| مداخل مرتبط = [[جهاد علمی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]
| پرسش مرتبط =
}}
'''جهاد علمی و فرهنگی''' یکی از مصادیق [[جهاد]] است. مأموریت پیامبر {{صل}} در مقابل دشمنان، در پیش گرفتن «[[رفتار]] نرم» و نیز [[مبارزه فرهنگی]] بوده که از سنخ [[جهاد فرهنگی]] است.
== مقدمه ==
جهاد علمی ـ فرهنگی از مصادیق بارز مفهوم عام [[جهاد]] است. با توجه به [[آیه]] ۵۲ [[سوره فرقان]] {{متن قرآن|فَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا كَبِيرًا}}<ref>«پس، از کافران فرمان نبر و به (حکم) آن (قرآن) با آنان به جهادی بزرگ برخیز» سوره فرقان، آیه ۵۲.</ref> که در آن به جهاد بزرگ امر شده و نیز با [[عنایت]] به [[مدنی]] بودن [[جهاد نظامی]] و مکی بودن این آیه، جهاد نظامی نمی‌تواند مراد این آیه باشد<ref>مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۱۵، ص۱۲۲.</ref>؛ لذا برخی [[مفسران]] «[[جهاد کبیر]]» را به جهاد علمی [[فکری]] (و یا اعم از آن) [[تفسیر]] کرده<ref>طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۷، ص۲۷۳؛ حقی بروسوی، اسماعیل، تفسیر روح البیان، ج۶، ص۲۲۷؛ مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۱۵، ص۱۲۲.</ref> و [[دفع شبهات]] از جانب [[متکلمان]] را از مهمترین مصادیق جهاد، شمرده‌اند<ref>طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۷، ص۲۷۳.</ref>. به نظر برخی دیگر از مفسران، مراد از جهاد کبیر، عدم [[اطاعت از کافران]] و [[التزام]] به [[ارزش‌ها]] و [[احکام اسلامی]] در برابر فشار [[دشمنان]] و تلاش آنان برای [[نفوذ]] در [[شئون]] [[جامعه اسلامی]] است<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۲۰/۳/۱۳۹۵.</ref>.
[[مأموریت پیامبر]] {{صل}} در مقابل دشمنان، در پیش گرفتن «[[رفتار]] نرم»<ref>{{متن قرآن|ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ}} «(مردم را) به راه پروردگارت با حکمت و پند نیکو فرا خوان و با آنان با روشی که بهتر باشد چالش ورز! بی‌گمان پروردگارت به آن کس که راه وی را گم کرده داناتر است و او به رهیافتگان داناتر است» سوره نحل، آیه ۱۲۵.</ref> و نیز [[مبارزه فرهنگی]] بوده که از سنخ [[جهاد فرهنگی]] است<ref>اکبری، کمال، «جهاد فرهنگی و آگاهی رسانه‌ای»، بازتاب اندیشه (فصلنامه)، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، ش۱۱۷، ۱۳۹۰ش، ص۵۴.</ref>. در اهمیت چنین جهادی این نکته کافی است که اگر پشتوانه جهاد فرهنگی نبود، هرگز [[مجاهدان]] در مقابل [[دشمنان]] [[ایستادگی]] نمی‌کردند و زحمات ایشان در عرصه نظامی نیز هدر می‌رفت. [[شاهد]] این مدعا [[سقوط]] [[اندلس]] به دست [[مسیحیان]] است که در نتیجه [[ضعف]] [[مسلمانان]] در [[جبهه]] [[جهاد فرهنگی]] رخ داد<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۲۱/۵/۱۳۷۱.</ref>. از این‌رو در [[حدیث نبوی]] {{صل}}، صدای قلم [[عالمان]] از مواردی شمرده شده که حجاب‌ها را پاره می‌کند و به پیشگاه با [[عظمت الهی]] می‌رسد<ref>امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعة، ج۱، ص۳۰۱.</ref>.<ref>[[محمد جواد ادرکنی|ادرکنی، محمد جواد]]، [[جهاد - ادرکنی (مقاله)| مقاله «جهاد»]]، [[مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی]] ص ۴۳۰.</ref>
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:1100697.jpg|22px]] [[محمد جواد ادرکنی|ادرکنی، محمد جواد]]، [[جهاد - ادرکنی (مقاله)| مقاله «جهاد»]]، [[مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی (کتاب)|'''مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی''']]
