تعقل

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

مدخل‌های وابسته به این بحث:

تعقل در قرآن | تعقل در حدیث | تعقل در نهج البلاغه | تعقل در معارف دعا و زیارات | تعقل در کلام اسلامی | تعقل در اخلاق اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل تعقل (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• عقل در وجود انسان به ودیعت نهاده شده است و انسان در صورت به‌کارگیری آن در مسیر کمال قرار می‌گیرد. امام (ع) می‌فرماید: خداوند عقل را به انسان ودیعت نداد، مگر این‌که روزی سبب نجات او شود. آدمی در مرحله به‌کارگیری، حکم عقل واقع‌بین را بر دیگر قوا (از جمله نفس، وهم، غضب، شهوت و...) برتری می‌دهد و به حکم آن عمل می‌کند. بدین‌ترتیب عقل خویش را فعال می‌سازد. امام (ع) حضور عقل فعال را بزرگ‌ترین بی‌نیازی برای انسان می‌داند، همان‌طور که از نادانی با عنوان بزرگ‌ترین تهی‌دستی یا می‌کند.

فواید خردورزی (تعقل)

• خردورزی و به‌کارگیری عقل در زندگی آدمی فوایدی دارد که امام به برخی از آن‌ها اشاره کرده است: هم‌بستگی خردمندی و عدالت: امام عدالت را قرار دادن هر چیز در جایگاه خود می‌داند در تعریف عاقل نیز بر همین نکته اشارت شده است. از این‌رو می‌توان عدالت را که موجب استواری دین و دنیاست از فواید عقل و هوس، دین‌داری، ادب‌ورزی، حق‌ورزی، حق‌گرایی، عمل صالح، رفق و مدارا، بخشش و گذشت، تدبیر در امور، راستی و صداقت، فهم و درک مواضع و مسائل، دوری از دنیا، آخرت‌گرایی، پاک‌دامنی، تجربه‌اندوزی و عبرت‌پذیری اشاره کرد.

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

• دانشنامه نهج البلاغه ج۲

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: