خمس: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۱ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۵۲

خمس یکی از مالیات‌های دینی است که بر درآمدهای مسلمانان قرار داده شده است و باید به پیامبر و امام و در عصر غیبت به ولیّ امر مسلمین و مرجع تقلید داد و در موارد خاصی مصرف می‌شود.

مقدمه

«خمس» حقِ مالیِ مختص به بنی‌هاشم که عوض از زکات است و پس از غزوه بدر تشریع شد. خمس به هفت چیز تعلق می‌گیرد: غنایم جنگی، معادن، گنج (دفینه)، مال حلال مخلوط به حرام، سود ناشی از کسب و کار و جواهرهایی که با غواصی از دریا استخراج می‌شود. مصرف خمس برای شش مورد است: خدا، رسول(ص)، ذوی‌القربی، یتامی، مساکین و ابن‌سبیل که سه سهم اول به سهم امام و سه سهم دوم به سهم سادات معروف است^[۱].

معناشناسی

خمس در لغت یک‌ پنجم از هر چیزی است^[۲] و در یکی از مالیات‌های دینی است که بر درآمدهای مسلمانان قرار داده شده است. آنچه از راه کسب و کار، معدن، گنج، غنایم جنگی و... به دست می‌آید، بیست درصد آن را (که همان خمس است) باید به پیامبر و امام و در عصر غیبت به ولیّ امر مسلمین و مرجع تقلید داد.

به خمس، "وجوهات" هم گفته می‌شود. خمس یکی از فروع دین و واجبات عملی اسلام است که در قرآن آمده: ﴿وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى...﴾^[۳] و از پشتوانه‌های اقتصادی حکومت اسلامی و بیت المال به حساب می‌آید^[۴].

موارد مصرف خمس

براساس مشهور دیدگاه شیعه، خمس، شش سهم دارد؛ سه سهم آن مربوط به خداوند، رسول و خاندان اوست که این سهم به شخص رسول اکرم (ص) و پس از آن به امام (ع) تعلق می‌گیرد و سه سهم دیگر نیز عبارت است از فقرای سیّد، نیازمندان، کارهای عامّ المنفعه و آنچه که در راه تبلیغ و گسترش اسلام باشد و توسّط حاکم شرع و فقیه، یا به اذن او خرج شود. این نظر چنان مشهور است که برخی ادعای اجماع کرده‌اند^[۵].^[۶]

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

↑ ادرکنی، محمد جواد، مقاله «خمس»، دانشنامه امام خمینی ج۵، ص۲۱۷ ـ ۲۲۴.
↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۲۱۷.
↑ بدانید که آنچه غنیمت گرفته‌اید از هرچه باشد یک پنجم آن از آن خداوند و فرستاده او و خویشاوند (وی) و... است؛ سوره انفال، آیه ۴۱.
↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۹۹.
↑ حمزة بن علی بن زهره حلبی، غنية النزوع، ص۱۳۰.
↑ فاریاب، محمد حسین، بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت، ص۲۸۷؛ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۹۹.

[1] ادرکنی، محمد جواد، مقاله «خمس»، دانشنامه امام خمینی ج۵، ص۲۱۷ ـ ۲۲۴.

[2] ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۲۱۷.

[3] بدانید که آنچه غنیمت گرفته‌اید از هرچه باشد یک پنجم آن از آن خداوند و فرستاده او و خویشاوند (وی) و... است؛ سوره انفال، آیه ۴۱.

[4] محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۹۹.

[5] حمزة بن علی بن زهره حلبی، غنية النزوع، ص۱۳۰.

[6] فاریاب، محمد حسین، بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت، ص۲۸۷؛ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۹۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{در دست ویرایش ۲|ماه=[[مهر]]|روز=[[۱۹]]|سال=[[۱۴۰۲]]|کاربر=Bahmani}}
 {{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = شأن اقتصادی معصوم| عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[خمس در لغت]] - [[خمس در قرآن]] - [[خمس در حدیث]] - [[خمس در فقه اسلامی]] - [[خمس در فقه سیاسی]] - [[خمس در جامعه‌شناسی اسلامی]] - [[خمس در معارف و سیره نبوی]] - [[خمس در معارف و سیره علوی]] - [[خمس در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
 '''خمس''' یکی از مالیات‌های دینی است که بر درآمدهای [[مسلمانان]] قرار داده شده است و باید به [[پیامبر]] و [[امام]] و در عصر غیبت به [[ولیّ امر مسلمین]] و [[مرجع تقلید]] داد و در موارد خاصی مصرف می‌شود.
+== مقدمه ==
+«[[خمس]]» حقِ مالیِ مختص به [[بنی‌هاشم]] که عوض از [[زکات]] است و پس از [[غزوه بدر]] [[تشریع]] شد. خمس به هفت چیز تعلق می‌گیرد: [[غنایم جنگی]]، [[معادن]]، [[گنج]] (دفینه)، [[مال]] [[حلال]] مخلوط به [[حرام]]، [[سود]] ناشی از [[کسب و کار]] و جواهرهایی که با غواصی از دریا استخراج می‌شود. [[مصرف خمس]] برای شش مورد است: [[خدا]]، [[رسول]]{{صل}}، [[ذوی‌القربی]]، یتامی، [[مساکین]] و [[ابن‌سبیل]] که سه سهم اول به [[سهم امام]] و سه سهم دوم به سهم [[سادات]] معروف است<ref>[[محمد جواد ادرکنی|ادرکنی، محمد جواد]]، [[خمس - ادرکنی (مقاله)| مقاله «خمس»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۵ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۵]]، ص۲۱۷ ـ ۲۲۴.</ref>.
 == معناشناسی ==

v t e فروع دین
فروع دین	نماز • روزه • خمس • زکات • حج • جهاد • امر به معروف • نهی از منکر • تولی • تبری
مرتبط	آیات الاحکام • فقه • اصول دین