمان ستمگر]] و | امام خمینی به صورت خاص تداوم [[دعوت به دین]]، [[بیان مصالح و مفاسد]] [[روز]] [[جامعه]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۳۹۴</ref> [[ترویج]] [[شرع]] [[مطهر]] و بیان [[حقایق]] اسلام در برابر [[حاکمان ستمگر]] و آگاه کردن طبقات مردم از مسائل اسلام را جزو وظایف مبلغان [[مسلمان]] دربارهٔ آنچه که باید از [[فرهنگ اسلامی]] انتقال دهند، میدانست.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۳/۶۹</ref> همچنین اهتمام به امور [[مسلمانان]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۰</ref> [[شناخت]] مسائل [[واقعی]] و خنثی کردن [[تبلیغات]] وسیع [[دشمنان]] علیه [[اسلام]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۷۲ و ۱۹/۱۴۸</ref> [[عنایت خاص]] به [[جوانان]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۳۹</ref> ابهامزدایی و معرفی [[اسلام ناب]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۱۴۳</ref> فراگیری زبانهای زنده [[دنیا]]<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۱۰۴</ref> و [[مخاطبشناسی]]<ref>امام خمینی، صحیفه، ۵/۲۶۹</ref> را از [[وظایف]] [[مبلغان]] برمیشمرد. ویژگی بارز این مبلغان که رمز [[محبوبیت]] و [[موفقیت]] آنان نیز است، [[معنویت]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۷۳</ref> [[اخلاص]] و [[صداقت]]،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۹/۵۶</ref>[[تبلیغ]] عملی،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۸/۲۶۱–۲۶۲ و ۳۰۳</ref>[[زهد]] و [[سادهزیستی]]<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۱۵</ref> است. [[آمادگی]] مبلغان برای تبلیغات در خارج از مرزها و [[یادگیری]] زبانهای خارجی نیز از اهمیت فراوانی برخوردار است و عبادتی بزرگ شمرده میشود.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۷۳ و ۱۰۳</ref>.<ref>[[مسلم طاهری کل کشوندی|طاهری کل کشوندی، مسلم]]، [[تبلیغات (مقاله)|مقاله «تبلیغات»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۳، ص۲۲۷ – ۲۳۶.</ref> | ||
== [[آسیبشناسی]] تبلیغات == | == [[آسیبشناسی]] تبلیغات == | ||
همزمان با آغاز دوران رکود [[علمی]] [[جهان اسلام]]، بهویژه پس از آغاز دوران انحصار فعالیتهای علمی حوزهها به [[فقه]] و اصول، [[نظام]] [[تبلیغی]] [[روحانیت]] نیز با دو آسیب عمده روبهرو شد: یکی | همزمان با آغاز دوران رکود [[علمی]] [[جهان اسلام]]، بهویژه پس از آغاز دوران انحصار فعالیتهای علمی حوزهها به [[فقه]] و اصول، [[نظام]] [[تبلیغی]] [[روحانیت]] نیز با دو آسیب عمده روبهرو شد: یکی توجه نکردن بزرگان [[دین]] به [[وعظ]] و [[خطابه]] که نوعی [[خسران]] [[فرهنگی]] [[اجتماعی]] است و دیگری رواج منبرهای [[ضعیف]] و [[آلوده]] به [[تحریف]]، [[خرافه]] و عوامزدگی که خود نتیجه طبیعی آسیب نخست است.<ref>خاکبان، ماجرای جدایی حوزه و دانشگاه، ۲۳۰</ref> | ||
[[امام خمینی]] با [[اذعان]] به [[ضعف]] [[حوزههای علمیه]] در امر [[تبلیغ]] در گذشته، [[معتقد]] بود تبلیغات باید متناسب با نیازها و مسائل واقعی و تحت [[نظارت]] فضلای [[حوزه علمیه]] باشد. افزون بر این ایشان تأکید میکرد باید دقت شود مطالب خلاف واقع از [[شهر قم]] که مرکز [[علم]] دین است، منتشر نشود.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۷۱–۷۳</ref> | [[امام خمینی]] با [[اذعان]] به [[ضعف]] [[حوزههای علمیه]] در امر [[تبلیغ]] در گذشته، [[معتقد]] بود تبلیغات باید متناسب با نیازها و مسائل واقعی و تحت [[نظارت]] فضلای [[حوزه علمیه]] باشد. افزون بر این ایشان تأکید میکرد باید دقت شود مطالب خلاف واقع از [[شهر قم]] که مرکز [[علم]] دین است، منتشر نشود.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۷۱–۷۳</ref> |