نوحه: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۲۰

مقدمه

نوحه: ماتم سرایی در سوگ عزیزان، شیون و زاری و گریه در مرگ کسی همراه با کلمات و اشعاری حزین. گرچه نوحه‌گری بر مردگان چندان پسندیده نیست، اما به توصیه پیشوایان دینی نوحه‌خوانی و گریستن در عزای حضرت سید الشهدا (ع) که مایه زنده ماندن آن واقعه دردناک و همدلی با اهل بیت و الهام از آن حماسه است، امری پسندیده است و ثواب دارد.
نوحه‌خوان به کسی گویند که اشعار نوحه را می‌‌خواند و گاهی هم حاضران با او همنوایی می‌‌کنند و بر سینه می‌‌زنند. نوحه‌خوانی بر امام حسین (ع) و گریستن بر مصیبت‌های او حتی پیش از شهادتش هم انجام گرفته و برخی پیامبران پیشین هم از واقعه کربلا خبر داشتند و بر آن می‌‌گریستند^[۱].

نوحه‌سرایی

نوحه‌سرایی به صورت خواندن اشعار سوزناک و پر معنی در مصائب امام حسین(ع) و یارانش می‌باشد و سبب تحریک احساسات و عواطف مسلمین و تبیین حوادث و خاطرات عاشورا است، شیوه‌ای معمول و مرسوم در عزاداری است. این شیوه، ریشه در عصر ائمه(ع) دارد. امامان اهل بیت(ع) با تشویق نوحه‌سرایان و مرثیه‌خوانان، آنان را به سرودن اشعار و نوحه‌سرایی و بیان حوادث کربلا و فجایع بنی امیه ترغیب کرده و پاداش فراوانی را برای چنین اعمالی ذکر می‌کردند^[۲]. امیرمؤمنان(ع) و حضرت زهرا(س) نیز پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام(ص) اشعاری را در رثای آن حضرت سرودند^[۳].

برخی از دانشمندان اهل سنت نیز اشعاری را از زهرای مرضیه(س) در فراق پدر بزرگوارش نقل کرده‌اند. «حاکم نیشابوری» می‌نویسد: هنگامی که رسول خدا(ص) را به خاک سپردند، فاطمه(س) خطاب به «انس» فرمود: «یَا أَنَسُ أَطَابَتْ أَنْفُسُکُمْ أَنْ تَحْثُوا التُّرَابَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ»؛ «ای انس آیا قلبتان رضایت داد که بر بدن رسول خدا(ص) خاک بریزید؟».

سپس ادامه داد: «يَا أَبَتَاهْ أَجَابَ رَبّاً دَعَاهُ يَا أَبَتَاهْ مِنْ رَبِّهِ مَا أَدْنَاهُ يَا أَبَتَاهْ جَنَّةُ الْفِرْدَوْسِ مَأْوَاهُ يَا أَبَتَاهْ إِلَى جَبْرَئِيلَ أَنْعَاهُ‌» «پدر جان ای آن‌که دعوت پروردگارش را اجابت کردی؛ پدر جان ای آن‌که به پروردگار خویش نزدیک (و ملحق) شدی. پدرجان! بهشت برین جایت باد؛ پدرجان! رحلت تو را به جبرئیل خبر می‌دهم»^[۴]. همچنین «ام سلمه» در محضر رسول خدا(ص) در مرگ پسرعمویش، نوحه‌سرایی کرد و با حزن و اندوه اشعاری را خواند^[۵]. امام باقر(ع) به فرزندش امام صادق(ع) سفارش کرد که مقداری از مالم را وقف کن برای آن‌که به مدت ده سال جمعی از نوحه‌سرایان در «منا» برایم نوحه سرایی کنند^[۶].^[۷]

منابع

پانویس

↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی.
↑ در فصل‌های گذشته به برخی از احادیث در این زمینه اشاره شده است.
↑ رجوع کنید به: بحارالانوار، ج۲۲، ص۵۲۳ و ۵۴۷؛ ج۷۹، ص۱۰۶.
↑ مستدرک حاکم، ج۱، ص۳۸۲. همین ماجرا، جملات و اشعار، با اندکی تفاوت در صحیح بخاری، کتاب المغازی، باب مرض النبی و وفاته، حدیث ۳۰ آمده است.
↑ وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۸۹، ح۲.
↑ وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۸۸.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها ص ۸۱.

[1] محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی.

[2] در فصل‌های گذشته به برخی از احادیث در این زمینه اشاره شده است.

[3] رجوع کنید به: بحارالانوار، ج۲۲، ص۵۲۳ و ۵۴۷؛ ج۷۹، ص۱۰۶.

[4] مستدرک حاکم، ج۱، ص۳۸۲. همین ماجرا، جملات و اشعار، با اندکی تفاوت در صحیح بخاری، کتاب المغازی، باب مرض النبی و وفاته، حدیث ۳۰ آمده است.

[5] وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۸۹، ح۲.

[6] وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۸۸.

[7] مکارم شیرازی، ناصر، عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها ص ۸۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۱۰: / خط ۱۰: @@
 * '''نوحه:''' ماتم سرایی در سوگ عزیزان، شیون و [[زاری]] و [[گریه]] در [[مرگ]] کسی همراه با کلمات و اشعاری حزین. گرچه نوحه‌گری بر مردگان چندان [[پسندیده]] نیست، اما به توصیه [[پیشوایان دینی]] [[نوحه‌خوانی]] و [[گریستن]] در عزای [[حضرت]] [[سید الشهدا]] {{ع}} که مایه زنده ماندن آن واقعه دردناک و [[همدلی]] با [[اهل بیت]] و [[الهام]] از آن [[حماسه]] است، امری [[پسندیده]] است و [[ثواب]] دارد.
 * نوحه‌خوان به کسی گویند که اشعار نوحه را می‌‌خواند و گاهی هم حاضران با او همنوایی می‌‌کنند و بر سینه می‌‌زنند. [[نوحه‌خوانی]] بر [[امام حسین]] {{ع}} و [[گریستن]] بر مصیبت‌های او حتی پیش از شهادتش هم انجام گرفته و برخی [[پیامبران پیشین]] هم از واقعه [[کربلا]] خبر داشتند و بر آن می‌‌گریستند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]].</ref>.
+==نوحه‌سرایی==
+نوحه‌سرایی به صورت خواندن اشعار سوزناک و پر معنی در [[مصائب امام حسین]]{{ع}} و یارانش می‌باشد و سبب تحریک [[احساسات]] و [[عواطف]] [[مسلمین]] و تبیین حوادث و خاطرات [[عاشورا]] است، شیوه‌ای معمول و مرسوم در [[عزاداری]] است. این شیوه، ریشه در [[عصر ائمه]]{{عم}} دارد.
+[[امامان اهل بیت]]{{عم}} با [[تشویق]] نوحه‌سرایان و مرثیه‌خوانان، آنان را به سرودن اشعار و نوحه‌سرایی و بیان حوادث [[کربلا]] و فجایع [[بنی امیه]] [[ترغیب]] کرده و [[پاداش]] فراوانی را برای چنین اعمالی ذکر می‌کردند<ref>در فصل‌های گذشته به برخی از احادیث در این زمینه اشاره شده است.</ref>.
+[[امیرمؤمنان]]{{ع}} و [[حضرت زهرا]]{{س}} نیز پس از [[رحلت پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} اشعاری را در رثای آن حضرت سرودند<ref>رجوع کنید به: بحارالانوار، ج۲۲، ص۵۲۳ و ۵۴۷؛ ج۷۹، ص۱۰۶.</ref>.
+برخی از [[دانشمندان اهل سنت]] نیز اشعاری را از [[زهرای مرضیه]]{{س}} در فراق پدر بزرگوارش نقل کرده‌اند.
+«[[حاکم نیشابوری]]» می‌نویسد: هنگامی که [[رسول خدا]]{{صل}} را به خاک سپردند، [[فاطمه]]{{س}} خطاب به «انس» فرمود:
+{{متن حدیث|یَا أَنَسُ أَطَابَتْ أَنْفُسُکُمْ أَنْ تَحْثُوا التُّرَابَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ}}؛ «ای انس آیا قلبتان [[رضایت]] داد که بر [[بدن رسول خدا]]{{صل}} خاک بریزید؟».
+سپس ادامه داد:
+{{متن حدیث|يَا أَبَتَاهْ أَجَابَ رَبّاً دَعَاهُ يَا أَبَتَاهْ مِنْ رَبِّهِ مَا أَدْنَاهُ
+يَا أَبَتَاهْ جَنَّةُ الْفِرْدَوْسِ مَأْوَاهُ 	يَا أَبَتَاهْ إِلَى جَبْرَئِيلَ أَنْعَاهُ‌}}
+«پدر [[جان]] ای آن‌که [[دعوت]] پروردگارش را [[اجابت]] کردی؛ پدر جان ای آن‌که به [[پروردگار]] خویش نزدیک (و ملحق) شدی.
+پدرجان! [[بهشت]] برین جایت باد؛ پدرجان! [[رحلت]] تو را به [[جبرئیل]] خبر می‌دهم»<ref>مستدرک حاکم، ج۱، ص۳۸۲. همین ماجرا، جملات و اشعار، با اندکی تفاوت در صحیح بخاری، کتاب المغازی، باب مرض النبی و وفاته، حدیث ۳۰ آمده است.</ref>.
+همچنین «[[ام سلمه]]» در محضر رسول خدا{{صل}} در [[مرگ]] پسرعمویش، نوحه‌سرایی کرد و با [[حزن]] و [[اندوه]] اشعاری را خواند<ref>وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۸۹، ح۲.</ref>.
+[[امام باقر]]{{ع}} به فرزندش [[امام صادق]]{{ع}} سفارش کرد که مقداری از مالم را [[وقف]] کن برای آن‌که به مدت ده سال جمعی از نوحه‌سرایان در «[[منا]]» برایم [[نوحه سرایی]] کنند<ref>وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۸۸.</ref>.<ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها (کتاب)|عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها]] ص ۸۱.</ref>
 == منابع ==
 {{منابع}}
-* [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
+# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
+# [[پرونده:1100843.jpg|22px]] [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها (کتاب)|'''عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها''']]
 {{پایان منابع}}