شهادت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '''']].' به '''']]') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | ||
==شهادت در [[زیارتنامهها]]== | ==[[شهادت]] در [[زیارتنامهها]]== | ||
*از عناصر بارز و مهمّی که در [[زیارتنامهها]] به چشم می‌خورد، عنصر جهاد و شهادت به عنوان دو نمونه از ارزش‌های قرآنی است. و این دو نیز، جز در سایه | *از عناصر بارز و مهمّی که در [[زیارتنامهها]] به چشم می‌خورد، عنصر [[جهاد]] و [[شهادت]] به عنوان دو نمونه از ارزش‌های [[قرآنی]] است. و این دو نیز، جز در سایه [[بیعت]]، فراهم نمی آید. [[بیعت]] هم [[پذیرش]] عملی [[ولایت]] و [[رهبری]] آنان است. محورهای این مسأله متعدد است و در [[زیارت‌ها]]، روی همه آنها تکیه و تأکید به چشم می‌خورد؛ هم طرح اصل مسأله [[جهاد]] و [[شهادت در راه خدا]]، هم اینکه [[ائمه]]{{عم}} و [[اولیای دین]]، از صفات برجسته و [[فضایل]] درخشان و والایشان، [[جهاد]] در [[راه خدا]] و کشته شدن در این مسیر [[مقدس]] است و این افتخاری برای این دودمان است. و نیز، این نکته که یک [[زائر]]، زیارتش را به عنوان یک [[میثاق]] و [[عهد]] و [[وفای به پیمان]] بشناسد و مطرح کند. [[پیمان]] و [[میثاق]] [[زائر]] با [[امام]]، و اینکه [[زیارت]]، وفای به آن [[عهد]] و [[میثاق]] است، نکته ارزنده، سازنده و حساسی است. [[زائر]] تنها به ابراز علاقه و [[محبت]] و اظهار [[ولایت]] نسبت به [[ائمه]]{{عم}} و [[برائت]] از [[دشمنان]] بسنده نمی‌کند، بلکه در میدان عمل هم، پایدار و [[استوار]] و [[اهل]] [[جهاد]] است و آرزوی [[جهاد]] و [[شهادت]] در راهشان و پیش رویشان، از خواسته‌های بلندِ یک [[شیعه]] [[زائر]] و [[مؤمن]] است. طرح این [[شعار]] و [[آرزو]] و [[امید]]، [[انسان]] را در همین خط قرار می‌دهد و این [[فرهنگ]] را در [[دل]] و [[جان]] [[زائر]] [[رسوخ]] می‌دهد. دری را که [[خداوند]] به روی اولیای ویژه خویش گشوده است، {{عربی|«بابٌ فتحه الله لخاصه اولیائه»}}<ref> نهج البلاغه، خطبه ۲۷.</ref>، به روی [[ائمه]]{{عم}}، بیش از دیگران باز کرده است، و آنان خود، گشاینده این راه به روی مسلمانانند، در هر فضیلتی پیشتاز و [[اسوه]] اند، از جمله [[جهاد]]. و [[جهاد]]، تنها به امر آنان و در خطّ [[رهبری]] آنان، [[قداست]] و [[مشروعیت]] و [[ارزش]] می‌یابد. از این رو، [[پیامبر خاتم|پیامبر]]{{صل}} و [[ائمه]]{{عم}}، پیشتازان این راهند و [[اسوه]] [[مسلمانان]] در این [[فریضه]] [[عزت]] بخش و [[عظمت]] آفرین<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۳۰۹-۳۱۲.</ref>. | ||
*در [[زیارتنامهها]]، هم درباره [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} و هم [[ائمه]]{{عم}}:، موضوع "جهاد فی سبیل الله" یکی از کارهای برجسته و فضایل درخشان آنان به حساب آمده است، آن هم به صورت یک شهادت و گواهی. [[زائر]]، باور و اعتقاد و شناخت خویش را اینگونه بیان می‌کند که: گواهی می‌دهم که تو، یا شما [[ائمه]]{{عم}}، در راه خدا و با انگیزه الهی جهاد کردید، از اسلام و حق دفاع نمودید، پاسدار [[دین]] خدا بودید، با برخورداری از ایمان و | *در [[زیارتنامهها]]، هم درباره [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} و هم [[ائمه]]{{عم}}:، موضوع "[[جهاد فی سبیل الله]]" یکی از کارهای برجسته و [[فضایل]] درخشان آنان به حساب آمده است، آن هم به صورت یک [[شهادت]] و [[گواهی]]. [[زائر]]، [[باور]] و [[اعتقاد]] و [[شناخت]] خویش را اینگونه بیان می‌کند که: [[گواهی]] می‌دهم که تو، یا شما [[ائمه]]{{عم}}، در [[راه خدا]] و با [[انگیزه]] [[الهی]] [[جهاد]] کردید، از [[اسلام]] و [[حق]] [[دفاع]] نمودید، پاسدار [[دین]] [[خدا]] بودید، با برخورداری از [[ایمان]] و [[یقین]]، در [[راه خدا]] کشته شدید، و... از اینگونه تعبیرات که همه در متن [[زیارت]] آمده است. در مورد [[پیامبر خاتم|حضرت رسول]]{{صل}}، و [[امام علی]]{{ع}} و [[حمزه]] [[سیدالشهدا]]، و [[امام حسن]] و [[امام حسین]]{{عم}} و شهدای [[احد]]، و شهدای [[کربلا]] و... تعبیر [[جهاد]] به کار رفته است. خطاب‌هایی همچون: {{عربی|«جاهدتَ فی سبیل الله، جاهدتَ فی سبیل ربّک، جاهدتَ فی اللهِ حقَّ جهاده. جاهدتَ الملحدین»}}(درباره [[سیدالشهدا]]{{ع}}). درباره شهدای [[احد]]، در زیارتشان می‌خوانیم: {{عربی|«جاهَدْتُم فِی اللهِ حَقّ جِهادِه وَذَبَبْتُمْ عَن دِینِ اللهَ وَعَنْ نَبِیّهِ، وَأَشْهَدُ أَنَّکُمْ قُتِلْتُم علی مِنهاجِ رَسُول الله »}}<ref>من لایحضره الفقیه، صدوق، ج ۲، ص ۵۹۷؛ مفاتیح الجنان، زیارت شهدای احد.</ref>. شما در [[راه خدا]]، جهادی [[شایسته]] و بایسته کردید و از [[دین]] [[خدا]] و پیامبرش [[دفاع]] کردید و [[شهادت]] می‌دهم که شما بر راه و [[سنت]] [[پیامبر خاتم|پیامبر]]{{صل}} کشته شدید. درباره [[حضرت عباس|عباس بن علی]]{{ع}} می‌گوییم: [[گواهی]] می‌دهم که تو بر آن راهی رفتی که [[مجاهدان]] [[راه خدا]] در [[بدر]] رفتند و با [[دشمنان خدا]] جنگیدند و از [[دوستان]] [[خدا]] [[حمایت]] و [[یاری]] و [[دفاع]] کردند...<ref>{{عربی|«انک مضیت علی ما مضی به البدریّون والمجاهدون فی سبیل الله»}} مفاتیح الجنان، زیارت حضرت عباس ع؛ بحار الأنوار، ج ۹۸، ص ۲۷۸.</ref> [[پیوستگی]] [[جهاد]] عاشوراییان با [[بدریون]] به خوبی نشان داده شده است. و این خط، امتداد و استمرار دارد، تا [[قیام]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} و [[جهاد]] در رکاب او و به امر او<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۳۰۹-۳۱۲.</ref>. | ||
*همانگونه که | *همانگونه که [[جهاد]]، ارزشی [[اسلامی]] است و اولیای [[دین]]، [[پیشگامان]] این راه، [[شهادت]] هم [[لباس]] کرامتی جاودان و رتبه ای والا در [[مکتب]] ماست، و [[ائمه]]{{ع}} و اصحابشان، پیشاهنگان این خط [[خون]]، از این رو، عنصر [[شهادت]] هم در [[زیارتنامهها]] فراوان به چشم می‌خورد. چه با تعبیرِ [[قتل]] و کشته شدن در [[راه خدا]]، و چه با صفت [[شهید]] و [[شهداء]]. درباره شهدای [[احد]]، می‌خوانیم: «السَّلامُ عَلَیْکُمْ ایّها الشُّهَدَاء المُؤْمِنُونَ»<ref>مفاتیح الجنان</ref> درباره [[امام علی|امیرالمؤمنین]]{{ع}} در زیارتی منقول از [[امام هادی]]{{ع}} می‌گوییم: «لَقیتَ اللهَ وأَنْتَ شَهید»<ref>مفاتیح الجنان</ref> تو درحالی [[خدا]] را [[ملاقات]] کردی که [[شهید]] گشتی. درباره [[شهدای کربلا]] تعبیراتی از این قبیل وجود دارد: {{عربی|«یا أَنْصارَ دینِ الله، یا أَنْصارَ رَسُولِ الله، یا انْصارَ الله، أَشْهَدُ أَنّکُمُ الشُّهَداء السُعَداء»}}، درباره [[امام حسن|امام حسن مجتبی]]{{ع}}: {{عربی|«أَیُّها الشَّهید»}}. درباره [[امام حسین]]{{ع}}: {{عربی|«أَیُّها الشَّهید و ابْنُ الشهید»}}. گرچه گفتن این تعبیر، امروز برای ما عادی است، اما آن زمان، نوعی مقابله با [[تبلیغات]] [[مسموم]] [[دشمن]] و نوعی [[مبارزه]] به حساب می‌آمد. در مورد [[امام حسین]]{{ع}} که [[حماسه]] کربلایش و خروش خدایی عاشورایش را به [[خروج]] از بیعتِ [[خلیفه]] و [[شورشی]] کور و اخلال گری منتسب کردند و در نتیجه، کشته شدنش را هم، تاوان آن روبرتافتن از [[خلیفه]]، با چنین جوّی تأکید روی [[شهید]] شدن آنان، خنثی کردن آن القاءاتِ [[مسموم]] است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۳۰۹-۳۱۲.</ref>. | ||
*در زیارتی که [[امام هادی]]{{ع}} آموزش داده است، این تعبیر وجود دارد: {{عربی|«أَشْهَدُ أَنَّکَ وَمَن قُتِلَ مَعَک شُهَداءٌ احیاءٌ»}}<ref>مفاتیح الجنان</ref> گواهی می‌دهم که تو و کسانی که با تو کشته شدند، شهیدان زنده اید. وقتی جهاد و شهادت در [[زیارتنامهها]]، از فضایلی ارزشمند محسوب می‌شود که [[زائر]]، [[امام]] را به آن صفات یاد می‌کند و بر تجلی این ارزش‌ها در حیات و حرکت [[ائمه]]{{عم}} پای می‌فشارد، روشن است که راه جهاد و شهادت را به [[زائر]] می‌آموزد و خط جهاد را ترسیم می‌کند و مکتب خون و شهادت را و رنگ خدایی و صبغه الهی دادن به قیام و شهادت را<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۳۰۹-۳۱۲.</ref>. | *در زیارتی که [[امام هادی]]{{ع}} [[آموزش]] داده است، این تعبیر وجود دارد: {{عربی|«أَشْهَدُ أَنَّکَ وَمَن قُتِلَ مَعَک شُهَداءٌ احیاءٌ»}}<ref>مفاتیح الجنان</ref> [[گواهی]] می‌دهم که تو و کسانی که با تو کشته شدند، [[شهیدان]] زنده [[اید]]. وقتی [[جهاد]] و [[شهادت]] در [[زیارتنامهها]]، از فضایلی [[ارزشمند]] محسوب می‌شود که [[زائر]]، [[امام]] را به آن صفات یاد می‌کند و بر [[تجلی]] این [[ارزش‌ها]] در [[حیات]] و حرکت [[ائمه]]{{عم}} پای می‌فشارد، روشن است که راه [[جهاد]] و [[شهادت]] را به [[زائر]] می‌آموزد و خط [[جهاد]] را ترسیم می‌کند و [[مکتب]] [[خون]] و [[شهادت]] را و رنگ خدایی و [[صبغه]] [[الهی]] دادن به [[قیام]] و [[شهادت]] را<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۳۰۹-۳۱۲.</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
نسخهٔ ۲۰ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۷:۴۸
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل شهادت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
شهادت در زیارتنامهها
- از عناصر بارز و مهمّی که در زیارتنامهها به چشم می‌خورد، عنصر جهاد و شهادت به عنوان دو نمونه از ارزش‌های قرآنی است. و این دو نیز، جز در سایه بیعت، فراهم نمی آید. بیعت هم پذیرش عملی ولایت و رهبری آنان است. محورهای این مسأله متعدد است و در زیارت‌ها، روی همه آنها تکیه و تأکید به چشم می‌خورد؛ هم طرح اصل مسأله جهاد و شهادت در راه خدا، هم اینکه ائمه(ع) و اولیای دین، از صفات برجسته و فضایل درخشان و والایشان، جهاد در راه خدا و کشته شدن در این مسیر مقدس است و این افتخاری برای این دودمان است. و نیز، این نکته که یک زائر، زیارتش را به عنوان یک میثاق و عهد و وفای به پیمان بشناسد و مطرح کند. پیمان و میثاق زائر با امام، و اینکه زیارت، وفای به آن عهد و میثاق است، نکته ارزنده، سازنده و حساسی است. زائر تنها به ابراز علاقه و محبت و اظهار ولایت نسبت به ائمه(ع) و برائت از دشمنان بسنده نمی‌کند، بلکه در میدان عمل هم، پایدار و استوار و اهل جهاد است و آرزوی جهاد و شهادت در راهشان و پیش رویشان، از خواسته‌های بلندِ یک شیعه زائر و مؤمن است. طرح این شعار و آرزو و امید، انسان را در همین خط قرار می‌دهد و این فرهنگ را در دل و جان زائر رسوخ می‌دهد. دری را که خداوند به روی اولیای ویژه خویش گشوده است، «بابٌ فتحه الله لخاصه اولیائه»[۱]، به روی ائمه(ع)، بیش از دیگران باز کرده است، و آنان خود، گشاینده این راه به روی مسلمانانند، در هر فضیلتی پیشتاز و اسوه اند، از جمله جهاد. و جهاد، تنها به امر آنان و در خطّ رهبری آنان، قداست و مشروعیت و ارزش می‌یابد. از این رو، پیامبر(ص) و ائمه(ع)، پیشتازان این راهند و اسوه مسلمانان در این فریضه عزت بخش و عظمت آفرین[۲].
- در زیارتنامهها، هم درباره رسول خدا(ص) و هم ائمه(ع):، موضوع "جهاد فی سبیل الله" یکی از کارهای برجسته و فضایل درخشان آنان به حساب آمده است، آن هم به صورت یک شهادت و گواهی. زائر، باور و اعتقاد و شناخت خویش را اینگونه بیان می‌کند که: گواهی می‌دهم که تو، یا شما ائمه(ع)، در راه خدا و با انگیزه الهی جهاد کردید، از اسلام و حق دفاع نمودید، پاسدار دین خدا بودید، با برخورداری از ایمان و یقین، در راه خدا کشته شدید، و... از اینگونه تعبیرات که همه در متن زیارت آمده است. در مورد حضرت رسول(ص)، و امام علی(ع) و حمزه سیدالشهدا، و امام حسن و امام حسین(ع) و شهدای احد، و شهدای کربلا و... تعبیر جهاد به کار رفته است. خطاب‌هایی همچون: «جاهدتَ فی سبیل الله، جاهدتَ فی سبیل ربّک، جاهدتَ فی اللهِ حقَّ جهاده. جاهدتَ الملحدین»(درباره سیدالشهدا(ع)). درباره شهدای احد، در زیارتشان می‌خوانیم: «جاهَدْتُم فِی اللهِ حَقّ جِهادِه وَذَبَبْتُمْ عَن دِینِ اللهَ وَعَنْ نَبِیّهِ، وَأَشْهَدُ أَنَّکُمْ قُتِلْتُم علی مِنهاجِ رَسُول الله »[۳]. شما در راه خدا، جهادی شایسته و بایسته کردید و از دین خدا و پیامبرش دفاع کردید و شهادت می‌دهم که شما بر راه و سنت پیامبر(ص) کشته شدید. درباره عباس بن علی(ع) می‌گوییم: گواهی می‌دهم که تو بر آن راهی رفتی که مجاهدان راه خدا در بدر رفتند و با دشمنان خدا جنگیدند و از دوستان خدا حمایت و یاری و دفاع کردند...[۴] پیوستگی جهاد عاشوراییان با بدریون به خوبی نشان داده شده است. و این خط، امتداد و استمرار دارد، تا قیام حضرت مهدی(ع) و جهاد در رکاب او و به امر او[۵].
- همانگونه که جهاد، ارزشی اسلامی است و اولیای دین، پیشگامان این راه، شهادت هم لباس کرامتی جاودان و رتبه ای والا در مکتب ماست، و ائمه(ع) و اصحابشان، پیشاهنگان این خط خون، از این رو، عنصر شهادت هم در زیارتنامهها فراوان به چشم می‌خورد. چه با تعبیرِ قتل و کشته شدن در راه خدا، و چه با صفت شهید و شهداء. درباره شهدای احد، می‌خوانیم: «السَّلامُ عَلَیْکُمْ ایّها الشُّهَدَاء المُؤْمِنُونَ»[۶] درباره امیرالمؤمنین(ع) در زیارتی منقول از امام هادی(ع) می‌گوییم: «لَقیتَ اللهَ وأَنْتَ شَهید»[۷] تو درحالی خدا را ملاقات کردی که شهید گشتی. درباره شهدای کربلا تعبیراتی از این قبیل وجود دارد: «یا أَنْصارَ دینِ الله، یا أَنْصارَ رَسُولِ الله، یا انْصارَ الله، أَشْهَدُ أَنّکُمُ الشُّهَداء السُعَداء»، درباره امام حسن مجتبی(ع): «أَیُّها الشَّهید». درباره امام حسین(ع): «أَیُّها الشَّهید و ابْنُ الشهید». گرچه گفتن این تعبیر، امروز برای ما عادی است، اما آن زمان، نوعی مقابله با تبلیغات مسموم دشمن و نوعی مبارزه به حساب می‌آمد. در مورد امام حسین(ع) که حماسه کربلایش و خروش خدایی عاشورایش را به خروج از بیعتِ خلیفه و شورشی کور و اخلال گری منتسب کردند و در نتیجه، کشته شدنش را هم، تاوان آن روبرتافتن از خلیفه، با چنین جوّی تأکید روی شهید شدن آنان، خنثی کردن آن القاءاتِ مسموم است[۸].
- در زیارتی که امام هادی(ع) آموزش داده است، این تعبیر وجود دارد: «أَشْهَدُ أَنَّکَ وَمَن قُتِلَ مَعَک شُهَداءٌ احیاءٌ»[۹] گواهی می‌دهم که تو و کسانی که با تو کشته شدند، شهیدان زنده اید. وقتی جهاد و شهادت در زیارتنامهها، از فضایلی ارزشمند محسوب می‌شود که زائر، امام را به آن صفات یاد می‌کند و بر تجلی این ارزش‌ها در حیات و حرکت ائمه(ع) پای می‌فشارد، روشن است که راه جهاد و شهادت را به زائر می‌آموزد و خط جهاد را ترسیم می‌کند و مکتب خون و شهادت را و رنگ خدایی و صبغه الهی دادن به قیام و شهادت را[۱۰].
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۷.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۳۰۹-۳۱۲.
- ↑ من لایحضره الفقیه، صدوق، ج ۲، ص ۵۹۷؛ مفاتیح الجنان، زیارت شهدای احد.
- ↑ «انک مضیت علی ما مضی به البدریّون والمجاهدون فی سبیل الله» مفاتیح الجنان، زیارت حضرت عباس ع؛ بحار الأنوار، ج ۹۸، ص ۲۷۸.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۳۰۹-۳۱۲.
- ↑ مفاتیح الجنان
- ↑ مفاتیح الجنان
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۳۰۹-۳۱۲.
- ↑ مفاتیح الجنان
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۳۰۹-۳۱۲.
