←مسئولیت‌های والدین نسبت به فرزندان
(←مقدمه) |
|||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
*[[تربیت]] در [[فنون]] مختلف و در [[ملت‌ها]] و [[اقوام]] مختلف اصولش متفاوت است. به [[عقیده]] اخوان الصفا مجموع اموری که در [[سازندگی]] شخصیت [[روحانی]] انسانی دخالت دارد، [[تربیت]] نامیده می‌شود. اخوان الصفا درباب [[تربیت]] اطفال، [[افکار]] و [[عقاید]] جالبی دارند و آن را در سطح کلی انسانی می‌نگرند<ref>سیدجعفر سجادی، فرهنگ معارف اسلامی، ج١، ص۵٠۵ - ۵٠۶.</ref>. | *[[تربیت]] در [[فنون]] مختلف و در [[ملت‌ها]] و [[اقوام]] مختلف اصولش متفاوت است. به [[عقیده]] اخوان الصفا مجموع اموری که در [[سازندگی]] شخصیت [[روحانی]] انسانی دخالت دارد، [[تربیت]] نامیده می‌شود. اخوان الصفا درباب [[تربیت]] اطفال، [[افکار]] و [[عقاید]] جالبی دارند و آن را در سطح کلی انسانی می‌نگرند<ref>سیدجعفر سجادی، فرهنگ معارف اسلامی، ج١، ص۵٠۵ - ۵٠۶.</ref>. | ||
*در [[قرآن]]، [[عبادت]] واقعی، بزرگ‌ترین عامل [[تربیت]] و [[سازندگی]] [[انسان]] است<ref>مرتضی مطهری، مجموعه آثار شهید مطهری، ج۲۷، ص۷۰۸. «تعلیم و تربیت در گذشته انگیزه دینی و مذهبی داشته است. انگیزه دینی و مذهبی در گذشته یار و یاور معلمان، پدران و مادران بوده است». (مرتضی مطهری، مجموعه آثار شهید مطهری، ج۲، ص۱۷۰) «در تعلیم و تربیت یک روش می‌گوید هر انسانی را باید جوری تربیت کرد که او به غایات خودش برسد؛ یعنی استعدادهای انسان را بشناسیم و آن استعدادها را در او پرورش بدهیم و این می‌شود تربیت صحیح؛ یعنی براساس شناخت فطرت او تمام استعدادها را هماهنگ با فطرت او پرورش دهیم. روش دیگری می‌گوید که انسان را باید طوری پرورش داد که به درد اجتماع بخورد، حتی اگر انسان را ناقص کرد». (مرتضی مطهری، مجموعه آثار شهید مطهری، ج۸، ص۴۲۷ -۴۲۸).</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص:۸۲.</ref> | *در [[قرآن]]، [[عبادت]] واقعی، بزرگ‌ترین عامل [[تربیت]] و [[سازندگی]] [[انسان]] است<ref>مرتضی مطهری، مجموعه آثار شهید مطهری، ج۲۷، ص۷۰۸. «تعلیم و تربیت در گذشته انگیزه دینی و مذهبی داشته است. انگیزه دینی و مذهبی در گذشته یار و یاور معلمان، پدران و مادران بوده است». (مرتضی مطهری، مجموعه آثار شهید مطهری، ج۲، ص۱۷۰) «در تعلیم و تربیت یک روش می‌گوید هر انسانی را باید جوری تربیت کرد که او به غایات خودش برسد؛ یعنی استعدادهای انسان را بشناسیم و آن استعدادها را در او پرورش بدهیم و این می‌شود تربیت صحیح؛ یعنی براساس شناخت فطرت او تمام استعدادها را هماهنگ با فطرت او پرورش دهیم. روش دیگری می‌گوید که انسان را باید طوری پرورش داد که به درد اجتماع بخورد، حتی اگر انسان را ناقص کرد». (مرتضی مطهری، مجموعه آثار شهید مطهری، ج۸، ص۴۲۷ -۴۲۸).</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص:۸۲.</ref> | ||
===[[اخلاق]] [[والدین]] نسبت به [[فرزندان]]=== | |||
*[[امام سجاد]]{{ع}} به فرزندش می‌فرمایند: "فرزندم، [[خداوند]] [[محبت]] و میل مرا در تو قرار نداد و به [[دلیل]] همین نسبت به من، به تو سفارش کرد، ولی میل و [[محبت]] تو را در من قرار داد و نسبت به تو به من سفارش نکرد. بدان که [[بهترین]] [[پدران]] برای [[فرزندان]]، آنانند که [[دوست داشتن]]، (ایشان را) به کوتاهی (در [[تربیت]] صحیح [[فرزندان]]) نمی‌کشاند و [[بهترین]] [[فرزندان]] برای [[پدران]]، آنانند که کوتاهی، (ایشان را) در ادای [[وظایف]] به [[حقوق]] و [[نافرمانی]] [[والدین]] نکشاند"<ref> حمیدرضا حق شناس، اخلاق اجتماعی در صحیفه سجادیه، ص٣٠. به استناد کتاب بلاغة الامام علی بن الحسین{{ع}} ص۱۹۷.</ref>. | |||
*در این [[حدیث]] [[امام سجاد]]{{ع}} به غریزه "[[محبت]]" که در وجود [[پدر]] و [[مادر]] است اشاره می‌نمایند. | |||
*در برخی از [[خانواده‌ها]] به [[دلیل]] [[دوست داشتن]] [[فرزندان]] خود، خطاهای آنان را نادیده می‌گیرند و در مقابل [[انحرافات]] و خطاهای آنان، شیوه چشم‌پوشی را اتخاذ می‌نمایند، که [[امام]] در این سخن به آن اشاره می‌فرمایند<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص:۱۴۲.</ref> | |||
===[[آموزش]] [[اخلاق]] و [[عقیده]] درست و مهارت‌های لازم=== | |||
*[[امام سجاد]]{{ع}}، در دعای بیست و پنجم و در عبارت دوم آن می‌فرمایند: "بارخدایا عمرشان را برای من دراز گردان و مدت زندگانیشان را بسیار نما؛ و طفلانشان را برای من پرورش ده؛ و ناتوانشان را نیرومند ساز؛ و تن‌ها و [[کیش‌ها]] و خوی‌هایشان را برای من سالم بدار؛ و در [[جان‌ها]] و اندامشان و در هرچه از کار ایشان به آن می‌کوشم تندرستی ده (از دردها و پیشامدهای ناروا نگاهداریشان فرما) و روزی‌هایشان را برای من و به دست من فراوان گردان"<ref>{{متن حدیث|إِلَهِي امْدُدْ لِي فِي أَعْمَارِهِمْ، وَ زِدْ لِي فِي آجَالِهِمْ، وَ رَبِّ لِي صَغِيرَهُمْ، وَ قَوِّ لِي ضَعِيفَهُمْ، وَ أَصِحَّ لِي أَبْدَانَهُمْ وَ أَدْيَانَهُمْ وَ أَخْلَاقَهُمْ، وَ عَافِهِمْ فِي أَنْفُسِهِمْ وَ فِي جَوَارِحِهِمْ وَ فِي كُلِّ مَا عُنِيتُ بِهِ مِنْ أَمْرِهِمْ، وَ أَدْرِرْ لِي وَ عَلَى يَدِي أَرْزَاقَهُمْ}}</ref> | |||
*[[والدین]] باید مراقب باشند که [[فرزندان]] آنان تحت تأثیر عقیده‌های [[انحرافی]] و [[اخلاقی]] افراد [[منحرف]] قرار نگیرند<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص:۱۴۲-۱۴۳.</ref> | |||
===پرورش [[فرزندان]] [[نیک]]=== | |||
*[[امام]]{{ع}} در دعای بیست و پنجم و در عبارت سوم آن می‌فرمایند: "و ایشان را [[نیکوکاران]] و [[پرهیزکاران]] (از [[گناه]]) و بینایان (راه [[حق]]) و برای شنوندگان (سخن راست) و فرمانبران خود و دوستداران پنددهندگان دوستانت و [[دشمنان]] و کینه‌داران برای همه دشمنانت (که به تو نگرویده‌اند) قرار ده، آمین (خدایا دعایم را روا ساز)"<ref>{{متن حدیث|وَ اجْعَلْهُمْ أَبْرَاراً أَتْقِيَاءَ بُصَرَاءَ سَامِعِينَ مُطِيعِينَ لَكَ، وَ لِأَوْلِيَائِكَ مُحِبِّينَ مُنَاصِحِينَ، وَ لِجَمِيعِ أَعْدَائِكَ مُعَانِدِينَ وَ مُبْغِضِينَ، آمِينَ}}</ref>. | |||
*[[امام]]{{ع}} در دعای بیست و پنجم و در عبارت پنجم آن می‌فرمایند: "و مرا در پرورش و [[تأدیب]] (راه [[پسندیده]] نمودن) و [[نیکی]] کردن ایشان [[یاری]] فرما؛ و مرا از جانب خود افزون برایشان [[فرزندان]] نرینه ببخش؛ و آن را برای من [[نیک]] قرار ده؛ و آن‌ها را در آنچه (در این [[راز و نیاز]]) که از تو خواسته‌ام یاورم گردان"<ref>{{متن حدیث|وَ أَعِنِّي عَلَى تَرْبِيَتِهِمْ وَ تَأْدِيبِهِمْ، وَ بِرِّهِمْ، وَ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ مَعَهُمْ أَوْلَاداً ذُكُوراً، وَ اجْعَلْ ذَلِكَ خَيْراً لِي، وَ اجْعَلْهُمْ لِي عَوْناً عَلَى مَا سَأَلْتُكَ}}</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص:۱۴۳-۱۴۴.</ref> | |||
===معرفی الگوهای صحیح=== | |||
*[[فرزندان]]، [[نیازمند]] [[الگو]] هستند و لازم است [[والدین]] ضمن [[آموزش]] [[اخلاق نیکو]] به [[فرزندان]]، آنان را با افرادی که [[دوستدار]] خدایند به شیوه‌ای هنرمندانه آشنا سازند. | |||
*[[امام]]{{ع}} در دعای بیست و پنجم و در عبارت سوم آن می‌فرمایند: "و ایشان را [[نیکوکاران]] و [[پرهیزکاران]] (از [[گناه]]) و بینایان (راه [[حق]]) و شنوندگان (سخن راست) و فرمانبران خودت و دوستداران پنددهندگان برای دوستانت و [[دشمنان]] و کینه‌داران برای همه دشمنانت (که به تو نگرویده‌اند) قرار ده آمین (خدایا دعایم را روا ساز)"<ref>{{متن حدیث|وَ اجْعَلْهُمْ أَبْرَاراً أَتْقِيَاءَ بُصَرَاءَ سَامِعِينَ مُطِيعِينَ لَكَ، وَ لِأَوْلِيَائِكَ مُحِبِّينَ مُنَاصِحِينَ، وَ لِجَمِيعِ أَعْدَائِكَ مُعَانِدِينَ وَ مُبْغِضِينَ، آمِينَ}}</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص:۱۴۴.</ref> | |||
===رعایت [[عدالت]] در بین [[فرزندان]]=== | |||
*[[والدین]] نباید بین [[فرزندان]] خود، (دختر یا پسر) تفاوت بگذارند بلکه باید با آن‌ها به [[عدالت]] [[رفتار]] کنند. [[روایت]] است که چون به [[امام سجاد]]{{ع}} مژده ولادت فرزندی می‌دادند، ایشان از دختر یا پسر بودن او نمی‌پرسید، بلکه از سالم بودن او سؤال می‌کرد. و چون سالم بود، می‌فرمودند: "[[خدا]] را [[شکر]] که مخلوقی ناقص العضو خلق نکرد"<ref> حمیدرضا حق شناس، اخلاق اجتماعی در صحیفه سجادیه، ص۳۴ - ۳۵. به استناد موسوعه الادعیه، جواد قیومی اصفهانی، ص۴۳۷.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص:۱۴۴.</ref> | |||
==منابع== | ==منابع== | ||