انتظار منفی به چه معناست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'بیان' به 'بیان'
جز (جایگزینی متن - 'ارادۀ الهی' به 'ارادۀ الهی')
جز (جایگزینی متن - 'بیان' به 'بیان')
خط ۳۷: خط ۳۷:


===ریشه [[انتظار منفی]]===
===ریشه [[انتظار منفی]]===
*ریشه اصلی [[انتظار منفی]] و اساساً هر نوع برداشت [[نادرست]] از [[انتظار]]، [[فهم]] غلط و کج‌اندیشانه برخی افراد از برخی روایاتی است که هرگونه [[قیام]] در [[دوران غیبت]] را "[[طاغوت]]" دانسته است و تلاش برای [[زمینه‌سازی ظهور]] [[امام مهدی]] را بی‌ثمر می‌داند؛ روایاتی چون [[سخن امام]] [[زین العابدین]]{{ع}}: {{متن حدیث| وَ اللَّهِ! لَا يَخْرُجُ وَاحِدٌ مِنَّا قَبْلَ خُرُوجِ الْقَائِمِ{{ع}} إِلَّا كَانَ مَثَلُهُ مَثَلَ فَرْخٍ طَارَ مِنْ وَكْرِهِ قَبْلَ أَنْ يَسْتَويَ جَنَاحَاهُ فَأَخَذَهُ الصِّبْيَانُ فَعَبِثُوا بِهِ!}}<ref>بخدا سوگند هیچ یک از ما پیش از ظهور حضرت قائم{{ع}} خروج نکند جز آنکه حکایتش حکایت جوجه‌ای است که پیش از درآمدن بالهایش از میان آشیانۀ خود پرواز کند، پس کودکان او را بگیرند و با او بازی کنند. الکافی، ج ۸، ص ۲۶۴.</ref>؛ یا فرمایش [[امام باقر]]{{ع}}:  {{متن حدیث| كُلُّ رَايَةٍ تُرْفَعُ قَبْلَ رَايَةِ الْقَائِمِ صَاحِبُهَا طَاغُوتٌ}}<ref>هر پرچمی قبل از قیام قائم{{ع}} برافراشته گردد صاحب آن طاغوت است. الغیبة، نعمانی، ص ۱۱۴.</ref>.  این افراد بر این باورند که این [[روایات]] همگان را از اقدامات مصلحانه و [[قیام]] در برابر [[حاکمان]] طاغوتی [[پیش از ظهور امام مهدی]]{{ع}} بازداشته و آنان که [[پیش از ظهور]] [[حضرت]] [[پرچم قیام]] را برافراشته و [[مردم]] را سوی آن فراخوانند، خودشان [[طاغوت]] هستند. این [[باور]] در گونه‌های مختلفی مطرح شده هست؛ برخی [[مسلک احتراز]] را [[بیان]] کرده‌اند<ref>ر.ک: [[تفسیر انتظار امام مهدی به گوشه‌گزینی یا احتراز چه پیامی دارد؟ آیا این برداشت صحیح است؟ (پرسش)]]</ref> و بر این باورند [[انتظار]] سبب گوشه‌گیری و [[مانع]] از هرگونه [[اقدام]] اصلاحی است، برخی دیگر، [[انتظار]] را تنها به صرف [[دعا]] و [[تکالیف]] فردی معنا می‌کنند و توجهی به [[وظایف]] [[اجتماعی]] [[انسان]] [[منتظر]]  ندارند، برخی دیگر [[شیوع فساد]]، اعم از [[فساد]] [[اخلاقی]] و [[سیاسی]]، را لازمه [[ظهور امام مهدی]] می‌دانند و می‌گویند [[انسان]] [[منتظر]] وظیفه‌ای برای مقابله با [[فساد]] و [[اصلاح]] امور ندارد بلکه بعضی پا را فراتر نهاده‌اند و [[کمک]] یه [[شیوع فساد]] را نیز برای [[ظهور امام مهدی]] لازم می‌دانند<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ص۳۵۷، ۳۶۶؛ [[فرج‌الله هدایت‌نیا|هدایت‌نیا، فرج‌الله]]، [[امام مهدی در نگاه امام خمینی (مقاله)|امام مهدی در نگاه امام خمینی]]، ص364- 366.</ref>.
*ریشه اصلی [[انتظار منفی]] و اساساً هر نوع برداشت [[نادرست]] از [[انتظار]]، [[فهم]] غلط و کج‌اندیشانه برخی افراد از برخی روایاتی است که هرگونه [[قیام]] در [[دوران غیبت]] را "[[طاغوت]]" دانسته است و تلاش برای [[زمینه‌سازی ظهور]] [[امام مهدی]] را بی‌ثمر می‌داند؛ روایاتی چون [[سخن امام]] [[زین العابدین]]{{ع}}: {{متن حدیث| وَ اللَّهِ! لَا يَخْرُجُ وَاحِدٌ مِنَّا قَبْلَ خُرُوجِ الْقَائِمِ{{ع}} إِلَّا كَانَ مَثَلُهُ مَثَلَ فَرْخٍ طَارَ مِنْ وَكْرِهِ قَبْلَ أَنْ يَسْتَويَ جَنَاحَاهُ فَأَخَذَهُ الصِّبْيَانُ فَعَبِثُوا بِهِ!}}<ref>بخدا سوگند هیچ یک از ما پیش از ظهور حضرت قائم{{ع}} خروج نکند جز آنکه حکایتش حکایت جوجه‌ای است که پیش از درآمدن بالهایش از میان آشیانۀ خود پرواز کند، پس کودکان او را بگیرند و با او بازی کنند. الکافی، ج ۸، ص ۲۶۴.</ref>؛ یا فرمایش [[امام باقر]]{{ع}}:  {{متن حدیث| كُلُّ رَايَةٍ تُرْفَعُ قَبْلَ رَايَةِ الْقَائِمِ صَاحِبُهَا طَاغُوتٌ}}<ref>هر پرچمی قبل از قیام قائم{{ع}} برافراشته گردد صاحب آن طاغوت است. الغیبة، نعمانی، ص ۱۱۴.</ref>.  این افراد بر این باورند که این [[روایات]] همگان را از اقدامات مصلحانه و [[قیام]] در برابر [[حاکمان]] طاغوتی [[پیش از ظهور امام مهدی]]{{ع}} بازداشته و آنان که [[پیش از ظهور]] [[حضرت]] [[پرچم قیام]] را برافراشته و [[مردم]] را سوی آن فراخوانند، خودشان [[طاغوت]] هستند. این [[باور]] در گونه‌های مختلفی مطرح شده هست؛ برخی [[مسلک احتراز]] را بیان کرده‌اند<ref>ر.ک: [[تفسیر انتظار امام مهدی به گوشه‌گزینی یا احتراز چه پیامی دارد؟ آیا این برداشت صحیح است؟ (پرسش)]]</ref> و بر این باورند [[انتظار]] سبب گوشه‌گیری و [[مانع]] از هرگونه [[اقدام]] اصلاحی است، برخی دیگر، [[انتظار]] را تنها به صرف [[دعا]] و [[تکالیف]] فردی معنا می‌کنند و توجهی به [[وظایف]] [[اجتماعی]] [[انسان]] [[منتظر]]  ندارند، برخی دیگر [[شیوع فساد]]، اعم از [[فساد]] [[اخلاقی]] و [[سیاسی]]، را لازمه [[ظهور امام مهدی]] می‌دانند و می‌گویند [[انسان]] [[منتظر]] وظیفه‌ای برای مقابله با [[فساد]] و [[اصلاح]] امور ندارد بلکه بعضی پا را فراتر نهاده‌اند و [[کمک]] یه [[شیوع فساد]] را نیز برای [[ظهور امام مهدی]] لازم می‌دانند<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ص۳۵۷، ۳۶۶؛ [[فرج‌الله هدایت‌نیا|هدایت‌نیا، فرج‌الله]]، [[امام مهدی در نگاه امام خمینی (مقاله)|امام مهدی در نگاه امام خمینی]]، ص364- 366.</ref>.
*در پاسخ به چنین اندیشۀ منفی و [[گمراه‌کننده]] باید گفت در [[حقیقت]]، این‌گونه [[روایات]] برای [[پیشگیری]] از سوء استفاده برخی عناصر فرصت‌طلب از نام "[[مهدی]]" است، تا کسی برای رسیدن به اغراض [[سیاسی]] خویش، خود را [[مهدی موعود]] موجود قلمداد نکند، از این رو [[روایات]] یادشده به قیام‌هایی نظر دارند که با نام [[مهدی موعود]]{{ع}} انجام می‌گیرند؛ نه هر [[قیام]] و اصلاحی حتی برای [[اقامه حق]] و احیای [[معروف]] در [[جامعه]] که از [[احکام]] قطعی [[اسلام]] است؛ همچنین این دیدگاه با روایاتی که بر تأثیر بسترساز [[مردم]] در [[آماده‌سازی]] مقدمات [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} تأکید دارند، به کلی ناسازگار است؛ مانند این سخن [[رسول خدا]]{{صل}}: {{متن حدیث|يَخْرُجُ نَاسٌ مِنَ الْمَشْرِقِ فَيُوَطِّئُونَ لِلْمَهْدِيِّ يَعْنِي سُلْطَانَهُ}}  <ref> مردمی از شرق قیام می‌کنند و زمینه را برای حرکت جهانی مهدی فراهم می‌سازند. شرح الأخبار، ج ۳، ص ۵۶۳؛ کشف الغمه، ج ۲، ص ۴۷۷.</ref>؛ افزون بر آن، نگرش منفی به آموزه [[انتظار]]، سبب تعطیلی دستورهای [[سیاسی]] [[اسلام]]، مانند [[امر به معروف و نهی از منکر]]، [[جهاد]] و [[حمایت]] از [[مظلوم]] و...، خواهد بود که با صریح [[آیات]] و [[روایات]] منافات دارد<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ص۳۵۷، ۳۶۶؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آموزه انتظار و زمینه‌سازی ظهور (مقاله)|آموزه انتظار و زمینه‌سازی ظهور]]، ص ۱۲۰-۱۲۱.</ref>.
*در پاسخ به چنین اندیشۀ منفی و [[گمراه‌کننده]] باید گفت در [[حقیقت]]، این‌گونه [[روایات]] برای [[پیشگیری]] از سوء استفاده برخی عناصر فرصت‌طلب از نام "[[مهدی]]" است، تا کسی برای رسیدن به اغراض [[سیاسی]] خویش، خود را [[مهدی موعود]] موجود قلمداد نکند، از این رو [[روایات]] یادشده به قیام‌هایی نظر دارند که با نام [[مهدی موعود]]{{ع}} انجام می‌گیرند؛ نه هر [[قیام]] و اصلاحی حتی برای [[اقامه حق]] و احیای [[معروف]] در [[جامعه]] که از [[احکام]] قطعی [[اسلام]] است؛ همچنین این دیدگاه با روایاتی که بر تأثیر بسترساز [[مردم]] در [[آماده‌سازی]] مقدمات [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} تأکید دارند، به کلی ناسازگار است؛ مانند این سخن [[رسول خدا]]{{صل}}: {{متن حدیث|يَخْرُجُ نَاسٌ مِنَ الْمَشْرِقِ فَيُوَطِّئُونَ لِلْمَهْدِيِّ يَعْنِي سُلْطَانَهُ}}  <ref> مردمی از شرق قیام می‌کنند و زمینه را برای حرکت جهانی مهدی فراهم می‌سازند. شرح الأخبار، ج ۳، ص ۵۶۳؛ کشف الغمه، ج ۲، ص ۴۷۷.</ref>؛ افزون بر آن، نگرش منفی به آموزه [[انتظار]]، سبب تعطیلی دستورهای [[سیاسی]] [[اسلام]]، مانند [[امر به معروف و نهی از منکر]]، [[جهاد]] و [[حمایت]] از [[مظلوم]] و...، خواهد بود که با صریح [[آیات]] و [[روایات]] منافات دارد<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ص۳۵۷، ۳۶۶؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آموزه انتظار و زمینه‌سازی ظهور (مقاله)|آموزه انتظار و زمینه‌سازی ظهور]]، ص ۱۲۰-۱۲۱.</ref>.


خط ۱۱۷: خط ۱۱۷:
::::::به‌طورکلی باورمندان به این دیدگاه معتقدند که چون [[حضرت صاحب]]، زمانی [[ظهور]] خواهند کرد که [[ظلم]] و [[فساد]]، [[جهان]] را پر کرده باشد، [[بهترین]] ‌کار برای [[منتظران]] آن است که به [[گسترش ظلم و فساد]] در [[جهان]] [[کمک]] کرده تا زمینه [[ظهور]] [[حضرت]] زودتر فراهم شود، یا اگر در [[گسترش ظلم]] کاری نمی‌توانند انجام دهند، حداقل به [[گسترش ظلم]] و [[معصیت]] کاری نداشته باشند تا اینکه [[حضرت صاحب]] خودشان بیایند و [[ظلم]] و [[فساد]] را ریشه‌کن کنند.
::::::به‌طورکلی باورمندان به این دیدگاه معتقدند که چون [[حضرت صاحب]]، زمانی [[ظهور]] خواهند کرد که [[ظلم]] و [[فساد]]، [[جهان]] را پر کرده باشد، [[بهترین]] ‌کار برای [[منتظران]] آن است که به [[گسترش ظلم و فساد]] در [[جهان]] [[کمک]] کرده تا زمینه [[ظهور]] [[حضرت]] زودتر فراهم شود، یا اگر در [[گسترش ظلم]] کاری نمی‌توانند انجام دهند، حداقل به [[گسترش ظلم]] و [[معصیت]] کاری نداشته باشند تا اینکه [[حضرت صاحب]] خودشان بیایند و [[ظلم]] و [[فساد]] را ریشه‌کن کنند.
::::::این دیدگاه ویرانگر و اسارت‌بخش به توجیه واقعیات موجود و [[تسلیم]] شدن در برابر [[ظلم و جور]] [[مستکبران]] مهر [[تأیید]] زده و هر اصلاحی را محکوم می‌شمارد. شایان ذکر است که طی [[تاریخ]] [[حاکمان جور]]، اندیشه‌هایی را که موجب براندازی و تضعیف حکومتشان می‌شد، [[تحریف]] می‌کردند؛ ازاین‌رو دست‌های نامرئی طبقه [[حاکم]] برای حفظ [[موقعیت]] خود تلاش می‌کردند تا [[انتظار]] معنای واقعی خود را در میان [[مردم]] از دست بدهد. امام‌ خمینی(ره) این نگاه را اندیشه‌ای با ریشه استعماری دانسته است و از نظر ایشان استعمارگران اندیشه [[جبر]] و [[انفعال]] را در میان [[دینداران]] [[ترویج]] داده‌اند تا به‌راحتی سلطه خود را ادامه دهند<ref>[[سید روح‌الله موسوی خمینی|موسوی خمینی،سید روح‌الله]]، [[صحیفه نور (کتاب)|صحیفه نور]]، ج۲۱، ص۱۶.</ref>
::::::این دیدگاه ویرانگر و اسارت‌بخش به توجیه واقعیات موجود و [[تسلیم]] شدن در برابر [[ظلم و جور]] [[مستکبران]] مهر [[تأیید]] زده و هر اصلاحی را محکوم می‌شمارد. شایان ذکر است که طی [[تاریخ]] [[حاکمان جور]]، اندیشه‌هایی را که موجب براندازی و تضعیف حکومتشان می‌شد، [[تحریف]] می‌کردند؛ ازاین‌رو دست‌های نامرئی طبقه [[حاکم]] برای حفظ [[موقعیت]] خود تلاش می‌کردند تا [[انتظار]] معنای واقعی خود را در میان [[مردم]] از دست بدهد. امام‌ خمینی(ره) این نگاه را اندیشه‌ای با ریشه استعماری دانسته است و از نظر ایشان استعمارگران اندیشه [[جبر]] و [[انفعال]] را در میان [[دینداران]] [[ترویج]] داده‌اند تا به‌راحتی سلطه خود را ادامه دهند<ref>[[سید روح‌الله موسوی خمینی|موسوی خمینی،سید روح‌الله]]، [[صحیفه نور (کتاب)|صحیفه نور]]، ج۲۱، ص۱۶.</ref>
::::::همچنین باید خاطرنشان کرد که عمل نمودن بر مبنای برداشت سلبی به تعطیلی بسیاری از [[احکام اجتماعی]] [[اسلام]] منجر خواهد شد و امام‌خمینی(ره) نیز در این زمینه این نکته را [[بیان]] کرده ‌است که «نسبت اجتماعیات [[قرآن]] با [[آیات]] عبادی آن، از نسبت صد به یک هم بیشتر است و مقداری از [[احکام]] هم مربوط به اخلاقیات است و بقیه همه مربوط به اجتماعیات، اقتصادیات، [[حقوق]] و [[سیاست]] و [[تدبیر]] [[جامعه]] بود»<ref>[[سید روح‌الله موسوی خمینی|موسوی خمینی،سید روح‌الله]]، [[ولایت فقیه (کتاب)|ولایت فقیه]]، ص۵</ref> و [[قرآن]] نیز همه را لازم‌الاجرا می‌‏داند<ref>برای نمونه رک: آیه‌های: ۵۲ ابراهیم، ۲ یونس، ۴۹ حج، ۴۰ احزاب، ۷۰ یس و...</ref> سرانجام می‌توان گفت که برداشت انزوایی از [[انتظار]]، چیزی جز مفهوم [[رهبانیت]] در [[اسلام]] نیست؛ مفهومی که با مبانی [[دینی]] [[سازگاری]] ندارد»<ref>[[سید مهدی طاهری|طاهری، سید مهدی]]، [[انقلاب و انتظار (مقاله)|انقلاب و انتظار]]، [[زمانه (نشریه)|ماهنامه زمانه]] ص؟.</ref>.
::::::همچنین باید خاطرنشان کرد که عمل نمودن بر مبنای برداشت سلبی به تعطیلی بسیاری از [[احکام اجتماعی]] [[اسلام]] منجر خواهد شد و امام‌خمینی(ره) نیز در این زمینه این نکته را بیان کرده ‌است که «نسبت اجتماعیات [[قرآن]] با [[آیات]] عبادی آن، از نسبت صد به یک هم بیشتر است و مقداری از [[احکام]] هم مربوط به اخلاقیات است و بقیه همه مربوط به اجتماعیات، اقتصادیات، [[حقوق]] و [[سیاست]] و [[تدبیر]] [[جامعه]] بود»<ref>[[سید روح‌الله موسوی خمینی|موسوی خمینی،سید روح‌الله]]، [[ولایت فقیه (کتاب)|ولایت فقیه]]، ص۵</ref> و [[قرآن]] نیز همه را لازم‌الاجرا می‌‏داند<ref>برای نمونه رک: آیه‌های: ۵۲ ابراهیم، ۲ یونس، ۴۹ حج، ۴۰ احزاب، ۷۰ یس و...</ref> سرانجام می‌توان گفت که برداشت انزوایی از [[انتظار]]، چیزی جز مفهوم [[رهبانیت]] در [[اسلام]] نیست؛ مفهومی که با مبانی [[دینی]] [[سازگاری]] ندارد»<ref>[[سید مهدی طاهری|طاهری، سید مهدی]]، [[انقلاب و انتظار (مقاله)|انقلاب و انتظار]]، [[زمانه (نشریه)|ماهنامه زمانه]] ص؟.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}


۲۱۸٬۲۲۶

ویرایش