اجماع: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۶ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۰۸:۳۰

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

اجماع در قرآن | اجماع در حدیث | اجماع در کلام اسلامی | اجماع در فقه سیاسی | اجماع در گفتگوهای بین‌المذاهب

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل اجماع (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

اجماع در لغت، به معناى عزم و تصمیم یکپارچۀ گروهى بر سخنى یا عملى است.
و در اصطلاح فقهى، اتّفاق فقها و مجتهدین در یک مسأله که کاشف از قول و نظر معصوم است و یکى از ادّلۀ اربعه براى اثبات احکام شرعى است، در کنار قرآن و سنت.
اهل سنت براى اجماع، اعتبار ذاتى قائل‌اند، امّا شیعه آن را به لحاظ کشف از قول معصوم، حجت مى‌دانند.
در داستان خلافت ابوبکر، چون معیارى قرآنى و حدیثى براى آن نیافتند به اجماع متوسّل شدند و با ادّعاى اینکه پیامبر فرموده است: امت من بر خطا اجتماع نمى‌کنند توجیهى براى خلافت او دست‌ وپا کردند، در حالى که آنچه در سقیفه پیش‌آمد، نه اجماع اهل مکه و مدینه بود، نه اجماع مهاجر و انصار، نه اجماع اصحاب پیامبر و نه حتّى اجماع حاضران در سقیفه، چون برخى از آنان مخالف بودند و هرگز بیعت نکردند. از جمله کسانى که بیعت نکردند عبارت بودند از: عباس بن عبدالمطلب، فضل بن عباس، زبیر، خالد بن سعید، مقداد، سلمان فارسی، ابوذر، عمار، براء بن عازب، ابىّ بن کعب، سعد بن عباده و گروهى از مهاجرین و انصار^[۱].

جستارهای وابسته

منابع

محدثی، جواد، فرهنگ غدیر

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۲.

[1] محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۲.

[۱]

@@ خط ۹: / خط ۹: @@
 <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
+==مقدمه==
-'''اجماع''' در لغت، به معناى [[عزم]] و [[تصمیم]] یکپارچۀ گروهى بر سخنى یا عملى است و در اصطلاح فقهى، اتّفاق [[فقها]] و مجتهدین در یک مسأله که کاشف از قول و نظر [[معصوم]] است و یکى از ادّلۀ اربعه براى [[اثبات]] [[احکام]] شرعى است، در کنار [[قرآن]] و [[سنت]].[[اهل سنت]] براى اجماع، اعتبار ذاتى قائل‌اند، امّا [[شیعه]] آن را به لحاظ کشف از [[قول معصوم]]، [[حجت]] مى‌دانند. در [[داستان خلافت ابوبکر]]، چون معیارى [[قرآن|قرآنى]] و حدیثى براى آن نیافتند به اجماع متوسّل شدند و با ادّعاى اینکه [[پیامبر خاتم|پیامبر]] فرموده است: [[امت]] من بر [[خطا]] اجتماع نمى‌کنند توجیهى براى [[خلافت]] او دست‌ وپا کردند، در حالى که آنچه در [[سقیفه]] پیش‌آمد، نه [[اجماع اهل مکه]] و [[اجماع اهل مدینه|مدینه]] بود، نه [[اجماع مهاجر و انصار]]، نه [[اجماع اصحاب پیامبر]] و نه حتّى [[اجماع حاضران در سقیفه]]، چون برخى از آنان مخالف بودند و هرگز [[بیعت]] نکردند. از جمله کسانى که [[بیعت]] نکردند عبارت بودند از: [[عباس بن عبدالمطلب]]، [[فضل بن عباس]]، [[زبیر]]، [[خالد بن سعید]]، [[مقداد]]، [[سلمان فارسی]]، [[ابوذر]]، [[عمار]]، [[براء بن عازب]]، [[ابىّ بن کعب]]، [[سعد بن عباده]] و گروهى از [[مهاجرین]] و [[انصار]]<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۲.</ref>.
+*'''اجماع''' در لغت، به معناى [[عزم]] و [[تصمیم]] یکپارچۀ گروهى بر سخنى یا عملى است.
+*و در اصطلاح فقهى، اتّفاق [[فقها]] و مجتهدین در یک مسأله که کاشف از قول و نظر [[معصوم]] است و یکى از ادّلۀ اربعه براى [[اثبات]] [[احکام]] شرعى است، در کنار [[قرآن]] و [[سنت]].
-==اجماع در فقه سیاسی==
+*[[اهل سنت]] براى اجماع، اعتبار ذاتى قائل‌اند، امّا [[شیعه]] آن را به لحاظ کشف از [[قول معصوم]]، [[حجت]] مى‌دانند.
-*اجماع: (ریشه آن جمع) [[عزم]]، هم‌فکری‌ کردن، هم‌داستان‌ شدن، هم‌رأی‌ شدن و [[اتفاق نظر]]<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۲۰۱؛ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۲، ص۱۰۸؛ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۰۰.</ref>.
+*در [[داستان خلافت ابوبکر]]، چون معیارى [[قرآن|قرآنى]] و حدیثى براى آن نیافتند به اجماع متوسّل شدند و با ادّعاى اینکه [[پیامبر خاتم|پیامبر]] فرموده است: [[امت]] من بر [[خطا]] اجتماع نمى‌کنند توجیهى براى [[خلافت]] او دست‌ وپا کردند، در حالى که آنچه در [[سقیفه]] پیش‌آمد، نه [[اجماع اهل مکه]] و [[اجماع اهل مدینه|مدینه]] بود، نه [[اجماع مهاجر و انصار]]، نه [[اجماع اصحاب پیامبر]] و نه حتّى [[اجماع حاضران در سقیفه]]، چون برخى از آنان مخالف بودند و هرگز [[بیعت]] نکردند. از جمله کسانى که [[بیعت]] نکردند عبارت بودند از: [[عباس بن عبدالمطلب]]، [[فضل بن عباس]]، [[زبیر]]، [[خالد بن سعید]]، [[مقداد]]، [[سلمان فارسی]]، [[ابوذر]]، [[عمار]]، [[براء بن عازب]]، [[ابىّ بن کعب]]، [[سعد بن عباده]] و گروهى از [[مهاجرین]] و [[انصار]]<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۲.</ref>.
-*{{متن قرآن|فَأَجْمِعُوا أَمْرَكُمْ وَشُرَكَاءَكُمْ ثُمَّ لَا يَكُنْ أَمْرُكُمْ عَلَيْكُمْ غُمَّةً}}<ref>«بنابراین با شریک‌هایتان هم‌داستان شوید به گونه‌ای که کارتان بر شما پوشیده نباشد» سوره یونس، آیه ۷۱.</ref>.
-*اجماع از اصولی است که [[اهل سنت]] در [[انتخاب]] [[جانشین رسول الله]]{{صل}} و [[خلیفه مسلمین]] بر آن پای می‌فشارند؛ امّا در مورد ترکیب مُجمعین [[اختلاف]] نظر فراوانی وجود دارد. [[اهل حق]]، [[اهل حل و عقد]]، [[صحابی]] [[رسول خدا]]{{صل}} از [[مهاجران]] و [[انصار]] و همه [[مسلمانان]] در اقوال مختلف اهل اجماع خوانده شده‌اند<ref>فرهنگ‌نامه اصول فقه، ص۸۵.</ref>. علت این [[اختلاف]] نیز در طرق مختلف [[انتخاب خلیفه]] [[مسلمین]] پس از [[رسول الله]]{{صل}} در [[صدر اسلام]] بوده است. اجماع در [[فقه]] [[شیعه]] نیز در طول [[کتاب و سنت]] و [[عقل]] از منابع [[شرع]] محسوب می‌شود<ref>حامد ناجی، «اجماع»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۱، ص۱۵۰.</ref>.
-*در [[فرهنگ]] [[سیاسی]] اجماع به توافق تقریبی همگانی اعضای یک گروه یا جمعیت درباره برخی قضایا یا موقعیت‌ها که مستلزم [[تصمیم]] مشترک است، اطلاق می‌شود<ref>علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص۸۱.</ref><ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص:۴۸-۴۹.</ref>.
 == جستارهای وابسته ==
@@ خط ۲۲: / خط ۱۹: @@
 ==منابع==
 * [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']]
-* [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']]
 ==پانویس==