قیام امام حسین در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

قیام امام حسین در تاریخ اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۰ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۱۵

۳۲٬۶۵۵ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۰ اوت ۲۰۲۳

←‏منابع

Jaafari

مدیران

۷۵٬۹۶۳

ویرایش

@@ خط ۲۷۸: / خط ۲۷۸: @@
 از جلوه‌های دیگر [[نفوذ]] و تأثیر این حادثه غم‌انگیز آن است که پس از قرن‌ها، میلیون‌ها علاقمند به آن حضرت، هر سال در ایام [[محرم]] و به خصوص در [[تاسوعا]] و [[عاشورای حسینی]]، به [[عزاداری]] برای آن حضرت و یارانش، و [[تجلیل]] و [[تکریم]] از آنان می‌پردازند و در این راه هزینه‌های سنگینی می‌کنند و زحمات و [[رنج‌ها]] را به [[جان]] می‌خرند و [[کودک]] و [[جوان]] و پیر، [[زن]] و مرد مشتاقانه به راه اقامه هر چه باشکوه‌تر [[عزای حسینی]] بر می‌خیزند.<ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها (کتاب)|عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها]] ص ۳۴.</ref>
+== آغاز قیام‌==
+یادآور شدیم که [[امام حسین]] {{ع}} با اینکه شدیدا با [[حکومت]] [[معاویة]] [[مخالفت]] داشت- و اشکال متعددی از آن را نقل کردیم- ولی نظر به [[پایبندی]] وی به [[قرارداد]] صلحی که [[برادر]] بزرگوارش [[امام حسن]] {{ع}} با [[معاویه]] امضاء کرده بود، تلاش برای برکناری معاویه را پذیرا نشد.
+[[تاریخ‌نگاران]] با ثبت این موضع‌گیری اصولی امام حسین {{ع}} گفته‌اند:
+زمانی که [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} به [[شهادت]] رسید، [[شیعیان عراق]] دست به [[جنبش]] زده و طی نامه‌ای از امام حسین {{ع}} خواستار برکنار ساختن معاویه و گرفتن [[بیعت]] برای خود شدند، که امام حسین {{ع}} آنان را از این کار باز داشت و یادآور شد که بین او و معاویه [[عهد]] و پیمانی است که تا پایان مدت آن، شکستن آن [[پیمان]]، برایش روا نیست و هرگاه معاویه به [[هلاکت]] رسید، در آن تجدیدنظر خواهد کرد<ref>ارشاد، ج۲، ص۳۲.</ref>.
+از همین رهگذر برای [[پیروان]] [[امام]] {{ع}} و نیز [[دستگاه حکومت]]، به خوبی روشن بود که امام حسین {{ع}} با [[مرگ معاویه]] هیچ‌گونه پای‌بندی و التزامی نسبت به [[قرارداد صلح]] نخواهد داشت به همین دلیل، قیام خود را بر [[ضد]] [[نظام حاکم]] ستم‌پیشه‌ای که زمام آن را [[یزید]] [[فاسق]] به عهده دارد، آغاز خواهد نمود. از این‌رو، وجود [[مقدس]] امام حسین {{ع}} بزرگترین عامل [[نگرانی]] [[هیئت حاکمه]]، به شمار می‌آمد.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۵ (کتاب)|پیشوایان هدایت ج۵]] ص۱۶۸.</ref>.
+== [[نامه]] یزید به فرمانروای مدینه‌==
+بنا به نقل تاریخ‌نگاران: یزید بلافاصله پس از [[مرگ]] پدرش طی نامه‌ای از [[ولید بن عتبة بن ابی سفیان]]- فرمانروای معاویه بر [[مدینه]]- درخواست کرد تا از امام حسین {{ع}} بیعت بگیرد و آن را به تأخیر نیندازد<ref>ارشاد، ج۲، ص۳۲.</ref>.
+دیگر [[منابع تاریخی]] آورده‌اند: در نامه یزید به ولید آمده بود که: هرگاه نامه‌ام به دستت رسید، [[حسین بن علی]] و [[عبدالله بن زبیر]] را احضار و از آنان بیعت بگیر و اگر از بیعت سرباز زدند، آن‌دو را گردن بزن و سرهای آنان را نزد من بفرست و از [[مردم]] نیز [[بیعت]] بگیر و هرکس [[امتناع]] ورزید، همین [[حکم]] را درباره آنان به [[اجرا]] درآور<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۵۱.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۵ (کتاب)|پیشوایان هدایت ج۵]] ص۱۶۹.</ref>.
+== [[مشورت]] [[ولید]] با [[مروان]] حکم‌==
+ولید در مسئولیتی که به وی محوّل شده بود، حیران و سرگردان بود؛ زیرا او به خوبی می‌دانست که [[امام حسین]] {{ع}} به هیچ [[بهایی]] با [[یزید]] بیعت نخواهد کرد، از این‌رو، خود را نیازمند مشورت با [[مروان حکم]]، بزرگ [[خاندان]] [[اموی]] دانست. به همین دلیل کسی را نزد او فرستاد و مروان نزدش آمد. مروان به ولید پیشنهاد کرد: هم‌اکنون در پی آنان بفرست<ref>در اینجا منظور از کسانی که در پی آنها بفرستد امام حسین {{ع}}، عبدالله بن زبیر و عبدالله بن عمر بود، به این اعتبار که به نقل برخی از منابع تاریخی نظیر تاریخ طبری، ج۶، ص۸۴، نام همه این افراد در نامه یزید آمده بود.</ref> و به بیعت و [[اطاعت]] از یزید فراخوان، اگر این کار را انجام دادند، از آنان بپذیر وگرنه پیش از آن‌که از [[مرگ معاویه]] اطلاع حاصل کنند، آنها را گردن بزن؛ زیرا به مجرد [[آگاه]] شدن از این‌ ماجرا هریک از آنان، دست به [[شورش]] خواهد زد و [[ایجاد اختلاف]] می‌کند و مردم را به سوی خود فرامی‌خواند، در این صورت [[بیم]] آن دارم چنان نیرویی را بر ضدّ تو گرد آورند، که توان [[مقاومت]] در برابر آنها را نداشته باشی، جز [[عبدالله بن عمر]] که در این خصوص با کسی سر [[ستیز]] ندارد، افزون بر اینکه من به خوبی می‌دانم [[حسین بن علی]] هرگز در جهت بیعت با یزید، به تو پاسخ مثبت نخواهد داد و اطاعت یزید را بر خود لازم نمی‌داند. به [[خدا]] [[سوگند]]! اگر من جای تو بودم اجازه نمی‌دادم یک کلمه سخن بگوید و بدون اعتنا به هر اتفاقی که رخ می‌داد، او را گردن می‌زدم<ref>حیاة الامام الحسین {{ع}}، ج۲، ص۲۵.</ref>.
+این سخن بر [[ولید]] که از دیگر اعضای [[خاندان]] [[بنی امیه]] با تدبیرتر بود، گران آمد و به [[مروان]] گفت: کاش ولید به [[دنیا]] نیامده بود و از او یادی نمی‌شد<ref>حیاة الامام الحسین {{ع}}، ج۲، ص۲۵۱.</ref>.
+مروان سخن ولید را به [[استهزاء]] گرفت و با [[تمسخر]] به او گفت: از آن‌چه به تو گفتم نگران مباش؛ زیرا خاندان [[ابو تراب]] با ما [[دشمنی]] دیرینه داشته‌اند<ref>حیاة الامام الحسین {{ع}}، ج۲، ص۲۵۱.</ref>.
+ولید بر او بانگ زد و گفت: مروان! وای بر تو! از این سخن دست [[برادر]] و درباره پسر [[فاطمه]] که باقیمانده [[نبوت]] است، به [[نیکی]] سخن بگو<ref>حیاة الامام الحسین {{ع}}، ج۲، ص۲۵۱.</ref>.
+بدین ترتیب، هر دو توافق کردند که [[امام]] {{ع}} را به مجلس خویش فرا خوانده و برای به دست آوردن مواضع [[حضرت]] در قبال [[سلطه]] [[حاکم]]، [[بیعت]] [[یزید]] را بر او عرضه کنند.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۵ (کتاب)|پیشوایان هدایت ج۵]] ص۱۷۰.</ref>.
+== امام {{ع}} در مجلس ولید ==
+ولید شبانه نزد [[امام حسین]] {{ع}} فرستاد و او را به مجلس خویش فراخواند.
+وقتی پیک ولید [[خدمت]] امام آمد. آن حضرت در [[مسجد]] حضور داشت و هنوز ماجرای [[مرگ معاویه]] میان [[مردم]] انتشار نیافته بود، در [[ذهن]] [[مبارک]] امام خطور کرد که ولید او را فراخوانده تا وی را در جریان مرگ معاویه قرار دهد و با توجه به خبرهایی که از [[شام]] بدو رسید، برای حاکم جدید از او بیعت بگیرد. در پی آن امام حسین {{ع}}، هواداران و [[برادران]] و عموزاده‌های خویش را فرا خوانده و به آنان اطلاع داد که [[فرماندار]] [[مدینه]] وی را احضار کرده است و افزود:
+از این جهت که مرا به کاری وادارد که نتوانم بدو پاسخ مثبت دهم ایمن نیستم<ref>اعلام الوری، ج۱، ص۴۳۴؛ روضة الواعظین، ص۱۷۱؛ مقتل ابو مخنف، ص۲۷؛ تذکرة الخواص، ص۲۱۳.</ref>.
+امام {{ع}} به هواداران خویش [[دستور]] داد [[سلاح]] برگیرند و بدانان فرمود: مرا [[همراهی]] کنید هنگامی که بر ولید وارد شدم شما بر در جایگاه بنشینید و هرگاه شنیدید صدای من بلند شد، بر او وارد شوید<ref>ارشاد، ج۲، ص۳۳.</ref>.
+[[امام حسین]] {{ع}} که بر [[ولید]] وارد شد دید [[مروان]] که با ولید [[قطع رابطه]] کرده بود، نزد او نشسته، [[حضرت]] فرمود: برقراری پیوند [[خویشاوندی]] بهتر از قطع رابطه و [[صلح]] و [[صفا]] بهتر از [[تباهی]] است. اکنون وقت آن رسیده که شما دو تن با یکدیگر گرد هم آیید، [[خداوند]] میانتان صلح و [[آشتی]] برقرار سازد.
+سپس ولید خبر [[مرگ معاویه]] را به حضرت داد و امام حسین {{ع}} کلمه [[استرجاع]] ({{متن قرآن|إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ}}) را بر زبان آورد. آن‌گاه ولید [[نامه]] [[یزید]] را مبنی بر بیعت‌ گرفتن از [[امام]] {{ع}}، برای امام حسین {{ع}} خواند و حضرت فرمود: من [[تصور]] می‌کنم به [[بیعت]] نهانی من با یزید قانع نخواهی شد مگر اینکه آشکار را با او بیعت نمایم. ولید گفت: آری، چنین است.
+امام {{ع}} فرمود: فردا نظرت را در این‌باره بیان کن. ولید به امام {{ع}} عرض کرد: به یاد و [[نام خدا]] می‌توانی بروی و فردا همراه با جمعی از [[مردم]] نزد ما بیایی.
+مروان به ولید گفت: اگر هم‌اکنون [[حسین]] بی‌آن‌که بیعت کند از تو جدا شود، در [[فرصت]] دیگری هرگز به او دست نخواهی یافت، مگر اینکه میان شما و او [[قتل]] و [[کشتار]] فراوانی رخ دهد، حسین را [[زندانی]] کن تا بدون بیعت از نزد تو بیرون نرود و یا او را گردن بزن، در این لحظه امام حسین {{ع}} برجست و فرمود: فرزند زرقاء!<ref>نام مادربزرگ مروان.</ref> تو مرا می‌کشی یا او؟ به [[خدا]] [[سوگند]]! [[دروغ]] گفتی و [[مرتکب گناه]] شدی‌.
+این جمله را فرمود و به همراه هوادارانش از آنجا خارج و رهسپار [[منزل]] خویش شد.
+مروان به ولید گفت: [[نافرمانی]] من کردی، نه به خدا سوگند! حسین هرگز چنین فرصتی به تو نخواهد داد.
+ولید گفت: دیگری را [[سرزنش]] کن! تو کاری را به من پیشنهاد می‌کنی که تباهی دینم را به دنبال دارد. به خدا سوگند! اگر تمام اشیاء موجود در روی [[زمین]] که [[خورشید]] بر آنها می‌تابد و غروب می‌کند، از آن من باشد، [[دوست]] ندارم در برابر آن، [[حسین]] را بکشم! سبحان [[الله]]! حسین را به [[جرم]] آن‌که بگوید:
+[[بیعت]] نمی‌کنم، بکشم؟ به [[خدا]] [[سوگند]]! من بر این باورم هرکس در مورد ریختن [[خون حسین]] [[محاسبه]] گردد، در [[روز رستاخیز]]، در پیشگاه خدا میزان‌ عملش سبک خواهد بود<ref>ارشاد، ج۲، ص۳۳- ۳۴.</ref>.
+از برخی [[روایات]] استفاده می‌شود که در آن مجلس بحث و مناقشه میان [[امام]] {{ع}} و [[مروان]] بالا گرفت تا آنجا که [[حضرت]] دیدگاه خویش را به [[صراحت]] به مروان [[اعلان]] کرده و فرمود:
+{{متن حدیث|إِنَّا أَهْلُ بَيْتِ النُّبُوَّةِ وَ مَعْدِنُ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِكَةِ وَ مَحَلُّ الرَّحْمَةِ، بِنَا فَتَحَ اللَّهُ وَ بِنَا خَتَمَ، وَ يَزِيدُ رَجُلٌ فَاسِقٌ شَارِبُ الْخَمْرِ قَاتِلُ النَّفْسِ الْمُحَرَّمَةِ مُعْلِنٌ بِالْفِسْقِ، وَ مِثْلِي لَا يُبَايِعُ مِثْلَهُ، لَكِنْ نُصْبِحُ وَ تُصْبِحُونَ وَ نَنْظُرُ وَ تَنْظُرُونَ أَيُّنَا أَحَقُّ بِالْخِلَافَةِ وَ الْبَيْعَةِ}}<ref>«ما خاندان نبوت و جایگاه رسالت و محل آمدوشد فرشتگان و مکان نزول رحمت خداییم، خداوند اسلام را از خاندان ما آغاز و تا پایان نیز با ما خاندان پیش خواهد برد و یزید مردی فاسق و باده‌نوش است که دستش به خون بیگناهان آلوده است و شخصیتی نظیر من هرگز با فردی مانند یزید بیعت نخواهد کرد، اکنون ما و شما ببینیم در آینده چه خواهد شد و کدام یک از ما به خلافت و بیعت مردم، از دیگری سزاوارتر است» مقتل مقرّم، ص۱۴۴؛ اعلام الوری، ج۱، ص۴۳۵.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۵ (کتاب)|پیشوایان هدایت ج۵]] ص۱۷۱.</ref>.
+== امام {{ع}} و مروان‌==
+[[امام حسین]] {{ع}} صبح همان شبی که بیعت با [[یزید]] را پذیرا نشده بود در مسیر راه به [[مروان حکم]] برخورد، مروان با پیشدستی به امام {{ع}} گفت: من دلسوزانه با تو سخن می‌گویم، به سخنم گوش فراده، تا راه [[نجات]] و [[رستگاری]] را بیابی، امام {{ع}} فرمود: مروان! چه نصیحتی؟ مروان گفت: من به تو [[فرمان]] می‌دهم به بیعت با [[امیر المؤمنین]] یزید تن دردهی؛ زیرا برای [[دنیا]] و آخرتت بهتر است.
+[[امام]] {{ع}} با سخنان [[بلیغ]] خود به او پاسخ داد:
+{{متن حدیث|عَلَى الْإِسْلَامِ السَّلَامُ إِذْ قَدْ بُلِيَتِ الْأُمَّةُ بِرَاعٍ مِثْلِ يَزِيدَ... سَمِعْتُ جَدِّي رَسُولَ اللَّهِ {{صل}} يَقُولُ: «الْخِلَافَةُ مُحَرَّمَةٌ عَلَى آلِ أَبِي سُفْيَانَ وَ عَلَى الطُّلَقاءِ وَ أبناءِ الطُّلَقاءِ، فَإِذا رَأَيتُم مُعاوِيَةَ عَلَى مِنبَري فَابقُروا بَطنَهُ» فَوَ اللَّهِ لَقَدْ رَآهُ أَهْلُ الْمَدِينَةِ عَلَى مِنبَرِ جَدّي فَلَمْ يَفْعَلُوا مَا أُمِرُوا بِهِ}}<ref>«آن‌گاه که مسلمانان به زمامداری، مانند یزید مبتلا شوند باید فاتحه اسلام را خواند... از جدم رسول خدا شنیدم می‌فرمود: خلافت بر خاندان ابو سفیان و آزادشده‌گان و فرزندان آزادشده‌گان حرام است، هرگاه دیدید معاویه بر منبر من بالا رفت، شکمش را پاره کنید. به خدا سوگند! مردم مدینه، معاویه را بر فراز منبر جدم دیدند و آن‌چه را فرمان یافته بودند، عملی نساختند» فتوح بن اعثم، ج۵، ص۱۷؛ مقتل خوارزمی، ج۱، ص۱۸۴.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۵ (کتاب)|پیشوایان هدایت ج۵]] ص۱۷۳.</ref>.
+== حرکت امام {{ع}} در شب دوم‌==
+به گفته [[تاریخ‌نگاران]]: [[امام حسین]] {{ع}} آن شب را که شب [[شنبه]] ۲۷ [[رجب]] [[سال ۶۰ هجری]] بود، در [[منزل]] خویش اقامت نمود و [[ولید بن عتبة]] به [[نامه‌نگاری]] با [[عبدالله بن زبیر]] جهت [[بیعت]] با [[یزید]] و [[امتناع]] او از بیعت، سرگرم بود. [[ابن زبیر]] همان شب از [[مدینه]] راهی [[مکه]] شد، صبح [[روز]] بعد [[ولید]] یکی از مأموران [[هوادار]] [[بنی امیه]] را به اتفاق هشتاد سواره‌نظام در پی او فرستاد، ولی به وی دست نیافته و بازگشتند. ولید در ساعات پایانی روز شنبه، همان افراد را نزد امام حسین {{ع}}‌ اعزام کرد تا نزد او حاضر شود و ولید برای [[یزید بن معاویه]] از او بیعت بگیرد.
+امام حسین {{ع}} به آنان فرمود: تا فردا [[صبر]] کنید، ببینیم شما و ما چه تصمیمی خواهیم گرفت، مأموران آن شب از او دست برداشته و بر آمدن امام {{ع}} پا فشاری نشان ندادند.
+[[حضرت]] در ساعات آخر شب یکشنبه ۲۸ رجب به [[اتفاق]] [[فرزندان]] و برادرزادگان و [[برادران]] و کلیه اعضای خاندانش به جز [[محمد حنفیه]] رهسپار [[مکّه]] گردید.
+وقتی محمد حنفیه از [[تصمیم]] [[امام]] {{ع}} مبنی بر خروج از [[مدینه]] اطلاع یافت، نمی‌دانست [[حضرت]] قصد دارد به کجا برود. از این‌رو، بدو عرضه داشت:
+[[برادر]]! تو محبوب‌ترین [[مردم]] نزد من و از همه آنان برایم عزیزتر هستی، هیچ‌گاه از [[پند]] و [[اندرز]] خود به شما دریغ نداشتم و تو بیش از همه به آن سزاوارتری.
+تا می‌توانی از [[بیعت]] با [[یزید بن معاویه]] بپرهیز و به شهرهای دوردستی برو. آن‌گاه فرستادگانت را نزد مردم بفرست و آنان را به سوی خود فراخوان، اگر مردم با تو بیعت کردند و برایت بیعت گرفتند، [[خدا]] را بر این کار [[سپاس]] گو و اگر مردم گرد دیگران جمع شدند، [[خداوند]] [[راضی]] نمی‌شود زیانی به [[دین]] و دانشت وارد شود و یا [[جوانمردی]] و [[فضیلت]] تو به [[تباهی]] رود. من [[بیم]] آن دارم که وارد هریک از این [[شهرها]] بشوی، میان مردم [[اختلاف]] بیفتد، گروهی از تو طرفداری و دسته‌ای بر [[ضد]] تو [[قیام]] کنند و سرانجام دست به [[کشتار]] یکدیگر بزنند و تو در این میان [[هدف]] تیر [[بلا]] گردی و در چنین هنگامه‌ای [[خون]] شخصیتی که خود و [[پدر]] و مادرش برجسته‌ترین انسان‌هایند، بیش از دیگران تباه و خانواده‌اش بیش از دیگران به [[خواری]] و [[ذلت]] دچار شوند.
+[[امام حسین]] {{ع}} به او فرمود: برادر! بنابراین به کجا [[روم]]؟ عرض کرد: در [[مکه]] بمان. اگر در آن سامان، آرامشی یافتی که چه بهتر وگرنه راه بیابان‌های شن‌زار و دره‌ها و کوه‌ها را در پیش گیر و از شهری به [[شهر]] دیگر برو تا ببینی فرجام کار مردم چه خواهد شد، البته شما آن‌گاه که با چنین اموری روبرو می‌شوی، خود از همه باتدبیرتری.
+امام فرمود: برادر، تو نظر خیرخواهانه‌ات را با [[مهربانی]] و [[محبت]] ابراز داشتی، امیدوارم دیدگاه شما مناسب و مقرون به [[موفقیت]] باشد<ref>ارشاد، ج۲، ص۳۵.</ref>.
+بدین‌سان امام حسین {{ع}} درحالی‌که [[آیه شریف]]: {{متن قرآن|فَخَرَجَ مِنْهَا خَائِفًا يَتَرَقَّبُ قَالَ رَبِّ نَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ}}<ref>«آنگاه (موسی) از آن (شهر) هراسان در حالی که (هر سو را) پاس می‌داشت، بیرون رفت، گفت: پروردگارا! مرا از گروه ستمکاران رهایی بخش» سوره قصص، آیه ۲۱.</ref> را [[تلاوت]] می‌کرد، رهسپار [[مکه]] گردید.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۵ (کتاب)|پیشوایان هدایت ج۵]] ص۱۷۴.</ref>.
+== وصیت‌های [[امام]] {{ع}}‌==
+[[امام حسین]] {{ع}} پیش از خارج شدن از [[مدینه]] چندین [[وصیت]] از جمله وصیتی به برادرش [[محمد بن حنفیه]] مرقوم فرمود که ذیلاً از نظرتان می‌گذرد:
+{{متن حدیث|هَذَا مَا أَوْصَى بِهِ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيِّ إِلَى أَخِيهِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَنَفِيَّةِ. أَنَّ الْحُسَيْنَ يَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ جَاءَ بِالْحَقِّ مِنْ عِنْدِهِ، وَ أَنَّ الْجَنَّةَ حَقٌّ وَ النَّارَ حَقٌّ وَ السَّاعَةَ آتِيَةٌ لا رَيْبَ فِيها، وَ أَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَنْ فِي الْقُبُورِ، وَ أَنِّي لَمْ أَخْرُجْ أَشِراً وَ لَا بَطِراً وَ لَا مُفْسِداً وَ لَا ظَالِماً، وَ إِنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ الْإِصْلَاحِ فِي أُمَّةِ جَدِّي، أُرِيدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنْهَى عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أَسِيرَ بِسِيرَةِ جَدِّي وَ أَبِي عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ، فَمَنْ قَبِلَنِي بِقَبُولِ الْحَقِّ فَاللَّهُ أَوْلَى بِالْحَقِّ، وَ مَنْ رَدَّ عَلَيَّ هَذَا أَصْبِرُ حَتَّى يَقْضِيَ اللَّهُ بَيْنِي وَ بَيْنَ الْقَوْمِ وَ هُوَ خَيْرُ الْحاكِمِينَ}}<ref>«این وصیت حسین بن علی به برادرش محمد حنفیه است. حسین گواهی می‌دهد که معبودی جز خدای یگانه نیست و محمد، بنده و فرستاده اوست و آیین حق را از سوی خدا برای جهانیان آورده است و شهادت می‌دهد که بهشت و دوزخ حق است و روز رستاخیز بی‌تردید به وقوع خواهد پیوست و خداوند در آن روز همه مردگان را زنده می‌گرداند، من نه از سر خودخواهی و نه برای خوشگذرانی و تفریح و نه فساد و ستمگری، از مدینه خارج می‌گردم، بلکه هدفم از این سفر، اصلاح مفاسد و تباهی‌های امت و امر به معروف و نهی از منکر و زنده کردن سنّت جدم رسول خدا {{صل}} و راه و رسم پدرم علی بن ابی طالب است. هرکس این واقعیت را از من پذیرا شود، راه خدا را پذیرفته وگرنه صبر و بردباری پیشه خواهم ساخت تا خداوند میان من و دشمنانم داوری کند که او بهترین داوران است» مقتل مقرّم، ص۱۵۶.</ref>.
+[[امام]] {{ع}} با [[وصیت]] دیگری به [[ام سلمه]]، وی را به امور مربوط به [[امامت]] پس از خود سفارش نمود.
+[[روایت]] شده هنگامی که امام {{ع}} [[تصمیم]] گرفت از [[مدینه]] خارج شود، ام سلمه حضور وی شرفیاب شد و عرضه داشت: فرزندم با رفتن خویش به سوی [[عراق]] مرا [[اندوهگین]] مساز. من از جدت [[رسول خدا]] {{صل}} شنیدم که می‌فرمود: فرزندم [[حسین]] {{ع}} در [[سرزمین]] عراق در منطقه‌ای به نام [[کربلا]] به [[شهادت]] خواهد رسید، امام {{ع}} در پاسخ ام سلمه فرمود:
+[[مادر]]! به [[خدا]] [[سوگند]]! من نیز خود می‌دانم که قطعاً کشته خواهم شد، و چاره‌ای جز این برایم وجود ندارد، به خدا سوگند! به روزی که در آن کشته خواهم شد آشنا هستم و [[قاتل]] خود را نیز می‌شناسم و مکانی را که در آن به [[خاک]] سپرده می‌شوم می‌دانم و به خوبی می‌دانم چه کسی از [[خاندان]] و [[نزدیکان]] و پیروانم کشته خواهند شد، مادر! اگر بخواهی می‌توانم محل [[قبر]] و مدفنم را به تو نشان دهم.
+سپس به سمت کربلا اشاره کرد و [[زمین]] هموار شد به گونه‌ای که مکان [[مدفن]] خویش و جایگاه [[لشکر]] و محل ایستادن خود و مکان شهادتش را به او نشان داد، در این لحظه ام سلمه به شدت گریست و امور مربوط به آن [[حضرت]] را به خدا سپرد.
+امام {{ع}} بدو فرمود:
+مادر! [[اراده]] [[خدای عزوجل]] بر این تعلق گرفته که مرا کشته و [[ذبح]] شده [[ستم]] و [[بیداد]] ببیند، هم او خواست [[اهل]] [[حرم]]، خاندان و زنانم آواره شوند و کودکانم مظلومانه به شهادت رسند و به [[اسارت]] درآیند و به [[غل و زنجیر]] کشیده شوند و با آن‌که از [[مردم]] [[یاری]] می‌خواهند، [[یار]] و [[یاوری]] نمی‌یابند.
+در [[روایت]] دیگری آمده است که: [[ام سلمه]] به [[حضرت]] عرضه داشت:
+جدت [[رسول خدا]] {{صل}} مقداری [[خاک]] در شیشه‌ای به من داده که هم‌اکنون نزد من است و [[امام]] {{ع}} فرمود:
+به [[خدا]] [[سوگند]]! من به همین‌گونه کشته خواهم شد، و اگر رهسپار [[عراق]] نیز نشوم، مرا خواهند کشت.
+و سپس مقداری خاک برگرفت و آنها را در شیشه‌ای قرار داد و به ام سلمه سپرد و فرمود: این شیشه را نیز در کنار شیشه‌ای که رسول خدا به تو سپرده، قرار بده، هرگاه خاک آن تبدیل به [[خون]] شد، بدان که من به [[شهادت]] رسیده‌ام<ref>بحار الانوار، ج۴۴، ص۳۳؛ العوالم، ج۱۷، ص۱۸۰؛ ینابیع الموده، ص۴۰۵ تا جمله ام سلمه شدیدا گریست آمده است.</ref>.
+[[شیخ طوسی]]، از [[حسین بن سعید]]، از [[حماد بن عیسی]]، از [[ربعی بن عبدالله]]، از [[فضیل بن یسار]] روایت کرده می‌گوید: و [[امام باقر]] {{ع}} فرمود: آن‌گاه که [[امام حسین]] {{ع}} رهسپار عراق گردید [[وصیت]] و کتب و دیگر امانات خویش را به‌ [[ام سلمه همسر رسول خدا]] {{صل}} سپرد و بدان بانو فرمود: هرگاه فرزند بزرگم نزد تو آمد، اماناتی را که به تو سپرده‌ام، به او بده. پس از شهادت آن حضرت، [[علی بن حسین]] {{ع}} نزد ام سلمه آمد وی تمام اشیائی را که پدرش امام حسین {{ع}} بدو سپرده بود، به آن حضرت تحویل داد<ref>غیبت طوسی، ص۱۱۸، ح۱۴۸؛ اثبات الهداة، ج۵، ص۲۱۴.</ref>.
+[[علی بن یونس عاملی]] در کتاب «[[الصراط المستقیم (کتاب)|الصراط المستقیم]]» در [[حدیثی]] تصریح به [[امامت]] علی بن حسین {{ع}} را نقل کرده و گفته است: امام حسین {{ع}} وصیتش را نوشت و آن را به ام سلمه سپرد و بدو فرمود: هرکس آن را از تو مطالبه کرد [[دلیل بر امامت]] اوست و امام [[زین العابدین]] آن را از وی درخواست کرد<ref>اثبات الهداة، ج۵، ص۲۱۶، ح۸.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۵ (کتاب)|پیشوایان هدایت ج۵]] ص۱۷۶.</ref>.
+== امام در راه مکه‌==
+به نقل [[مورخان]]: هنگامی که امام حسین {{ع}} رهسپار [[مکه]] گردید، راه اصلی را برای رفتن [[انتخاب]] کرد. اعضای [[خاندان]] [[حضرت]] به وی عرضه داشتند: اگر آن‌گونه که [[ابن زبیر]] عمل کرده شما نیز از راه اصلی [[منحرف]] شوید، مأموران [[دشمن]] به شما دست نخواهند یافت.
+حضرت فرمود: نه به [[خدا]] [[سوگند]]! از راه اصلی جدا نمی‌شوم تا آن‌چه را خدا خواهد [[داوری]] فرماید<ref>فتوح، ج۵، ص۲۴؛ ینابیع المودة، ص۴۰۲؛ ارشاد مفید، ج۲، ص۳۵.</ref>. و درحالی‌که [[آیه شریف]] {{متن قرآن|وَلَمَّا تَوَجَّهَ تِلْقَاءَ مَدْيَنَ قَالَ عَسَى رَبِّي أَنْ يَهْدِيَنِي سَوَاءَ السَّبِيلِ}}<ref>«و چون روی به سوی مدین نهاد گفت: امید است پروردگارم مرا به راه میانه رهنمون گردد» سوره قصص، آیه ۲۲.</ref> را [[تلاوت]] می‌کرد، در [[شب جمعه]] سوم [[شعبان]] وارد [[مکه]] شد.
+سپس در آن [[شهر]] اقامت گزید و [[مردم]] آن سامان و کلیه کسانی که برای‌ انجام [[عمره]] از سراسر [[گیتی]] به آنجا آمده بودند، [[خدمت]] آن بزرگوار آمدوشد داشتند، ابن زبیر در کنار [[خانه کعبه]] به [[نماز]] و [[طواف]] مشغول بود و در جمع دیدارکنندگان [[امام]] {{ع}}، گاهی دو [[روز]] پی‌درپی و گاهی دو روز در میان خدمت امام شرفیاب می‌شد، [[حضور امام]] [[حسین]] {{ع}} در مکه برای ابن زبیر بسیار گران تلقی می‌شد؛ زیرا ابن زبیر به خوبی می‌دانست که مردم [[حجاز]] تا زمانی که [[امام حسین]] {{ع}} در آن [[سرزمین]] است، با وی [[بیعت]] نخواهند کرد؛ زیرا حضرت از [[ارج]] و مقامی والاتر برخوردار است و مردم از او بیشتر [[فرمان]] می‌برند<ref>ارشاد، ج۲، ص۳۶؛ بحار الانوار، ج۴۴، ص۳۳۲.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۵ (کتاب)|پیشوایان هدایت ج۵]] ص۱۷۹.</ref>.
 == منابع ==
@@ خط ۲۸۴: / خط ۳۷۷: @@
 # [[پرونده:1100657.jpg|22px]] [[محمد باقر پورامینی|پورامینی، محمد باقر]]، [[حماسه عاشورا (کتاب)|'''حماسه عاشورا''']]
 # [[پرونده:1100843.jpg|22px]] [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها (کتاب)|'''عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها''']]
+# [[پرونده:151919.jpg|22px]] [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۵ (کتاب)|'''پیشوایان هدایت ج۵''']]
 {{پایان منابع}}