روابط اجتماعی: تفاوت میان نسخه‌ها
(←مقدمه) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = | |||
| عنوان مدخل = | |||
| مداخل مرتبط = [[روابط اجتماعی در معارف و سیره علوی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
منظور از «روابط اجتماعی»، «ارتباط و [[وابستگی]] متقابل [[انسان‌ها]] و جهت‌گیری [[رفتاری]]» آنهاست<ref>فرامرز رفیع پور، آناتومی جامعه: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی، ص۷۳.</ref>. یکی از نکاتی که در روابط اجتماعی مطالعه می‌شود، نوع و ساختار [[روابط انسان‌ها]] با هم و [[قانونمندی]] [[حاکم]] بر آن است. [[درک]] یک نوع ارتباط را می‌توان در مدلی ساده بر اساس [[توزیع]] [[قدرت]] و [[نفوذ]] در انواع روابط تصور کرد؛ روابط افقی میان دو نفر که از نظر شرایط یکسان‌اند (مانند دو کارمند) و روابط عمودی میان [[رئیس]] و زیردست و تغییرات رفتارشان در هر نوع از این روابط. هرگاه روابط، عمودی باشد که عده‌ای در بالا و برخی در پایین قرار گیرند، معمولاً روابط اجتماعی میان آن دو، همراه با [[تنفر]]، دوری، [[فخرفروشی]]، [[تکبر]] و... است، ولی هنگامی که روابط، افقی و در یک سطح باشد، روابط اجتماعی میان آنها، همراه با [[الفت]]، [[مهربانی]]، علاقه و... است<ref>ر.ک: فرامرز رفیع پور، آناتومی جامعه: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی، ص۷۴، ۷۵.</ref>. به سخن دیگر، «معمولاً روابط اجتماعی، [[ارتباطات]] میان دو شخص یا دو گروه را می‌رساند. روابط چنانچه صورت [[همکاری]]، مبادله، تفاهم، وصلت، [[دوستی]]، [[استخبار]] و... یابد، مثبت و چنانچه صورت [[مبارزه]]، تنش، [[کشمکش]]، هماوردی، [[تقابل]]، خراب‌کاری و... پذیرد، منفی و آن‌گاه که به صورت انطباق، همسازی و [[قرارداد]] در آید، خنثی خوانده می‌شوند»<ref>آلن بیرو، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، ص۳۷۶.</ref>. | منظور از «روابط اجتماعی»، «ارتباط و [[وابستگی]] متقابل [[انسان‌ها]] و جهت‌گیری [[رفتاری]]» آنهاست<ref>فرامرز رفیع پور، آناتومی جامعه: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی، ص۷۳.</ref>. یکی از نکاتی که در روابط اجتماعی مطالعه می‌شود، نوع و ساختار [[روابط انسان‌ها]] با هم و [[قانونمندی]] [[حاکم]] بر آن است. [[درک]] یک نوع ارتباط را می‌توان در مدلی ساده بر اساس [[توزیع]] [[قدرت]] و [[نفوذ]] در انواع روابط تصور کرد؛ روابط افقی میان دو نفر که از نظر شرایط یکسان‌اند (مانند دو کارمند) و روابط عمودی میان [[رئیس]] و زیردست و تغییرات رفتارشان در هر نوع از این روابط. هرگاه روابط، عمودی باشد که عده‌ای در بالا و برخی در پایین قرار گیرند، معمولاً روابط اجتماعی میان آن دو، همراه با [[تنفر]]، دوری، [[فخرفروشی]]، [[تکبر]] و... است، ولی هنگامی که روابط، افقی و در یک سطح باشد، روابط اجتماعی میان آنها، همراه با [[الفت]]، [[مهربانی]]، علاقه و... است<ref>ر.ک: فرامرز رفیع پور، آناتومی جامعه: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی، ص۷۴، ۷۵.</ref>. به سخن دیگر، «معمولاً روابط اجتماعی، [[ارتباطات]] میان دو شخص یا دو گروه را می‌رساند. روابط چنانچه صورت [[همکاری]]، مبادله، تفاهم، وصلت، [[دوستی]]، [[استخبار]] و... یابد، مثبت و چنانچه صورت [[مبارزه]]، تنش، [[کشمکش]]، هماوردی، [[تقابل]]، خراب‌کاری و... پذیرد، منفی و آن‌گاه که به صورت انطباق، همسازی و [[قرارداد]] در آید، خنثی خوانده می‌شوند»<ref>آلن بیرو، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، ص۳۷۶.</ref>. | ||
یک [[جامعه دینی]] که اهدافی برای آن تعریف شده و ضامن و عهده‌دار [[تربیت]] انسان‌ها در راستای آن [[اهداف]] (تعالی) است، روابط اجتماعی انسان‌ها را بر [[اساس دین]] مشخص می‌سازد؛ یعنی ارزش‌هایی مطرح می‌کند که روابط اجتماعی بر اساس آنها شکل می‌گیرد. [[آخرت‌گرایی]]، [[قرب به خدا]]، [[فداکاری]] برای جمع و...، ارزش‌هایی است که [[جامعه]]، افراد را به [[رفتار]] در راستای آن [[دعوت]] می‌کند. در این گونه روابط، انسان‌ها به [[میزان]] نزدیکی خود به [[ارزش‌ها]]، [[عزیز]] و گرامی می‌شوند. [[اخلاق]] و رفتارهای [[نیک]]، ابزاری برای رسیدن به ارزش‌ها هستند؛ به طوری که همواره [[روابط اجتماعی]] [[انسان‌ها]] را در نوع نخست نگه می‌دارد؛ یعنی روابط آنها بر اساس هنجارهای [[اخلاقی]] صورت می‌گیرد. اگر این [[ارزش‌ها]] جای خود را به [[دنیاگرایی]] و ماده‌پرستی بدهد، [[رفتارها]] نیز [[تغییر]] می‌کند. تا وقتی [[تقوا]] و [[نزدیکی به خدا]] [[ارزش]] باشد، همه خود را در یک سطح می‌بینند و معیار ارزش‌یابی آنها، پایگاه و [[منزلت اجتماعی]]، [[اقتصادی]]، [[سیاسی]] و... نخواهد شد، ولی آن‌گاه که ارزش‌ها تغییر یابد، نوع روابط اجتماعی دگرگون می‌شود. بنابراین، [[امیرمؤمنان]]، علی{{ع}} برای اینکه انسان‌ها به تعالی و [[نیازهای مادی]] و معنوی‌شان برسند، با توصیه و [[تذکر]] می‌کوشد [[ارزش‌های جامعه]] را از دنیاگرایی به [[آخرت‌گرایی]] تغییر دهد. در این راستا، [[رفتار]] بر اساس [[ارزش‌های اخلاقی]] را سفارش می‌کند و [[مردم]] را از رفتارها و اخلاق‌های [[زشت]] [[اجتماعی]] بر [[حذر]] می‌دارد؛ چراکه اخلاق‌های زشت اجتماعی، روابط اجتماعی را به صورت نوع نخست (عمودی) در می‌آورد و [[کبر]]، [[غرور]]، [[بخل]]، [[فخرفروشی]] و... در آن، معیار قرار می‌گیرد. مطلب دوم اینکه [[اخلاق]]، رفتار و [[منش]] مردم، امری [[فرهنگی]] است و [[اصلاح]] آن با [[بسترسازی]]، [[الگودهی]]، سفارش و تذکر ممکن می‌شود، نه با [[خشونت]] و [[زور]]. [[امام علی]]{{ع}} از [[ساختار حکومت]] آغاز می‌کند و چگونگی رفتار با مردم را به [[زمامداران]] و [[کارگزاران]] خود، می‌آموزد و مردم را نیز از راه الگودهی، به تغییر روابط اجتماعی‌شان با از بین بردن [[صفات ناپسند]] و کسب [[فضیلت‌ها]] [[تشویق]] می‌کند.<ref>[[مهدی محمدی صیفار|محمدی صیفار، مهدی]]، [[اندیشه و روش اصلاح جامعه از دیدگاه امام علی (کتاب)|اندیشه و روش اصلاح جامعه از دیدگاه امام علی]] ص ۳۳۳.</ref> | یک [[جامعه دینی]] که اهدافی برای آن تعریف شده و ضامن و عهده‌دار [[تربیت]] انسان‌ها در راستای آن [[اهداف]] (تعالی) است، روابط اجتماعی انسان‌ها را بر [[اساس دین]] مشخص می‌سازد؛ یعنی ارزش‌هایی مطرح می‌کند که روابط اجتماعی بر اساس آنها شکل می‌گیرد. [[آخرت‌گرایی]]، [[قرب به خدا]]، [[فداکاری]] برای جمع و...، ارزش‌هایی است که [[جامعه]]، افراد را به [[رفتار]] در راستای آن [[دعوت]] می‌کند. در این گونه روابط، انسان‌ها به [[میزان]] نزدیکی خود به [[ارزش‌ها]]، [[عزیز]] و گرامی می‌شوند. [[اخلاق]] و رفتارهای [[نیک]]، ابزاری برای رسیدن به ارزش‌ها هستند؛ به طوری که همواره [[روابط اجتماعی]] [[انسان‌ها]] را در نوع نخست نگه می‌دارد؛ یعنی روابط آنها بر اساس هنجارهای [[اخلاقی]] صورت می‌گیرد. اگر این [[ارزش‌ها]] جای خود را به [[دنیاگرایی]] و ماده‌پرستی بدهد، [[رفتارها]] نیز [[تغییر]] می‌کند. تا وقتی [[تقوا]] و [[نزدیکی به خدا]] [[ارزش]] باشد، همه خود را در یک سطح می‌بینند و معیار ارزش‌یابی آنها، پایگاه و [[منزلت اجتماعی]]، [[اقتصادی]]، [[سیاسی]] و... نخواهد شد، ولی آن‌گاه که ارزش‌ها تغییر یابد، نوع روابط اجتماعی دگرگون می‌شود. بنابراین، [[امیرمؤمنان]]، علی{{ع}} برای اینکه انسان‌ها به تعالی و [[نیازهای مادی]] و معنوی‌شان برسند، با توصیه و [[تذکر]] می‌کوشد [[ارزش‌های جامعه]] را از دنیاگرایی به [[آخرت‌گرایی]] تغییر دهد. در این راستا، [[رفتار]] بر اساس [[ارزش‌های اخلاقی]] را سفارش می‌کند و [[مردم]] را از رفتارها و اخلاق‌های [[زشت]] [[اجتماعی]] بر [[حذر]] می‌دارد؛ چراکه اخلاق‌های زشت اجتماعی، روابط اجتماعی را به صورت نوع نخست (عمودی) در می‌آورد و [[کبر]]، [[غرور]]، [[بخل]]، [[فخرفروشی]] و... در آن، معیار قرار می‌گیرد. مطلب دوم اینکه [[اخلاق]]، رفتار و [[منش]] مردم، امری [[فرهنگی]] است و [[اصلاح]] آن با [[بسترسازی]]، [[الگودهی]]، سفارش و تذکر ممکن می‌شود، نه با [[خشونت]] و [[زور]]. [[امام علی]]{{ع}} از [[ساختار حکومت]] آغاز می‌کند و چگونگی رفتار با مردم را به [[زمامداران]] و [[کارگزاران]] خود، می‌آموزد و مردم را نیز از راه الگودهی، به تغییر روابط اجتماعی‌شان با از بین بردن [[صفات ناپسند]] و کسب [[فضیلت‌ها]] [[تشویق]] می‌کند.<ref>[[مهدی محمدی صیفار|محمدی صیفار، مهدی]]، [[اندیشه و روش اصلاح جامعه از دیدگاه امام علی (کتاب)|اندیشه و روش اصلاح جامعه از دیدگاه امام علی]] ص ۳۳۳.</ref> | ||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:IM010602.jpg|22px]] [[مهدی محمدی صیفار|محمدی صیفار، مهدی]]، [[اندیشه و روش اصلاح جامعه از دیدگاه امام علی (کتاب)|'''اندیشه و روش اصلاح جامعه از دیدگاه امام علی''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
نسخهٔ ۹ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۴۰
روابط اجتماعی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: روابط اجتماعی در معارف و سیره علوی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
منظور از «روابط اجتماعی»، «ارتباط و وابستگی متقابل انسان‌ها و جهت‌گیری رفتاری» آنهاست[۱]. یکی از نکاتی که در روابط اجتماعی مطالعه می‌شود، نوع و ساختار روابط انسان‌ها با هم و قانونمندی حاکم بر آن است. درک یک نوع ارتباط را می‌توان در مدلی ساده بر اساس توزیع قدرت و نفوذ در انواع روابط تصور کرد؛ روابط افقی میان دو نفر که از نظر شرایط یکسان‌اند (مانند دو کارمند) و روابط عمودی میان رئیس و زیردست و تغییرات رفتارشان در هر نوع از این روابط. هرگاه روابط، عمودی باشد که عده‌ای در بالا و برخی در پایین قرار گیرند، معمولاً روابط اجتماعی میان آن دو، همراه با تنفر، دوری، فخرفروشی، تکبر و... است، ولی هنگامی که روابط، افقی و در یک سطح باشد، روابط اجتماعی میان آنها، همراه با الفت، مهربانی، علاقه و... است[۲]. به سخن دیگر، «معمولاً روابط اجتماعی، ارتباطات میان دو شخص یا دو گروه را می‌رساند. روابط چنانچه صورت همکاری، مبادله، تفاهم، وصلت، دوستی، استخبار و... یابد، مثبت و چنانچه صورت مبارزه، تنش، کشمکش، هماوردی، تقابل، خراب‌کاری و... پذیرد، منفی و آن‌گاه که به صورت انطباق، همسازی و قرارداد در آید، خنثی خوانده می‌شوند»[۳].
یک جامعه دینی که اهدافی برای آن تعریف شده و ضامن و عهده‌دار تربیت انسان‌ها در راستای آن اهداف (تعالی) است، روابط اجتماعی انسان‌ها را بر اساس دین مشخص می‌سازد؛ یعنی ارزش‌هایی مطرح می‌کند که روابط اجتماعی بر اساس آنها شکل می‌گیرد. آخرت‌گرایی، قرب به خدا، فداکاری برای جمع و...، ارزش‌هایی است که جامعه، افراد را به رفتار در راستای آن دعوت می‌کند. در این گونه روابط، انسان‌ها به میزان نزدیکی خود به ارزش‌ها، عزیز و گرامی می‌شوند. اخلاق و رفتارهای نیک، ابزاری برای رسیدن به ارزش‌ها هستند؛ به طوری که همواره روابط اجتماعی انسان‌ها را در نوع نخست نگه می‌دارد؛ یعنی روابط آنها بر اساس هنجارهای اخلاقی صورت می‌گیرد. اگر این ارزش‌ها جای خود را به دنیاگرایی و ماده‌پرستی بدهد، رفتارها نیز تغییر می‌کند. تا وقتی تقوا و نزدیکی به خدا ارزش باشد، همه خود را در یک سطح می‌بینند و معیار ارزش‌یابی آنها، پایگاه و منزلت اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و... نخواهد شد، ولی آن‌گاه که ارزش‌ها تغییر یابد، نوع روابط اجتماعی دگرگون می‌شود. بنابراین، امیرمؤمنان، علی(ع) برای اینکه انسان‌ها به تعالی و نیازهای مادی و معنوی‌شان برسند، با توصیه و تذکر می‌کوشد ارزش‌های جامعه را از دنیاگرایی به آخرت‌گرایی تغییر دهد. در این راستا، رفتار بر اساس ارزش‌های اخلاقی را سفارش می‌کند و مردم را از رفتارها و اخلاق‌های زشت اجتماعی بر حذر می‌دارد؛ چراکه اخلاق‌های زشت اجتماعی، روابط اجتماعی را به صورت نوع نخست (عمودی) در می‌آورد و کبر، غرور، بخل، فخرفروشی و... در آن، معیار قرار می‌گیرد. مطلب دوم اینکه اخلاق، رفتار و منش مردم، امری فرهنگی است و اصلاح آن با بسترسازی، الگودهی، سفارش و تذکر ممکن می‌شود، نه با خشونت و زور. امام علی(ع) از ساختار حکومت آغاز می‌کند و چگونگی رفتار با مردم را به زمامداران و کارگزاران خود، می‌آموزد و مردم را نیز از راه الگودهی، به تغییر روابط اجتماعی‌شان با از بین بردن صفات ناپسند و کسب فضیلت‌ها تشویق می‌کند.[۴]
منابع
پانویس
- ↑ فرامرز رفیع پور، آناتومی جامعه: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی، ص۷۳.
- ↑ ر.ک: فرامرز رفیع پور، آناتومی جامعه: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی، ص۷۴، ۷۵.
- ↑ آلن بیرو، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، ص۳۷۶.
- ↑ محمدی صیفار، مهدی، اندیشه و روش اصلاح جامعه از دیدگاه امام علی ص ۳۳۳.