←پیشینه عصمت در قرآن
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
# {{متن قرآن|أُولَئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ}}<ref>«آنان کسانی هستند که خداوند رهنمایی‌شان کرده است پس، از رهنمود آنان پیروی کن!» سوره انعام، آیه ۹۰.</ref> و {{متن قرآن|وَمَنْ يَهْدِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ مُضِلٍّ}}<ref>«و هر کس را خداوند رهنمایی کند گمراه‌کننده‌ای نخواهد داشت؛ آیا خداوند پیروزمندی دادستاننده نیست؟» سوره زمر، آیه ۳۷.</ref>. این آیات [[انبیاء]] را [[هدایت]] شده [[الهی]] معرفی کرده و کسی را که [[خداوند]] هدایت کرده دیگری نمی‌تواند [[گمراه]] کند. | # {{متن قرآن|أُولَئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ}}<ref>«آنان کسانی هستند که خداوند رهنمایی‌شان کرده است پس، از رهنمود آنان پیروی کن!» سوره انعام، آیه ۹۰.</ref> و {{متن قرآن|وَمَنْ يَهْدِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ مُضِلٍّ}}<ref>«و هر کس را خداوند رهنمایی کند گمراه‌کننده‌ای نخواهد داشت؛ آیا خداوند پیروزمندی دادستاننده نیست؟» سوره زمر، آیه ۳۷.</ref>. این آیات [[انبیاء]] را [[هدایت]] شده [[الهی]] معرفی کرده و کسی را که [[خداوند]] هدایت کرده دیگری نمی‌تواند [[گمراه]] کند. | ||
# {{متن قرآن|لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ}}<ref>«بی‌گمان فرستاده خداوند برای شما نمونه‌ای نیکوست» سوره احزاب، آیه ۲۱.</ref>؛ {{متن قرآن|يَوْمَئِذٍ يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَعَصَوُا الرَّسُولَ لَوْ تُسَوَّى بِهِمُ الْأَرْضُ}}<ref>«در آن روز، آنان که کفر ورزیده‌اند و از پیامبر سرپیچی کرده‌اند دوست دارند کاش با خاک یکسان می‌شدند و هیچ سخنی را از خداوند پنهان نمی‌توانند داشت» سوره نساء، آیه ۴۲.</ref>؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ}}<ref>«ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید و اگر به خداوند و روز بازپسین ایمان دارید، چون در چیزی با هم به ستیز برخاستید آن را به خداوند و پیامبر بازبرید» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref>. این [[آیات]] و آیات متعدد دیگر (بیش از ۲۰ [[آیه]]) بر [[اطاعت]] مطلق از [[پیامبر]]، [[اسوه حسنه]] بودن پیامبر، ارجاع دادن [[اختلافات]] و تنازعات به پیامبر، ناراحت نشدن از قضاوت‌ها و [[احکام]] پیامبر و... دلالت دارند و اطاعت نکردن از پیامبر را باعث پشیمانی در [[قیامت]] معرفی می‌کنند؛ که بی‌اعتقادی به [[عصمت]] با [[روح]] این آیات تناسب ندارد، زیرا با [[برهان]] [[خلف]] واضح است که اگر از پیامبر [[گناه]] صادر شود اطاعت از ایشان باعث نقض غرض [[فرستادن پیامبران]] و [[تشریع دین]] می‌شود و به عموم و اطلاق این آیات خلل وارد می‌شود. | # {{متن قرآن|لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ}}<ref>«بی‌گمان فرستاده خداوند برای شما نمونه‌ای نیکوست» سوره احزاب، آیه ۲۱.</ref>؛ {{متن قرآن|يَوْمَئِذٍ يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَعَصَوُا الرَّسُولَ لَوْ تُسَوَّى بِهِمُ الْأَرْضُ}}<ref>«در آن روز، آنان که کفر ورزیده‌اند و از پیامبر سرپیچی کرده‌اند دوست دارند کاش با خاک یکسان می‌شدند و هیچ سخنی را از خداوند پنهان نمی‌توانند داشت» سوره نساء، آیه ۴۲.</ref>؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ}}<ref>«ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید و اگر به خداوند و روز بازپسین ایمان دارید، چون در چیزی با هم به ستیز برخاستید آن را به خداوند و پیامبر بازبرید» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref>. این [[آیات]] و آیات متعدد دیگر (بیش از ۲۰ [[آیه]]) بر [[اطاعت]] مطلق از [[پیامبر]]، [[اسوه حسنه]] بودن پیامبر، ارجاع دادن [[اختلافات]] و تنازعات به پیامبر، ناراحت نشدن از قضاوت‌ها و [[احکام]] پیامبر و... دلالت دارند و اطاعت نکردن از پیامبر را باعث پشیمانی در [[قیامت]] معرفی می‌کنند؛ که بی‌اعتقادی به [[عصمت]] با [[روح]] این آیات تناسب ندارد، زیرا با [[برهان]] [[خلف]] واضح است که اگر از پیامبر [[گناه]] صادر شود اطاعت از ایشان باعث نقض غرض [[فرستادن پیامبران]] و [[تشریع دین]] می‌شود و به عموم و اطلاق این آیات خلل وارد می‌شود. | ||
# {{متن قرآن|إنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>؛ {{متن قرآن|وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که پروردگار ابراهیم، او را با کلماتی آزمود و او آنها را به انجام رسانید؛ فرمود: من تو را پیشوای مردم می‌گمارم. (ابراهیم) گفت: و از فرزندانم (چه کس را)؟ فرمود: پیمان من به ستمکاران نمی‌رسد» سوره بقره، آیه ۱۲۴.</ref>. این دو مورد [[آیه تطهیر]] و [[آیه امامت]] هستند که یکی با [[نفی]]، رسیدن [[امامت]] به غیرمعصوم را نفی می‌کند و دیگری با [[اثبات]]، عصمت را برای [[اهل بیت]] {{عم}} [[ثابت]] می‌کند، و بارها در [[روایات]] و استدلالات [[متکلمین]] به این دو آیه برای [[اثبات عصمت اهل بیت]] {{عم}} [[استدلال]] شده است و کتاب‌ها و مقالات متعددی در این‌باره نوشته شده است. و با مراجعه به [[تفاسیر اهل سنت]] و [[شیعه]] و کتب [[روایی]] مشخص می‌شود که [[پیامبر]] {{صل}}، [[علی]] {{ع}} و [[فاطمه]] {{س}} و حسنین {{عم}} را به عنوان [[اهل بیت]] خود معرفی نمودند که دوازده نفر از [[صحابه]] مثل [[ابوسعید خدری]]، امّ‌سلمه، [[انس بن مالک]] و [[عایشه]] و هجده‌نفر از [[تابعین]] همچون [[حسن بصری]]، [[مجاهد]]، [[سدی]] و [[مقاتل بن سلیمان]] که همگی در قرن اول می‌زیسته‌اند این قضیه را نقل کرده‌اند، و [[دانشمندان]] [[رجس]] را به معنی [[شیطان]]، [[شرک]]، [[گناه]]، و [[بدی]] [[تفسیر]] کرده‌اند، و بارها خود [[ائمه]] {{عم}} به این [[آیه]] بر [[پاکی]] و [[طهارت]] خود [[استدلال]] کرده‌اند<ref>التبیان فی تفسیر القرآن، ج۸، ص۳۳۹ تا ۳۴۱؛ نفحات الأزهار، ج۲۰، ص۷۰ تا ۱۰۰.</ref>. فخررازی هم که به امام‌المشککین معروف است و عادت به ایجاد [[شک]] و [[شبهه]] در [[معارف دینی]] حتی در [[توحید]] دارد دلالت [[آیه امامت]] بر [[عصمت]] را پذیرفته و می‌گوید: «این آیه دلالت بر عصمت [[نبی]] دارد، زیرا وقتی که آیه می‌فرماید [[امامت]] ([[عهد]]) به [[ظالم]] نمی‌رسد، پس [[نبوت]] که مهم‌تر است قطعاً به ظالم نمی‌رسد و کسی که یک لحظه به [[خداوند]] [[کافر]] شده باشد شایستگی برای نبوت ندارد»<ref>تفسیر کبیر، ج۴، ص۴۲.</ref>. و همچنین درباره آیه دیگر می‌گوید: «این آیه دلالت دارد که [[انبیاء]] [[معصوم]] از [[معاصی]] و [[گناهان]] می‌باشند، زیرا آیه دلالت بر [[وجوب اطاعت]] مطلق از [[پیامبران]] دارد، پس اگر آنها معصیتی را انجام دهند بر ما [[واجب]] است که در آن گناه به آنها [[اقتدا]] کنیم پس آن گناه بر ما واجب است و این محال است»<ref>تفسیر کبیر، ج۱۰، ص۱۶۱.</ref>.<ref>[[مصطفی سلیمانیان|سلیمانیان، مصطفی]]، [[مقامات امامان (کتاب)|مقامات امامان]]، ص۲۱۲.</ref> | # {{متن قرآن|إنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>؛ {{متن قرآن|وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که پروردگار ابراهیم، او را با کلماتی آزمود و او آنها را به انجام رسانید؛ فرمود: من تو را پیشوای مردم می‌گمارم. (ابراهیم) گفت: و از فرزندانم (چه کس را)؟ فرمود: پیمان من به ستمکاران نمی‌رسد» سوره بقره، آیه ۱۲۴.</ref>. این دو مورد [[آیه تطهیر]] و [[آیه امامت]] هستند که یکی با [[نفی]]، رسیدن [[امامت]] به غیرمعصوم را نفی می‌کند و دیگری با [[اثبات]]، عصمت را برای [[اهل بیت]] {{عم}} [[ثابت]] می‌کند، و بارها در [[روایات]] و استدلالات [[متکلمین]] به این دو آیه برای [[اثبات عصمت اهل بیت]] {{عم}} [[استدلال]] شده است و کتاب‌ها و مقالات متعددی در این‌باره نوشته شده است. و با مراجعه به [[تفاسیر اهل سنت]] و [[شیعه]] و کتب [[روایی]] مشخص می‌شود که [[پیامبر]] {{صل}}، [[علی]] {{ع}} و [[فاطمه]] {{س}} و حسنین {{عم}} را به عنوان [[اهل بیت]] خود معرفی نمودند که دوازده نفر از [[صحابه]] مثل [[ابوسعید خدری]]، امّ‌سلمه، [[انس بن مالک]] و [[عایشه]] و هجده‌نفر از [[تابعین]] همچون [[حسن بصری]]، [[مجاهد]]، [[سدی]] و [[مقاتل بن سلیمان]] که همگی در قرن اول می‌زیسته‌اند این قضیه را نقل کرده‌اند، و [[دانشمندان]] [[رجس]] را به معنی [[شیطان]]، [[شرک]]، [[گناه]]، و [[بدی]] [[تفسیر]] کرده‌اند، و بارها خود [[ائمه]] {{عم}} به این [[آیه]] بر [[پاکی]] و [[طهارت]] خود [[استدلال]] کرده‌اند<ref>التبیان فی تفسیر القرآن، ج۸، ص۳۳۹ تا ۳۴۱؛ نفحات الأزهار، ج۲۰، ص۷۰ تا ۱۰۰.</ref>. فخررازی هم که به امام‌المشککین معروف است و عادت به ایجاد [[شک]] و [[شبهه]] در [[معارف دینی]] حتی در [[توحید]] دارد دلالت [[آیه امامت]] بر [[عصمت]] را پذیرفته و می‌گوید: «این آیه دلالت بر عصمت [[نبی]] دارد، زیرا وقتی که آیه می‌فرماید [[امامت]] ([[عهد]]) به [[ظالم]] نمی‌رسد، پس [[نبوت]] که مهم‌تر است قطعاً به ظالم نمی‌رسد و کسی که یک لحظه به [[خداوند]] [[کافر]] شده باشد شایستگی برای نبوت ندارد»<ref>تفسیر کبیر، ج۴، ص۴۲.</ref>. و همچنین درباره آیه دیگر می‌گوید: «این آیه دلالت دارد که [[انبیاء]] [[معصوم]] از [[معاصی]] و [[گناهان]] می‌باشند، زیرا آیه دلالت بر [[وجوب اطاعت]] مطلق از [[پیامبران]] دارد، پس اگر آنها معصیتی را انجام دهند بر ما [[واجب]] است که در آن گناه به آنها [[اقتدا]] کنیم پس آن گناه بر ما واجب است و این محال است»<ref>تفسیر کبیر، ج۱۰، ص۱۶۱.</ref>.<ref>[[مصطفی سلیمانیان|سلیمانیان، مصطفی]]، [[مقامات امامان (کتاب)|مقامات امامان]]، ص۲۱۲.</ref> | ||
== [[گستره عصمت]] در [[قرآن]] == | == [[گستره عصمت]] در [[قرآن]] == | ||