اطاعت: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۹: | خط ۹: | ||
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | ||
*'''اطاعت''' به معنای فرمانبرداری است. | *'''[[اطاعت]]''' به معنای [[فرمانبرداری]] است. | ||
==واژهشناسی لغوی== | ==واژهشناسی لغوی== | ||
*این واژه از ریشه "ط ـ وـ ع" "ضد کَرْه" بهمعنای [[فرمان]] بردن<ref>مقاییساللغه، ج۳، ص۴۳۱؛ المصباح، ج۲، ص۳۸۰، «طوع».</ref> همراه با [[خضوع]] و رغبت است<ref>مفردات، ص۵۲۹؛ التحقیق، ج۷، ص۱۳۸، «طوع».</ref>. | *این واژه از ریشه "ط ـ وـ ع" "ضد کَرْه" بهمعنای [[فرمان]] بردن<ref>مقاییساللغه، ج۳، ص۴۳۱؛ المصباح، ج۲، ص۳۸۰، «طوع».</ref> همراه با [[خضوع]] و رغبت است<ref>مفردات، ص۵۲۹؛ التحقیق، ج۷، ص۱۳۸، «طوع».</ref>. | ||
*در تفاوت "اطاعت" با "اِتّباع" و "[[اجابت]]" گفتهاند: اطاعت [[فرمانبری]] از موجودی [[برتر]] است، در حالی که | *در تفاوت "[[اطاعت]]" با "[[اِتّباع]]" و "[[اجابت]]" گفتهاند: [[اطاعت]] [[فرمانبری]] از موجودی [[برتر]] است، در حالی که [[اِتّباع]]، مطلق [[پیروی]] با [[فرمان]] یا بدون [[فرمان]]، و [[اجابت]]، [[پذیرش]] درخواست موجود زیر دست است <ref>التحقیق، ج۱، ص۳۷۷، «تبع».</ref>. | ||
*واژه اطاعت و مشتقات آن ۷۸ بار در [[قرآن]] بهکار رفته و مضمون آن از برخی [[آیات]] نیز که مشتمل بر این واژه و مشتقات آن نیست، استفاده میشود<ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/3/57.htm [[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی ]]، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵]</ref>. | *واژه [[اطاعت]] و مشتقات آن ۷۸ بار در [[قرآن]] بهکار رفته و مضمون آن از برخی [[آیات]] نیز که مشتمل بر این واژه و مشتقات آن نیست، استفاده میشود<ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/3/57.htm [[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵]</ref>. | ||
*اطاعت: [[پیروی]] و [[فرمانبرداری]]، یکی از [[وظایف]] [[امّت]] در برابر [[اوامر]] [[خدا]] و [[پیامبر|رسول]] و [[اولی الأمر]] است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۸۲.</ref>. | * [[اطاعت]]: [[پیروی]] و [[فرمانبرداری]]، یکی از [[وظایف]] [[امّت]] در برابر [[اوامر]] [[خدا]] و [[پیامبر|رسول]] و [[اولی الأمر]] است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۸۲.</ref>. | ||
==اطاعت در اصطلاح== | ==[[اطاعت]] در اصطلاح== | ||
==[[اطاعت خدا]]== | ==[[اطاعت خدا]]== | ||
==[[توحید در اطاعت]]== | ==[[توحید در اطاعت]]== | ||
خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
==[[اطاعت از اهل بیت]]== | ==[[اطاعت از اهل بیت]]== | ||
==[[اطاعت از اولی الامر]]== | ==[[اطاعت از اولی الامر]]== | ||
*[[قرآن کریم]] در کنار [[اطاعت خدا]] و [[پیامبر]]، به اطاعت از [[اولی الأمر]] ([[ائمه معصومین]]) [[فرمان]] میدهد: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلاً }}<ref> ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید و اگر به خداوند و روز بازپسین ایمان دارید، چون در چیزی با هم به ستیز برخاستید آن را به خداوند و پیامبر بازبرید که این بهتر و بازگشت آن نیکوتر است؛ سوره نساء، آیه: ۵۹.</ref>. در [[کلام]] [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}}، [[اطاعت از امام]]، به عنوان یک [[فریضه]] و به خاطر [[بزرگداشت]] [[امامت]] شمرده شده است: {{متن حدیث|وَ الطَّاعَةَ تَعْظِيماً لِلْإِمَامَة}}<ref>نهج البلاغه (صبحی صالح) حکمت ۲۵۲</ref> در [[احادیث]] مربوط به [[اهل بیت]] و [[ائمه]]{{عم}}، وظایفی همچون [[لزوم]] [[اقتدا]] به آنان، تمسّک به آنان، [[اعتقاد]] به آنان، تبعیّت از [[فرمان]] ایشان، عقب نماندن و جلو نیفتادن از آنان، مقدّم داشتن ایشان،... مطرح است. [[امام علی]]{{ع}} میفرماید: {{متن حدیث| انْظُرُوا أَهْلَ بَيْتِ نَبِيِّكُمْ فَالْزَمُوا سَمْتَهُمْ وَ اتَّبِعُوا أَثَرَهُم}}<ref>نهج البلاغه خطبه ۹۷</ref> به [[خاندان]] پیامبرتان بنگرید، همراه راه و روش آنان باشید و درپی آنان روید. [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]]{{صل}} نیز فرموده است: {{متن حدیث|تمسّکوا بِطَاعَةِ أئمّتکم وَ لَا تُخَالِفُوهُمْ، فَإِنْ طَاعَتُهُمْ طَاعَةِ اللَّهِ}}<ref> اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۳۶۹</ref> به [[فرمانبرداری از امامان]] خود تمسّک جویید و با آنان [[مخالفت]] نکنید، چرا که اطاعت آنان اطاعت خداست، در [[زیارت جامعۀ کبیره]] میخوانیم: {{متن حدیث|مَنْ أَطَاعَكُمْ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ وَ مَنْ عَصَاكُمْ فَقَدْ عَصَى اللَّهَ }} و اینگونه است که اطاعت از [[اهل بیت]] و [[امامان]]، با [[اطاعت الهی]] پیوند خورده است و معیار [[اطاعت الهی]]، [[پیروی]] از این [[خاندان]] است. این | * [[قرآن کریم]] در کنار [[اطاعت خدا]] و [[پیامبر]]، به [[اطاعت]] از [[اولی الأمر]] ([[ائمه معصومین]]) [[فرمان]] میدهد: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلاً }}<ref> ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید و اگر به خداوند و روز بازپسین ایمان دارید، چون در چیزی با هم به ستیز برخاستید آن را به خداوند و پیامبر بازبرید که این بهتر و بازگشت آن نیکوتر است؛ سوره نساء، آیه: ۵۹.</ref>. در [[کلام]] [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}}، [[اطاعت از امام]]، به عنوان یک [[فریضه]] و به خاطر [[بزرگداشت]] [[امامت]] شمرده شده است: {{متن حدیث|وَ الطَّاعَةَ تَعْظِيماً لِلْإِمَامَة}}<ref>نهج البلاغه (صبحی صالح) حکمت ۲۵۲</ref> در [[احادیث]] مربوط به [[اهل بیت]] و [[ائمه]]{{عم}}، وظایفی همچون [[لزوم]] [[اقتدا]] به آنان، تمسّک به آنان، [[اعتقاد]] به آنان، تبعیّت از [[فرمان]] ایشان، عقب نماندن و جلو نیفتادن از آنان، مقدّم داشتن ایشان،... مطرح است. [[امام علی]]{{ع}} میفرماید: {{متن حدیث| انْظُرُوا أَهْلَ بَيْتِ نَبِيِّكُمْ فَالْزَمُوا سَمْتَهُمْ وَ اتَّبِعُوا أَثَرَهُم}}<ref>نهج البلاغه خطبه ۹۷</ref> به [[خاندان]] پیامبرتان بنگرید، همراه راه و روش آنان باشید و درپی آنان روید. [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]]{{صل}} نیز فرموده است: {{متن حدیث|تمسّکوا بِطَاعَةِ أئمّتکم وَ لَا تُخَالِفُوهُمْ، فَإِنْ طَاعَتُهُمْ طَاعَةِ اللَّهِ}}<ref> اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۳۶۹</ref> به [[فرمانبرداری از امامان]] خود تمسّک جویید و با آنان [[مخالفت]] نکنید، چرا که [[اطاعت]] آنان [[اطاعت]] خداست، در [[زیارت جامعۀ کبیره]] میخوانیم: {{متن حدیث|مَنْ أَطَاعَكُمْ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ وَ مَنْ عَصَاكُمْ فَقَدْ عَصَى اللَّهَ }} و اینگونه است که [[اطاعت]] از [[اهل بیت]] و [[امامان]]، با [[اطاعت الهی]] پیوند خورده است و معیار [[اطاعت الهی]]، [[پیروی]] از این [[خاندان]] است. این [[اطاعت]]، گاهی نیز با تعبیر عمل به سخنان و اخذ به قول بیان شده است، یا [[تسلیم]] امر بودن. [[امام رضا|حضرت رضا]]{{ع}} در معرفی [[اوصاف شیعه]] فرمود: "[[شیعیان]] ما آنانند که [[تسلیم]] امر ما باشند، به گفتۀ ما عمل کنند، با دشمنانمان مخالف باشند، پس هر که چنین نباشد از ما نیست"<ref>{{متن حدیث|شِيعَتُنَا الْمُسَلِّمُونَ لِأَمْرِنَا الْآخِذُونَ بِقَوْلِنَا الْمُخَالِفُونَ لِأَعْدَائِنَا فَمَنْ لَمْ يَكُنْ كَذَلِكَ فَلَيْسَ مِنَّا}}؛ وسائل الشیعه، ج ۱۸ ص ۸۳</ref> در اینکه از [[اولی الأمر]] باید [[اطاعت]] کرد، سخنی نیست، لکن [[شیعه]]، [[اولی الأمر]] را [[ائمه]] [[معصومین]]{{عم}} میداند. برخی از [[اهل سنت]]، آنان را [[اهل حلّ و عقد]] میدانند، یا هرکه را که [[امّت]] بر آن اتّفاق کنند لازم الإطاعه میشمارند. [[حق]] [[اطاعت]]، یکی از دو [[حق امام]] بر [[امت]] است، [[حق]] دیگر، [[یاری]] و [[نصرت]] است. اگر [[اطاعت از امام]] نباشد، [[امام]] هم نمیتواند [[مسؤولیت]] [[رهبری]] و [[هدایت]] را انجام دهد. [[اطاعت]] مردمی، پشتوانۀ [[قدرت]] [[اجتماعی]] و بسط ید [[امام]] در عمل به [[اسلام]] است. [[امام علی|امیرالمؤمنین]]{{ع}} در خطبۀ جهادیّۀ خویش، ضمن [[شکایت]] از [[سستی]] و کوتاهی همراهانش در [[نبرد]] با [[دشمن]] و ردّ این اتّهام که میگفتند: [[علی]] مرد شجاعی است، لکن [[دانش]] [[جنگ]] ندارد، از سابقۀ بیش از [[چهل]] ساله خویش در حضور در میدانهای رزم و [[جنگاوری]] یاد میکند و میفرماید: {{متن حدیث|وَ لَكِنْ لَا رَأْيَ لِمَنْ لَا يُطَاع}}<ref>نهج البلاغه، خطبۀ ۲۷</ref> از کسی که [[اطاعت]] نکنند، رأیی ندارد، یعنی اشکال در [[فرماندهی]] و [[پیشوایی]] او نیست، بلکه در عدم [[فرمانبری]] و [[پیروی]] [[مردم]] است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۸۲.</ref>»<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۰۸.</ref> | ||
==[[اطاعت امام]]== | ==[[اطاعت امام]]== | ||
خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
==[[مقام مطیعان]]== | ==[[مقام مطیعان]]== | ||
==اقسام اطاعت== | ==اقسام [[اطاعت]]== | ||
*اطاعت بر دو گونه [[تکوینی]] و [[تشریعی]] است<ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/3/57.htm [[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی ]]، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵]</ref>: | * [[اطاعت]] بر دو گونه [[تکوینی]] و [[تشریعی]] است<ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/3/57.htm [[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵]</ref>: | ||
===اطاعت تکوینی=== | ===[[اطاعت تکوینی]]=== | ||
===اطاعت تشریعی=== | ===[[اطاعت تشریعی]]=== | ||
==آثار اطاعت از خدا و [[رسول]]== | ==آثار [[اطاعت از خدا]] و [[رسول]]== | ||
==اطاعتهای نامشروع== | ==اطاعتهای [[نامشروع]]== | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
{{فهرست اثر}} | {{فهرست اثر}} |
نسخهٔ ۱۹ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۶:۳۷
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل اطاعت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
- اطاعت به معنای فرمانبرداری است.
واژهشناسی لغوی
- این واژه از ریشه "ط ـ وـ ع" "ضد کَرْه" بهمعنای فرمان بردن[۱] همراه با خضوع و رغبت است[۲].
- در تفاوت "اطاعت" با "اِتّباع" و "اجابت" گفتهاند: اطاعت فرمانبری از موجودی برتر است، در حالی که اِتّباع، مطلق پیروی با فرمان یا بدون فرمان، و اجابت، پذیرش درخواست موجود زیر دست است [۳].
- واژه اطاعت و مشتقات آن ۷۸ بار در قرآن بهکار رفته و مضمون آن از برخی آیات نیز که مشتمل بر این واژه و مشتقات آن نیست، استفاده میشود[۴].
- اطاعت: پیروی و فرمانبرداری، یکی از وظایف امّت در برابر اوامر خدا و رسول و اولی الأمر است[۵].
اطاعت در اصطلاح
اطاعت خدا
توحید در اطاعت
اطاعت پیامبر
اطاعت پیامبر خاتم
اطاعت از اهل بیت
اطاعت از اولی الامر
- قرآن کریم در کنار اطاعت خدا و پیامبر، به اطاعت از اولی الأمر (ائمه معصومین) فرمان میدهد: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلاً ﴾[۶]. در کلام حضرت علی(ع)، اطاعت از امام، به عنوان یک فریضه و به خاطر بزرگداشت امامت شمرده شده است: «وَ الطَّاعَةَ تَعْظِيماً لِلْإِمَامَة»[۷] در احادیث مربوط به اهل بیت و ائمه(ع)، وظایفی همچون لزوم اقتدا به آنان، تمسّک به آنان، اعتقاد به آنان، تبعیّت از فرمان ایشان، عقب نماندن و جلو نیفتادن از آنان، مقدّم داشتن ایشان،... مطرح است. امام علی(ع) میفرماید: « انْظُرُوا أَهْلَ بَيْتِ نَبِيِّكُمْ فَالْزَمُوا سَمْتَهُمْ وَ اتَّبِعُوا أَثَرَهُم»[۸] به خاندان پیامبرتان بنگرید، همراه راه و روش آنان باشید و درپی آنان روید. پیامبر خدا(ص) نیز فرموده است: «تمسّکوا بِطَاعَةِ أئمّتکم وَ لَا تُخَالِفُوهُمْ، فَإِنْ طَاعَتُهُمْ طَاعَةِ اللَّهِ»[۹] به فرمانبرداری از امامان خود تمسّک جویید و با آنان مخالفت نکنید، چرا که اطاعت آنان اطاعت خداست، در زیارت جامعۀ کبیره میخوانیم: «مَنْ أَطَاعَكُمْ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ وَ مَنْ عَصَاكُمْ فَقَدْ عَصَى اللَّهَ » و اینگونه است که اطاعت از اهل بیت و امامان، با اطاعت الهی پیوند خورده است و معیار اطاعت الهی، پیروی از این خاندان است. این اطاعت، گاهی نیز با تعبیر عمل به سخنان و اخذ به قول بیان شده است، یا تسلیم امر بودن. حضرت رضا(ع) در معرفی اوصاف شیعه فرمود: "شیعیان ما آنانند که تسلیم امر ما باشند، به گفتۀ ما عمل کنند، با دشمنانمان مخالف باشند، پس هر که چنین نباشد از ما نیست"[۱۰] در اینکه از اولی الأمر باید اطاعت کرد، سخنی نیست، لکن شیعه، اولی الأمر را ائمه معصومین(ع) میداند. برخی از اهل سنت، آنان را اهل حلّ و عقد میدانند، یا هرکه را که امّت بر آن اتّفاق کنند لازم الإطاعه میشمارند. حق اطاعت، یکی از دو حق امام بر امت است، حق دیگر، یاری و نصرت است. اگر اطاعت از امام نباشد، امام هم نمیتواند مسؤولیت رهبری و هدایت را انجام دهد. اطاعت مردمی، پشتوانۀ قدرت اجتماعی و بسط ید امام در عمل به اسلام است. امیرالمؤمنین(ع) در خطبۀ جهادیّۀ خویش، ضمن شکایت از سستی و کوتاهی همراهانش در نبرد با دشمن و ردّ این اتّهام که میگفتند: علی مرد شجاعی است، لکن دانش جنگ ندارد، از سابقۀ بیش از چهل ساله خویش در حضور در میدانهای رزم و جنگاوری یاد میکند و میفرماید: «وَ لَكِنْ لَا رَأْيَ لِمَنْ لَا يُطَاع»[۱۱] از کسی که اطاعت نکنند، رأیی ندارد، یعنی اشکال در فرماندهی و پیشوایی او نیست، بلکه در عدم فرمانبری و پیروی مردم است[۱۲]»[۱۳]
اطاعت امام
مقام افتراض طاعت
بیعت اطاعت
مقام مطیعان
اقسام اطاعت
اطاعت تکوینی
اطاعت تشریعی
آثار اطاعت از خدا و رسول
اطاعتهای نامشروع
جستارهای وابسته
- آیه اطاعت
- اطاعت خدا
- توحید در اطاعت
- اطاعت پیامبر
- اطاعت پیامبر خاتم
- اطاعت از اولی الامر
- اطاعت امام
- وجوب طاعت امام
- بیعت اطاعت
- مقام مطیعان
- مقام افتراض طاعت
- اطاعت از اوصیای انبیا
- اطاعت انبیا در افعال
- اطاعت انبیا در اقوال
- اطاعت سلطان عادل
- اطاعت ولی فقیه
- اطاعت مخلوق در معصیت خالق
- طاعت غیر افضل
- استثقال طاعت
- تنعم به طاعت
- اطاعت از حاکم جائر
- اطاعت از ابوین
- اطاعت از زوج
- اطاعت از نماینده ولی فقیه
- اطاعت در عبادات
- اطاعت در غیر عبادات
- تأسی
- تمکین
- امتثال
- تسلیم
- انقیاد
- اتباع
- قصد قربت در عبادت
منابع
پانویس
- ↑ مقاییساللغه، ج۳، ص۴۳۱؛ المصباح، ج۲، ص۳۸۰، «طوع».
- ↑ مفردات، ص۵۲۹؛ التحقیق، ج۷، ص۱۳۸، «طوع».
- ↑ التحقیق، ج۱، ص۳۷۷، «تبع».
- ↑ جعفرپیشه فرد، مصطفی، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۸۲.
- ↑ ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید و اگر به خداوند و روز بازپسین ایمان دارید، چون در چیزی با هم به ستیز برخاستید آن را به خداوند و پیامبر بازبرید که این بهتر و بازگشت آن نیکوتر است؛ سوره نساء، آیه: ۵۹.
- ↑ نهج البلاغه (صبحی صالح) حکمت ۲۵۲
- ↑ نهج البلاغه خطبه ۹۷
- ↑ اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۳۶۹
- ↑ «شِيعَتُنَا الْمُسَلِّمُونَ لِأَمْرِنَا الْآخِذُونَ بِقَوْلِنَا الْمُخَالِفُونَ لِأَعْدَائِنَا فَمَنْ لَمْ يَكُنْ كَذَلِكَ فَلَيْسَ مِنَّا»؛ وسائل الشیعه، ج ۱۸ ص ۸۳
- ↑ نهج البلاغه، خطبۀ ۲۷
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۸۲.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۰۸.
- ↑ جعفرپیشه فرد، مصطفی، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵