←منابع
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
||
خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
از مجموعه کلمات لغتشناسان و [[مفسران]] چنین استفاده میشود که آنان کلمه «[[رجس]]» را به معنای [[پلیدی]]، گناه و [[عیب]] و [[نقص]] دانستهاند<ref>خلیل بن احمد، العین، ج۶، ص۵۲؛ حسین بن محمد راغب، مفردات الفاظ القرآن، ج۱، ص۳۴۲؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۶، ص۹۵؛ ابو بکر سورآبادی، تفسیر سورآبادی، ج۳، ص۱۹۶۸؛ عبدالحق ابن عطیه أندلسی، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، ج۴، ص۳۸۴؛ کلبی، کتاب التسهیل، ج۲، ص۱۵۱.</ref>. عام بودن لفظ رجس، اقتضا دارد خداوند تمامی [[گناهان]] و [[انحرافها]] را از [[اهل بیت]]{{عم}} دور ساخته و به طور کامل پاکشان کرده باشد<ref>عبدالحق ابن عطیه اندلسی، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، ج۴، ص۳۸۴؛ قاسمی، محاسن التأویل، ج۸، ص۷۳؛ عبد القادر آل غازی، بیان المعانی، ج۵، ص۴۷۶.</ref>. | از مجموعه کلمات لغتشناسان و [[مفسران]] چنین استفاده میشود که آنان کلمه «[[رجس]]» را به معنای [[پلیدی]]، گناه و [[عیب]] و [[نقص]] دانستهاند<ref>خلیل بن احمد، العین، ج۶، ص۵۲؛ حسین بن محمد راغب، مفردات الفاظ القرآن، ج۱، ص۳۴۲؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۶، ص۹۵؛ ابو بکر سورآبادی، تفسیر سورآبادی، ج۳، ص۱۹۶۸؛ عبدالحق ابن عطیه أندلسی، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، ج۴، ص۳۸۴؛ کلبی، کتاب التسهیل، ج۲، ص۱۵۱.</ref>. عام بودن لفظ رجس، اقتضا دارد خداوند تمامی [[گناهان]] و [[انحرافها]] را از [[اهل بیت]]{{عم}} دور ساخته و به طور کامل پاکشان کرده باشد<ref>عبدالحق ابن عطیه اندلسی، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، ج۴، ص۳۸۴؛ قاسمی، محاسن التأویل، ج۸، ص۷۳؛ عبد القادر آل غازی، بیان المعانی، ج۵، ص۴۷۶.</ref>. | ||
به تعبیر دیگر، با دور ساختن [[اهل بیت]]{{عم}} از [[گناه]]، [[عصمت]] آنان از گناه ثابت میشود و با دور ساختنشان از [[عیب]] و [[نقص]] و کار تنفرآمیز، عصمت ایشان از [[خطا]] و [[سهو]] و [[نسیان]] ثابت میشود. بدینسان [[آیه تطهیر]] [[عصمت اهل بیت]]، یعنی [[رسول خدا]]{{صل}}، علی، [[فاطمه]] حسن و حسین{{عم}}<ref>مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، ج۷، ص۱۳۱؛ حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ج۲، ص۱۸- ۱۳۹؛ ابن حجر هیثمی مکی، الصواعق المحرقة، ص۱۴۳.</ref> را از گناه و خطا و سهو و نسیان [[اثبات]] میکند.<ref>[[غلامحسین زینلی|زینلی، غلامحسین]]، [[آیه اولی الامر (کتاب)|آیه اولی الامر]]، ص ۱۴۲.</ref>. | به تعبیر دیگر، با دور ساختن [[اهل بیت]]{{عم}} از [[گناه]]، [[عصمت]] آنان از گناه ثابت میشود و با دور ساختنشان از [[عیب]] و [[نقص]] و کار تنفرآمیز، عصمت ایشان از [[خطا]] و [[سهو]] و [[نسیان]] ثابت میشود. بدینسان [[آیه تطهیر]] [[عصمت اهل بیت]]، یعنی [[رسول خدا]]{{صل}}، علی، [[فاطمه]] حسن و حسین{{عم}}<ref>مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، ج۷، ص۱۳۱؛ حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ج۲، ص۱۸- ۱۳۹؛ ابن حجر هیثمی مکی، الصواعق المحرقة، ص۱۴۳.</ref> را از گناه و خطا و سهو و نسیان [[اثبات]] میکند.<ref>[[غلامحسین زینلی|زینلی، غلامحسین]]، [[آیه اولی الامر (کتاب)|آیه اولی الامر]]، ص ۱۴۲.</ref>. | ||
====[[تکوینی بودن اراده]]==== | |||
[[دانشمندان]] «[[اراده]]» را در آیه تطهیر {{متن قرآن|أَنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ...}} [[اراده تکوینی]] دانسته و معتقدند در اراده تکوینی متعلق اراده به دنبال آن واقع میشود و تحقق خواسته [[خداوند]] در اراده تکوینی تخلفناپذیر است. نیز در اراده تکوینی، اراده فاعل به انجام کاری، توسط خود فاعل تعلق میگیرد، چنان که در [[آیه]] مورد نظر، [[اذهاب رجس]] از اهل بیت{{عم}} به خود خداوند تعلق گرفته و فعل خداست؛ اما در [[اراده تشریعی]] اراده فاعل به انجام کاری توسط فاعل دیگر تعلق میگیرد و تخلفپذیر است<ref>جعفر مرتضی عاملی، أهل البیت فی آیة التطهیر، ص۷۴-۷۵؛ کاردان، امامت و عصمت امامان در قرآن، ص۲۱۸-۲۱۹.</ref>. | |||
دلالت {{متن قرآن|أَنَّمَا}} بر [[حصر]] و اختصاص یافتن اذهاب رجس و اثبات [[طهارت]] به [[خمسه طیبه]]<ref>محمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۱۶، ص۳۱۲.</ref> نیز از شواهد [[تکوینی]] بودنِ اراده در آیه مورد نظر است؛ زیرا اراده تشریعی همگانی است و به جمع یا گروه خاصی اختصاص ندارد. نتیجه آنکه، خداوند با اراده تکوینیِ خود همه [[گناهان]] و [[پلیدیها]] و عیب و نقصهای [[اعتقادی]] و عملی را از اهل بیت{{عم}} دور ساخته است و چون در اراده تکوینی، امکان [[تخلف]] مُراد از اراده وجود ندارد، به ناچار باید در عالم خارج همه گناهان و [[کاستیها]] از اهل بیت{{عم}} دور شده و آنان [[پاک]] و [[پاکیزه]] باشند. [[دانشمندان امامیه]] این طهارتِ همه جانبه را برابر با عصمت دانسته و [[معتقد]] به عصمت اهل بیت پیامبرند<ref>محمد بن حسن طوسی، تفسیر تبیان، ج۸، ص۳۴۱؛ سیدهاشم بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۴۴۹؛ محمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۱۶، ص۳۱۲.</ref>. | |||
[[دانشمندان]]، ذیل [[آیه]] مورد نظر از [[رسول خدا]]{{صل}} نقل کردهاند که حضرت پس از بیان این آیه، خود و [[اهل بیت]] خویش را از هرگونه [[گناه]] مبرّا دانسته و به [[عصمت]] [[خمسه طیبه]] تصریح کردهاند {{متن حدیث|... فَأَنَا وَ أَهْلُ بَيْتِي مُطَهَّرُونَ مِنَ الذُّنُوبِ}}<ref>احمد بن حسین بیهقی، دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب النهایة، ج۲، ص۳۱۶؛ جلال الدین سیوطی، احمد بن موسی ابن مردویه، مناقب علی بن ابی طالب، ص۳۰۵؛ یعقوب بن سفیان فسوی، المعرفة و التاریخ، ج۱، ص۴۹۸؛ احمد بن علی مقریزی، امتاع الأسماع، ج۳، ص۲۰۸؛ رجال سند این حدیث عبارتاند از: یعقوب بن سفیان فسوی فارسی، یحیی بن عبد الحمید حمانی، قیس بن ربیع، سلیمان بن مهران اعمش، عبایة بن ربعی أسدی کوفی، عبدالله بن عباس، که همگی افراد موثقاند (ر.ک: ضمیمه شماره ۱۶).</ref>. | |||
خود اهل بیت{{عم}} نیز برای [[اثبات عصمت]] خود، به آیه مورد نظر استناد کردهاند<ref>سلیم بن قیس هلالی، کتاب سلیم، ص۲۲۷؛ محمدباقر مجلسی، بحار الانوار، ج۳، ص۳۰۶.</ref>. فعلهای {{متن قرآن|يُرِيدُ}}، {{متن قرآن|لِيُذْهِبَ}}، و {{متن قرآن|يُطَهِّرَكُمْ}} در [[آیه تطهیر]]، فعل مضارع و مفید استمرار و دوام است؛ یعنی [[خداوند]] [[اراده]] کرده، به طور مدام [[گناهان]] را از اهل بیت دور ساخته و آنان را [[پاک]] نگهدارد<ref>آلوسی، روح المعانی، ج۱۱، ص۲۰۱؛ ابن عاشور، التحریر و التویر، ج۲۱، ص۲۴۶-۲۴۷.</ref>.<ref>[[غلامحسین زینلی|زینلی، غلامحسین]]، [[آیه اولی الامر (کتاب)|آیه اولی الامر]]، ص ۱۴۲.</ref>. | |||
===[[عصمت اهل بیت]]{{عم}} در [[روایات نبوی]]=== | |||
[[پیامبر]]{{صل}} نیز در [[روایات]] متعددی، اهل بیت{{عم}} را [[معصوم]] دانستهاند. حضرت در [[حدیث ثقلین]] {{متن حدیث|... كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي وَ أَنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ... مَا إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِي أَبَداً}}<ref>احمدبن حنبل، المسند، ج۴، ص۳۶-۳۷؛ احمد بن علی التمیمی، مسند ابی یعلی موصلی، ج۲، ص۲۹۷؛ سلیمان بن احمد طبرانی، المعجم الکبیر، ج۳، ص۶۲؛ فخر رازی، تفسیر کبیر، ج۲۹، ص۱۱۳.</ref> بر جداییناپذیر بودن [[قرآن و عترت]] تا [[قیامت]] تأکید کرده است<ref>مسعود بن عمر تفتازانی، شرح المقاصد، ج۵، ص۳۰۳؛ ابن حجر هیثمی مکی، الصواعق المحرقة، ص۱۵۰.</ref> که بیانگر [[عصمت اهل بیت]] است؛ زیرا اگر آنان دچار [[گناه]] یا [[خطا]] شوند، میان آنان و [[قرآن]] جدایی خواهد افتاد. نیز [[رسول خدا]] [[تمسک به عترت]] را همانند [[تمسک به قرآن]]، بدون هیچ قید و شرطی لازم و موجب [[هدایت امت]] دانستهاند؛ زیرا کلمه «لن تضلوا» در این [[حدیث]] به معنای [[نفی]] [[گمراهی]] [[ابدی]] است؛ یعنی با [[تمسک]] جستن به [[ثقلین]] و عمل به دستورهای آن دو، هیچگاه گمراهی پدید نمیآید و این معنا، نشان میدهد چنانکه قرآن [[معصوم]] است {{متن قرآن|لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ...}}<ref>«در حال و آینده آن، باطل راه ندارد» سوره فصلت، آیه ۴۲.</ref>؛ [[عترت پیامبر]]{{عم}} نیز معصوماند و [[رفتار]] و گفتار آنان همواره در راستای [[هدایت]] و ضد [[ضلالت]] است؛ زیرا اگر معصوم نباشند ممکن است [[مرتکب گناه]] یا خطا شوند، در این صورت تمسک به آنان و [[حجت]] دانستن قول و فعلشان به صورت مطلق، جایز نخواهد بود. چون [[پیروی مطلق]] از آنان به [[گمراه]] ساختن [[بندگان]] میانجامد و گمراه ساختن بندگان توسط [[پیامبر]]{{صل}} محال است، پس باید [[قرآن و عترت]] معصوم باشند. پیامبر{{صل}} در [[روایت]] دیگری، [[پیروی]] از علی{{ع}} را همانند پیروی از خود، بدون هیچ قید و شرطی لازم دانسته و [[نافرمانی]] از دستورهای علی{{ع}} را همانند [[تخلف]] از دستورهای خود [[نهی]] کردهاند<ref>{{متن حدیث|عن أبي ذر رضي الله عنه قال: قال رسول الله{{صل}}: من أطاعني فقد أطاع الله و من عصاني فقد عصى الله، و من أطاع عليا فقد أطاعني، و من عصى عليا فقد عصاني}} (محمد بن عبدالله حاکم نیشابوری، المستدرک الصحیحین، ج۳، صص ۱۲۱ و ۱۲۸؛ شمس الدین ذهبی، تلخیص المستدرک، ج۳، صص۱۲۱ و ۱۲۸؛ حسین بن حسن جرجانی، جلاء الأذهان، ج۲، ص۲۳۶). گفتنی است حاکم و ذهبی هر دو، حدیث فوق را صحیح دانستهاند.</ref>. این امر بیانگر آن است که [[اهل بیت]]{{عم}}، همانند [[پیامبر]]{{صل}} معصوماند، وگرنه نباید [[پیروی]] از [[اوامر و نواهی]] آنان همانند [[دستورهای پیامبر]] بدون هیچ قید و شرطی [[واجب]] باشد؛ بلکه باید [[مقید]] باشد به جایی که به [[معصیت]] [[فرمان]] ندهند. | |||
حال که [[اولی الأمر]] به [[اتفاق]] [[دانشمندان شیعه]] و اعتراف جمعی از [[مفسران اهل سنت]] [[معصوم]] است و صفت [[عصمت]] به دلالت [[آیه تطهیر]] و [[روایات پیامبر]]{{صل}} فقط در [[اهل بیت پیامبر]] وجود دارد و جز آنان هیچ معصوم دیگری در میان [[امت اسلامی]] وجود ندارد، به ناچار باید آنان [[مصداق اولی الأمر]] باشند.<ref>[[غلامحسین زینلی|زینلی، غلامحسین]]، [[آیه اولی الامر (کتاب)|آیه اولی الامر]]، ص ۱۴۳.</ref>. | |||
== منابع == | == منابع == |