منشأ حق: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ ‏۲۳ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۱۰

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث حق است.

مقدمه

مهم‌ترین و تعیین‌کننده‌ترین بحث در مسأله حق و تکلیف، بحث مبانی حق است، در یک تقسیم‌بندی کلی دیدگاه‌ها به دو دسته است:

دیدگاه‌های خدا محور
دیدگاه‌های انسان محور.

در دیدگاه اول: خدا، محور و منشأ اصلی حق است و در دیدگاه دوم: انسان، اعم از عقل او یا ترجیحات نفسانی او منشأ اصلی حق است^[۱].
در سیستم حقوقی اسلام، چون فقط خدای متعال است که:

دارای علم مطلق است و همه مصالح دنیوی و اخروی انسان‌ها را می‌داند و همچنین نزدیک‌ترین و بهترین راه‌های تحصیل آن مصالح را می‌شناسد؛
تحت تأثیر هواهای نفسانی و اغراض شخصی واقع نمی‌شود
خالق جهان هستی و مالک و صاحب اختیار حقیقی آن است، پس فقط او می‌تواند و باید حقوق موجودات را بیان کند^[۲].

در تفسیر آیه ﴿الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ﴾^[۳] گفته اند: از ظرافت‌های این آیه است که کلمه حق را با ﴿مِن﴾ ابتدائیه مقید کرده؛ یعنی مبدأ و منشأ حق خداوند است؛ نه اینکه حق با او قرین و همراه باشد. حقِ بالاصاله، او و سَرَیان و سَیلان همه حقوق از اوست، قرب با او، قرب به حق و بُعد از او، بُعد از حق است، برای وصول به حق و احیای آن در حیات فردی و اجتماعی هیچ مسیری واقعی‌تر از راه الهی نیست که از طریق وحی به انبیا تعلیم داده شده است. ذات اقدسِ الهی است که هم حقوق فطری و طبیعی انسان را تعیین کرده است و هم حقوق فردی و اجتماعی او را، هم حدود و جایگاه حقوق وی را معین کرده است و هم آثار و نتایج آن را، هم حقوق کامل و شایسته انسان را تبیین نموده و هم حقوق سایر موجودات را، هم حقوق واقعی و کاذب را از هم باز شناسانده و هم تکالیف افراد را در جایگاه مختلف در قبال آن حقوق مشخص کرده است. او در کتاب تشریع که ﴿تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْء﴾^[۴] است، ذره‌ای از حقوقِ کتاب تکوین را که مقام حقیقی انسان است کم نگذاشته و چون خدای سبحان حق محض است، منشأ همه حقوق، ذات متعالی اوست^[۵]^[۶].

جستارهای وابسته

منابع

شکری، آرزو، حقوق اهل بیت

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ ر.ک: سیف الله صرامی، حق، حکم و تکلیف، ص۴۹.
↑ ر.ک: محمدتقی مصباح، حقوق و سیاست در قرآن، ص۹۸-۹۹.
↑ «حق از آن پروردگار توست» سوره بقره، آیه ۱۴۷.
↑ «بیانگر هر چیز است» سوره نحل، آیه ۸۹.
↑ عبدالله جوادی آملی حق و تکلیف، ص۱۵۸ و ۱۵۹؛ و همچنین ر.ک: ناصر کاتوزیان، فلسفه حقوق، ج۱، ص۳۰-۴۰.
↑ شکری، آرزو، حقوق اهل بیت، ص۴۰- ۴۲.

[1] ر.ک: سیف الله صرامی، حق، حکم و تکلیف، ص۴۹.

[2] ر.ک: محمدتقی مصباح، حقوق و سیاست در قرآن، ص۹۸-۹۹.

[3] «حق از آن پروردگار توست» سوره بقره، آیه ۱۴۷.

[4] «بیانگر هر چیز است» سوره نحل، آیه ۸۹.

[5] عبدالله جوادی آملی حق و تکلیف، ص۱۵۸ و ۱۵۹؛ و همچنین ر.ک: ناصر کاتوزیان، فلسفه حقوق، ج۱، ص۳۰-۴۰.

[6] شکری، آرزو، حقوق اهل بیت، ص۴۰- ۴۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱۴: / خط ۱۴: @@
 #تحت تأثیر [[هواهای نفسانی]] و اغراض شخصی واقع نمی‌شود
 #[[خالق]] [[جهان هستی]] و مالک و صاحب [[اختیار]] [[حقیقی]] آن است، پس فقط او می‌تواند و باید [[حقوق]] موجودات را بیان کند<ref>ر.ک: محمدتقی مصباح، حقوق و سیاست در قرآن، ص۹۸-۹۹.</ref>.
-*[[آیت الله]] [[جوادی آملی]] در ذیل [[آیه]] {{متن قرآن|الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ}}<ref>«حق از آن پروردگار توست» سوره بقره، آیه ۱۴۷.</ref> می‌فرمایند: از ظرافت‌های این [[آیه]] است که کلمه [[حق]] را با {{متن قرآن|مِن}} ابتدائیه [[مقید]] کرده؛ یعنی مبدأ و منشأ [[حق]] [[خداوند]] است؛ نه اینکه [[حق]] با او قرین و همراه باشد. حقِ [[بالاصاله]]، او و سَرَیان و سَیلان همه [[حقوق]] از اوست، [[قرب]] با او، [[قرب]] به [[حق]] و بُعد از او، بُعد از [[حق]] است، برای وصول به [[حق]] و احیای آن در [[حیات]] فردی و [[اجتماعی]] هیچ مسیری واقعی‌تر از [[راه الهی]] نیست که از [[طریق وحی]] به [[انبیا]] [[تعلیم]] داده شده است. ذات اقدسِ [[الهی]] است که هم [[حقوق]] [[فطری]] و طبیعی [[انسان]] را [[تعیین]] کرده است و هم [[حقوق فردی]] و [[اجتماعی]] او را، هم حدود و [[جایگاه]] [[حقوق]] وی را معین کرده است و هم آثار و نتایج آن را، هم [[حقوق]] کامل و [[شایسته]] [[انسان]] را [[تبیین]] نموده و هم [[حقوق]] سایر موجودات را، هم [[حقوق]] واقعی و کاذب را از هم باز شناسانده و هم [[تکالیف]] افراد را در [[جایگاه]] مختلف در قبال آن [[حقوق]] مشخص کرده است. او در [[کتاب]] [[تشریع]] که {{متن قرآن|تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْء}}<ref>«بیانگر هر چیز است» سوره نحل، آیه ۸۹.</ref> است، ذره‌ای از حقوقِ [[کتاب]] [[تکوین]] را که [[مقام]] [[حقیقی]] [[انسان]] است کم نگذاشته و چون [[خدای سبحان]] [[حق]] محض است، منشأ همه [[حقوق]]، ذات متعالی اوست<ref>عبدالله جوادی آملی حق و تکلیف، ص۱۵۸ و ۱۵۹؛ و همچنین ر.ک: ناصر کاتوزیان، فلسفه حقوق، ج۱، ص۳۰-۴۰.</ref><ref>[[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|حقوق اهل بیت]]، ص۴۰- ۴۲.</ref>.
+*در تفسیر [[آیه]] {{متن قرآن|الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ}}<ref>«حق از آن پروردگار توست» سوره بقره، آیه ۱۴۷.</ref> گفته اند: از ظرافت‌های این [[آیه]] است که کلمه [[حق]] را با {{متن قرآن|مِن}} ابتدائیه [[مقید]] کرده؛ یعنی مبدأ و منشأ [[حق]] [[خداوند]] است؛ نه اینکه [[حق]] با او قرین و همراه باشد. حقِ [[بالاصاله]]، او و سَرَیان و سَیلان همه [[حقوق]] از اوست، [[قرب]] با او، [[قرب]] به [[حق]] و بُعد از او، بُعد از [[حق]] است، برای وصول به [[حق]] و احیای آن در [[حیات]] فردی و [[اجتماعی]] هیچ مسیری واقعی‌تر از [[راه الهی]] نیست که از [[طریق وحی]] به [[انبیا]] [[تعلیم]] داده شده است. ذات اقدسِ [[الهی]] است که هم [[حقوق]] [[فطری]] و طبیعی [[انسان]] را [[تعیین]] کرده است و هم [[حقوق فردی]] و [[اجتماعی]] او را، هم حدود و [[جایگاه]] [[حقوق]] وی را معین کرده است و هم آثار و نتایج آن را، هم [[حقوق]] کامل و [[شایسته]] [[انسان]] را [[تبیین]] نموده و هم [[حقوق]] سایر موجودات را، هم [[حقوق]] واقعی و کاذب را از هم باز شناسانده و هم [[تکالیف]] افراد را در [[جایگاه]] مختلف در قبال آن [[حقوق]] مشخص کرده است. او در [[کتاب]] [[تشریع]] که {{متن قرآن|تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْء}}<ref>«بیانگر هر چیز است» سوره نحل، آیه ۸۹.</ref> است، ذره‌ای از حقوقِ [[کتاب]] [[تکوین]] را که [[مقام]] [[حقیقی]] [[انسان]] است کم نگذاشته و چون [[خدای سبحان]] [[حق]] محض است، منشأ همه [[حقوق]]، ذات متعالی اوست<ref>عبدالله جوادی آملی حق و تکلیف، ص۱۵۸ و ۱۵۹؛ و همچنین ر.ک: ناصر کاتوزیان، فلسفه حقوق، ج۱، ص۳۰-۴۰.</ref><ref>[[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|حقوق اهل بیت]]، ص۴۰- ۴۲.</ref>.
 ==جستارهای وابسته==