خیرخواهی در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

(صفحه‌ای تازه حاوی «{{ویرایش غیرنهایی}} {{ولایت}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233)...» ایجاد کرد)
 
خط ۱۲: خط ۱۲:
*"[[خیرخواهی]]" عبارت از آن است، که [[آدمی]] به‌گونه ملکه، برای دیگران خیر و [[نعمت]] را [[آرزو]] کند. از این رو نیک‌خواهان بدین آرزویند که دیگران همواره از [[نعمت]] بهره‌مند شوند، همان‌گونه که اگر خود آن را به‌دست ندارند، در پی تحصیل آن برای خویشتن خواهند بود. از این رو [[خیرخواهی]] [[دلیل]] [[ایمان]] و بلکه [[دلیل]] انسانیّت [[انسان]] است.
*"[[خیرخواهی]]" عبارت از آن است، که [[آدمی]] به‌گونه ملکه، برای دیگران خیر و [[نعمت]] را [[آرزو]] کند. از این رو نیک‌خواهان بدین آرزویند که دیگران همواره از [[نعمت]] بهره‌مند شوند، همان‌گونه که اگر خود آن را به‌دست ندارند، در پی تحصیل آن برای خویشتن خواهند بود. از این رو [[خیرخواهی]] [[دلیل]] [[ایمان]] و بلکه [[دلیل]] انسانیّت [[انسان]] است.
*در [[روایات]] بسیاری که به حدّ [[تواتر]] نزدیک شده است، [[ائمّه هدی]]{{عم}} فرموده‌اند:"آیا [[ایمان]] چیزی غیر از [[دوستی]] و [[دشمنی]] است؟"<ref>{{متن حدیث|هَلِ‌ الْإِيمَانُ‌ إِلَّا الْحُبُّ‌ وَ الْبُغْضُ}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۱۲۵.</ref> و فرموده‌اند:"هرکس که هر [[روزه]] به امور [[مسلمین]] اهتمام نورزد، خود [[مسلمان]] نیست" <ref>{{متن حدیث|مَنْ‌ أَصْبَحَ‌ لَا يَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِينَ‌ فَلَيْسَ‌ بِمُسْلِمٍ}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۱۶۳.</ref>. پرداختن به امور [[مسلمین]] و اهتمام به آن، از شاخه‌های نیک‌خواهی برای آنان است؛ و پر واضح است که این نیک‌خواهی تا به حدّ ملکه درنیاید، نمی‌تواند از موضوعات [[دانش]] [[اخلاق]] به‌ حساب آید<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۳۸۵.</ref>.
*در [[روایات]] بسیاری که به حدّ [[تواتر]] نزدیک شده است، [[ائمّه هدی]]{{عم}} فرموده‌اند:"آیا [[ایمان]] چیزی غیر از [[دوستی]] و [[دشمنی]] است؟"<ref>{{متن حدیث|هَلِ‌ الْإِيمَانُ‌ إِلَّا الْحُبُّ‌ وَ الْبُغْضُ}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۱۲۵.</ref> و فرموده‌اند:"هرکس که هر [[روزه]] به امور [[مسلمین]] اهتمام نورزد، خود [[مسلمان]] نیست" <ref>{{متن حدیث|مَنْ‌ أَصْبَحَ‌ لَا يَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِينَ‌ فَلَيْسَ‌ بِمُسْلِمٍ}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۱۶۳.</ref>. پرداختن به امور [[مسلمین]] و اهتمام به آن، از شاخه‌های نیک‌خواهی برای آنان است؛ و پر واضح است که این نیک‌خواهی تا به حدّ ملکه درنیاید، نمی‌تواند از موضوعات [[دانش]] [[اخلاق]] به‌ حساب آید<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۳۸۵.</ref>.
*نیک‌خواهی برای دیگران، ویژه [[مسلمانان]] نیز نیست؛ بلکه-همان‌گونه که در اشعار [[سعدی]] گذشت -، تمامی افراد [[بشر]] را در بر می‌گیرد. آری! [[مسلمانان]]، هم در [[مقام]] نیک‌خواهی، و هم در [[مقام]] آنکه مورد طلب خیر واقع شوند، از دیگران شایسته‌تر بوده باید خود به [[خیرخواهی]] بپردازند و برای آنان نیز خیر‌ طلبیده شود؛ وگرنه آنچه از این ملکه والاقدر حاصل شود، سراسر [[نیکی]] است و در آن تفاوتی میان [[مسلمان]] و غیر [[مسلمان]] نخواهد بود. گذشته از آن، حتّی تفاوتی میان [[انسان]] و حیوان نیز نخواهد بود. به این دو [[آیه شریفه]] بنگرید: {{متن قرآن|لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ *إِنَّمَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ قَاتَلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَأَخْرَجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ وَظَاهَرُوا عَلَى إِخْرَاجِكُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ}}<ref>«خداوند شما را از نیکی ورزیدن و دادگری با آنان که با شما در کار دین جنگ نکرده‌اند و شما را از خانه‌هایتان بیرون نرانده‌اند باز نمی‌دارد؛ بی‌گمان خداوند دادگران را دوست می‌دارد * خداوند تنها شما را از دوست داشتن کسانی باز می‌دارد که با شما در کار دین جنگ کردند و شما را از خانه‌هایتان بیرون راندند و (یا) از بیرون راندنتان پشتیبانی کردند و کسانی که آنان را دوست بدارند ستمگرند» سوره ممتحنه، آیه ۸-۹.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۳۸۶.</ref>.
*نیک‌خواهی برای دیگران، ویژه [[مسلمانان]] نیز نیست؛ بلکه، تمامی افراد [[بشر]] را در بر می‌گیرد. آری! [[مسلمانان]]، هم در [[مقام]] نیک‌خواهی، و هم در [[مقام]] آنکه مورد طلب خیر واقع شوند، از دیگران شایسته‌تر بوده باید خود به [[خیرخواهی]] بپردازند و برای آنان نیز خیر‌ طلبیده شود؛ وگرنه آنچه از این ملکه والاقدر حاصل شود، سراسر [[نیکی]] است و در آن تفاوتی میان [[مسلمان]] و غیر [[مسلمان]] نخواهد بود. گذشته از آن، حتّی تفاوتی میان [[انسان]] و حیوان نیز نخواهد بود. به این دو [[آیه شریفه]] بنگرید: {{متن قرآن|لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ *إِنَّمَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ قَاتَلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَأَخْرَجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ وَظَاهَرُوا عَلَى إِخْرَاجِكُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ}}<ref>«خداوند شما را از نیکی ورزیدن و دادگری با آنان که با شما در کار دین جنگ نکرده‌اند و شما را از خانه‌هایتان بیرون نرانده‌اند باز نمی‌دارد؛ بی‌گمان خداوند دادگران را دوست می‌دارد * خداوند تنها شما را از دوست داشتن کسانی باز می‌دارد که با شما در کار دین جنگ کردند و شما را از خانه‌هایتان بیرون راندند و (یا) از بیرون راندنتان پشتیبانی کردند و کسانی که آنان را دوست بدارند ستمگرند» سوره ممتحنه، آیه ۸-۹.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۳۸۶.</ref>.
*روشن است که [[خداوند متعال]] با بیان [[شریف]]: {{متن قرآن|أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ}}<ref>«خداوند شما را از نیکی ورزیدن و دادگری با آنان که با شما در کار دین جنگ نکرده‌اند و شما را از خانه‌هایتان بیرون نرانده‌اند باز نمی‌دارد؛ بی‌گمان خداوند دادگران را دوست می‌دارد» سوره ممتحنه، آیه ۸.</ref>، [[مؤمنان]] را نخست به [[نیکی]] با کفّار فرا می‌خواند؛ و زان پس اشاره می‌نماید که [[نیکی]] به مُحاربین، در [[حقیقت]] در شمار [[نیکی]] نیست، چه آنچه عنوان عامِّ "بِرّ / [[نیکی]]" بر آن [[صادق]] آید، از نظر [[عقل]] و [[شرع]] [[پسندیده]] خواهد بود؛ در حالی که [[جهاد]] با [[کافران]] و نابودساختن محاربان نیز، در شمار بر قرار خواهد گرفت؛ هرچند دیگر [[آیات قرآنی]]، به‌وضوح نشان از آن دارد که [[کشتار]] محاربین در شمار اَلطاف مخفیِ [[حضرت]] [[حق]] است: {{متن قرآن|وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ لِلَّهِ}}<ref>«و با آنان نبرد کنید تا آشوبی برجا نماند و تنها دین خداوند بر جای ماند» سوره بقره، آیه ۱۹۳.</ref>؛ {{متن قرآن|وَقَاتِلُوا الْمُشْرِكِينَ كَافَّةً كَمَا يُقَاتِلُونَكُمْ كَافَّةً}}<ref>«و همگی با مشرکان جنگ کنید چنان که آنان همگی با شما جنگ می‌کنند » سوره توبه، آیه ۳۶.</ref>؛ {{متن قرآن|فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لَا أَيْمَانَ لَهُمْ}}<ref>«با پیشگامان کفر که به هیچ پیمانی پایبند نیستند کارزار کنید » سوره توبه، آیه ۱۲.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۳۸۶-۳۸۷.</ref>.
*روشن است که [[خداوند متعال]] با بیان [[شریف]]: {{متن قرآن|أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ}}<ref>«خداوند شما را از نیکی ورزیدن و دادگری با آنان که با شما در کار دین جنگ نکرده‌اند و شما را از خانه‌هایتان بیرون نرانده‌اند باز نمی‌دارد؛ بی‌گمان خداوند دادگران را دوست می‌دارد» سوره ممتحنه، آیه ۸.</ref>، [[مؤمنان]] را نخست به [[نیکی]] با کفّار فرا می‌خواند؛ و زان پس اشاره می‌نماید که [[نیکی]] به مُحاربین، در [[حقیقت]] در شمار [[نیکی]] نیست، چه آنچه عنوان عامِّ "بِرّ / [[نیکی]]" بر آن [[صادق]] آید، از نظر [[عقل]] و [[شرع]] [[پسندیده]] خواهد بود؛ در حالی که [[جهاد]] با [[کافران]] و نابودساختن محاربان نیز، در شمار بر قرار خواهد گرفت؛ هرچند دیگر [[آیات قرآنی]]، به‌وضوح نشان از آن دارد که [[کشتار]] محاربین در شمار اَلطاف مخفیِ [[حضرت]] [[حق]] است: {{متن قرآن|وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ لِلَّهِ}}<ref>«و با آنان نبرد کنید تا آشوبی برجا نماند و تنها دین خداوند بر جای ماند» سوره بقره، آیه ۱۹۳.</ref>؛ {{متن قرآن|وَقَاتِلُوا الْمُشْرِكِينَ كَافَّةً كَمَا يُقَاتِلُونَكُمْ كَافَّةً}}<ref>«و همگی با مشرکان جنگ کنید چنان که آنان همگی با شما جنگ می‌کنند » سوره توبه، آیه ۳۶.</ref>؛ {{متن قرآن|فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لَا أَيْمَانَ لَهُمْ}}<ref>«با پیشگامان کفر که به هیچ پیمانی پایبند نیستند کارزار کنید » سوره توبه، آیه ۱۲.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۳۸۶-۳۸۷.</ref>.
*بلکه از همین [[کتاب آسمانی]] دریافته می‌شود، که سرِّ [[حکم]] به [[جهاد]] با [[کافران]]، آن است که [[جامعه اسلامی]] و حیات آن از سوی آنان در خطر بوده؛ بنابراین تنها راه ادامه حیات آن، همین [[جهاد]] می‌باشد: {{متن قرآن|وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ}}<ref>و شما را ای خردمندان در قصاص، زندگانی (نهفته) است؛ سوره بقره، آیه ۱۷۹.</ref>.
*بلکه از همین [[کتاب آسمانی]] دریافته می‌شود، که سرِّ [[حکم]] به [[جهاد]] با [[کافران]]، آن است که [[جامعه اسلامی]] و حیات آن از سوی آنان در خطر بوده؛ بنابراین تنها راه ادامه حیات آن، همین [[جهاد]] می‌باشد: {{متن قرآن|وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ}}<ref>و شما را ای خردمندان در قصاص، زندگانی (نهفته) است؛ سوره بقره، آیه ۱۷۹.</ref>.
۱۱۵٬۲۱۳

ویرایش