زیارت ناحیه مقدسه: تفاوت میان نسخه‌ها

*ناحیه، در لغت به معنای جانب و جمع آن "نواحی" است. و در غیبت صغرا از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ به آن تعبیر شده است<ref> ر. ک: طریحی، مجمع البحرین، ج ۱، ص ۴۱۰</ref>. گاهی نیز از آن حضرت و نایب خاص او با تعبیر ناحیه یاد شده است. گویا این اصطلاح همانند برخی از القاب [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}، برای کنایه از آن حضرت به کار رفته و بیشتر موارد به جهت تقیه مورد استفاده قرار گرفته است. این کلمه، بیشتر در کلام کسانی که به آن حضرت توقیع نوشته و پاسخ دریافت کرده‏‌اند، ذکر شده است؛ اگرچه در برخی بیانات نورانی [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} نیز این کلمه استعمال شده است<ref> شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۵۲۰، ح ۴۹</ref>.  

*[[ابو الحسن اربلی]]، آن را رمزی بین شیعیان و آن حضرت و اطرافیان نزدیک او یاد کرده، می‌‏نویسد: "... و آن حضرت، ملقب است به حجّت و قائم و مهدی و خلف صالح و صاحب الزّمان و صاحب، و [[شیعه]] از آن حضرت در دوران غیبت صغرا به ناحیه مقدسه تعبیر می‌‏کرده و این رمزی بود که شیعیان، آن حضرت را با آن می‏‌شناختند"<ref> اربلی، کشف الغمة، ج ۲، ص ۵۱۹</ref>.  

*اما زیارت ناحیه مقدسه زیارت‌نامه‏ای است که به [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} نسبت داده شده است. مضامین بلند و نیز تأیید برخی از علمای [[شیعه]]، این نسبت را تقویت می‏‌کند<ref>  محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۳۲۸</ref>. اگرچه برخی نیز به انتساب آن به حضرت [[امام مهدی|ولی عصر]]{{ع}} تردید کرده، آن را از نگارش‏‌های [[سید مرتضی]] دانسته‌‏اند<ref>  محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۲۳۱، ح ۳۸:"و الظّاهر انّه من تألیف السّید المرتضی"</ref>. ممکن است گفته شود اصل زیارت از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} نقل شده است؛ اما [[سید مرتضی]] بخش‌‏هایی را به تناسب به آن افزوده است<ref>  ر. ک: محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۲۳۱، ح ۳۸</ref>.  

*متن زیارت، خطاب به [[امام حسین|سید الشهدا]]{{ع}} و شهدای کربلا است و نام یکایک آنان، بیشتر با ذکر اوصاف و خصوصیاتشان و نیز اسامی قاتلان آن شهدا در آن آمده است.

*آغاز زیارت، این گونه است: {{عربی|" السَّلَامُ‏ عَلَيْكَ‏ يَا أَوَّلَ‏ قَتِيلٍ‏ مِنْ‏ نَسْلِ‏ خَيْرِ سَلِيلٍ‏‏‏"}}

*زیارت ناحیه، عملکرد ستمگرانه بنی امیه را به گونه‏‌ای بازگو کرده که تمام مردم دنیا متوجه می‏‌شوند که در کربلا چه جرم و جنایت بزرگی، به فرزندان [[پیامبر اکرم]]{{صل}} واقع شده است. هیچ زیارتی، عمق فاجعه کربلا را همانند زیارت ناحیه بیان نکرده است.

*یکی از مواردی که این حادثه وحشتناک را تبیین می‌‏کنند، این جملات تأثرانگیز است: "اگر روزگار، تولّد مرا به تأخیر انداخت و مرا از یاری تو محروم گرداند و با محاربان تو به محاربه نپرداختم و با دشمنان تو به ستیز نایستادم، اکنون صبح و شام برای تو شیون می‏‌کنم و به جای اشک، خون می‏‌گریم".

*زیارت ناحیه مقدسه، همانند زیارت عاشورا برای روز عاشورا وارد شده است و در غیر عاشورا نیز خوانده‏ می‌‏شود.

*در این باره، [[شیخ مفید]] - نخستین ناقل زیارت ناحیه- و [[شیخ محمد بن مشهدی]] گفته‏‌اند: "زیارت ناحیه مقدسه، مخصوص روز عاشورا است"؛ ولی بزرگان دیگر نظیر [[سید مرتضی]]، [[سید بن طاووس]] و [[علامه مجلسی]]، این زیارت را مطلقه دانسته‌‏اند<ref>ر. ک:  محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۳۲۸، ح ۹</ref>؛ یعنی، هر زمان دیگر نیز می‏‌توان آن را قرائت کرد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۵۲ - ۲۵۴.</ref>.

==زیارت ناحیه مقدسه در موعودنامه==

*{{عربی|"السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا أَوَّلَ قَتِيلٍ مِنْ نَسْلِ خَيْرِ سَلِيلٍ..."}} زیارت ناحیه مقدسه، خونگریه و سوگنامه [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} و مرثیه بلند آن بزرگوار بر مصائب و رنج‌های جدّش، ابا عبدالله الحسین {{ع}} در عاشورا است. این زیارت، ترسیم و توصیف لحظه‌های شهادت ابا عبدالله {{ع}}، غربت و مظلومیت [[اهل بیت]] {{عم}}، معتبرترین، مستندترین و بلندترین روضه‌ای است که از زبان معصوم منتقم و خونخواه سید شهیدان به ما رسیده است.  

*این مرثیه از زبان کسی است که صحنه‌ها و لحظه‌های عاشورا، هرروز مقابل نگاه اوست و او از پس پرده‌های اشک، حنجره‌ای عطش‌زده در آزمندی خنجر قساوت و خیمه‌هایی در آستانه آتش و شیون را نظاره می‌کند. زیارت ناحیه مقدسه، گزارش عاشورا است؛ گزارشی که در آن دقایق و صحنه‌های جزئی نیز توصیف شده است. این زیارت‌نامه شامل هشت بخش است:  

#سلام بر انبیاء و اولیاء،

#سلام بر امام شهید و صحابه فداکارش،

#آرزوی زیارت [[امام حسین]] {{ع}}،

#طرح اوصاف، ویژگی‌ها و سیرت [[امام حسین]] {{ع}} و تأثیر شهادت آن حضرت،

#طرح نهضت و انقلاب مقدس ابا عبدالله {{ع}}،

#توصیف صحنه کربلا، شهادت، رنج‌ها و مصائب بازماندگان و قافله اسیران،

#تحلیل بازتاب حادثه کربلا و غربت اسلام پس از شهادت و سوگواری کائنات و موجودات در شهادت ابا عبدالله {{ع}}،

#نیایش، دعا و طرح درخواست‌های [[امام زمان]] {{ع}} با پروردگار<ref>سلام موعود، دکتر سنگری، ص ۵.</ref>.  

*این زیارت در کتاب اقبال سید بن طاووس، ص ٥٧٣ و نیز در بحار الانوار، ج ٩٨، ص ٢٦٩ نقل شده است<ref>فرهنگ عاشورا، جواد محدثی، ص ۲۲۷.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص:۳۹۰.</ref>.