تربت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '''']].' به '''']]') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*در فرهنگ [[شیعه]] و در باور حسینیان تاریخ و آشنایان با [[اهل بیت]]{{عم}}، کلمه | *در [[فرهنگ]] [[شیعه]] و در [[باور]] حسینیان [[تاریخ]] و آشنایان با [[اهل بیت]]{{عم}}، کلمه [[تربت]]، بار محتوایی [[غنی]] و [[تاریخی]] داشته است. چه به صورتِ مهر [[نماز]]، یا خاکِ تیمّم، یا [[تسبیح]] سجاده، یا [[خاک]] [[شفابخش]] و متبرّک. این تأثیر، در سایه عنصر دگرگونساز و اکسیر [[شهادت]] است. [[امامان]]، تلاش می‌کردند که [[شیعه]] را به [[فرهنگ]] [[شهادت]]، سوق دهند. این [[تشویق]]، در سایه روی آوردن به نمودها و سمبل‌ها و مظاهری انجام می‌گرفت که یادی از آن [[حماسه]] را در بر داشته باشد و تداعی کننده آن [[حماسه‌ها]] و [[خون‌ها]] و شهادت‌ها باشد. حتی به صورتِ قرار دادن [[تربت]] [[کربلا]] در محلّ [[سجود]]، تا [[تعظیم]] به [[آرمان]] والای [[شهیدان]] [[کربلا]] باشد، و قرار دادن [[تربت]]، زیر بینی، هنگام [[سجده]]، تا بوی [[خون]] شهدای [[کربلا]]، [[جان]] را طراوت بخشد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۲۲۱-۲۲۴.</ref>. | ||
*[[امام صادق]]{{ع}} خریطه (کیسه و دستمال) زردی داشت که در آن، تربت [[امام حسین|حضرت سیدالشهدا]]{{ع}} بود. وقت نماز که می‌شد، همان تربت را در موضع سجودش می‌ریخت و سجده بر آن می‌کرد<ref>منتخب التواریخ، ص ۲۹۸، به نقل از «مصباح المتهجّدین».</ref> آیا این، جز تجدید عهد و پیمان با آیین و آرمان و راه و خط [[امام حسین|حسین]]{{ع}} است؟! نمازی بر پایه احیای جهاد و شهادت و مُلهَم از خون! ... مگر در تربت [[کربلا]] چه رازی نهفته است؟ ... در آنجا تربتی است، گویا معدن مغناطیس، که افراد عاشق را که قابل جذب اند، مانند ذرّات کوچک آهن، به سوی خود جذب می‌کند. آنجا مضجعِ مقدّسِ سرباز فداکاری است که رؤسای جمهور و | *[[امام صادق]]{{ع}} خریطه (کیسه و دستمال) زردی داشت که در آن، [[تربت]] [[امام حسین|حضرت سیدالشهدا]]{{ع}} بود. وقت [[نماز]] که می‌شد، همان [[تربت]] را در موضع سجودش می‌ریخت و [[سجده]] بر آن می‌کرد<ref>منتخب التواریخ، ص ۲۹۸، به نقل از «مصباح المتهجّدین».</ref> آیا این، جز [[تجدید عهد]] و [[پیمان]] با [[آیین]] و [[آرمان]] و راه و خط [[امام حسین|حسین]]{{ع}} است؟! نمازی بر پایه احیای [[جهاد]] و [[شهادت]] و مُلهَم از [[خون]]! ... مگر در [[تربت]] [[کربلا]] چه [[رازی]] نهفته است؟ ... در آنجا تربتی است، گویا معدن مغناطیس، که افراد [[عاشق]] را که قابل جذب اند، مانند ذرّات کوچک آهن، به سوی خود جذب می‌کند. آنجا مضجعِ مقدّسِ سرباز [[فداکاری]] است که رؤسای جمهور و [[پادشاهان]]، قبل از آنکه رسم سرباز گمنام و نهادن دسته گل معمول گردد، عصاره گل، [[بهترین]] عطر را آوردند و بوسیدند و بوییدند و پاشیدند و آرزوی این کردند که کاش در برابرش جنگیده و [[اسلام]] را [[یاری]] می‌کردند و کشته می‌شدند ...<ref> اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، ج ۲، ص ۴۳.</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۲۲۱-۲۲۴.</ref>. | ||
*به عنوان نمونه، به چند حدیث از سخن پیشوایان اشاره می‌کنیم: [[امام صادق]]{{ع}}:{{ | *به عنوان نمونه، به چند [[حدیث]] از سخن [[پیشوایان]] اشاره می‌کنیم: [[امام صادق]]{{ع}}: "[[سجده بر تربت]] [[حسین]]، حجاب‌های هفتگانه را کنار می‌زند"<ref>{{متن حدیث|" السُّجُودُ عَلَى تُرْبَةِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} يَخْرِقُ الْحُجُبَ السَّبْع"}}؛ بحار الأنوار چاپ بیروت، ج ۸۲، ص ۱۵۳و ۳۳۴.</ref>. آن [[حضرت]]، به عنوان [[فروتنی]] و [[خشوع]] در برابر [[خداوند]]، جز بر [[تربت]] [[حسین]]، [[سجده]] نمی‌کرد<ref>{{متن حدیث|" وَ كَانَ الصَّادِقُ {{ع}} لَا يَسْجُدُ إِلَّا عَلَى تُرْبَةِ الْحُسَيْنِ {{ع}} تَذَلُّلًا لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اسْتِكَانَةً إِلَيْهِ"}}؛ بحارالأنوار، ج ۸۲، ص ۱۵۸، حدیث ۲۵.</ref> و می‌فرمود: "[[سجده]] بر گِلِ [[قبر]] [[امام حسین|حسین]]{{ع}}، تا [[زمین]] هفتم را [[نورانی]] می‌کند"<ref>{{عربی|«السجود علی طین قبر الحسین{{ع}} ینوّر إلی الأرض السابعه»}} من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص ۲۶۸.</ref> [[فاطمه زهرا|حضرت فاطمه زهرا]]{{س}} آن تسبیحات مخصوص را، با تسبیحی می‌گفت که از یک نخ مفتول از پشم درست شده بود و به تعداد تکبیرات، "گِرِه" داشت. وقتی که حمزه [[سیدالشهدا]] به [[شهادت]] رسید، از [[خاک]] [[قبر]] او، [[تسبیح]] ساخت. از آن پس، [[مردم]] هم به [[تبعیت]] از او چنان کردند. تا اینکه [[امام حسین|حسین]]{{ع}} به [[شهادت]] رسید. [[مردم]]، به خاطر [[فضیلت]] و مزیّتِ افزون تر [[تربت]] [[امام حسین]]{{ع}}، از [[تربت]] [[قبر]] آن [[شهید]]، [[تسبیح]] ساختند<ref>بحار الأنوار، ج ۸۲، ص ۳۳۳، حدیث ۱۶و ص ۳۴۱.</ref> بالاتر از این، سفارش [[ائمه]]{{عم}} است که: کام [[فرزندان]] خود را هنگام ولادت، با [[تربت]] [[قبر]] [[امام حسین|حسین بن علی]]{{ع}} بردارید. به این تعبیر، [[روایات]] متعددی [[نقل]] شده است. از جمله سخن [[امام صادق]]{{ع}} است که: "حَنِّکوا أولادَکم بتربهِ الحسین، فَإِنّها أَمانٌ"<ref> وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۱۰، حدیث ۸.</ref> این، آشنا ساختن نوزادان از لحظه [[تولد]]، با [[کربلا]] و [[تربت]] [[شهید]] است و اثر [[تربیتی]] دارد<ref>روایات مربوط به تربت سیدالشهدا، برداشتن کام نوزاد با تربت [[کربلا]]، سجده و تسبیح بر تربت قبر حسین و ... را در منابع زیر مطالعه کنید: وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۰۸تا ۴۲۰و ج ۳، ص ۶۰۷؛ مصباحِ شیخ طوسی، ص ۵۱۰؛ بحارالأنوار بیروتی، ج ۹۸، ص ۱۱۸.</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۲۲۱-۲۲۴.</ref>. | ||
*شهید | *[[شهید مطهری]]، درباره [[تربت]] [[شهید]] و دانه‌های تسبیحی که از [[تربت]] [[امام حسین|سیدالشهدا]]{{ع}} باشد، می‌گوید: "من، این را از [[تربت]] [[شهید]] بر می‌دارم و این نوعی [[احترام]] به [[شهید]] و [[شهادت]] است، نوعی به رسمیت شناختن قداستِ [[شهادت]] است ... [[پیشوایان]] ما گفته اند، حالا که باید بر [[خاک]] [[سجده]] کرد، بهتر است که آن [[خاک]]، از [[خاک]] [[تربت]] [[شهیدان]] باشد، اگر بتوانید از [[خاک]] [[کربلا]] برای خود تهیه کنید، که بوی [[شهید]] می‌دهد. تو که [[خدا]] را [[عبادت]] می‌کنی، سر بر روی هر خاکی بگذاری نمازت درست است ولی اگر سر بر روی آن خاکی بگذاری که تماس کوچکی، [[قرابت]] کوچکی، [[همسایگی]] کوچکی با [[شهید]] دارد و بوی [[شهید]] می‌دهد، اجر و [[ثواب]] تو صد برابر می‌شود ..."<ref>شهید ضمیمه: قیام و انقلاب مهدی، ص ۱۲۷.</ref> نه تنها [[تربت]] [[شهید]]، بلکه هر چیزی که از [[شهید]]، یادگار مانده و نشانی از اوست و کوچک ترین پیوندی با یک [[شهید]] دارد، برای [[وارثان]] خط [[شهادت]] و شاگردانِ این [[مکتب]]، [[الهام]] بخش، [[عزیز]]، [[مقدس]]، متبرک، ارزشمند و خاطره‌آمیز است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۲۲۱-۲۲۴.</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
نسخهٔ ۱۳ اوت ۲۰۱۹، ساعت ۱۱:۴۲
مقدمه
- در فرهنگ شیعه و در باور حسینیان تاریخ و آشنایان با اهل بیت(ع)، کلمه تربت، بار محتوایی غنی و تاریخی داشته است. چه به صورتِ مهر نماز، یا خاکِ تیمّم، یا تسبیح سجاده، یا خاک شفابخش و متبرّک. این تأثیر، در سایه عنصر دگرگونساز و اکسیر شهادت است. امامان، تلاش می‌کردند که شیعه را به فرهنگ شهادت، سوق دهند. این تشویق، در سایه روی آوردن به نمودها و سمبل‌ها و مظاهری انجام می‌گرفت که یادی از آن حماسه را در بر داشته باشد و تداعی کننده آن حماسه‌ها و خون‌ها و شهادت‌ها باشد. حتی به صورتِ قرار دادن تربت کربلا در محلّ سجود، تا تعظیم به آرمان والای شهیدان کربلا باشد، و قرار دادن تربت، زیر بینی، هنگام سجده، تا بوی خون شهدای کربلا، جان را طراوت بخشد[۱].
- امام صادق(ع) خریطه (کیسه و دستمال) زردی داشت که در آن، تربت حضرت سیدالشهدا(ع) بود. وقت نماز که می‌شد، همان تربت را در موضع سجودش می‌ریخت و سجده بر آن می‌کرد[۲] آیا این، جز تجدید عهد و پیمان با آیین و آرمان و راه و خط حسین(ع) است؟! نمازی بر پایه احیای جهاد و شهادت و مُلهَم از خون! ... مگر در تربت کربلا چه رازی نهفته است؟ ... در آنجا تربتی است، گویا معدن مغناطیس، که افراد عاشق را که قابل جذب اند، مانند ذرّات کوچک آهن، به سوی خود جذب می‌کند. آنجا مضجعِ مقدّسِ سرباز فداکاری است که رؤسای جمهور و پادشاهان، قبل از آنکه رسم سرباز گمنام و نهادن دسته گل معمول گردد، عصاره گل، بهترین عطر را آوردند و بوسیدند و بوییدند و پاشیدند و آرزوی این کردند که کاش در برابرش جنگیده و اسلام را یاری می‌کردند و کشته می‌شدند ...[۳][۴].
- به عنوان نمونه، به چند حدیث از سخن پیشوایان اشاره می‌کنیم: امام صادق(ع): "سجده بر تربت حسین، حجاب‌های هفتگانه را کنار می‌زند"[۵]. آن حضرت، به عنوان فروتنی و خشوع در برابر خداوند، جز بر تربت حسین، سجده نمی‌کرد[۶] و می‌فرمود: "سجده بر گِلِ قبر حسین(ع)، تا زمین هفتم را نورانی می‌کند"[۷] حضرت فاطمه زهرا(س) آن تسبیحات مخصوص را، با تسبیحی می‌گفت که از یک نخ مفتول از پشم درست شده بود و به تعداد تکبیرات، "گِرِه" داشت. وقتی که حمزه سیدالشهدا به شهادت رسید، از خاک قبر او، تسبیح ساخت. از آن پس، مردم هم به تبعیت از او چنان کردند. تا اینکه حسین(ع) به شهادت رسید. مردم، به خاطر فضیلت و مزیّتِ افزون تر تربت امام حسین(ع)، از تربت قبر آن شهید، تسبیح ساختند[۸] بالاتر از این، سفارش ائمه(ع) است که: کام فرزندان خود را هنگام ولادت، با تربت قبر حسین بن علی(ع) بردارید. به این تعبیر، روایات متعددی نقل شده است. از جمله سخن امام صادق(ع) است که: "حَنِّکوا أولادَکم بتربهِ الحسین، فَإِنّها أَمانٌ"[۹] این، آشنا ساختن نوزادان از لحظه تولد، با کربلا و تربت شهید است و اثر تربیتی دارد[۱۰][۱۱].
- شهید مطهری، درباره تربت شهید و دانه‌های تسبیحی که از تربت سیدالشهدا(ع) باشد، می‌گوید: "من، این را از تربت شهید بر می‌دارم و این نوعی احترام به شهید و شهادت است، نوعی به رسمیت شناختن قداستِ شهادت است ... پیشوایان ما گفته اند، حالا که باید بر خاک سجده کرد، بهتر است که آن خاک، از خاک تربت شهیدان باشد، اگر بتوانید از خاک کربلا برای خود تهیه کنید، که بوی شهید می‌دهد. تو که خدا را عبادت می‌کنی، سر بر روی هر خاکی بگذاری نمازت درست است ولی اگر سر بر روی آن خاکی بگذاری که تماس کوچکی، قرابت کوچکی، همسایگی کوچکی با شهید دارد و بوی شهید می‌دهد، اجر و ثواب تو صد برابر می‌شود ..."[۱۲] نه تنها تربت شهید، بلکه هر چیزی که از شهید، یادگار مانده و نشانی از اوست و کوچک ترین پیوندی با یک شهید دارد، برای وارثان خط شهادت و شاگردانِ این مکتب، الهام بخش، عزیز، مقدس، متبرک، ارزشمند و خاطره‌آمیز است[۱۳].
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۲۲۱-۲۲۴.
- ↑ منتخب التواریخ، ص ۲۹۸، به نقل از «مصباح المتهجّدین».
- ↑ اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، ج ۲، ص ۴۳.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۲۲۱-۲۲۴.
- ↑ «" السُّجُودُ عَلَى تُرْبَةِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) يَخْرِقُ الْحُجُبَ السَّبْع"»؛ بحار الأنوار چاپ بیروت، ج ۸۲، ص ۱۵۳و ۳۳۴.
- ↑ «" وَ كَانَ الصَّادِقُ (ع) لَا يَسْجُدُ إِلَّا عَلَى تُرْبَةِ الْحُسَيْنِ (ع) تَذَلُّلًا لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اسْتِكَانَةً إِلَيْهِ"»؛ بحارالأنوار، ج ۸۲، ص ۱۵۸، حدیث ۲۵.
- ↑ «السجود علی طین قبر الحسین(ع) ینوّر إلی الأرض السابعه» من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص ۲۶۸.
- ↑ بحار الأنوار، ج ۸۲، ص ۳۳۳، حدیث ۱۶و ص ۳۴۱.
- ↑ وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۱۰، حدیث ۸.
- ↑ روایات مربوط به تربت سیدالشهدا، برداشتن کام نوزاد با تربت کربلا، سجده و تسبیح بر تربت قبر حسین و ... را در منابع زیر مطالعه کنید: وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۰۸تا ۴۲۰و ج ۳، ص ۶۰۷؛ مصباحِ شیخ طوسی، ص ۵۱۰؛ بحارالأنوار بیروتی، ج ۹۸، ص ۱۱۸.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۲۲۱-۲۲۴.
- ↑ شهید ضمیمه: قیام و انقلاب مهدی، ص ۱۲۷.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۲۲۱-۲۲۴.
