انتظار خاص: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۴ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۲۳

معناشناسی

در بین احادیث اسلامی که از طریق شیعه و سنی به دست ما رسیده، اشاره به دو نوع انتظار شده است: انتظار عام و انتظار خاص. انتظار خاص بر خلاف انتظار عام، معنای جزیی‌تری از انتظار را شامل می‌شود و مراد انتظار ظهور حضرت مهدی(ع) است؛ درحالی‌که مراد از انتظار عام، مطلق گشایش و فرج است. این انتظار به معنای امید داشتن به تحقق ظهور و آمدن منجی آسمانی به نام امام مهدی(ع) است؛ یعنی چشم داشتن به فرارسیدن روز موعود که موعود جهانی با آمدنش زمین و زمینیان را خوشبخت کند و بستر زندگی انسانی را فراهم سازد. شیعه به جهت اعتقاد به این نوع انتظار همیشه در طول تاریخ زنده است و هیچ گاه امید خود را از دست نمی‌دهد؛ امیدها و آرزوهایی که با ظهور امام محقق شده و مدینه فاضله‌ای که آرزوی انسان‌ها بوده و قرآن و مکتب‌های دیگر به آن وعده داده‌اند، تحقق می‌یابد^[۱].

ویژگی‌های انتظار خاص

مهم‌ترین ویژگی‌های انتظار خاص عبارت‌اند از:

گستردگی انتظار: انتظار ظهور منجی موعود، از نظر گسترۀ زمانی تمام قلمرو تاریخ اعم از گذشته، حال و آینده را در برمی‌گیرد چنانکه آیۀ ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾^[۲] و ﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ﴾^[۳]شاهد این گستردگی است.
جذاب بودن انتظار: جذبۀ انتظار ظهور که نه تنها مثل دیگر رویکرد‌های تاریخی، دچار روز‌مرگی، تکرار، ملالت، کهنگی و فرسودگی نمی‌شود؛ بلکه هر روز، بر افروخته‌تر، جذاب‌تر و تابنده‌تر از گذشته، جلوه‌گری می‌کند به طوری که این جذبه در کلام امام صادق(ع) خودش را به این صورت نشان می‌‌دهد: «اگر او را درک می‌کردم، سراسر عمرم را به خدمت‌گذاری او می‌پرداختم»^[۴].
عظمت انتظار: این نوع انتظار، چنان عظیم و فراگیر است که همۀ انتظارات مقدس انسانی را تحت پوشش خود قرار داده و به همین دلیل، تمام پیامبران الهی نوید این انتظار را به بشریت داده اند^[۵].

فایده انتظار خاص

با بررسی مفهوم انتظار به معنای خاص، فواید این نوع انتظار هم روشن می‌‌شود از جملۀ این فواید:

دین اسلام به همۀ انسان‌ها می‌گوید فقط منتظر بهبود وضع زندگی خود و اطرافیان‌تان نباشید و تنها سعادت نزدیکان خود را طلب نکنید، بلکه انتظار را نسبت به همۀ افراد جامعه گسترش دهید و چشم انتظار روزی باشید که با ظهور منجی عالم بشریت، رفاه، سعادت، عدالت و معنویت نه تنها در شهر و دیار شما، بلکه در همه جهان گسترده شود.
انتظار نباید تنها متوجه امور ظاهری، سطحی و محدود زندگی باشد، باید مفهوم انتظار را تعمیق بخشید و امیدوار به آینده‌ای بود که آن حضرت حقیقت مطلق، عدالت مطلق و معنویت مطلق را در جهان برقرار می‌‌کند.
انتظار گشایش و امید به آینده نه تنها از حالت امری محدود، سطحی و فردی خارج و به امری گسترده، عمیق و اجتماعی تبدیل می‌شود، بلکه فقط در ظهور حضرت مهدی(ع) خلاصه می‌‌شود. در واقع انتظار تنها به ظهور مردی تعلق می‌گیرد که اگر بیاید، نهایت خوبی‌ها را برای همۀ انسان‌ها در سراسر جهان فراهم خواهد کرد^[۶].

در بیانی دیگر می‌توان از مجموع تعاریف و مفهوم‌شناسی اصطلاحی انتظار خاص سه نکته یا سه پیام می‌توان برداشت کرد: رضایت نداشتن از وضعیت موجود، امیدواری به آیندۀ مطلوب و آمادگی و حرکت به سوی وضعیت مطلوب و رسیدن به جامعۀ ایده‌آل مهدوی^[۷]. چنین انتظاری همان است که امام صادق(ع) می‌فرماید «خوشا به حال شیعیان قائم ما، کسانی که منتظر ظهور غیبت اویند و کسانی که هنگام ظهورش مطیع او خواهند بود، آنان اولیای خدایند، آن کسانی که خوف بر آنان نبوده و محزون نخواهند بود»^[۸].^[۹]

نتیجه‌

نتیجه اینکه مراد از انتظار خاص در روایات شیعه و سنی همان فرج آل محمد(ص) و به معنای آمادگی روحی و عملی برای ظهور امام زمان(ع) جهت یاری رساندن به آن حضرت است.

پرسش مستقیم

منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

بخش نخست: فلسفه انتظار فصل اول: چیستی انتظار

فصل دوم: ضرورت انتظار (وجوب انتظار)

ضرورت عقلی انتظار (وجوب عقلی)
ضرورت نقلی انتظار (وجوب نقلی)
اهمیت و ارزش انتظار
فضیلت انتظار (مقام و منزلت منتظران راستین)

فصل سوم: چرایی انتظار

اهداف انتظار
- اهداف الهی انتظار
- اهداف منتظران راستین

فصل چهارم: انتظار در ادیان و ملل

بخش دوم: ابعاد و آثار انتظار فصل اول: ابعاد انتظار

فصل دوم: آثار و کارکردهای انتظار (فواید و برکات انتظار)

بخش سوم: لوازم انتظار (وظایف منتظران راستین)

بخش چهارم: آسیب‌های انتظار

بخش پنجم: سرانجام انتظار

منابع

پانویس

↑ ر.ک: رضوانی، علی اصغر، وظایف ما در عصر غیبت، ص۵۴ -۵۵؛ صمدی، قنبر علی، اندیشه انتظار و جهانی شدن؛ ربانی‌ خوراسگانی، محمد صادق، بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر، ص۱۹؛ سلیمیان، خدامراد، مؤلفه‌های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین؛ خاتمی، سید احمد، انتظار مسئولانه؛ الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت؛ بابایی طلاتپه، محمد باقر، مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار، ص۹۴-۹۵.
↑ «و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.
↑ «خدا به کسانی از شما که ایمان آورده‏اند و کارهای شایسته کرده‏اند وعده داد که در روی زمین جانشین دیگرانشان کند، هم چنان که مردمی را که پیش از آنها بودند جانشین دیگران کرد. و دینشان را- که خود برایشان پسندیده است- استوار سازد. و وحشتشان را به ایمنی بدل کند. مرا می‏پرستند و هیچ چیزی را با من شریک نمی‏کنند. و آنها که از این پس ناسپاسی کنند، نافرمانند» سوره نور، آیه ۵۵.
↑ «لَوْ أَدْرَکْتُهُ لَخَدَمْتُهُ أَیَّامَ حَیَاتِی»؛ الغیبه النعمانی، ص۲۵۲؛ بحار الانوار، ج۵۱، ص۱۴۸.
↑ ر.ک: صمدی، قنبر علی، اندیشه انتظار و جهانی شدن.
↑ ر.ک: شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص۴۷.
↑ ر.ک: الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت، ص۲۴.
↑ «طُوبَی لِشِیعَةِ قَائِمِنَا الْمُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ فِی غَیْبَتِهِ وَ الْمُطِیعِینَ لَهُ فِی ظُهُورِهِ أُولَئِکَ أَوْلِیَاءُ اللَّهِ الَّذِینَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُون‏»، محمد بن علی بن بابویه، کمال الدین، ص۳۵۷، ح ۵۴.
↑ ر.ک: رضوانی، علی اصغر، وظایف ما در عصر غیبت، ص۵۴ -۵۵.

[1] ر.ک: رضوانی، علی اصغر، وظایف ما در عصر غیبت، ص۵۴ -۵۵؛ صمدی، قنبر علی، اندیشه انتظار و جهانی شدن؛ ربانی‌ خوراسگانی، محمد صادق، بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر، ص۱۹؛ سلیمیان، خدامراد، مؤلفه‌های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین؛ خاتمی، سید احمد، انتظار مسئولانه؛ الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت؛ بابایی طلاتپه، محمد باقر، مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار، ص۹۴-۹۵.

[2] «و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.

[3] «خدا به کسانی از شما که ایمان آورده‏اند و کارهای شایسته کرده‏اند وعده داد که در روی زمین جانشین دیگرانشان کند، هم چنان که مردمی را که پیش از آنها بودند جانشین دیگران کرد. و دینشان را- که خود برایشان پسندیده است- استوار سازد. و وحشتشان را به ایمنی بدل کند. مرا می‏پرستند و هیچ چیزی را با من شریک نمی‏کنند. و آنها که از این پس ناسپاسی کنند، نافرمانند» سوره نور، آیه ۵۵.

[4] «لَوْ أَدْرَکْتُهُ لَخَدَمْتُهُ أَیَّامَ حَیَاتِی»؛ الغیبه النعمانی، ص۲۵۲؛ بحار الانوار، ج۵۱، ص۱۴۸.

[5] ر.ک: صمدی، قنبر علی، اندیشه انتظار و جهانی شدن.

[6] ر.ک: شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص۴۷.

[7] ر.ک: الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت، ص۲۴.

[8] «طُوبَی لِشِیعَةِ قَائِمِنَا الْمُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ فِی غَیْبَتِهِ وَ الْمُطِیعِینَ لَهُ فِی ظُهُورِهِ أُولَئِکَ أَوْلِیَاءُ اللَّهِ الَّذِینَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُون‏»، محمد بن علی بن بابویه، کمال الدین، ص۳۵۷، ح ۵۴.

[9] ر.ک: رضوانی، علی اصغر، وظایف ما در عصر غیبت، ص۵۴ -۵۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 == معناشناسی ==
-در بین [[احادیث اسلامی]] که از طریق [[شیعه]] و [[سنی]] به دست ما رسیده، اشاره به دو نوع [[انتظار]] شده است: [[انتظار عام]] و انتظار خاص. انتظار خاص بر خلاف انتظار عام<ref>[[منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)]].</ref>، معنای جزیی‌تری از انتظار را شامل می‌شود و مراد [[انتظار ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} است؛ درحالی‌که مراد از انتظار عام، مطلق [[گشایش]] و [[فرج]] است. این انتظار به معنای [[امید]] داشتن به تحقق ظهور و آمدن منجی آسمانی به [[نام امام مهدی]]{{ع}} است؛ یعنی چشم داشتن به فرارسیدن [[روز]] [[موعود]] که موعود جهانی با آمدنش [[زمین]] و زمینیان را [[خوشبخت]] کند و بستر [[زندگی]] [[انسانی]] را فراهم سازد. شیعه به جهت [[اعتقاد]] به این نوع انتظار همیشه در طول [[تاریخ]] زنده است و هیچ گاه امید خود را از دست نمی‌دهد؛ [[امیدها]] و آرزوهایی که با [[ظهور امام]] محقق شده و [[مدینه]] فاضله‌ای که آرزوی [[انسان‌ها]] بوده و [[قرآن]] و مکتب‌های دیگر به آن [[وعده]] داده‌اند، تحقق می‌یابد<ref>ر.ک: [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[وظایف ما در عصر غیبت (کتاب)|وظایف ما در عصر غیبت]]، ص۵۴ -۵۵؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[اندیشه انتظار و جهانی شدن (مقاله)|اندیشه انتظار و جهانی شدن]]؛ [[محمد صادق ربانی‌ خوراسگانی|ربانی‌ خوراسگانی، محمد صادق]]، [[بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر (کتاب)|بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر]]، ص۱۹؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[مؤلفه‌های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین (مقاله)|مؤلفه‌های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین]]؛ [[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[انتظار مسئولانه (مقاله)|انتظار مسئولانه]]؛ [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت (کتاب)|بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت]]؛ [[محمد باقر بابایی طلاتپه|بابایی طلاتپه، محمد باقر]]، [[مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار (مقاله)|مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار]]، ص۹۴-۹۵.</ref>.
+در بین [[احادیث اسلامی]] که از طریق [[شیعه]] و [[سنی]] به دست ما رسیده، اشاره به دو نوع [[انتظار]] شده است: [[انتظار عام]] و انتظار خاص. انتظار خاص بر خلاف انتظار عام، معنای جزیی‌تری از انتظار را شامل می‌شود و مراد [[انتظار ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} است؛ درحالی‌که مراد از انتظار عام، مطلق [[گشایش]] و [[فرج]] است. این انتظار به معنای [[امید]] داشتن به تحقق ظهور و آمدن منجی آسمانی به [[نام امام مهدی]]{{ع}} است؛ یعنی چشم داشتن به فرارسیدن [[روز]] [[موعود]] که موعود جهانی با آمدنش [[زمین]] و زمینیان را [[خوشبخت]] کند و بستر [[زندگی]] [[انسانی]] را فراهم سازد. شیعه به جهت [[اعتقاد]] به این نوع انتظار همیشه در طول [[تاریخ]] زنده است و هیچ گاه امید خود را از دست نمی‌دهد؛ [[امیدها]] و آرزوهایی که با [[ظهور امام]] محقق شده و [[مدینه]] فاضله‌ای که آرزوی [[انسان‌ها]] بوده و [[قرآن]] و مکتب‌های دیگر به آن [[وعده]] داده‌اند، تحقق می‌یابد<ref>ر.ک: [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[وظایف ما در عصر غیبت (کتاب)|وظایف ما در عصر غیبت]]، ص۵۴ -۵۵؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[اندیشه انتظار و جهانی شدن (مقاله)|اندیشه انتظار و جهانی شدن]]؛ [[محمد صادق ربانی‌ خوراسگانی|ربانی‌ خوراسگانی، محمد صادق]]، [[بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر (کتاب)|بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر]]، ص۱۹؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[مؤلفه‌های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین (مقاله)|مؤلفه‌های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین]]؛ [[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[انتظار مسئولانه (مقاله)|انتظار مسئولانه]]؛ [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت (کتاب)|بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت]]؛ [[محمد باقر بابایی طلاتپه|بابایی طلاتپه، محمد باقر]]، [[مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار (مقاله)|مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار]]، ص۹۴-۹۵.</ref>.
 == [[ویژگی‌های انتظار]] خاص ==