زکات در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۴ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۴۳
، ۲۴ نوامبر ۲۰۲۴بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۷: | خط ۷: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
«زکات» یکی از مالیاتهای ثابت اسلامی است که از نظر بیشتر فقها، به نُه چیز؛ شامل شتر، گاو، گوسفند، طلا، [[نقره]]، گندم، جو، خرما و کشمش تعلق میگیرد<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۲۹۷–۲۹۸؛ یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۴/۲۸.</ref>. برخی دیگر از [[فقها]] معتقدند چنانکه [[پیامبر]]{{صل}}، با توجه به وضعیت تولیدات [[اقتصادی]] آن روز [[جزیرةالعرب]]، [[زکات]] را تنها در موارد نهگانه قرار داد، [[حاکم اسلامی]] نیز [[حق]] دارد بر اساس وضعیت اقتصادی [[کشور]]، [[اقلام]] مشمول [[زکات]] را تعیین کند؛ چنانکه امیرالمؤمنین علی{{ع}} بر امور دیگری ازجمله اسبها زکات بست<ref>بینش، بیت المال و حقوق آن، ۳۵.</ref>.<ref>[[علی رضا سروش|سروش]] و [[سید مصطفی سید صادقی|سید صادقی]]، [[بیت المال (مقاله)|مقاله «بیت المال»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، | «زکات» یکی از مالیاتهای ثابت اسلامی است که از نظر بیشتر فقها، به نُه چیز؛ شامل شتر، گاو، گوسفند، طلا، [[نقره]]، گندم، جو، خرما و کشمش تعلق میگیرد<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۲۹۷–۲۹۸؛ یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۴/۲۸.</ref>. برخی دیگر از [[فقها]] معتقدند چنانکه [[پیامبر]]{{صل}}، با توجه به وضعیت تولیدات [[اقتصادی]] آن روز [[جزیرةالعرب]]، [[زکات]] را تنها در موارد نهگانه قرار داد، [[حاکم اسلامی]] نیز [[حق]] دارد بر اساس وضعیت اقتصادی [[کشور]]، [[اقلام]] مشمول [[زکات]] را تعیین کند؛ چنانکه امیرالمؤمنین علی{{ع}} بر امور دیگری ازجمله اسبها زکات بست<ref>بینش، بیت المال و حقوق آن، ۳۵.</ref>.<ref>[[علی رضا سروش|سروش]] و [[سید مصطفی سید صادقی|سید صادقی]]، [[بیت المال (مقاله)|مقاله «بیت المال»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۳]]، ص ۱۶ – ۲۵.</ref> | ||
== لزوم پرداخت زکات == | == لزوم پرداخت زکات == | ||
دربارهٔ [[لزوم]] و عدم لزوم [[پرداخت زکات]] به حاکم اسلامی، در میان | دربارهٔ [[لزوم]] و عدم لزوم [[پرداخت زکات]] به حاکم اسلامی، در میان فقهای شیعه گرچه دو نگاه وجود دارد اما همه قبول دارند که در صورت درخواست وی باید زکات را به او پرداخت و از هزینه کردن مستقیم آن پرهیز کرد<ref> حلی، علامه، مختلف الشیعة فی احکام الشریعه، ۳/۲۳۲–۲۳۴.</ref>. | ||
[[خداوند متعال]] در [[قرآن کریم]]، کسانی که اموالی را انباشته کرده، [[انفاق]] نمیکنند، به [[عذاب]] دردناک و داغنهادن با سکههای اندوخته شده، بر پشت و پیشانی و پهلوهای آنان، [[بیم]] داده است<ref>توبه، ۳۴–۳۵.</ref> و [[بخل]] ورزیدن را مایه [[شر]] برای آنان دانسته و از تبدیل شدن این [[اموال]] به طوقی بر گردن صاحبانشان در [[روز قیامت]]، خبر دادهاست<ref>آل عمران، ۱۸۰.</ref>؛ همچنان که نپرداختن زکات را نشانه [[نفاق]] در [[دل]] شمرده است<ref>توبه، ۷۷.</ref> و [[امامان معصوم]]{{ع}} نپرداختن حتی یک قیراط از زکات را به منزله خروج از [[ایمان]] و اسلام دانستهاند<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، ۹/۳۲–۳۴.</ref> اصل [[حکم]] زکات را امام خمینی<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۲۹۴.</ref> و فقهای دیگر<ref>نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۱۵/۱۳؛ یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۴/۶.</ref> از [[ضروریات دین]] و منکر آن را [[کافر]] شمردهاند<ref>[[علی رضا سروش|سروش]] و [[سید مصطفی سید صادقی|سید صادقی]]، [[بیت المال (مقاله)|مقاله «بیت المال»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، | [[خداوند متعال]] در [[قرآن کریم]]، کسانی که اموالی را انباشته کرده، [[انفاق]] نمیکنند، به [[عذاب]] دردناک و داغنهادن با سکههای اندوخته شده، بر پشت و پیشانی و پهلوهای آنان، [[بیم]] داده است<ref>توبه، ۳۴–۳۵.</ref> و [[بخل]] ورزیدن را مایه [[شر]] برای آنان دانسته و از تبدیل شدن این [[اموال]] به طوقی بر گردن صاحبانشان در [[روز قیامت]]، خبر دادهاست<ref>آل عمران، ۱۸۰.</ref>؛ همچنان که نپرداختن زکات را نشانه [[نفاق]] در [[دل]] شمرده است<ref>توبه، ۷۷.</ref> و [[امامان معصوم]]{{ع}} نپرداختن حتی یک قیراط از زکات را به منزله خروج از [[ایمان]] و اسلام دانستهاند<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، ۹/۳۲–۳۴.</ref> اصل [[حکم]] زکات را امام خمینی<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۲۹۴.</ref> و فقهای دیگر<ref>نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۱۵/۱۳؛ یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۴/۶.</ref> از [[ضروریات دین]] و منکر آن را [[کافر]] شمردهاند<ref>[[علی رضا سروش|سروش]] و [[سید مصطفی سید صادقی|سید صادقی]]، [[بیت المال (مقاله)|مقاله «بیت المال»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۳]]، ص ۱۶ – ۲۵.</ref>. | ||
== مالکیت زکات == | == مالکیت زکات == | ||
درباره مالکیت زکات نیز [[اختلاف]] نظر وجود دارد. برخی از فقها مانند [[شیخ مفید]]، [[ابوالصلاح حلبی]] و ابنبراج بر آناند که زکات، خمس و دیگر وجوه شرعی، در عصر غیبت، باید به فقیه جامع شرایط داده شود؛ اما بیشتر [[فقیهان]]، پرداختکننده را مختار دانستهاند؛ اگرچه پرداخت به [[فقیه]] را [[مستحب]] و در صورت مطالبه او، [[واجب]] شمردهاند<ref>نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۱۵/۴۱۷–۴۲۵.</ref>. امام خمینی معتقد است در [[عصر غیبت]]، بهتر است [[زکات]] به [[فقیه]] داده شود؛ زیرا موارد مصرف را بهتر میشناسد و اگر به [[پرداخت زکات]] [[حکم]] کند، همگان حتی کسانی که از او [[تقلید]] نمیکنند، باید زکات خود را به او بدهند<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۳۲۴.</ref>[[زکات]] چنانکه برخی تأکید دارند و از [[آیات]] {{متن قرآن|إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref>«زکات، تنها از آن تهیدستان و بیچارگان و مأموران (دریافت) آنها و دلجوییشدگان و در راه (آزادی) بردگان و از آن وامداران و (هزینه) در راه خداوند و از آن در راهماندگان است که از سوی خداوند واجب گردیده است و خداوند دانایی فرزانه است» سوره توبه، آیه ۶۰.</ref>، {{متن قرآن|خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«از داراییهای آنان زکاتی بردار که با آن آنها را پاک میداری و پاکیزه میگردانی و برای آنها (به نیکی) دعا کن که دعای تو (مایه) آرامش آنان است و خداوند شنوایی داناست» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref> و [[روایات]]<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، ۹/۲۰۹ و ۲۱۲</ref> بر میآید، برای رفع نیازهای [[جامعه اسلامی]] [[تشریع]] شدهاست و [[مأمور]] گرفتن و [[مصرف زکات]]، [[حکومت]] و [[حاکم]] [[صالح]] [[اسلامی]] است<ref>منتظری، دراسات فی المکاسب المحرمه، ۳/۳۲–۳۳.</ref>.<ref>[[علی رضا سروش|سروش]] و [[سید مصطفی سید صادقی|سید صادقی]]، [[بیت المال (مقاله)|مقاله «بیت المال»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، | درباره مالکیت زکات نیز [[اختلاف]] نظر وجود دارد. برخی از فقها مانند [[شیخ مفید]]، [[ابوالصلاح حلبی]] و ابنبراج بر آناند که زکات، خمس و دیگر وجوه شرعی، در عصر غیبت، باید به فقیه جامع شرایط داده شود؛ اما بیشتر [[فقیهان]]، پرداختکننده را مختار دانستهاند؛ اگرچه پرداخت به [[فقیه]] را [[مستحب]] و در صورت مطالبه او، [[واجب]] شمردهاند<ref>نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ۱۵/۴۱۷–۴۲۵.</ref>. امام خمینی معتقد است در [[عصر غیبت]]، بهتر است [[زکات]] به [[فقیه]] داده شود؛ زیرا موارد مصرف را بهتر میشناسد و اگر به [[پرداخت زکات]] [[حکم]] کند، همگان حتی کسانی که از او [[تقلید]] نمیکنند، باید زکات خود را به او بدهند<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۳۲۴.</ref>[[زکات]] چنانکه برخی تأکید دارند و از [[آیات]] {{متن قرآن|إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref>«زکات، تنها از آن تهیدستان و بیچارگان و مأموران (دریافت) آنها و دلجوییشدگان و در راه (آزادی) بردگان و از آن وامداران و (هزینه) در راه خداوند و از آن در راهماندگان است که از سوی خداوند واجب گردیده است و خداوند دانایی فرزانه است» سوره توبه، آیه ۶۰.</ref>، {{متن قرآن|خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«از داراییهای آنان زکاتی بردار که با آن آنها را پاک میداری و پاکیزه میگردانی و برای آنها (به نیکی) دعا کن که دعای تو (مایه) آرامش آنان است و خداوند شنوایی داناست» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref> و [[روایات]]<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، ۹/۲۰۹ و ۲۱۲</ref> بر میآید، برای رفع نیازهای [[جامعه اسلامی]] [[تشریع]] شدهاست و [[مأمور]] گرفتن و [[مصرف زکات]]، [[حکومت]] و [[حاکم]] [[صالح]] [[اسلامی]] است<ref>منتظری، دراسات فی المکاسب المحرمه، ۳/۳۲–۳۳.</ref>.<ref>[[علی رضا سروش|سروش]] و [[سید مصطفی سید صادقی|سید صادقی]]، [[بیت المال (مقاله)|مقاله «بیت المال»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۳]]، ص ۱۶ – ۲۵.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == |