[[ابوعبدالله محمد بن اسحاق بن محمد بن یحیی اصفهانی عبدی]] مشهور به [[ابن منده]] از «[[خاندان ابن منده]]» و نامدارترین فرد از این خاندان است. او [[اهل]] [[اصفهان]] بود و در همانجا می‌‌زیست، در سال ۳۱۰ به [[دنیا]] آمد. <ref>ابو الحسین ابن أبی یعلى، طبقات الحنابله، ج۲، ص ۱۶۷.</ref> ابن منده از [[مشایخ]] بسیاری [[حدیث]] شنید که برجسته‌ترین ایشان از این قرارند: [[عبدالرحمان بن یحیی]] عموی پدرش، [[محمد بن حسین قطان]]، [[هیثم بن لکیب شاشی]] و [[عثمان بن احمد بن سمّاک]]. <ref>ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۲۷، ص ۳۲۰.</ref> گفته شده وی در جستجوی حدیث سفری آغاز کرد که چهل سال طول کشید. <ref>ابن جزری، غایه النهایه، ج۲، ص ۹۸.</ref> و به گفته خود، [[شرق]] و [[غرب]] را دو بار زیر پاگذاشته است. <ref>ابو الحسین ابن أبی یعلى، طبقات الحنابله، ج۲، ص ۱۶۷.</ref> وی نخست به [[نیشابور]] رفت و در آنجا از استادان بسیاری حدیث شنید. او افزون بر نیشابور به بخارا، [[سرخس]]، [[مرو]] و بلخ نیز [[سفر]] کرد و از مشایخ بزرگی بهره برد. ابن منده در سال ۳۳۹ هجری از نیشابور رهسپار [[عراق]] شد و چند سالی در نواحی عراق و [[شام]] به [[مسافرت]] پرداخت در ادامه سفر خود به طرابلس شام، غزه و [[بیت المقدس]] رفته و احتمالاً پیش از آن به [[مکه]] و [[مدینه]] نیز رفته و به استماع حدیث پرداخته است. <ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص ۲۹ ـ ۳۶.</ref> به هرحال در سال ۳۶۱ هجری، ابن منده در بخارا بود و [[حاکم نیشابوری]] او را [[دیدار]] کرد و در سال ۳۷۵ هجری که ابن منده قصد بازگشت به اصفهان را داشت، همراه وی به نیشابور آمد. <ref>شمس الدین ذهبی، تذکره الحفاظ، ج۳، ص ۱۰۳۳.</ref> گروه بسیاری از ابن منده [[روایت]] کرده‌اند که ازآن میان می‌‌توان افرادی همچون [[حاکم نیشابوری]]، [[تمام رازی]] و [[احمد بن فضل باطرقانی]] را نام برد. <ref>ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۲۷، ص ۳۲۱.</ref> گویند ابن منده چون به موطن خود بازگشت، چهل بار کتاب به همراه داشت که از ۱۷۰۰ تن از مشایخ، [[کتابت حدیث]] کرده بود.<ref>شمس الدین ذهبی، تذکره الحفاظ، ج۳، ص ۱۰۳۲.</ref> ابن منده در اصفهان به [[حرمت]] و [[جاه]] می‌‌زیست و پیداست که [[نفوذ]] بسیاری در [[مردم]] و اولیای امور داشته است. <ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص ۴۱.</ref> وی در دوران [[سفر]] طولانی خود، مجرد ماند و [[همسر]] [[اختیار]] نکرد و چون به [[اصفهان]] بازگشت، [[ازدواج]] کرد و از وی صاحب چهار پسر شد. <ref> میزان الاعتدال ۳ / ۴۷۹.</ref> [[ذهبی]] گفته وی از [[حافظه]] [[نیرومندی]] برخودار بود و بدین سبب او را [[حافظ]] [[مشرق]] خوانده است. <ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۲۲، ص ۳۸۲. </ref> [[ابونعیم اصفهانی]] باآنکه [[ابن منده]] را مردی بزرگ دانسته، [[معتقد]] است وی در پایان [[عمر]]، در [[نقل حدیث]] خلط می‌‌کرد و در امالی خود دچار [[لغزش]] و [[اشتباه]] می‌‌شد. <ref>حافظ ابونعیم اصفهانی، ذکر اخبار اصبهان، ج۲، ص ۳۰۶.</ref> ابن منده سال ۳۹۵<ref>ابن جزری، غایه النهایه، ج۲، ص ۹۸.</ref> یا ۳۹۶ [[هجری]] در اصفهان درگذشت<ref> ابوالفرج عبدالرحمن بن علی بن محمد بن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص ۵۲.</ref> و آثار بسیاری از خود بر جای گذاشت که عبارت‌اند از: التاریخ، الشیوخ، <ref>ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۲۷، ص ۳۲۱.</ref> الناسخ والمنسوخ، <ref>ابن کثیر، البدایة والنهایه، ج۱۱، ص ۳۳۶.</ref> [[معرفة الصحابة]]، المعرفة، التوحید و اثبات الصفات علی الاتفاق والتفرد<ref>آقا بزرگ تهرانی، هدیه العارفین، ج۲، ص ۵۷.</ref><ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۲، ص۳۴۱ - ۳۴۲.</ref>
== اثر معروف ==
[[معرفة الصحابة]]، از معروف ترين آثار ابن منده كه امروز از اصل آن فقط بخش‌هایى در کتابخانه ظاهريه و نيز در کتابخانه شيخ‌الاسلام در [[مدينه]] در دست است.<ref>[[عبدالسلام ترمانینی|ترمانینی، عبدالسلام]]، [[رویدادهای تاریخ اسلام (کتاب)|رویدادهای تاریخ اسلام]]، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۳۵۹.</ref>
== جستارهای وابسته ==
* [[معرفة الصحابة (کتاب)]]
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']]
