شرک: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۸ ژانویهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۷:۲۷

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل شرک (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

شرک، نقطه مقابل توحید است. کلمه شرک، از مشارکت است. آیا معنای شرکت این است که لزوماً انسان غیر خدا را با خدا شریک بکند، یعنی در آن واحد دو معبود داشته باشد؟ و اگر احیاناً انسان به کلی خدا را نپرستد و تنها موجودی غیر خدا را پرستش کند، دیگر مشرک نیست؟
در اصطلاح قرآن، تنها معنای شرک، ثنویت در اعتقاد نیست، بلکه معنای شرک، به جای خدا غیر خدا را نهادن است؛ چون در منطق قرآن همه موجودات خدا را پرستش می‌‌کنند. حال اگر کسی غیر خدا را به جای خدا نهاد، در عبودیت برای خدا شریک قائل شده است. گرچه خود او غیر از آن معبود باطل چیز دیگری را نپرستد.
اعتقاد به قدرت مافوق قوانین عادی طبیعت برای یک موجود، اعم از فرشته یا انسان (مثلاً پیغمبر یا امام)، شرک است؛ اما اعتقاد به قدرت و تأثیر در حد معمول و متعارف شرک نیست. *همچنین اعتقاد به قدرت و تأثیرِ انسان از دنیارفته نیز شرک است. پس، اعتقاد به درک داشتن مرده و سلام کردن به او و تعظیم کردن و احترام کردن او و خواندن و ندا کردن او و درخواست از او شرک است؛ زیرا مستلزم اعتقاد به نیروی ماوراء‌الطبیعی برای غیر خداست. همچنین اعتقاد به تأثیرات مرموز و نشناخته برای اشیا، اعتقاد به تأثیر داشتن خاک بخصوص در شفای بیماری و یا تأثیر داشتن مکان مخصوص برای استجابت دعا شرک است؛ زیرا مستلزم اعتقاد به نیروی ماوراء‌الطبیعی در یک شیء است.
هستی به دو بخش تقسیم می‌‌شود: طبیعت و ماورای طبیعت. ماورای طبیعت، قلمرو اختصاصی خداوند است و طبیعت قلمرو اختصاصی مخلوق او و یا قلمرو مشترک خدا و مخلوقات است. یک سلسله کارها جنبه ماوراءالطبیعی دارد، از قبیل احیا (زنده کردن) و اماته (میراندن)، روزی دادن و امثال اینها و باقی، کارهای عادی و معمولی است. کارهای فوق معمولی قلمرو اختصاصی خداست و باقی، قلمرو مخلوقات او. این از جنبه توحید نظری.
اما از جنبه توحید عملی: هر نوع توجه معنوی به غیر خداوند به نحوی که توجه‌کننده بخواهد نوعی رابطه قلبی و معنوی میان خود و طرف مقابل برقرار کند و او را بخواند و متوجه خود سازد، به او توسل جوید و از او اجابت بخواهد؛ همه اینها شرک و پرستش غیر خداست؛ چون عبادت جز اینها چیزی نیست و عبادت غیر خدا به حکم عقل و ضرورت شرع جایز نیست و مستلزم خروج از اسلام است^[۱].

منابع

مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۱

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۲۵.

[1] محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۲۵.

[۱]

@@ خط ۱۰: / خط ۱۰: @@
 ==مقدمه==
-*این [[رذیلت اخلاقی]]، در شمار بدترین صفات- و یا می‌‌توان گفت که بدترین آنها است. شرک را از [[کفر]] نیز بدتر دانسته‌اند؛ چرا که [[کافر]] تنها بر خویشتن [[ظلم]] می‌کند، [[مشرک]] امّا چون [[حضرت]] [[حق]] را چون دیگر اشیاء می‌‌بیند، و در کنار او سنگی، درختی، [[آدمی]] ضعیف و یا شیئی دیگر را به ربوبیّت برمی‌گزیند، بر خویشتن و بر [[خالق]] خویش هردو [[ظلم]] کرده است!. از این‌روست که شرک در [[قرآن کریم]] "[[ظلم]] بزرگ" خوانده شده است:{{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ لُقْمَانُ لِابْنِهِ وَهُوَ يَعِظُهُ يَا بُنَيَّ لَا تُشْرِكْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که لقمان به پسرش- در حالی که بدو اندرز می‌داد- گفت: پسرکم! به خداوند شرک مورز که شرک، ستمی سترگ است» سوره لقمان، آیه ۱۳.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۳۴۳.</ref>.
+*[[شرک]]، نقطه مقابل [[توحید]] است. کلمه [[شرک]]، از مشارکت است. آیا معنای شرکت این است که لزوماً [[انسان]] غیر [[خدا]] را با [[خدا]] شریک بکند، یعنی در آن [[واحد]] دو معبود داشته باشد؟ و اگر احیاناً [[انسان]] به کلی [[خدا]] را نپرستد و تنها موجودی غیر [[خدا]] را [[پرستش]] کند، دیگر [[مشرک]] نیست؟
-*این [[رذیلت اخلاقی]]، به گونه‌ای درشت و بنیان‌سوز است، که استعداد بخشوده شدن را در وجود [[آدمی]] سوزانده سراسر از بین می‌‌برد: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ}}<ref>«بی‌گمان خداوند این را که بدو شرک ورزند نمی‌آمرزد؛ و (گناه) پایین‌تر از آن را برای هر کس که بخواهد می‌بخشاید» سوره نساء، آیه ۴۸.</ref>
+*در اصطلاح [[قرآن]]، تنها معنای [[شرک]]، ثنویت در [[اعتقاد]] نیست، بلکه معنای [[شرک]]، به جای [[خدا]] غیر [[خدا]] را نهادن است؛ چون در [[منطق]] [[قرآن]] همه موجودات [[خدا]] را [[پرستش]] می‌‌کنند. حال اگر کسی غیر [[خدا]] را به جای [[خدا]] نهاد، در [[عبودیت]] برای [[خدا]] شریک قائل شده است. گرچه خود او غیر از آن معبود [[باطل]] چیز دیگری را نپرستد.
-*کوتاه سخن آنکه شرک، سقوط آور است؛ و [[مشرک]] به بدترین گونه‌ای که برای یک [[انسان]] متصوّر است، سقوط کرده است: {{متن قرآن|وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَكَأَنَّمَا خَرَّ مِنَ السَّمَاءِ فَتَخْطَفُهُ الطَّيْرُ أَوْ تَهْوِي بِهِ الرِّيحُ فِي مَكَانٍ سَحِيقٍ}}<ref>« و هر کس به خداوند شرک ورزد چنان است که از آسمان فرو افتد و پرندگان او را بربایند یا باد او را به جایی دور اندازد» سوره حج، آیه ۳۱.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۳۴۴.</ref>.
+*[[اعتقاد]] به [[قدرت]] مافوق [[قوانین]] عادی [[طبیعت]] برای یک موجود، اعم از [[فرشته]] یا [[انسان]] (مثلاً [[پیغمبر]] یا [[امام]])، [[شرک]] است؛ اما [[اعتقاد]] به [[قدرت]] و تأثیر در حد معمول و متعارف [[شرک]] نیست. *همچنین [[اعتقاد]] به [[قدرت]] و تأثیرِ [[انسان]] از دنیارفته نیز [[شرک]] است. پس، [[اعتقاد]] به [[درک]] داشتن مرده و [[سلام]] کردن به او و [[تعظیم]] کردن و [[احترام]] کردن او و [[خواندن]] و ندا کردن او و درخواست از او [[شرک]] است؛ زیرا مستلزم [[اعتقاد]] به نیروی ماوراء‌الطبیعی برای غیر خداست. همچنین [[اعتقاد]] به تأثیرات مرموز و نشناخته برای اشیا، [[اعتقاد]] به تأثیر داشتن [[خاک]] بخصوص در شفای [[بیماری]] و یا تأثیر داشتن مکان مخصوص برای [[استجابت دعا]] [[شرک]] است؛ زیرا مستلزم [[اعتقاد]] به نیروی ماوراء‌الطبیعی در یک شیء است.
-*[[خداوند]] بزرگ، [[هوای نفس]] [[آدمی]] را در شمار خدایان او برشمرده است، همانگونه که بتان در این فهرست قرار دارند: {{متن قرآن|أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ}}<ref>«آیا آن کس را دیدی که هوای (نفس) خود را، خدای خویش گرفته است » سوره جاثیه، آیه ۲۳.</ref>. از این‌رو، [[اهل حق]] تفاوتی میان الهه‌های سخیف بعضی از [[ملل]] [[پست]] - همچون آلت نرینه و مادینه – و الهه‌های دیگر -همچون [[شهوت]] جنسی، که بسیار کسان را در [[حکم]] صنم است - نمی‌نهند؛ از این‌رو، آن [[مشرکان]] تفاوتی با این [[مشرکین]] ندارند؛ هردو در شرکند و هردو را پروردگاری در کنار [[پروردگار]] تواناست!<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۳۴۴.</ref>.
+*هستی به دو بخش تقسیم می‌‌شود: [[طبیعت]] و ماورای [[طبیعت]]. ماورای [[طبیعت]]، قلمرو اختصاصی [[خداوند]] است و [[طبیعت]] قلمرو اختصاصی مخلوق او و یا قلمرو مشترک [[خدا]] و مخلوقات است. یک سلسله [[کارها]] جنبه ماوراءالطبیعی دارد، از قبیل [[احیا]] (زنده کردن) و اماته (میراندن)، روزی دادن و امثال اینها و [[باقی]]، کارهای عادی و معمولی است. کارهای فوق معمولی قلمرو اختصاصی خداست و [[باقی]]، قلمرو مخلوقات او. این از جنبه [[توحید]] نظری.
-*اضافه می‌‌کنم که [[شیطان]]، برای بعضی از [[مردمان]] معبود است و برای بعضی دیگر [[پیشوا]]؛ و آیا تفاوتی میان این دو دسته از [[مردم]] هست؟؛ آیا می‌‌توان میان آنکه اجرام آسمانی را در کنار [[حضرت]] [[حق]] مؤثّر در این عالم می‌‌داند، با آنکه زکاوت و [[تیزهوشی]] خود را در کسب [[رزق]] و دفع مشکلات مؤثّر می‌داند، تفاوتی نهاد؟.
+*اما از جنبه [[توحید عملی]]: هر نوع توجه [[معنوی]] به غیر [[خداوند]] به نحوی که توجه‌کننده بخواهد نوعی [[رابطه قلبی]] و [[معنوی]] میان خود و طرف مقابل برقرار کند و او را بخواند و متوجه خود سازد، به او [[توسل]] جوید و از او [[اجابت]] بخواهد؛ همه اینها [[شرک]] و [[پرستش]] غیر خداست؛ چون [[عبادت]] جز اینها چیزی نیست و [[عبادت]] غیر [[خدا]] به [[حکم عقل]] و [[ضرورت]] [[شرع]] جایز نیست و مستلزم [[خروج]] از [[اسلام]] است<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۱۲۵.</ref>.
-*آنکس که در مقابل بتی سر فرو می‌‌آورد تا کامش برآرد، و آنکس که در مقابل کسی [[خضوع]] می‌‌کند تا ریاستی بدست آرد، هردو مشرکند و هردو را پروردگاری دیگر جز از [[قادر]] [[متعال]] است!؛ و چه تلخ است که [[آدمی]] عمری در این عالم بزید و از سفره [[حضرت]] [[حق]] لقمه برگیرد و سرانجام با شرک به او، از این دنیای فانی گذر کند!؛
-*آیا برای [[شیطان]]، کامی شیرین‌تر از این می‌‌توان تصور نمود؟. تنها به او از شرک - که خلاصی یافتن از آن، سخت دشوار است! - [[پناه]] می‌‌بریم<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۳۴۵.</ref>.
 ==منابع==