ذلت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۲٬۱۴۶ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۰
خط ۱۱۶: خط ۱۱۶:
*از مصادیق [[کفر]] که مایه [[خواری]] است، [[ایمان]] نداشتن به [[برانگیخته شدن]] [[انسان‌ها]] در [[روز قیامت]] است: {{متن قرآن|أَئِذَا مِتْنَا وَكُنَّا تُرَابًا وَعِظَامًا أَئِنَّا لَمَبْعُوثُونَ أَوَآبَاؤُنَا الأَوَّلُونَ قُلْ نَعَمْ وَأَنتُمْ دَاخِرُونَ}} <ref>آیا هنگامی که بمیریم و خاکی شویم و استخوان‌هایی، باز برانگیخته خواهیم شد؟ و آیا نیاکان ما (نیز)؟ بگو: آری و شما زبون خواهید بود؛ سوره صافات، آیه: ۱۶ ـ ۱۸.</ref>؛ {{متن قرآن|قَاتِلُوا الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَلَا يُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَلَا يَدِينُونَ دِينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حَتَّى يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ}}<ref>«با آن دسته از اهل کتاب که به خداوند و به روز بازپسین ایمان نمی‌آورند و آنچه را خداوند و پیامبرش حرام کرده‌اند حرام نمی‌دانند و به دین حق نمی‌گروند جنگ کنید تا به دست خود با خواری  جزیه بپردازند» سوره توبه، آیه ۲۹.</ref>. برخی از "لام" اختصاص در [[آیه]] {{متن قرآن|وَلِلْكَافِرِينَ عَذَابٌ مُهِينٌ}}<ref>« برای کافران، عذابی خواری آور، خواهد بود» سوره بقره، آیه ۹۰.</ref> برداشت کرده‌اند که [[عذاب]] [[خوار]] کننده [[آخرت]]، ویژه [[کافران]] است<ref>روح المعانی، ج ۱، ص ۳۲۲؛ نک: کشف الاسرار، ج ۱، ص ۲۷۶؛ اطیب البیان، ج ۲، ص ۱۰۳.</ref> و اگر بر پایه آیاتی، مانند بخیلان سزاوار ذلت‌اند {{متن قرآن|الَّذِينَ يَبْخَلُونَ وَيَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ وَيَكْتُمُونَ مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُهِينًا}}<ref>«همان کسان که تنگ‌چشمی می‌ورزند و مردم را به تنگ‌چشمی وا می‌دارند و آنچه را خداوند از بخشش خود به آنان داده است پنهان می‌کنند و برای کافران عذابی خوارساز آماده کرده‌ایم» سوره نساء، آیه ۳۷.</ref>، [[کافران]] [[بخیل]] مراد هستند نه همه بخیلان<ref>روح المعانی، ج ۳، ص ۳۰؛ تفسیر کوثر، ج ۲، ص ۴۳۸.</ref>.
*از مصادیق [[کفر]] که مایه [[خواری]] است، [[ایمان]] نداشتن به [[برانگیخته شدن]] [[انسان‌ها]] در [[روز قیامت]] است: {{متن قرآن|أَئِذَا مِتْنَا وَكُنَّا تُرَابًا وَعِظَامًا أَئِنَّا لَمَبْعُوثُونَ أَوَآبَاؤُنَا الأَوَّلُونَ قُلْ نَعَمْ وَأَنتُمْ دَاخِرُونَ}} <ref>آیا هنگامی که بمیریم و خاکی شویم و استخوان‌هایی، باز برانگیخته خواهیم شد؟ و آیا نیاکان ما (نیز)؟ بگو: آری و شما زبون خواهید بود؛ سوره صافات، آیه: ۱۶ ـ ۱۸.</ref>؛ {{متن قرآن|قَاتِلُوا الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَلَا يُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَلَا يَدِينُونَ دِينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حَتَّى يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ}}<ref>«با آن دسته از اهل کتاب که به خداوند و به روز بازپسین ایمان نمی‌آورند و آنچه را خداوند و پیامبرش حرام کرده‌اند حرام نمی‌دانند و به دین حق نمی‌گروند جنگ کنید تا به دست خود با خواری  جزیه بپردازند» سوره توبه، آیه ۲۹.</ref>. برخی از "لام" اختصاص در [[آیه]] {{متن قرآن|وَلِلْكَافِرِينَ عَذَابٌ مُهِينٌ}}<ref>« برای کافران، عذابی خواری آور، خواهد بود» سوره بقره، آیه ۹۰.</ref> برداشت کرده‌اند که [[عذاب]] [[خوار]] کننده [[آخرت]]، ویژه [[کافران]] است<ref>روح المعانی، ج ۱، ص ۳۲۲؛ نک: کشف الاسرار، ج ۱، ص ۲۷۶؛ اطیب البیان، ج ۲، ص ۱۰۳.</ref> و اگر بر پایه آیاتی، مانند بخیلان سزاوار ذلت‌اند {{متن قرآن|الَّذِينَ يَبْخَلُونَ وَيَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ وَيَكْتُمُونَ مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُهِينًا}}<ref>«همان کسان که تنگ‌چشمی می‌ورزند و مردم را به تنگ‌چشمی وا می‌دارند و آنچه را خداوند از بخشش خود به آنان داده است پنهان می‌کنند و برای کافران عذابی خوارساز آماده کرده‌ایم» سوره نساء، آیه ۳۷.</ref>، [[کافران]] [[بخیل]] مراد هستند نه همه بخیلان<ref>روح المعانی، ج ۳، ص ۳۰؛ تفسیر کوثر، ج ۲، ص ۴۳۸.</ref>.
*در آیاتی نیز [[شرک]] از عوامل [[خوار]] شدن [[انسان‌ها]] در [[دنیا]] {{متن قرآن|قَاتِلُوهُمْ يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَيْدِيكُمْ وَيُخْزِهِمْ وَيَنْصُرْكُمْ عَلَيْهِمْ وَيَشْفِ صُدُورَ قَوْمٍ مُؤْمِنِينَ}}<ref>«با آنان پیکار کنید تا خداوند آنها را به دست شما عذاب کند و خوارشان گرداند و شما را بر آنان پیروزی دهد و دل‌های گروهی مؤمن را خنک گرداند» سوره توبه، آیه ۱۴.</ref>؛ {{متن قرآن|فَلَمَّا جَاءَ أَمْرُنَا نَجَّيْنَا صَالِحًا وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ بِرَحْمَةٍ مِنَّا وَمِنْ خِزْيِ يَوْمِئِذٍ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ الْقَوِيُّ الْعَزِيزُ}}<ref>«آنگاه چون «امر» ما در رسید، صالح و مؤمنان همراه وی را با بخشایشی از نزد خویش (از عذاب) و از خواری آن روز، رهاندیم؛ بی‌گمان پروردگار توست که توانمند پیروزمند است» سوره هود، آیه ۶۶.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ سَيَنَالُهُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَذِلَّةٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَكَذَلِكَ نَجْزِي الْمُفْتَرِينَ}}<ref>«به زودی به کسانی که گوساله را (به پرستش) گرفتند در زندگانی این جهان خشمی از سوی پروردگارشان و خواری خواهد رسید و این‌گونه ما دروغبافان را کیفر می‌دهیم» سوره اعراف، آیه ۱۵۲.</ref> و [[آخرت]] {{متن قرآن|ثُمَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يُخْزِيهِمْ وَيَقُولُ أَيْنَ شُرَكَائِيَ الَّذِينَ كُنْتُمْ تُشَاقُّونَ فِيهِمْ قَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ إِنَّ الْخِزْيَ الْيَوْمَ وَالسُّوءَ عَلَى الْكَافِرِينَ}}<ref>«سپس روز رستخیز آنان را خوار می‌گرداند و می‌فرماید: آن شریک‌های من که برای آنان (با پیامبران) مخالفت می‌کردید کجایند؟ و اهل دانش می‌گویند: بی‌گمان امروز خواری و عذاب برای کافران است» سوره نحل، آیه ۲۷.</ref>؛ {{متن قرآن|وَالَّذِينَ لا يَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ وَلا يَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ وَلا يَزْنُونَ وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ يَلْقَ أَثَامًا يُضَاعَفْ لَهُ الْعَذَابُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَيَخْلُدْ فِيهِ مُهَانً}}<ref>«و آنان که، با خداوند، خدایی دیگر را (به پرستش) نمی‌خوانند و انسانی را که خداوند (کشتنش را) حرام کرده است جز به حقّ نمی‌کشند و زنا نمی‌کنند و هر که چنین کند کیفر خواهد دید روز رستخیز عذابش دو چندان می‌گردد و در آن (عذاب) به خواری جاوید می‌ماند» سوره فرقان، آیه ۶۸-۶۹.</ref> دانسته شده که [[قرآن]] صحنه‌ای از [[ذلت]] [[مشرکان]] در [[قیامت]] را چنین به تصویر می‌کشد: [[روز قیامت]]، چشم‌های آنان از شدت [[زبونی]] و [[شرمساری]] به زیر افتاده و [[خواری]] سراسر وجودشان را فرا گرفته است: {{متن قرآن|أَمْ لَهُمْ شُرَكَاءُ فَلْيَأْتُوا بِشُرَكَائِهِمْ إِنْ كَانُوا صَادِقِينَ}}<ref>«یا آنکه شریک‌هایی دارند، پس اگر راست می‌گویند شریک‌های خود را (که برای خداوند می‌پندارند) بیاورند» سوره قلم، آیه ۴۱.</ref>، {{متن قرآن|خَاشِعَةً أَبْصَارُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ وَقَدْ كَانُوا يُدْعَوْنَ إِلَى السُّجُودِ وَهُمْ سَالِمُونَ}}<ref>«در حالی که دیدگانشان (از شرم و ترس) بر زمین دوخته است (گرد) خواری (چهره) آنان را می‌پوشاند و (پیش‌تر هم) در حالی که تندرست بودند به سجده کردن فرا خوانده می‌شدند (و سجده نمی‌کردند)» سوره قلم، آیه ۴۳.</ref><ref>کشف الاسرار، ج ۱۰، ص ۲۴؛ منهج الصادقین، ج ۹، ص ۲۱۳؛ نمونه، ج ۲۳، ص ۴۶۵.</ref><ref>[[مهدی زنگنه|زنگنه]] و [[رضا دادگر|دادگر]]، [[ذلت (مقاله)|ذلت]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]،  ج۱۳.</ref>
*در آیاتی نیز [[شرک]] از عوامل [[خوار]] شدن [[انسان‌ها]] در [[دنیا]] {{متن قرآن|قَاتِلُوهُمْ يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَيْدِيكُمْ وَيُخْزِهِمْ وَيَنْصُرْكُمْ عَلَيْهِمْ وَيَشْفِ صُدُورَ قَوْمٍ مُؤْمِنِينَ}}<ref>«با آنان پیکار کنید تا خداوند آنها را به دست شما عذاب کند و خوارشان گرداند و شما را بر آنان پیروزی دهد و دل‌های گروهی مؤمن را خنک گرداند» سوره توبه، آیه ۱۴.</ref>؛ {{متن قرآن|فَلَمَّا جَاءَ أَمْرُنَا نَجَّيْنَا صَالِحًا وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ بِرَحْمَةٍ مِنَّا وَمِنْ خِزْيِ يَوْمِئِذٍ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ الْقَوِيُّ الْعَزِيزُ}}<ref>«آنگاه چون «امر» ما در رسید، صالح و مؤمنان همراه وی را با بخشایشی از نزد خویش (از عذاب) و از خواری آن روز، رهاندیم؛ بی‌گمان پروردگار توست که توانمند پیروزمند است» سوره هود، آیه ۶۶.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ سَيَنَالُهُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَذِلَّةٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَكَذَلِكَ نَجْزِي الْمُفْتَرِينَ}}<ref>«به زودی به کسانی که گوساله را (به پرستش) گرفتند در زندگانی این جهان خشمی از سوی پروردگارشان و خواری خواهد رسید و این‌گونه ما دروغبافان را کیفر می‌دهیم» سوره اعراف، آیه ۱۵۲.</ref> و [[آخرت]] {{متن قرآن|ثُمَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يُخْزِيهِمْ وَيَقُولُ أَيْنَ شُرَكَائِيَ الَّذِينَ كُنْتُمْ تُشَاقُّونَ فِيهِمْ قَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ إِنَّ الْخِزْيَ الْيَوْمَ وَالسُّوءَ عَلَى الْكَافِرِينَ}}<ref>«سپس روز رستخیز آنان را خوار می‌گرداند و می‌فرماید: آن شریک‌های من که برای آنان (با پیامبران) مخالفت می‌کردید کجایند؟ و اهل دانش می‌گویند: بی‌گمان امروز خواری و عذاب برای کافران است» سوره نحل، آیه ۲۷.</ref>؛ {{متن قرآن|وَالَّذِينَ لا يَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ وَلا يَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ وَلا يَزْنُونَ وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ يَلْقَ أَثَامًا يُضَاعَفْ لَهُ الْعَذَابُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَيَخْلُدْ فِيهِ مُهَانً}}<ref>«و آنان که، با خداوند، خدایی دیگر را (به پرستش) نمی‌خوانند و انسانی را که خداوند (کشتنش را) حرام کرده است جز به حقّ نمی‌کشند و زنا نمی‌کنند و هر که چنین کند کیفر خواهد دید روز رستخیز عذابش دو چندان می‌گردد و در آن (عذاب) به خواری جاوید می‌ماند» سوره فرقان، آیه ۶۸-۶۹.</ref> دانسته شده که [[قرآن]] صحنه‌ای از [[ذلت]] [[مشرکان]] در [[قیامت]] را چنین به تصویر می‌کشد: [[روز قیامت]]، چشم‌های آنان از شدت [[زبونی]] و [[شرمساری]] به زیر افتاده و [[خواری]] سراسر وجودشان را فرا گرفته است: {{متن قرآن|أَمْ لَهُمْ شُرَكَاءُ فَلْيَأْتُوا بِشُرَكَائِهِمْ إِنْ كَانُوا صَادِقِينَ}}<ref>«یا آنکه شریک‌هایی دارند، پس اگر راست می‌گویند شریک‌های خود را (که برای خداوند می‌پندارند) بیاورند» سوره قلم، آیه ۴۱.</ref>، {{متن قرآن|خَاشِعَةً أَبْصَارُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ وَقَدْ كَانُوا يُدْعَوْنَ إِلَى السُّجُودِ وَهُمْ سَالِمُونَ}}<ref>«در حالی که دیدگانشان (از شرم و ترس) بر زمین دوخته است (گرد) خواری (چهره) آنان را می‌پوشاند و (پیش‌تر هم) در حالی که تندرست بودند به سجده کردن فرا خوانده می‌شدند (و سجده نمی‌کردند)» سوره قلم، آیه ۴۳.</ref><ref>کشف الاسرار، ج ۱۰، ص ۲۴؛ منهج الصادقین، ج ۹، ص ۲۱۳؛ نمونه، ج ۲۳، ص ۴۶۵.</ref><ref>[[مهدی زنگنه|زنگنه]] و [[رضا دادگر|دادگر]]، [[ذلت (مقاله)|ذلت]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]،  ج۱۳.</ref>
===بُعد [[اخلاقی]]===
[[تکبر]] و [[خودبزرگ‌بینی]] از عوامل [[خواری]] است که [[قرآن]] در چند [[آیه]] از آن نام برده است: [[تکبر]] * در برابر [[آیات الهی]]: «الیَومَ تُجزَونَ عَذابَ الهونِ بِما... وکُنتُم عَن ءایـتِهِ تَستَکبِرون» (انعام / ۶، ۹۳؛ نیز جاثیه / ۴۵، ۸ ـ ۹)؛ [[کبر]] ورزیدن از [[پرستش]] [[خدا]]: «اِنَّ الَّذینَ یَستَکبِرونَ عَن عِبادَتی سَیَدخُلونَ جَهَنَّمَ داخِرین» ([[غافر]] / ۴۰، ۶۰)؛ [[سجده]] نکردن [[شیطان]] بر [[آدم]] از روی [[تکبر]]، در نتیجه بیرون راندن او از [[بهشت]] و [[هبوط]] از [[جایگاه]] رفیعش: «قالَ فَاهبِط مِنها فَما یَکونُ لَکَ اَن تَتَکَبَّرَ فیها فَاخرُج اِنَّکَ مِنَ الصّـغِرین» ([[اعراف]] / ۷، ۱۳)<ref>مجمع البیان، ج ۴، ص ۶۲۱؛ المیزان، ج ۸، ص ۲۹ ـ ۳۰.</ref>؛ [[تکبر]] [[قوم عاد]]: «فَاَمّا عادٌ فاستَکبَروا فِی‌الاَرضِ... * فَاَرسَلنا عَلَیهِم ریحـًا صَرصَرًا فی اَیّامٍ نَحِساتٍ لِنُذیقَهُم عَذابَ الخِزیِ فِی الحَیوةِ الدُّنیا ولَعَذابُ الأخِرَةِ اَخزی». (فصّلت / ۴۱، ۱۵ ـ ۱۶) همچنین [[بخل]] ورزیدن و واداشتن دیگران به [[بخل]] و پوشیده نگاه داشتن [[نعمت‌های الهی]]، همچون [[تظاهر]] به [[فقر]] هنگام [[انفاق]]<ref>نک: المیزان، ج ۴، ص ۳۵۵.</ref> که خود از [[بخل]] بر می‌خیزد، از عوامل ذلت‌آفرین‌اند: «اَلَّذینَ یَبخَلونَ ویَأمُرونَ النّاسَ بِالبُخلِ ویَکتُمونَ ما ءاتهُمُ اللّهُ مِن فَضلِهِ واَعتَدنا لِلکـفِرینَ عَذابـًا مُهینا». ([[نساء]] / ۴، ۳۷) [[دشمنی با خدا]] وپیامبر{{صل}} از دیگر عواملی است که برخی را در زمره خوارترین افراد در [[دنیا]] و [[آخرت]]<ref>جامع البیان، ج ۲۸، ص ۱۸؛ مجمع البیان، ج ۹، ص ۳۸۲؛ تفسیر اثنی عشری، ج ۱۳، ص ۸۱.</ref> قرار می‌دهد: «اِنَّ الَّذینَ یُحادّونَ اللّهَ ورَسولَهُ اُولکَ فِی الاَذَلّین». ([[مجادله]] / ۵۸، ۲۰) [[جاودانگی]] در [[آتش جهنم]] سبب [[خواری]] بزرگ آنها می‌شود: «مَن یُحادِدِ اللّهَ ورَسولَهُ فَاَنَّ لَهُ نارَ جَهَنَّمَ خــلِدًا فیها ذلِکَ الخِزیُ العَظیم» ([[توبه]] / ۹، ۶۳)، همان گونه که گذشتگانشان [[خوار]] شدند: «اِنَّ الَّذینَ یُحادّونَ اللّهَ ورَسولَهُ کُبِتوا کَما کُبِتَ الَّذینَ مِن قَبلِهِم». ([[مجادله]] / ۵۸، ۵)، [[دوستی]] با [[دشمنان خدا]] نیز سبب [[خوار]] شدن با [[عذاب الهی]] است: «اَلَم تَرَ اِلَی الَّذینَ تَوَلَّوا قَومـًا غَضِبَ اللّهُ عَلَیهِم... *... فَلَهُم عَذابٌ مُهین». ([[مجادله]] / ۵۸، ۱۴، ۱۶) [[حسادت]] بر [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به جهت نازل شدن [[آیات الهی]] بر او، از عوامل کفرزا<ref> المیزان، ج ۱، ص ۲۲۲؛ احسن الحدیث، ج ۱، ص ۱۹۰.</ref> و در پی‌اش گرفتار شدن به [[عذاب]] [[خوار]] کننده است: «بِئسَمَا اشتَرَوا بِهِ اَنفُسَهُم اَن یَکفُروا بِما اَنزَلَ اللّهُ بَغیـًا اَن یُنَزِّلَ اللّهُ مِن فَضلِهِ عَلی مَن یَشاءُ مِن عِبادِهِ... ولِلکـفِرینَ عَذابٌ مُهین». (بقره / ۲، ۹۰)<ref>[[مهدی زنگنه|زنگنه]] و [[رضا دادگر|دادگر]]، [[ذلت (مقاله)|ذلت]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]،  ج۱۳.</ref>
===بُعد [[رفتاری]]===
[[گناه]] و [[تجاوزگری]] که خود ریشه برخی از عوامل [[خواری]] مانند کفرند: «ضُرِبَت عَلَیهِمُ الذِّلَّةُ... ذلِکَ بِاَنَّهُم کانوا یَکفُرونَ بِـ ٔ یـتِ اللّهِ ویَقتُلونَ النَّبِیّینَ بِغَیرِ الحَقِّ ذلِکَ بِما عَصَوا وکانوا یَعتَدون» (بقره / ۲، ۶۱؛ نیز [[آل عمران]] / ۳، ۱۱۲؛ جاثیه / ۴۵، ۷ ـ ۹) به [[تنهایی]] نیز خواری‌آفرین‌اند: «والَّذینَ کَسَبوا السَّیِّـ ٔ تِ جَزاءُ سَیِّئَةٍ بِمِثلِها وتَرهَقُهُم ذِلَّةٌ» ([[یونس]] / ۱۰، ۲۷؛ نیز [[نساء]] / ۴، ۱۴) و فرجام [[مجرمان]] در [[درگاه الهی]] چیزی جز [[خفت]] و [[خواری]] در [[دنیا]]<ref>کشف الاسرار، ج ۳، ص ۴۸۰ ـ ۴۸۱؛ بیان السعاده، ج ۲، ص ۱۵۳.</ref> و [[آخرت]]<ref>مجمع البیان، ج ۴، ص ۵۵۹؛ اطیب البیان، ج ۵، ص ۱۹۶؛ تفسیر اثنی عشری، ج ۳، ص ۳۷۰.</ref> نیست: «سَیُصیبُ الَّذینَ اَجرَموا صَغارٌ عِندَ اللّهِ وعَذابٌ شَدیدٌ بِما کانوا یَمکُرون». (انعام / ۶، ۱۲۴) در [[آیات]] بسیاری، مصادیق گوناگونی از [[گناه]] که مایه زبونی‌اند، یاد شده‌اند که به برخی اشاره می‌شود: [[نافرمانی]] [[یهود]] از [[حکم]] ممنوعیت ماهیگیری در روز [[شنبه]]: «ولَقَد عَلِمتُمُ الَّذینَ اعتَدَوا مِنکُم فِی السَّبتِ فَقُلنا لَهُم کونوا قِرَدَةً خـسِـ ٔ ن» (بقره / ۲، ۶۵)؛ پرداختن به اموری که دیگران را از [[راه خدا]] باز می‌دارد؛ مانند [[نقل]] حکایات [[خرافی]]، داستان‌هایی که [[انسان‌ها]] را به [[فساد]] می‌کشانند؛ سرگرم شدن با موسیقی وآلات [[لهو]] و... که [[قرآن]] از آنها به «لهوالحدیث» یاد می‌کند: «ومِنَ النّاسِ مَن یَشتَری لَهوَ الحَدیثِ لِیُضِلَّ عَن سَبِیلِ اللّهِ بِغَیرِ عِلمٍ ویَتَّخِذَها هُزُوًا اُولکَ لَهُم عَذابٌ مُهین»([[لقمان]] / ۳۱، ۶)<ref>مجمع البیان، ج ۸، ص ۴۹۰؛ المیزان، ج ۱۶، ص ۲۱۰؛ نمونه، ج ۱۷، ص ۱۵.</ref>؛ تلاش‌های جاهلانه و متکبرانه عالم نماها برای [[گمراه کردن]] [[مردم]] از [[راه خدا]]: «ومِنَ النّاسِ مَن یُجـدِلُ فِی اللّهِ بِغَیرِ عِلمٍ ولا هُدًی ولا کِتـبٍ مُنیر * ثانِیَ عِطفِهِ لِیُضِلَّ عَن سَبیلِ اللّهِ لَهُ فِی الدُّنیا خِزیٌ» ([[حجّ]] / ۲۲، ۸ ـ ۹)؛ کشتن هر [[انسانی]] که [[خدا]] کشتن او را [[حرام]] کرده است و [[عمل]] [[ناپسند]] [[زنا]] که در کنار [[شرک]] از عوامل [[خواری]] به شمار آمده‌اند: «... ولا یَقتُلونَ النَّفسَ الَّتی حَرَّمَ اللّهُ اِلاّ بِالحَقِّ ولا یَزنونَ ومَن یَفعَل ذلِکَ یَلقَ اَثامـا * یُضـعَف لَهُ العَذابُ یَومَ القِیـمَةِ ویَخلُد فیهِ مُهانـا» ([[فرقان ]]/ ۲۵، ۶۸ ـ ۶۹)؛ [[کشتن پیامبران ]]{{عم}} چنان که [[بنی‌اسرائیل]] به [[خواری]] حتمی<ref> التبیان، ج ۱، ص ۲۷۷؛ المیزان، ج ۳، ص ۳۸۳.</ref> و [[ابدی]]<ref>جامع البیان، ج ۳، ص ۳۲؛ مجمع البیان، ج ۲، ص ۸۱۳.</ref> در افتادند: «وضُرِبَت عَلَیهِمُ الذِّلَّةُ... ویَقتُلونَ النَّبِیّینَ بِغَیرِ الحَقِّ» (بقره / ۲، ۶۱؛ [[آل عمران]] / ۳، ۱۱۲) [[سعی]] در [[تخریب مساجد]]، [[مانع]] شدن از ورود به آن و هرگونه اقدامی که نمونه تلاش برای جلوگیری از تحقق [[آیین الهی]] شمرده شود: «ومَن اَظلَمُ مِمَّن مَنَعَ مَسـجِدَ اللّهِ اَن یُذکَرَ فیهَا اسمُهُ وسَعی فی خَرابِها... لَهُم فِی الدُّنیا خِزیٌ ولَهُم فِی الأخِرَةِ عَذابٌ [[عَظیم]]»(بقره / ۲، ۱۱۴)<ref>نمونه، ج ۱، ص ۴۱۱.</ref>؛ پیمانشکنی: «اَلا تُقـتِلونَ قَومـًا نَکَثوا اَیمـنَهُم... * قـتِلوهُم یُعَذِّبهُمُ اللّهُ بِاَیدیکُم ویُخزِهِم» ([[توبه]] / ۹، ۱۳ ـ ۱۴)؛ [[تحریف]] [[معارف دینی]]: «یُحَرِّفونَ الکَلِمَ مِن بَعدِ مَواضِعِهِ... لَهُم فِیالدُّنیا خِزیٌ ولَهُم فِی الأخِرَةِ عَذابٌ [[عَظیم]]» ([[مائده]] / ۵، ۴۱)؛ [[دروغ]] بستن به [[خدا]]: «الیَومَ تُجزَونَ عَذابَ الهونِ بِما کُنتُم تَقولونَ عَلَی اللّهِ غَیرَ الحَقِّ» (انعام / ۶، ۹۳؛ نیز [[اعراف]] / ۷، ۱۵۲؛ [[مجادله]] / ۵۸، ۱۴ ـ ۱۶؛ زمر / ۳۹، ۶۰؛ جاثیه / ۴۵، ۷ ـ ۹)؛ [[جنگ]] با [[خدا]] و [[پیامبر]]{{صل}} و [[اقدام]] به [[فساد]] در [[زمین]]: «اِنَّما جَزؤُا الَّذینَ یُحارِبونَ اللّهَ ورَسولَهُ ویَسعَونَ فِی الاَرضِ فَسادًا... ذلِکَ لَهُم خِزیٌ فِی الدُّنیا» ([[مائده]] / ۵، ۳۳)؛ آزردن [[خدا]] و [[پیامبر اکرم]]{{صل}}: «اِنَّ الَّذینَ یُؤذونَ اللّهَ ورَسولَهُ لَعَنَهُمُ اللّهُ... واَعَدَّ لَهُم عَذابـًا مُهینـا» ([[احزاب]] / ۳۳، ۵۷) [[نیرنگ]] با [[خدا]] و [[پیامبران]]{{عم}} که [[قرآن]] برای [[آرامش]] خاطر [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[تهدید]] مخالفانی<ref> مجمع البیان، ج ۶، ص ۵۴۹؛ احسن الحدیث، ج ۵، ص ۴۲۷.</ref> که [[آیات الهی]] را افسانه خوانده بودند (نحل / ۱۶، ۲۴) از پیشینیانی سخن می‌گوید که آنان نیز با [[پیامبران]] [[مکر]] ورزیدند و [[خدا]] افزون بر اینکه در [[دنیا]] بنیان آنها را از هم پاشید<ref>نمونه، ج ۱۱، ص ۱۹۸ ـ ۱۹۹؛ احسن الحدیث، ج ۵، ص ۴۲۷.</ref>، در [[قیامت]] نیز به عذابی خوارکننده گرفتارشان خواهد ساخت: «قَد مَکَرَ الَّذینَ مِن قَبلِهِم فَاَتَی اللّهُ بُنیـنَهُم مِنَ القَواعِدِ... * ثُمَّ یَومَ القِیـمَةِ یُخزیهِم». (نحل / ۱۶، ۲۶ ـ ۲۷؛ نیز انعام / ۶، ۱۲۴)<ref>[[مهدی زنگنه|زنگنه]] و [[رضا دادگر|دادگر]]، [[ذلت (مقاله)|ذلت]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]،  ج۱۳.</ref>


== پرسش‌های وابسته ==
== پرسش‌های وابسته ==
۱۱۵٬۲۱۳

ویرایش