بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
از صفات ثبوتیه [[خداوند]] است. [[متکلمان]] و [[فیلسوفان]] همگی برآناند که [[خداوند]]، "[[مرید]]" است.[[اراده]] در [[حقیقت]] به [[صفت علم]] برمیگردد. درباره اینکه ماهیت [[اراده خداوند]] چیست، دو نظریه مطرح است<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 68.</ref>: | |||
#'''[[علم]] به اصلح:''' بنابراین نظریه، [[اراده خداوند]]، [[نفس]] [[داعی]] است و آن، [[علم الهی]] به اصلح است؛ یعنی [[اراده]] عبارت از [[علم]] [[خدا]] به صلاحی است که در امور نهفته است. بیشتر [[متکلمان شیعه]] بر همین عقیدهاند<ref>انوار الملکوت، ۶۷.</ref>. حکمای [[الهی]] نیز بر این معنا تصریح کرده و گفتهاند که [[اراده]] [[حق تعالی]]، عین [[علم]] او به [[نظام]] احسن است و این [[علم]]، منشأ [[آفرینش جهان]] به شمار است<ref>دانشنامه علائی، ۹۷- ۹۳؛ اسفار، ۲/ ۳۱۶.</ref>. [[شیخ طوسی]] گفته است که معنای [[مرید]] بودن [[حق تعالی]] آن است که هرگاه کاری را [[مصلحت]] بداند، انجامش میدهد؛ چنان که اشیای عالم را به تدریج و آنگاه که [[مصلحت]] دانسته، آفریده است<ref>الرسائل العشر، ۹۵؛ نهج المسترشدین، ۴۰.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 68-69.</ref>. | #'''[[علم]] به اصلح:''' بنابراین نظریه، [[اراده خداوند]]، [[نفس]] [[داعی]] است و آن، [[علم الهی]] به اصلح است؛ یعنی [[اراده]] عبارت از [[علم]] [[خدا]] به صلاحی است که در امور نهفته است. بیشتر [[متکلمان شیعه]] بر همین عقیدهاند<ref>انوار الملکوت، ۶۷.</ref>. حکمای [[الهی]] نیز بر این معنا تصریح کرده و گفتهاند که [[اراده]] [[حق تعالی]]، عین [[علم]] او به [[نظام]] احسن است و این [[علم]]، منشأ [[آفرینش جهان]] به شمار است<ref>دانشنامه علائی، ۹۷- ۹۳؛ اسفار، ۲/ ۳۱۶.</ref>. [[شیخ طوسی]] گفته است که معنای [[مرید]] بودن [[حق تعالی]] آن است که هرگاه کاری را [[مصلحت]] بداند، انجامش میدهد؛ چنان که اشیای عالم را به تدریج و آنگاه که [[مصلحت]] دانسته، آفریده است<ref>الرسائل العشر، ۹۵؛ نهج المسترشدین، ۴۰.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 68-69.</ref>. | ||
#'''نظریه [[علم]] و امر:''' [[شیخ مفید]] میگوید متعلق اراده الهی، کارهای [[خدا]] و [[بندگان]] است.[[اراده خدا]]، [[علم]] او است به [[نظام]] احسن یا [[مصلحت]] نهفته در [[کارها]]؛ [[علمی]] که سبب [[آفرینش]] پدیدهها و انجام [[کارها]] در زمانهای معین میشود. وصفِ ذات [[حق]] به [[اراده]] ازلی، همانا وصف ذات او به [[علم]] ازلی است. وقتی [[اراده]] [[حق]] به کارهای [[انسان]] تعلق میگیرد، مراد آن است که [[خداوند]]، [[انسان]] را به انجام آزادانه [[کارها]] [[فرمان]] میدهد<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 69.</ref>. | #'''نظریه [[علم]] و امر:''' [[شیخ مفید]] میگوید متعلق اراده الهی، کارهای [[خدا]] و [[بندگان]] است.[[اراده خدا]]، [[علم]] او است به [[نظام]] احسن یا [[مصلحت]] نهفته در [[کارها]]؛ [[علمی]] که سبب [[آفرینش]] پدیدهها و انجام [[کارها]] در زمانهای معین میشود. وصفِ ذات [[حق]] به [[اراده]] ازلی، همانا وصف ذات او به [[علم]] ازلی است. وقتی [[اراده]] [[حق]] به کارهای [[انسان]] تعلق میگیرد، مراد آن است که [[خداوند]]، [[انسان]] را به انجام آزادانه [[کارها]] [[فرمان]] میدهد<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 69.</ref>. | ||
*بدینسان، [[اراده خداوند]] به دو معنا بازمیگردد: یکی [[علم]] که یعنی [[آفرینش]] و دیگری امر که یعنی [[تکلیف]]<ref>النکت الاعتقادیة، ۱۸.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 69.</ref>. | *بدینسان، [[اراده خداوند]] به دو معنا بازمیگردد: یکی [[علم]] که یعنی [[آفرینش]] و دیگری امر که یعنی [[تکلیف]]<ref>النکت الاعتقادیة، ۱۸.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 69.</ref>. | ||
==[[اراده]] [[حق]] و [[شرور]]== | ==[[اراده]] [[حق]] و [[شرور]]== | ||
درباره موضوع [[اراده]]، این مسئله مطرح است: شروری که در [[جهان]] وجود دارند، آیا به [[اراده خداوند]] موجود شدهاند و آیا آفریدن [[شر]] با [[نظام]] احسن [[سازگاری]] دارد؟ [[فیلسوفان]] و [[متکلمان]] پاسخ گفتهاند که "[[شر]]" عدمی است و [[اراده]] به عدم تعلق نمیگیرد. همچنین گفتهاند که "[[شر]]" نسبی و اعتباری است و [[اراده خداوند]] به آفریدن موجود اعتباری تعلق نمیگیرد. دیگر آنکه گفتهاند، آفرینشِ خیر کثیر، [[شر]] قلیل را همراه دارد. اگر [[خداوند]] برای دفع [[شر]] قلیل، [[آفرینش]] خیر کثیر را [[اراده]] نکند، همین خود [[شر]] است<ref>شرح منظومه حکمت، ۱۲۷ و ۱۲۸.</ref>. وانگهی، [[خداوند]] [[حکیم]] است و [[حکمت]]، اقتضا میکند که [[حکیم]]، هیچگاه [[زشتی]] و [[شر]] را [[اراده]] نکند. پس [[خداوند]] [[اراده]] کننده [[خوبیها]] و نیکیها است و [[بدی]] و [[زشتیها]] از او نیستند<ref>النکت الاعتقادیة، ۱۹؛ تصحیح الاعتقاد، ۱۹؛ اعتقادات صدوق، ۲۱ و ۲۲؛ شرح باب حادی عشر، ۲۶- ۲۳؛ کشف المراد، ۱۹۴، ۲۳۳ و ۲۳۸.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 69.</ref>. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{ | {{پانویس}} | ||