حدیث کساء: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
این ماجرا که دربارۀ این [[پنج تن]] [[معصوم]] به‌طور خلاصه یاد شد، سبب شده که آنان را [[اصحاب کساء]] و آن روز را [[یوم]] العباء و [[یوم]] الکساء گویند. نیز [[آل عبا]] و [[پنج تن آل عبا]] هم گفته می‌شود<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۷۸.</ref>. | این ماجرا که دربارۀ این [[پنج تن]] [[معصوم]] به‌طور خلاصه یاد شد، سبب شده که آنان را [[اصحاب کساء]] و آن روز را [[یوم]] العباء و [[یوم]] الکساء گویند. نیز [[آل عبا]] و [[پنج تن آل عبا]] هم گفته می‌شود<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۷۸.</ref>. | ||
== سند | == سند حدیث کساء == | ||
[[حدیث کساء]] از حیث سند، قطعی و تردید ناپذیر است و محدثان و راویان بسیاری در کتب معتبر خویش از آن یاد کرده‌اند؛ به گونه‌ای که [[نقل]] آن به [[حد]] تواتر است. قرائن بسیاری نیز بر درستی این [[حدیث]] دلالت دارد؛ به گونه‌ای که نمی‌توان در وقوع این رویداد، تردیدی به خود راه داد. بسیاری از [[مفسران]] بزرگ مانند [[طبری]] در جامع البیان<ref>جامع البیان، ص ۵-۷.</ref>، ابن ابی حاتم در [[تفسیر قرآن]] العظیم<ref>تفسیر القرآن العظیم، ج ۹، ص ۳۱۳۱ -۳۱۳۳.</ref>، [[فرات]] کوفی در [[تفسیر]] کوفی<ref>تفسیر فرات، ص ۳۳۲ - ۳۴۰.</ref>، حسکانی در شواهد التنزیل<ref>شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۱۸ - ۴۷.</ref> و [[سیوطی]] در | [[حدیث کساء]] از حیث سند، قطعی و تردید ناپذیر است و محدثان و راویان بسیاری در کتب معتبر خویش از آن یاد کرده‌اند؛ به گونه‌ای که [[نقل]] آن به [[حد]] تواتر است. قرائن بسیاری نیز بر درستی این [[حدیث]] دلالت دارد؛ به گونه‌ای که نمی‌توان در وقوع این رویداد، تردیدی به خود راه داد. بسیاری از [[مفسران]] بزرگ مانند [[طبری]] در جامع البیان<ref>جامع البیان، ص ۵-۷.</ref>، ابن ابی حاتم در [[تفسیر قرآن]] العظیم<ref>تفسیر القرآن العظیم، ج ۹، ص ۳۱۳۱ -۳۱۳۳.</ref>، [[فرات]] کوفی در [[تفسیر]] کوفی<ref>تفسیر فرات، ص ۳۳۲ - ۳۴۰.</ref>، حسکانی در شواهد التنزیل<ref>شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۱۸ - ۴۷.</ref> و [[سیوطی]] در الدرّالمنثور <ref>الدر المنثور، ص ۱۹۸.</ref>، [[شیخ طوسی]] در تبیان<ref>التبیان، ص ۳۳۹ - ۳۴۰.</ref> و دیگر [[مفسران]]، در کتاب‌های [[تفسیر]] خود [[روایات]] فراوانی را در این باره [[نقل]] کرده‌اند؛ این [[حدیث]] حتی از [[همسران پیامبر]] {{صل}} مانند [[عایشه]] نیز [[نقل]] شده است<ref>امتاع الاسماع، ج۵، ص ۳۸۳ - ۳۸۴؛ جامع البیان، ص ۵، صحیح مسلم، ج ۷، ص ۱۳۰ و حاکم نیشابوری، المستدرک، ج۳، ص۱۴۷.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[اهل بیت و آل کساء (مقاله)|اهل بیت و آل کساء]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۱۸۰-۱۸۱.</ref> | ||
== محل رویداد واقعه کساء == | == محل رویداد واقعه کساء == | ||
نسخهٔ ۲ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۴۶
این مدخل زیرشاخهٔ بحث احادیث امامت است. حدیث کساء از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: حدیث کساء در علوم حدیث - حدیث کساء در معارف و سیره نبوی - پرسش مرتبط ندارد| حدیث کساء | |
|---|---|
| متن حدیث | |
| «... فَقالَ: يا فاطِمَةُ، ائتِينِي بِالكِساء اليَمانِي فَغَطِّينِي بِهِ، فَأتَيتُهُ بِالكِساءِ اليَمانِي فَغَطَّيتُهُ بِهِ ...» | |
| ترجمه حدیث | |
| ... پیامبر فرمود: ای فاطمه برایم کساء یمانی را بیاور و مرا بدان بپوشان من کساء یمانی را برایش آوردم و او را بدان پوشاندم ... | |
| مشخصات حدیث | |
| صادره از | پیامبر خاتم (ص) |
| راویان | |
| محتوای حدیث | |
| سبب صدور | حدیثی درباره فضیلت پنج تن آل عبا (ع) |
| دلالت حدیث |
|
| منابع حدیث | |
| منابع شیعه | |
| منابع اهل سنت | |
مقدمه
واقعه «کساء» از وقایع معروفی است که علمای شیعه و سنی آن را تأیید و اخبار این رویداد را به صورت متواتر اما با اقوالی ناقص و با اختلافی اندک نقل کرده‌اند. با توجه به ناقص بودن احادیث نقل شده در این باره و اشاره به بخشی از این واقعه در این روایات، بجاست با بهره‌گیری از این روایات پراکنده و ناقص، تصویر نسبتاً جامع و کاملی از این رویداد تاریخی ارائه شود"[۱].
شرح ماجرا
روزی رسول خدا (ص) به منزل همسر خود، ام سلمه وارد شد؛ آن روز، دخترش، فاطمه (س) غذایی (کاچی یا حریره) در دیگ کوچکی برای پدرش تهیه کرده بود و آن را در طبقی گذارد و راهی خانه پدر شد[۲]. وقتی ایشان به حضور پیامبر (ص) رسید. رسول خدا (ص) از ایشان خواست همسر و دو فرزندش را نیز به آنجا بخواند[۳]. ایشان بی‌درنگ به خانه بازگشت و از همسر و دو فرزندش خواست که خواست رسول اکرم (ص) را اجابت کنند[۴] و طولی نکشید که ایشان همراه شوهر و دو فرزند خردسالش به خانه پدر وارد شد. وقتی سفره پهن می‌شد، با اینکه عادت پیامبر (ص) این بود که بدون همسرش غذا نمی‌خورد؛ اما آن روز از همسرش برای خوردن غذا، دعوت نکرد.
در هنگام خوردن غذا، جبرئیل این آیه را به امر خدا نازل کرد: ﴿...إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا﴾[۵]. پس رسول خدا (ص)، علی (ع) را روبه‌رو و حسن و حسین (ع) را سمت راست و چپش و فاطمه (س) را پشت سرش نشاند و سپس عبای خیبری[۶] یا کساء سیاه پشمینی را که نقش جهاز شتر بر آن بود[۷]، بر سر آنها انداخت و سپس، در حالی که با دست چپش گوشه‌های عبا یا کساء را گرفته بود، دست راستش را از عبا بیرون آورد و به سوی آسمان دراز کرد و سه بار فرمود[۸]: « اللَّهُمَّ هَؤُلَاءِ أَهْلُ بَيْتِي وَ خَاصَّتِي فَأَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِيراً»[۹].
ام سلمه جلو رفت تا او هم از این فضای معنوی بهره‌مند شود. او گوشه عبا را بلند کرده، سرش را داخل در کساء کرد و گفت: مَا أَنَا مِنْ أَهْلِ الْبَيْتِ؟[۱۰]، "ای رسول خدا (ص)! من هم از اهل بیتم؟" حضرت (ص) کساء را از دست او کشید و مانع از ورود او به جمع اهل بیتش شده[۱۱]، فرمود: "تو مقام خودت را داری؛ تو بر خیر هستی[۱۲]؛ تو از همسران رسول خدایی؛ اما اهل بیت من اینان‌اند"[۱۳].[۱۴]
این ماجرا که دربارۀ این پنج تن معصوم به‌طور خلاصه یاد شد، سبب شده که آنان را اصحاب کساء و آن روز را یوم العباء و یوم الکساء گویند. نیز آل عبا و پنج تن آل عبا هم گفته می‌شود[۱۵].
سند حدیث کساء
حدیث کساء از حیث سند، قطعی و تردید ناپذیر است و محدثان و راویان بسیاری در کتب معتبر خویش از آن یاد کرده‌اند؛ به گونه‌ای که نقل آن به حد تواتر است. قرائن بسیاری نیز بر درستی این حدیث دلالت دارد؛ به گونه‌ای که نمی‌توان در وقوع این رویداد، تردیدی به خود راه داد. بسیاری از مفسران بزرگ مانند طبری در جامع البیان[۱۶]، ابن ابی حاتم در تفسیر قرآن العظیم[۱۷]، فرات کوفی در تفسیر کوفی[۱۸]، حسکانی در شواهد التنزیل[۱۹] و سیوطی در الدرّالمنثور [۲۰]، شیخ طوسی در تبیان[۲۱] و دیگر مفسران، در کتاب‌های تفسیر خود روایات فراوانی را در این باره نقل کرده‌اند؛ این حدیث حتی از همسران پیامبر (ص) مانند عایشه نیز نقل شده است[۲۲].[۲۳]
محل رویداد واقعه کساء
واقعه کساء بی‌تردید در خانه ام‌سلمه روی داده و عایشه نیز این مطلب را تأیید کرده است؛ چنانکه از ابوعبداللّه جدلی روایت شده است که "روزی به نزد عایشه وارد شدم و گفتم: این آیه (تطهیر) در کجا نازل شده است؟ او گفت: "در خانه ام‌سلمه"[۲۴]. در روایتی دیگر نیز آمده است که ام‌سلمه به ابوعبداللّه جدلی گفت: "اگر از عایشه بپرسی به تو خواهد گفت که این آیه در خانه من نازل شده است"[۲۵].[۲۶]
ائمه معصومین (ع) مصادیق اهل بیت (ع)
مضمون حدیث ثقلین، تأکید پیامبر (ص) بر با هم بودن قرآن و اهل بیت (ع) تا روز قیامت و لزوم پیروی جامعه اسلامی از آنان، به روشنی بر این مسئله دلالت دارد که مصادیق اهل بیت (ع) تنها اصحاب کساء ـ که آخرین آنان پنجاه سال پس از رحلت رسول خدا (ص) به شهادت رسید ـ نیستند؛ بلکه چنانکه در برخی روایات اهل بیت (ع) بدان تصریح شده است، نه نفر از فرزندان حسین (ع) نیز جزو آنها هستند[۲۷].
علی (ع) در جواب کسی که از ایشان درباره معنای قول رسول خدا (ص) درباره "ثقلین" پرسید، در تبیین معنای عترت پیامبر (ص) می‌فرماید: « أَنَا وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ وَ الْأَئِمَّةُ التِّسْعَةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ تَاسِعُهُمْ مَهْدِيُّهُمْ وَ قَائِمُهُمْ لَا يُفَارِقُونَ كِتَابَ اللَّهِ وَ لَا يُفَارِقُهُمْ حَتَّى يَرِدُوا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (ص) حَوْضَهُ»[۲۸].[۲۹]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک: حسینی ایمنی، سید علی اکبر، اهل بیت و آل کساء، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۱۷۸-۱۸۰.
- ↑ فضل بن حسن طبرسی، جوامع الجامع، ج ۳، ص ۳۱۴؛ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان، ج ۸، ص ۵۵۹؛ احمد بن حنبل، مسند احمد، ج ۶، ص ۲۹۲ و الطبرانی، المعجم الکبیر، ج ۳، ص ۵۴.
- ↑ مجمع البیان، ج ۸، ص ۵۵۹؛ مسند احمد، ج ۶، ص ۲۹۲؛ محمد بن جریر طبری، جامع البیان، ص ۷؛ جوامع الجامع، ص ۳۱۴ و صالحی دمشقی، سبل الهدی و الرشاد، ج ۱۱، ص ۱۲.
- ↑ مسند احمد، ج ۶، ص ۲۹۲؛ جوامع الجامع، ص ۳۱۴؛ ابن ابی حاتم، تفسیر القرآن العظیم، ج ۱، ص ۳۱۳۳؛ جامع البیان، ص ۷ و المعجم الکبیر، ج ۳، ص ۵۴.
- ↑ «جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.
- ↑ فرات بن ابراهیم کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ص ۳۳۳.
- ↑ مسلم نیشابوری، صحیح، ج ۷، ص ۱۳۰؛ البیهقی، السنن الکبری، ج ۲، ص ۱۴۹؛ حسکانی، شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۵۶ و سید بن طاوس، الطرائف، ج ۱، ص ۱۲۹.
- ↑ تفسیر فرات کوفی، ص ۳۳۴ و تفسیر القرآن العظیم، ص ۳۱۳۳ و مجمع البیان، ص ۵۵۹.
- ↑ خدایا! فقط اینان، اهل بیت من‌اند؛ پس هر گونه پلیدی را از آنها دور کن و آنها را کاملاً پاک فرما!؛ ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج ۲، ص ۲۲۶؛ ابن بطریق، العمده، ص ۳۹؛ الطرائف، ج ۱، ص ۱۲۵؛ شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۹۹ و تفسیر فرات، ص ۳۴۱.
- ↑ مسند احمد، ج ۶، ص ۲۹۲؛ المعجم الکبیر، ج ۲، ص ۵۴؛ تفسیر فرات، ص ۳۳۴؛ و جامع البیان، ص ۷ و شیخ طوسی، الامالی، ص ۵۶۵.
- ↑ مسند احمد، ج ۶، ص ۲۹۲؛ المعجم الکبیر، ص ۵۴ و محمد بن احمد دولابی، الذریة الطاهره، ص ۱۵۰،
- ↑ المعجم الکبیر، ص ۵۴؛ شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۸، ص۳۳۹-۳۴۰؛ تفسیر القرآن العظیم، ج ۹، ص ۳۱۳۳؛ تقی الدین مقریزی، امتاع الاسماع، ص۳۸۳ و کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۸۷.
- ↑ تفسیر فرات، ص ۳۳۴.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، اهل بیت و آل کساء، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۱۷۸-۱۸۰.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۷۸.
- ↑ جامع البیان، ص ۵-۷.
- ↑ تفسیر القرآن العظیم، ج ۹، ص ۳۱۳۱ -۳۱۳۳.
- ↑ تفسیر فرات، ص ۳۳۲ - ۳۴۰.
- ↑ شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۱۸ - ۴۷.
- ↑ الدر المنثور، ص ۱۹۸.
- ↑ التبیان، ص ۳۳۹ - ۳۴۰.
- ↑ امتاع الاسماع، ج۵، ص ۳۸۳ - ۳۸۴؛ جامع البیان، ص ۵، صحیح مسلم، ج ۷، ص ۱۳۰ و حاکم نیشابوری، المستدرک، ج۳، ص۱۴۷.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، اهل بیت و آل کساء، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۱۸۰-۱۸۱.
- ↑ تفسیر فرات، ص ۳۳۴ و محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۳۵، ص ۲۱۵.
- ↑ تفسیر فرات، ص ۳۳۴ و محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۳۵، ص ۲۱۵.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، اهل بیت و آل کساء، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۱۸۱.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین، ج۱، ص۲۴۴-۲۴۵؛ علی بن محمد قمی، کفایة الاثر، ص۱۷۱ و شیخ صدوق، معانی الأخبار، ص ۹۱.
- ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا (ع)، ج ۱، ص ۵۷؛ قطب الدین راوندی، قصص الانبیاء، ص ۳۶۰، کمال‌الدین، ص ۲۴۰ و معانی الاخبار، ص ۹۰ - ۹۱.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، اهل بیت و آل کساء، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۱۸۴-۱۸۵.
