شیطان: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۹ فوریهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۹:۴۳

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

مدخل‌های وابسته به این بحث:

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل شیطان (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

شیطان: آنچه انسان را گمراه و منحرف می‌کند و به گناه فرا می‌خواند، ابلیس، دیو، هر سرکش و متمرّد، موجودی وسوسه‌گر و فسادانگیز. جمع آن شیاطین است. در قرآن از شیاطین جنّ و انس هم سخن به میان آمده است﴿وَكَذَلِكَ جَعَلْنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا شَيَاطِينَ الْإِنْسِ وَالْجِنِّ...﴾^[۱] و این نشان می‌دهد که شیطان یکی و یک نوع نیست، چه از انسان، چه از اجنّه هر چه که عامل تباهی و گمراهی گردد، شیطان است. قرآن، شیطان را عامل فریب آدم و حوّا و اخراج آنان از بهشت می‌داند، او را دشمن سرسخت انسان معرّفی می‌کند که با وسوسه، شراب، قمار، دروغ، وعده‌های بی‌اساس، نیرنگ و عوامل دیگر می‌کوشد انسان را از خیر و طاعت و خدا باز دارد و به گناه و بدی بکشاند. ابلیس هم شیطانی است که از اطاعت فرمان خدا سر باز زد و آدم را وسوسه کرد. گاهی ابلیس و شیطان به یک معنی به کار می‌روند. توصیه قرآن است که پیوسته از شرّ شیطان به خدا پناه ببریم. این پناهندگی به خدا را "استعاذه" گویند^[۲].

لغت‌شناسی شیطان

کلمه شیطان، به معنای دور شده و تندخو است و مراد، همان موجود نافرمان و تندخویی است که از رحمت خدا دور افتاد^[۳]. او ذی شعور و مکلف و نامرئی و فریبکار است. هر چند پیش از خلقت آدمی، شش هزار سال خدای را عبادت کرد، با ساعتی تکبر، آن را از میان برد^[۴]. چون خداوند، آدم را آفرید، به فرشتگان فرمان داد بر او سجده کنند. شیطان که در میان فرشتگان بود، تکبر ورزید و سرباز زد و به همین روی، کافر گشت^[۵]. بدین‌سان، تکبر و کفر، نخستین صفات ناپسند شیطان‌اند. خلقت شیطان از آتش است و خلقت آدم از خاک. شیطان با قیاس آتش و خاک، خود را از آدم برتر خواند و به تکبر لغزید^[۶]. او آدم را مایه خواری خویش پنداشت و سوگند یاد کرد تا از او و فرزندانش انتقام کشد^[۷]^[۸].

شیطان در قرآن

قرآن کریم از صفت بغض و کینه شیطان و تصمیم او بر انتقام یاد کرده و فرموده است که او از پس و پیش و چپ و راست در کمین آدمیزادگان است^[۹]. از دیگر صفات شیطان، وسوسه‌گری است. او نعمت‌های مادی را به رخ آدمی می‌کشد و کالای خاکی را در پیش او می‌آراید و او را وسوسه می‌کند و می‌فریبد^[۱۰]. قرآن، انسان را فرمان داده است که برای رهایی از وسوسه شیطان، به خدا پناه آوَرَد^[۱۱]. چون شیطان را از مقام قرب الهی می‌راندند، از خداوند مهلت خواست تا زنده بماند و تا روز بازپسین فرزندان آدم را به وسوسه اندازد. خداوند نیز به او مهلت داد. از این رو قرآن او را "مُنْظَر" یعنی مهلت داده شده، می‌خواند^[۱۲]^[۱۳].

فلسفه وجودی شیطان

دام‌های شیطان

لشکریان شیطان

ابلیس (بارزترین مصداق شیطان)

پرسش مستقیم

شیطان چگونه به دست امام مهدی کشته می‌‏شود؟ (پرسش)

جستارهای وابسته

منابع

منبع‌شناسی جامع شیطان

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ «و بدین‌گونه برای هر پیامبری دشمنی از شیطان‌های آدمی و پری قرار دادیم...» سوره انعام، آیه ۱۱۲.
↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص:۱۲۸.
↑ مفردات راغب‌، ۲۶۱.
↑ نهج البلاغه‌، خطبه ۱۹۲.
↑ ﴿وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُواْ لآدَمَ فَسَجَدُواْ إِلاَّ إِبْلِيسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ﴾؛ سوره بقره، آیه ۳۴؛ ﴿إِلاَّ إِبْلِيسَ اسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنْ الْكَافِرِينَ﴾؛ سوره ص، آیه ۷۴؛ التبیان‌، ۱/ ۱۵۴.
↑ ﴿ قَالَ مَا مَنَعَكَ أَلاَّ تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُكَ قَالَ أَنَاْ خَيْرٌ مِّنْهُ خَلَقْتَنِي مِن نَّارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِينٍ ﴾؛ سوره اعراف، آیه ۱۲.
↑ ﴿قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ ﴾؛ سوره ص، آیه ۸۲.
↑ فرهنگ شیعه، ص 324.
↑ اعراف/ ۱۶ و ۱۷.
↑ حجر/ ۳۹.
↑ ناس/ ۵- ۱.
↑ اعراف/ ۱۴ و ۱۵.
↑ فرهنگ شیعه، ص ۳۲۴-۳۲۵.

[1] «و بدین‌گونه برای هر پیامبری دشمنی از شیطان‌های آدمی و پری قرار دادیم...» سوره انعام، آیه ۱۱۲.

[2] محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص:۱۲۸.

[3] مفردات راغب‌، ۲۶۱.

[4] نهج البلاغه‌، خطبه ۱۹۲.

[5] ﴿وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُواْ لآدَمَ فَسَجَدُواْ إِلاَّ إِبْلِيسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ﴾؛ سوره بقره، آیه ۳۴؛ ﴿إِلاَّ إِبْلِيسَ اسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنْ الْكَافِرِينَ﴾؛ سوره ص، آیه ۷۴؛ التبیان‌، ۱/ ۱۵۴.

[6] ﴿ قَالَ مَا مَنَعَكَ أَلاَّ تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُكَ قَالَ أَنَاْ خَيْرٌ مِّنْهُ خَلَقْتَنِي مِن نَّارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِينٍ ﴾؛ سوره اعراف، آیه ۱۲.

[7] ﴿قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ ﴾؛ سوره ص، آیه ۸۲.

[8] فرهنگ شیعه، ص 324.

[9] اعراف/ ۱۶ و ۱۷.

[10] حجر/ ۳۹.

[11] ناس/ ۵- ۱.

[12] اعراف/ ۱۴ و ۱۵.

[13] فرهنگ شیعه، ص ۳۲۴-۳۲۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">مدخل‌های وابسته به این بحث:</div>
 <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[شیطان در قرآن]] | [[شیطان در حدیث]] | [[شیطان در کلام اسلامی]] | [[شیطان در نهج البلاغه]] | [[شیطان در معارف دعا و زیارات]] | [[شیطان در معارف مهدوی]]</div>
+: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[شیطان در قرآن]] | [[شیطان در حدیث]] | [[شیطان در کلام اسلامی]] | [[شیطان در نهج البلاغه]] | [[شیطان در معارف دعا و زیارات]] | [[شیطان در معارف مهدویت]]</div>
 <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
 : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[شیطان (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
 <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
-'''[[شیطان]]:''' آنچه [[انسان]] را [[گمراه]] و [[منحرف]] می‌کند و به [[گناه]] فرا می‌خواند، [[ابلیس]]، دیو، هر [[سرکش]] و متمرّد، موجودی وسوسه‌گر و فسادانگیز. جمع آن [[شیاطین]] است. در [[قرآن]] از [[شیاطین]] جنّ و انس هم سخن به میان آمده است{{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا شَيَاطِينَ الْإِنْسِ وَالْجِنِّ...}}<ref> «و بدین‌گونه برای هر پیامبری دشمنی از شیطان‌های آدمی و پری قرار دادیم...» سوره انعام، آیه ۱۱۲.</ref> و این نشان می‌دهد که [[شیطان]] یکی و یک نوع نیست، چه از [[انسان]]، چه از اجنّه هر چه که عامل [[تباهی]] و [[گمراهی]] گردد، [[شیطان]] است. [[قرآن]]، [[شیطان]] را عامل [[فریب]] [[آدم]] و حوّا و اخراج آنان از [[بهشت]] می‌داند، او را [[دشمن]] سرسخت [[انسان]] معرّفی می‌کند که با [[وسوسه]]، شراب، قمار، [[دروغ]]، وعده‌های بی‌اساس، [[نیرنگ]] و عوامل دیگر می‌کوشد [[انسان]] را از خیر و [[طاعت]] و [[خدا]] باز دارد و به [[گناه]] و [[بدی]] بکشاند. [[ابلیس]] هم [[شیطانی]] است که از [[اطاعت]] [[فرمان خدا]] سر باز زد و [[آدم]] را [[وسوسه]] کرد. گاهی [[ابلیس]] و [[شیطان]] به یک معنی به کار می‌روند. توصیه [[قرآن]] است که پیوسته از شرّ [[شیطان]] به [[خدا]] [[پناه]] ببریم. این پناهندگی به [[خدا]] را "استعاذه" گویند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)| فرهنگ‌نامه دینی]]، ص:۱۲۸.</ref>.
+'''شیطان:''' آنچه [[انسان]] را [[گمراه]] و [[منحرف]] می‌کند و به [[گناه]] فرا می‌خواند، [[ابلیس]]، دیو، هر [[سرکش]] و متمرّد، موجودی وسوسه‌گر و فسادانگیز. جمع آن [[شیاطین]] است. در [[قرآن]] از [[شیاطین]] جنّ و انس هم سخن به میان آمده است{{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا شَيَاطِينَ الْإِنْسِ وَالْجِنِّ...}}<ref> «و بدین‌گونه برای هر پیامبری دشمنی از شیطان‌های آدمی و پری قرار دادیم...» سوره انعام، آیه ۱۱۲.</ref> و این نشان می‌دهد که شیطان یکی و یک نوع نیست، چه از [[انسان]]، چه از اجنّه هر چه که عامل [[تباهی]] و [[گمراهی]] گردد، شیطان است. [[قرآن]]، شیطان را عامل [[فریب]] [[آدم]] و حوّا و اخراج آنان از [[بهشت]] می‌داند، او را [[دشمن]] سرسخت [[انسان]] معرّفی می‌کند که با [[وسوسه]]، شراب، قمار، [[دروغ]]، وعده‌های بی‌اساس، [[نیرنگ]] و عوامل دیگر می‌کوشد [[انسان]] را از خیر و [[طاعت]] و [[خدا]] باز دارد و به [[گناه]] و [[بدی]] بکشاند. [[ابلیس]] هم [[شیطانی]] است که از [[اطاعت]] [[فرمان خدا]] سر باز زد و [[آدم]] را [[وسوسه]] کرد. گاهی [[ابلیس]] و شیطان به یک معنی به کار می‌روند. توصیه [[قرآن]] است که پیوسته از شرّ شیطان به [[خدا]] [[پناه]] ببریم. این پناهندگی به [[خدا]] را "استعاذه" گویند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)| فرهنگ‌نامه دینی]]، ص:۱۲۸.</ref>.
 ==لغت‌شناسی شیطان==
 *کلمه شیطان، به معنای دور شده و تندخو است و مراد، همان موجود نافرمان و [[تندخویی]] است که از [[رحمت خدا]] دور افتاد<ref>مفردات راغب‌، ۲۶۱.</ref>. او ذی [[شعور]] و [[مکلف]] و نامرئی و [[فریبکار]] است. هر چند پیش از [[خلقت]] [[آدمی]]، شش هزار سال خدای را [[عبادت]] کرد، با ساعتی [[تکبر]]، آن را از میان برد<ref>نهج البلاغه‌، خطبه ۱۹۲.</ref>. چون [[خداوند]]، [[آدم]] را آفرید، به [[فرشتگان]] [[فرمان]] داد بر او [[سجده]] کنند. شیطان که در میان [[فرشتگان]] بود، [[تکبر]] ورزید و سرباز زد و به همین روی، [[کافر]] گشت<ref>{{متن قرآن|وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُواْ لآدَمَ فَسَجَدُواْ إِلاَّ إِبْلِيسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ}}؛ سوره بقره، آیه ۳۴؛ {{متن قرآن|إِلاَّ إِبْلِيسَ اسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنْ الْكَافِرِينَ}}؛ سوره ص، آیه ۷۴؛ التبیان‌، ۱/ ۱۵۴.</ref>. بدین‌سان، [[تکبر]] و [[کفر]]، نخستین [[صفات ناپسند]] شیطان‌اند. [[خلقت]] شیطان از [[آتش]] است و [[خلقت]] [[آدم]] از [[خاک]]. شیطان با [[قیاس]] [[آتش]] و [[خاک]]، خود را از [[آدم]] [[برتر]] خواند و به [[تکبر]] لغزید<ref>{{متن قرآن| قَالَ مَا مَنَعَكَ أَلاَّ تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُكَ قَالَ أَنَاْ خَيْرٌ مِّنْهُ خَلَقْتَنِي مِن نَّارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِينٍ }}؛ سوره اعراف، آیه ۱۲.</ref>. او [[آدم]] را مایه [[خواری]] خویش پنداشت و [[سوگند]] یاد کرد تا از او و فرزندانش [[انتقام]] کشد<ref>{{متن قرآن|قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ }}؛ سوره ص، آیه ۸۲.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 324.</ref>.
 ==شیطان در [[قرآن]]==
-*[[قرآن کریم]] از صفت [[بغض]] و [[کینه]] شیطان و تصمیم او بر [[انتقام]] یاد کرده و فرموده است که او از پس و پیش و [[چپ و راست]] در کمین آدمیزادگان است<ref>اعراف/ ۱۶ و ۱۷.</ref>. از دیگر صفات شیطان، وسوسه‌گری است. او نعمت‌های مادی را به رخ [[آدمی]] می‌کشد و کالای خاکی را در پیش او می‌آراید و او را [[وسوسه]] می‌کند و می‌فریبد<ref>حجر/ ۳۹.</ref>. [[قرآن]]، [[انسان]] را [[فرمان]] داده است که برای رهایی از [[وسوسه]] شیطان، به [[خدا]] [[پناه]] آوَرَد<ref>ناس/ ۵- ۱.</ref>. چون شیطان را از [[مقام قرب الهی]] می‌راندند، از [[خداوند]] مهلت خواست تا زنده بماند و تا روز بازپسین [[فرزندان آدم]] را به [[وسوسه]] اندازد. [[خداوند]] نیز به او مهلت داد. از این رو [[قرآن]] او را "مُنْظَر" یعنی مهلت داده شده، می‌خواند<ref>اعراف/ ۱۴ و ۱۵.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 324-325.</ref>.
+*[[قرآن کریم]] از صفت [[بغض]] و [[کینه]] شیطان و تصمیم او بر [[انتقام]] یاد کرده و فرموده است که او از پس و پیش و [[چپ و راست]] در کمین آدمیزادگان است<ref>اعراف/ ۱۶ و ۱۷.</ref>. از دیگر صفات شیطان، وسوسه‌گری است. او نعمت‌های مادی را به رخ [[آدمی]] می‌کشد و کالای خاکی را در پیش او می‌آراید و او را [[وسوسه]] می‌کند و می‌فریبد<ref>حجر/ ۳۹.</ref>. [[قرآن]]، [[انسان]] را [[فرمان]] داده است که برای رهایی از [[وسوسه]] شیطان، به [[خدا]] [[پناه]] آوَرَد<ref>ناس/ ۵- ۱.</ref>. چون شیطان را از [[مقام قرب الهی]] می‌راندند، از [[خداوند]] مهلت خواست تا زنده بماند و تا روز بازپسین [[فرزندان آدم]] را به [[وسوسه]] اندازد. [[خداوند]] نیز به او مهلت داد. از این رو [[قرآن]] او را "مُنْظَر" یعنی مهلت داده شده، می‌خواند<ref>اعراف/ ۱۴ و ۱۵.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۲۴-۳۲۵.</ref>.
 ==[[فلسفه وجودی شیطان]]==