|
|
| خط ۱۳۷: |
خط ۱۳۷: |
| # [[وعده خداوند]] مبنی بر به [[امامت]] رساندن [[خاندان پیامبر]] در [[زمین]]: {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref><ref>ترجمه [[تفسیر]] [[المیزان]] ج ۱۶، ص ۱۷</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۱۶۳-۱۷۰</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۱۶۳-۱۷۰</ref>. | | # [[وعده خداوند]] مبنی بر به [[امامت]] رساندن [[خاندان پیامبر]] در [[زمین]]: {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref><ref>ترجمه [[تفسیر]] [[المیزان]] ج ۱۶، ص ۱۷</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۱۶۳-۱۷۰</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۱۶۳-۱۷۰</ref>. |
|
| |
|
| ==ویژگی‌های [[امامت]] در [[قرآن کریم]]== | | ==[[ویژگی‌های امامت]]== |
| *برای [[تعیین]] مفهوم [[امامت]]، مى‌‌بایست با ویژگی‌های [[امامت]] که [[قرآن کریم]] از آنها سخن گفته است، آشنا شویم، این ویژگی‌ها به این شرح است:
| |
| #[[امامت]]، هر آنچه ممکن است [[انسان‌ها]] در آن [[اختلاف]] داشته باشند را در بر مىگیرد؛ یعنی شامل تمام [[افعال]] ارادی [[انسان]] مى‌شود؛ زیرا [[اختلاف]]، فرع [[اراده]] است و هرگز در [[افعال]] غیر ارادی، [[اختلاف]] به وجود نمى‌‌آید و موجودات بی‌اختیار، در [[افعال]] و آثارشان مساوی و [[متحد]] هستند. تنها [[انسان‌ها]] هستند که با یکدیگر [[اختلاف]] مىکنند؛ زیرا یکی چیزی مى‌‌خواهد و دیگری چیز دیگر، در نتیجه دچار [[اختلاف]] مىشوند. بنابراین تفاوت در خواسته‌ها منشأ [[اختلاف]] است و از این روست که اگر عملی، غیر ارادی باشد هرگز در آن [[اختلاف]] به وجود نمى‌‌آید، بلکه عملی یکسان خواهد شد.
| |
| #[[امامت]]، شامل هر آنچه [[وصف]] [[ظلم]] یا [[عدل]] پذیر است، مىگردد.
| |
| #در [[امامت]] [[الهی]] فرقی میان فرد و [[جامعه]] و یا [[افعال]] [[دنیوی]] و [[اخروی]]، یا مادی و [[معنوی]] نیست؛ بلکه [[امامت]] همه [[افعال]] اختیاری [[انسان]]، اعم از رفتارهای [[اجتماعی]] و فردی را [[پوشش]] مىدهد.
| |
| *در ادامه خواهیم دید که [[آیات قرآن کریم]] نیز این سه ویژگی [[امامت]] را مورد تأکید قرار مى‌هند. همچنین این مفهوم از [[امامت]]، به [[تنهایی]] به [[ضرورت]] وجود [[نص بر امام]] - یعنی [[تعیین امام]] از سوی [[خدا]] - دلالت مىکند؛ زیرا [[انسان]] در مسیر خود به سوی [[فضیلت]] و کمال، فقط از [[طریق وحی]] و [[نصّ الهی]] مى‌تواند "اهل فضیلت" را که [[شایستگی]] [[رهبری]] [[انسان]] به سوی [[عدل]] و [[فضیلت]] و کمال را دارند، بشناسد. [[خداوند متعال]] مى‌فرماید: {{متن قرآن|فَلَا تُزَكُّوا أَنْفُسَكُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقَى}}<ref>«پس خودستایی نکنید، او پرهیزگاران را بهتر مى‌‌شناسد» سوره نجم، آیه ۳۲.</ref>، {{متن قرآن|بَلِ اللَّهُ يُزَكِّي مَنْ يَشَاءُ}}<ref>«بلکه تنها خداست که هرکه را بخواهد به نیکی ستایش مىکند» سوره نساء، آیه ۴۹.</ref>.
| |
| *در اینجا لازم است [[آیات قرآن]] در این باره را از نظر گذرانده و با استفاده از این [[آیات]] مفهوم [[امامت]] را به همراه سه ویژگی آن مشخص کنیم:
| |
| *[[خداوند متعال]] در [[قرآن کریم]] مى‌فرماید: {{متن قرآن|أَمِ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ فَاللَّهُ هُوَ الْوَلِيُّ وَهُوَ يُحْيِي الْمَوْتَى وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ * وَمَا اخْتَلَفْتُمْ فِيهِ مِنْ شَيْءٍ فَحُكْمُهُ إِلَى اللَّهِ ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبِّي عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَإِلَيْهِ أُنِيبُ}}<ref>«آیا آنها غیر از خدا را ولىّ خود برگزیدند؟! در حالى که “ولىّ” فقط خداوند است و اوست که مردگان را زنده مىکند، و اوست که بر هر چیزى تواناست * در هر چیز اختلاف کنید، حکم آن با خداست، این است خداوند، پروردگار من، بر او توکل کرده‌ام و به سوى او بازمى‌‌گردم» سوره شوری، آیه ۹-۱۰.</ref>.
| |
| *این [[آیه]] به صراحت بر دو مفهوم اساسی تأکید مىکند: نخست اینکه فقط [[خدا]] ولی است و جایز نیست که [[انسان]] غیر او را به عنوان ولی برگزیند. دیگر آنکه، حُکمِ هر چه [[انسان‌ها]] در آن [[اختلاف]] مىکنند، در دست خداست؛ بنابراین فقط [[خدا]] ولی و [[حاکم]] است و احدی غیر از او نمى‌تواند [[ولایت]] امور [[مردم]] را به دست گیرد یا بر آنان [[حکومت]] کند و نیز [[حکومت]] و [[ولایت]] [[خدا]]، منحصر در برخی عرصه‌های [[حیات]] نیست، بلکه شامل هر آنچه [[بشر]] در آن [[اختلاف]] مىکند، مىگردد. با توجه به اینکه [[افعال]] ارادی [[بشر]] است که [[اختلاف]] پذیر است، [[بشر]] در [[افعال]] ارادی [[اختلاف]] مىکند؛ افعالی که بر اساس عوامل و ملاک‌هایی که ارادۀ او را جهت مىدهد، برمى‌گزیند. از این رو [[افعال]] ارادی همان اموری است که [[انسان‌ها]] به سبب تفاوت گرایش‌ها، نیازها، مسلک‌ها و دیگر عوامل تأثیر گذار، در آن [[اختلاف]] مىکنند.
| |
| *اگر دو [[آیه]] دیگر از [[سوره]] شریفه "مائده" را به این دو [[آیه]] ضمیمه نماییم، تصویر [[امامت|امامتِ]] [[قرآنی]] کامل مىگردد. خدای باری تعالی مى‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ * وَمَنْ يَتَوَلَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ}}<ref>«سرپرست و ولىّ شما، تنها خداست و پیامبر او و آنها که ایمان آورده‌اند؛ همان‌ها که نماز را برپا مى‌‌دارند، و در حال رکوع، زکات مى‌‌دهند و کسانى که ولایت خدا و پیامبر او و این مؤمنان را بپذیرند، [حزب خدایند و] حزب خدا پیروز است» سوره مائده، آیه ۵۵-۵۶.</ref>.
| |
| *این دو [[آیه]] به صراحت تأکید مىکند که [[ولایت]] [[خدا]] و [[رسول]] او و آنان که [[ایمان]] آورده‌اند گروه خاصی از [[مؤمنین]]، [[ولایتی]] مطلق بوده و محدود به هیچ مجال و موضوعی نیست. و نیز مى‌فرماید: {{متن قرآن|وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ}}<ref>«[به خاطر آورید] هنگامى که خداوند، ابراهیم را با آزمایش‌های گوناگون آزمود و او به خوبى از عهده این آزمایش‌ها برآمد. خداوند به او فرمود: من تو را امام و پیشواى مردم قرار دادم! ابراهیم گفت: از دودمان من [نیز امامانى قرار بده!]، خداوند فرمود: پیمان من، به ستمکاران نمى‌‌رسد! [و تنها آن دسته از فرزندان تو که پاک و معصوم باشند، شایسته این مقام‌اند]» سوره بقره، آیه ۱۲۴.</ref>.
| |
| *در این جا [[خداوند متعال]]، [[امامت]] را به نحو مطلق - بدون هیچ قیدی - و دربردارندۀ هر آنچه ممکن است [[مردم]] در آن امامی داشته باشند [[جعل]] فرموده است؛ بنابراین معنای [[آیه]] چنین است: من تو را در هر آنچه ممکن است [[بشر]] در آن [[امام]] داشته باشد، [[امام]] [[مردم]] قرار دادم. لذا [[امامت]] صرفاً به [[امامت]] در [[دنیا]] یا [[آخرت]]، [[امور اجتماعی]] یا فردی و یا هر امری غیر از این محدود نمى‌شود.
| |
| *[[خداوند متعال]] در آیهای دیگر مى‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّا أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللَّهُ}}<ref>«ما این کتاب را به حق بر تو نازل کردیم تا به آنچه خداوند به تو آموخته، در میان مردم قضاوت کنى» سوره نساء، آیه ۱۰۵.</ref>.
| |
| *این [[آیه]] [[رسول خدا]]{{صل}} را مورد خطاب قرار مىدهد؛ یعنی تو [ای [[رسول]]] باید در هر چه [[مردم]] به حکمی [[نیاز]] دارند، حُکم کنی؛ این [[دستور]] نیز مطلق است و به هیچ امر مشخص و مخصوصی [[مقید]] نشده است؛ در نتیجه [[رسول خدا]]{{صل}} در هر مسئلهای که برای [[مردم]] پیشآید بر ایشان حُکم مى‌راند.
| |
| *در [[آیه]] دیگری مى‌خوانیم: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}}<ref>«اى کسانى که ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید خدا را، و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر را» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref>.
| |
| *در این [[آیه کریمه]] نیز امر "اطاعت کنید" مطلق است؛ یعنی در هر چه ایشان[[امر]] مىکنند، اطاعتشان کنید و این [[اطاعت]] نیز به هیچ مرزی، محدود و محصور نشده است. بنابراین اطاعتی که ما بدان [[مأمور]] شدهایم، شامل هر آنچه امکان [[امر و نهی]] در آن وجود دارد، مى‌شود.
| |
| *شایان ذکر است که اهتمام [[قرآن کریم]] به مسئلۀ [[امامت]] کمتر از [[توحید]] نیست و چه بسا [[آیات]] موجود در این باب کمتر از [[آیات]] [[توحید]] نباشد؛ بلکه در موارد بسیاری مى‌بینیم که [[قرآن کریم]] پس از ذکر [[توحید]]، از [[امامت]] و [[رهبری الهی]] [[سخن]] گفته است: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لاَ يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَن يَشَاء وَمَن يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَرَى إِثْمًا عَظِيمًا * أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يُزَكُّونَ أَنفُسَهُمْ بَلِ اللَّهُ يُزَكِّي مَن يَشَاء وَلاَ يُظْلَمُونَ فَتِيلاً * انظُرْ كَيْفَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَكَفَى بِهِ إِثْمًا مُّبِينًا * أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُواْ نَصِيبًا مِّنَ الْكِتَابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ وَيَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُواْ هَؤُلاء أَهْدَى مِنَ الَّذِينَ آمَنُواْ سَبِيلاً * أُوْلَئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ وَمَن يَلْعَنِ اللَّهُ فَلَن تَجِدَ لَهُ نَصِيرًا * أَمْ لَهُمْ نَصِيبٌ مِّنَ الْمُلْكِ فَإِذًا لاَّ يُؤْتُونَ النَّاسَ نَقِيرًا * أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ فَقَدْ آتَيْنَا آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُم مُّلْكًا عَظِيمًا * فَمِنْهُم مَّنْ آمَنَ بِهِ وَمِنْهُم مَّن صَدَّ عَنْهُ وَكَفَى بِجَهَنَّمَ سَعِيرًا * إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِآيَاتِنَا سَوْفَ نُصْلِيهِمْ نَارًا كُلَّمَا نَضِجَتْ جُلُودُهُمْ بَدَّلْنَاهُمْ جُلُودًا غَيْرَهَا لِيَذُوقُواْ الْعَذَابَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَزِيزًا حَكِيمًا * وَالَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا لَّهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَنُدْخِلُهُمْ ظِلاًّ ظَلِيلاً * إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَن تُؤَدُّواْ الأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُم بَيْنَ النَّاسِ أَن تَحْكُمُواْ بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُم بِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا * يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلاً * أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُواْ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَن يَتَحَاكَمُواْ إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُواْ أَن يَكْفُرُواْ بِهِ وَيُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُضِلَّهُمْ ضَلالاً بَعِيدًا * وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا إِلَى مَا أَنزَلَ اللَّهُ وَإِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنَافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنكَ صُدُودًا * فَكَيْفَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِيبَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ ثُمَّ جَاؤُوكَ يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ إِنْ أَرَدْنَا إِلاَّ إِحْسَانًا وَتَوْفِيقًا * أُوْلَئِكَ الَّذِينَ يَعْلَمُ اللَّهُ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَعِظْهُمْ وَقُل لَّهُمْ فِي أَنفُسِهِمْ قَوْلاً بَلِيغًا * وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَاؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللَّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا * فَلاَ وَرَبِّكَ لاَ يُؤْمِنُونَ حَتَّىَ يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لاَ يَجِدُواْ فِي أَنفُسِهِمْ حَرَجًا مِّمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُواْ تَسْلِيمًا * وَلَوْ أَنَّا كَتَبْنَا عَلَيْهِمْ أَنِ اقْتُلُواْ أَنفُسَكُمْ أَوِ اخْرُجُواْ مِن دِيَارِكُم مَّا فَعَلُوهُ إِلاَّ قَلِيلٌ مِّنْهُمْ وَلَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُواْ مَا يُوعَظُونَ بِهِ لَكَانَ خَيْرًا لَّهُمْ وَأَشَدَّ تَثْبِيتًا * وَإِذًا لَّآتَيْنَاهُم مِّن لَّدُنَّا أَجْرًا عَظِيمًا * وَلَهَدَيْنَاهُمْ صِرَاطًا مُّسْتَقِيمًا * وَمَن يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِم مِّنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاء وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُوْلَئِكَ رَفِيقًا}}<ref>«خداوند [هرگز] شرک را نمى‌‌بخشد و پایین‌تر از آن را براى هر کس بخواهد [و شایسته بداند] مى‌‌بخشد. و آن کسى که براى خدا، شریکى قرار دهد، گناه بزرگى مرتکب شده است. آیا ندیدى کسانى را که خودستایى مىکنند؟! بلکه تنها خداست که هر کس را بخواهد، ستایش مىکند و کمترین ستمى به آنها نخواهد شد. ببین چگونه بر خدا دروغ مى‌‌بندند! و همین گناه آشکار، آنان را بس است. آیا ندیدى کسانى را که بهره‌اى از کتاب [خدا] به آنان داده شده، [با این حال]، به “جبت” و “طاغوت” ایمان مى‌‌آورند، و دربارۀ کافران مى‌‌گویند: “آنها، از کسانى که ایمان آورده‌اند، هدایت‌یافته‌ترند”؟! آنها کسانى هستند که خداوند، ایشان را از رحمت خود، دور ساخته است و هر کس را خدا از رحمتش دور سازد، یاورى براى او نخواهی یافت. آیا آنها سهمى در فرمانروایی و حکومت دارند؟ اگر چنین بود، [هر آینه همه چیز را در انحصار خود مى‌‌گرفتند،] و کمترین حق را به مردم نمى‌‌دادند. یا اینکه نسبت به مردم [=پیامبر و خاندانش]، و بر آنچه خدا از فضلش به آنان بخشیده، حسد مى‌‌ورزند؟ ما به آل ابراهیم کتاب و حکمت دادیم و حکومت عظیمى در اختیار آنها قرار دادیم. ولى جمعى از آنها به آن ایمان آوردند و جمعى راه [مردم را] بر آن بستند که شعله فروزانِ آتش دوزخ، براى آنها کافى است! کسانى که به آیات ما کافر شدند، به زودى آنها را در آتشى وارد مى‌‌کنیم که هر گاه پوست‌هاى تنشان [در آن] بریان گردد، پوست‌هاى دیگرى به جاى آن قرار مى‌‌دهیم، تا کیفر [الهى] را بچشند. خداوند، توانا و حکیم است. و کسانى که ایمان آوردند و کارهاى شایسته انجام دادند، به زودى آنها را در باغ‌هایى از بهشت وارد مى‌‌کنیم که نهرها از زیر درختانش جارى است، همیشه در آن خواهند ماند و همسرانى پاکیزه براى آنها خواهد بود و آنان را در سایه‌هاى گسترده جاى مى‌‌دهیم. خداوند به شما فرمان مىدهد که امانت‌ها را به صاحبانش بدهید! و هنگامى که میان مردم داورى مى‌‌کنید، به عدالت داورى کنید! خداوند، اندرزهاى خوبى به شما مىدهد! خداوند، شنوا و بیناست. اى کسانى که ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید خدا را، و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولوالأمر را، و هر گاه در چیزى نزاع داشتید، آن را به خدا و پیامبر بازگردانید [و از آنها داورى بطلبید] اگر به خدا و روز رستاخیز ایمان دارید، این [کار] براى شما بهتر، و عاقبت و پایانش نیکوتر است. آیا ندیدى کسانى را که ادّعا مىکنند به آنچه [از کتاب‌هاى آسمانى که] بر تو و بر پیشینیان نازل شده، ایمان آورده‌اند، در حالى که مى‌‌خواهند براى داورى نزد طاغوت و حکام باطل بروند؟! با اینکه به آنها دستور داده شده که به طاغوت کافر شوند. امّا شیطان مى‌‌خواهد آنان را گمراه کند، و به بیراهه‌هاى دوردستى بیفکند. و هنگامى که به آنها گفته شود: به سوى آنچه خداوند نازل کرده، و به سوى پیامبر بیایید، منافقان را مى‌‌بینى که [از قبول دعوت] تو، اعراض مىکنند! پس چگونه وقتى به خاطر اعمالشان، گرفتار مصیبتى مىشوند، به سراغ تو مى‌‌آیند، سوگند یاد مىکنند که منظورِ [ما از بردنِ داورى نزد دیگران]، جز نیکى کردن و توافق [میان طرفین نزاع،] نبوده است؟! آنها کسانى هستند که خدا، آنچه را در دل دارند، مى‌‌داند. از آنان روی گردان، و آنها را اندرز ده، و با بیانى رسا، نتایج اعمالشان را به آنها گوشزد نما. ما هیچ پیامبرى را نفرستادیم مگر براى اینکه به فرمان خدا، از وى اطاعت شود. و اگر این مخالفان، هنگامى که به خود ستم کردند [و فرمان‌هاى خدا را زیر پا گذاردند]، به نزد تو آیند و از خدا طلب آمرزش کنند و پیامبر هم براى آنها استغفار کند خدا را توبه پذیر و مهربان خواهند یافت. به پروردگارت سوگند که آنها مؤمن نخواهند بود، مگر اینکه در اختلافات خود، تو را به داورى طلبند و سپس از داورى تو، در دل خود احساس ناراحتى نکنند و کاملاً تسلیم باشند. اگر [همانند بعضى از امت‌هاى پیشین،] به آنان دستور مى‌‌دادیم: یکدیگر را به قتل برسانید، و یا از وطن و خانه خود، بیرون روید، تنها عده کمى از آنها عمل مى‌‌کردند و اگر اندرزهایى را که به آنان داده مى‌‌شد انجام مى‌‌دادند، براى آنها بهتر بود و موجب تقویت ایمان آنها مى‌‌شد. و در این صورت، پاداش بزرگى از ناحیه خود به آنها مى‌‌دادیم. و آنان را به راه راست، هدایت مى‌‌کردیم. و کسى که خدا و پیامبر را اطاعت کند، [در روز رستاخیز] هم‌نشین کسانى از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان خواهد بود که خدا، نعمت خود را بر آنان تمام کرده و اینان نیک هم‌نشینان و رفیقانى هستند» سوره نساء، آیه ۴۸-۶۹.</ref>.
| |
| *در این [[آیات]]، [[قرآن کریم]] ابتدا به مفهوم [[توحید]] و سپس به موضوع [[امامت]] پرداخته است که تأکیدی است بر اینکه [[توحید الهی]] در مرحله عمل، جز از رهگذر [[امامت]] و [[رهبری الهی]] تحقق نمى‌یابد.
| |
| *همچنین در [[قرآن کریم]] [[آیات]] بسیاری را مى‌یابیم که در آنها بر مضمون، حدود، [[واجبات]] و [[اهداف امامت]] تأکید شده است. برای نمونه در [[سوره]] "حدید" مى‌خوانیم: {{متن قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ}}<ref>«به راستى که رسولانمان را با دلایلی روشن فرستادیم و با آنان کتاب و میزان نازل کردیم تا مردم به عدل رفتار کنند» سوره حدید، آیه ۲۵.</ref>.
| |
| *بنا بر این [[آیه شریفه]]، [[هدف]] از [[رسالت]] و [[امامت]] [[انبیای الهی]]{{عم}}، [[قیام مردم به قسط]] و [[عدالت]] است و [[خداوند]] ابزار آن را نیز که کتاب و [[قوه]] [[عصمت]] ([[میزان]]) است در [[اختیار]] [[رهبران الهی]] قرار داده است، در نتیجه آنان در همه اموری که به [[قیام]] [[مردم]] برای [[عدل]] مربوط است، سمت [[امامت]] و [[پیشوایی]] دارند؛ زیرا به همین منظور [[مأموریت]] یافتهاند و فرستاده شده‌اند.
| |
| *تمام آیاتی که بر [[اطاعت از خدا]]، [[رسول خدا]]{{صل}} و سایر [[رسولان]]{{عم}} تأکید مىکنند، نیز اطلاق دارند و شامل همه [[امور دنیوی]] و [[اخروی]] مىشوند. [[حق تعالی]] مى‌فرماید: {{متن قرآن|أَطِيعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ}}<ref>«خدا و رسول را اطاعت کنید» سوره آل عمران، آیه ۳۲.</ref>.
| |
| *همچنین از زبان [[انبیاء]] و [[رسولان]]، که با امت‌های خویش سخن مى‌گفتند، مى‌فرماید: {{متن قرآن|فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ}}<ref>«پس از خدا بترسید و مرا اطاعت کنید» سوره شعراء، آیه ۱۵۰.</ref>.
| |
| *هیچ آیهای که [[اطاعت]] از [[انبیاء]] را فقط در امور [[اخروی]] یا امور پس از [[قبر]] و یا [[عبادات]] منحصر کند، وجود ندارد. در اینجا نیز کلمه {{عربی|أطيعوني}} (از من [[اطاعت]] کنید) مطلق است و همه امور [[دین]] و [[دنیا]] را در بر مىگیرد.
| |
| *[[خدا]] از زبان پیامبرش [[حضرت صالح]]{{ع}} مى‌گوید: {{متن قرآن|فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ * وَلَا تُطِيعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِينَ * الَّذِينَ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَلَا يُصْلِحُونَ}}<ref>«پس از خدا بترسید و مرا اطاعت کنید، و فرمان مسرفان را اطاعت نکنید، همان‌ها که در زمین فساد کرده و اصلاح نمى‌‌کنند» سوره شعراء، آیه ۱۵۰-۱۵۲.</ref>.
| |
| *معنا و مفهوم سخن [[حضرت صالح]]{{ع}} در این [[آیه]]، چنین است: همانا من نزد شما آمدهام تا جایگزین [[رهبران]] و [[حاکمان]] [[فاسد]] باشم و شما را در این زندگانی، [[رهبری]] کنم و زمام امور شما را به دست بگیرم و شما را از [[اطاعت]] [[مستکبران]] و [[مفسدان]] باز دارم.
| |
| *بنابراین [[امامت]] بر اساس مفهوم [[قرآنی]] آن عبارت است از: [[ریاست عامه]] در [[امور دنیا]] و [[دین]]، و یا چنانکه پیش از این گفتیم [[امامت]] یعنی: [[رهبری]] [[انسان]] در [[افعال]] اختیاری او به سوی کمال مقصود <ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[امامت در قرآن (کتاب)|امامت در قرآن]]، ص ۱۴-۲۲</ref>.
| |
|
| |
|
| ==[[امامت]] و [[حقیقت توحید]]== | | ==[[امامت]] و [[حقیقت توحید]]== |
