جز
جایگزینی متن - 'تاثیر' به 'تأثیر'
جز (جایگزینی متن - 'مکارم شیرازی، ناصر،' به 'مکارم شیرازی، ناصر،') |
جز (جایگزینی متن - 'تاثیر' به 'تأثیر') |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*در کتابهای لغت، معانی متعددی برای واژه [[ولایت]] آوردهاند که بیشتر آنها به معنای قرب و نزدیکی، محبت، تصرف و | *در کتابهای لغت، معانی متعددی برای واژه [[ولایت]] آوردهاند که بیشتر آنها به معنای قرب و نزدیکی، محبت، تصرف و تأثیر‌گذاری، یاری کردن و سرپرستی اشاره کردهاند<ref>[[غفار شاهدی|شاهدی، غفار]]، [[توحید و حکومت دینی (مقاله)|توحید و حکومت دینی]]، [[حکومت اسلامی (نشریه)|فصلنامه حکومت اسلامی]]، ص۳۲۹ تا ۳۶۹.</ref> | ||
*اما در اینکه آیا [[ولایت]] در این معانی مختلف، به صورت اشتراک لفظی به کار رفته استیا مشترک معنوی، اتفاق نظر وجود ندارد. اما آنچه مسلم است این است که تمام کسانی که در باره حکومت دینی بحث کردهاند ولایت را به معنای سرپرستی گرفتهاند<ref>ر . ک: دراسات فی ولایة الفقیه، ج۱، ص۷۲: «ان حقیقتها ترجع الی تولی الامر و التصرف و التدبیر و یشتق منها لفظ الوالی به معنای الحاکم و الامیر .» </ref> که با معنای حاکمیت و حکومت مترادف است . در [[قرآن]] نیز حکومت و حاکمیت با واژه [[ولایت]] آمده است. بنابراین، ولایت در معانی مختلف؛ خواه مشترک لفظی باشد یا معنوی، | *اما در اینکه آیا [[ولایت]] در این معانی مختلف، به صورت اشتراک لفظی به کار رفته استیا مشترک معنوی، اتفاق نظر وجود ندارد. اما آنچه مسلم است این است که تمام کسانی که در باره حکومت دینی بحث کردهاند ولایت را به معنای سرپرستی گرفتهاند<ref>ر . ک: دراسات فی ولایة الفقیه، ج۱، ص۷۲: «ان حقیقتها ترجع الی تولی الامر و التصرف و التدبیر و یشتق منها لفظ الوالی به معنای الحاکم و الامیر .» </ref> که با معنای حاکمیت و حکومت مترادف است . در [[قرآن]] نیز حکومت و حاکمیت با واژه [[ولایت]] آمده است. بنابراین، ولایت در معانی مختلف؛ خواه مشترک لفظی باشد یا معنوی، تأثیری در بحث ما ندارد چون در اینکه ولایت به معنای سرپرستی میآید، اتفاق نظر وجود دارد. هر چند برخی منکر ریشه لغوی و تاریخی ولایت به معنای حکومت وسرپرستی شدهاند <ref>ر . ک: حکمت و حکومت مهدی حائری، ص۱۷۸.</ref><ref>[[غفار شاهدی|شاهدی، غفار]]، [[توحید و حکومت دینی (مقاله)|توحید و حکومت دینی]]، [[حکومت اسلامی (نشریه)|فصلنامه حکومت اسلامی]]، ص۳۲۹ تا ۳۶۹.</ref> | ||
*نکتهای که باید در معنای [[ولایت]] به آن توجه کرد این است که اگر چه [[ولایت]] در لغت به معنای سرپرستی است اما از قرائن و شواهد استفاده میشود که [[ولایت]] در بحث [[حکومت دینی]] به معنای سرپرستی صرف نیست بلکه به معنای حق سرپرستی است. [[علامه طباطبایی]] میفرمایند: {{عربی|" فالمحصل من معنی الولایة فی موارد استعمالها هو نحو من القرب یوجب نوعا من حق التصرف و مالکیة التدبیر"}} <ref>تفسیر المیزان، ج۶، ص۱۲ .</ref>. | *نکتهای که باید در معنای [[ولایت]] به آن توجه کرد این است که اگر چه [[ولایت]] در لغت به معنای سرپرستی است اما از قرائن و شواهد استفاده میشود که [[ولایت]] در بحث [[حکومت دینی]] به معنای سرپرستی صرف نیست بلکه به معنای حق سرپرستی است. [[علامه طباطبایی]] میفرمایند: {{عربی|" فالمحصل من معنی الولایة فی موارد استعمالها هو نحو من القرب یوجب نوعا من حق التصرف و مالکیة التدبیر"}} <ref>تفسیر المیزان، ج۶، ص۱۲ .</ref>. | ||
*علت آن نیز این است که فرق است میان سرپرستی و حق سرپرستی؛ زیرا ممکن است کسی سرپرستی کند اما حق سرپرستی نداشته باشد؛ مانند حکام جائر و ممکن است فردی سرپرستی کند و در عین حال حق سرپرستی هم داشته باشد مانند [[پیامبر]]{{صل}} و [[ائمه]]{{عم}}. یا ممکن است کسی حق سرپرستی داشته باشد اما امکان اعمال سرپرستی برای او فراهم نگردد؛ مانند بیشتر [[ائمه]]{{عم}}. بنابراین، حق سرپرستی امری اعتباری است. به خلاف خود سرپرستی که امری حقیقی است و هر کس که حق سرپرستی را انجام دهد متصف به والی یا ولی میشود اما هر والی لزوما حق ولایت و سرپرستی را ندارد<ref>[[غفار شاهدی|شاهدی، غفار]]، [[توحید و حکومت دینی (مقاله)|توحید و حکومت دینی]]، [[حکومت اسلامی (نشریه)|فصلنامه حکومت اسلامی]]، ص۳۲۹ تا ۳۶۹.</ref> | *علت آن نیز این است که فرق است میان سرپرستی و حق سرپرستی؛ زیرا ممکن است کسی سرپرستی کند اما حق سرپرستی نداشته باشد؛ مانند حکام جائر و ممکن است فردی سرپرستی کند و در عین حال حق سرپرستی هم داشته باشد مانند [[پیامبر]]{{صل}} و [[ائمه]]{{عم}}. یا ممکن است کسی حق سرپرستی داشته باشد اما امکان اعمال سرپرستی برای او فراهم نگردد؛ مانند بیشتر [[ائمه]]{{عم}}. بنابراین، حق سرپرستی امری اعتباری است. به خلاف خود سرپرستی که امری حقیقی است و هر کس که حق سرپرستی را انجام دهد متصف به والی یا ولی میشود اما هر والی لزوما حق ولایت و سرپرستی را ندارد<ref>[[غفار شاهدی|شاهدی، غفار]]، [[توحید و حکومت دینی (مقاله)|توحید و حکومت دینی]]، [[حکومت اسلامی (نشریه)|فصلنامه حکومت اسلامی]]، ص۳۲۹ تا ۳۶۹.</ref> | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
#به شکل [[ولایت تشریعی]] (اعتباری) | #به شکل [[ولایت تشریعی]] (اعتباری) | ||
*اگر [[خداوند]] در طبیعت، با اسباب گوناگون [[تصرف]] کند و تأثیر بگذارد، [[ولایت]] او [[ولایت تکوینی|تکوینی]] است. | *اگر [[خداوند]] در طبیعت، با اسباب گوناگون [[تصرف]] کند و تأثیر بگذارد، [[ولایت]] او [[ولایت تکوینی|تکوینی]] است. | ||
* اگر تصرف و | * اگر تصرف و تأثیر گذاری خداوند بر افعال و رفتار و انسانها باشد، ولایت او تشریعی خواهد بود"<ref>{{عربی|" الولایة التکوینیة التی تصح له التصرف فی کل شیء و تدبیر امر الخلق بماشاء و کیف شاء"}}؛ المیزان (عربی)، ج۶، ص۱۲.</ref>، {{عربی|" الولایة التشریعة هی القیام بالتشریع و الدعوة و التربیة و الامة و الحکم فیهم و قضاء فی امرهم"}}<ref>المیزان (عربی)، ج۶، ص۱۳.</ref>. به عبارت دیگر: ولایت، که همان اعمال حق ربوبیتخداست، اگر در اموری حقیقی باشد که به انسان مربوط نمیشود، ولایتخدا تکوینی است که به ربوبیت تکوینی خدا باز میگردد. و اگر در امور اعتباری باشد که به انسان و حیات انسانی مربوط میشود، در اینصورت ولایت او تشریعی خواهد بود که به ربوبیت تشریعی باز میگردد. | ||
*تقسیم ولایت به تشریعی و تکوینی، در واقع تقسیمی است که به تبع تقسیم [[مولی علیه]] انجام میشود؛ اگر مولی علیه امر تکوینی باشد ولایت ولی، ولایت بر تکوین و اگر امر تشریعی باشد ولایت ولی ولایت بر تشریع است.<ref>جوادی آملی، ولایت در قرآن، مرکز فرهنگی رجاء، چاپ اول، ۱۳۶۷ . ص۲۱۵؛ یعنی روح ولایت تکوینی به ولایتبر تکوین و ولایت تشریع به ولایتبر تشریع باز میگردد.</ref><ref>[[غفار شاهدی|شاهدی، غفار]]، [[توحید و حکومت دینی (مقاله)|توحید و حکومت دینی]]، [[حکومت اسلامی (نشریه)|فصلنامه حکومت اسلامی]]، ص۳۲۹ تا ۳۶۹.</ref> | *تقسیم ولایت به تشریعی و تکوینی، در واقع تقسیمی است که به تبع تقسیم [[مولی علیه]] انجام میشود؛ اگر مولی علیه امر تکوینی باشد ولایت ولی، ولایت بر تکوین و اگر امر تشریعی باشد ولایت ولی ولایت بر تشریع است.<ref>جوادی آملی، ولایت در قرآن، مرکز فرهنگی رجاء، چاپ اول، ۱۳۶۷ . ص۲۱۵؛ یعنی روح ولایت تکوینی به ولایتبر تکوین و ولایت تشریع به ولایتبر تشریع باز میگردد.</ref><ref>[[غفار شاهدی|شاهدی، غفار]]، [[توحید و حکومت دینی (مقاله)|توحید و حکومت دینی]]، [[حکومت اسلامی (نشریه)|فصلنامه حکومت اسلامی]]، ص۳۲۹ تا ۳۶۹.</ref> | ||