رزق

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

رزق در قرآن | رزق در حدیث | رزق در کلام اسلامی | رزق در فقه سیاسی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل رزق (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

منظور از «رزق» پیامبر به چیزی اطلاق می‌شود، که «خداوند امکان و فرصتی فراهم ساخته که بتواند از آن نفعی ببرد، چه در دنیا و چه در آخرت. مادی و معنوی». لذا برخی در معنای رزق گفته‌اند: «آن‌چه از تلاش و کار، حاصل شده یا ذخیره می‌گردد، اگر برای بنده سود و منفعت داشته باشد و به‌واسطه مصرف آن در جهت مصالح و نیازهایش به فایده‌ای برسد، «رزق» نامیده می‌شود. (ابن خلدون، عبدالرحمان بن محمد، مقدمة ابن خلدون، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا، ص ۳۸۱.). و برخی رزق را، به معنای «نبوت و علم» گرفته: «زیرا در قرآن مجید، گذشته از معنای مشهور، به «نبوت و علم» نیز، «رزق» اطلاق شده؛ مانند: ﴿يَا قَوْمِ أَرَأَيْتُمْ إِنْ كُنْتُ عَلَى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي وَرَزَقَنِي مِنْهُ رِزْقًا حَسَنًا﴾ ای قوم من! خبر دهید مرا اگر حجتی از پروردگارم با من است و او رزقی نیکو علم و نبوت را بر من عطا کرده است» (قرشی، قاموس قرآن، ج ۳ ص ۸۲.) و این معنا البته نه معنای لغوی، که فراگیری واژه رزق به همه داده‌های خداوند و از آن جمله نبوت است، و تنها شامل خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها و ملزومات معیشت نیست.

1. ﴿وَلَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ وَرِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَأَبْقَى * وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا لَا نَسْأَلُكَ رِزْقًا نَحْنُ نَرْزُقُكَ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَى﴾
2. ﴿قُلْ أَرَأَيْتُمْ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ لَكُمْ مِنْ رِزْقٍ فَجَعَلْتُمْ مِنْهُ حَرَامًا وَحَلَالًا قُلْ آللَّهُ أَذِنَ لَكُمْ أَمْ عَلَى اللَّهِ تَفْتَرُونَ﴾
3. ﴿يَا نِسَاءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضَاعَفْ لَهَا الْعَذَابُ ضِعْفَيْنِ وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرًا * وَمَنْ يَقْنُتْ مِنْكُنَّ لِلَّهِ وَرَسُولِهِ وَتَعْمَلْ صَالِحًا نُؤْتِهَا أَجْرَهَا مَرَّتَيْنِ وَأَعْتَدْنَا لَهَا رِزْقًا كَرِيمًا﴾
4. ﴿قُلْ إِنَّ رَبِّي يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ وَيَقْدِرُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ﴾؛ ﴿قُلْ إِنَّ رَبِّي يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَيَقْدِرُ لَهُ وَمَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَهُوَ يُخْلِفُهُ وَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ﴾

نکات

در آیات فوق این موضوعات مطرح گردیده است:

1. پیامبر برخوردار از رزقی ویژه از جانب خدا و رزق ویژه خداوند به پیامبر پرتوی از ربوبیت او به آن حضرت: ﴿وَرِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَأَبْقَى﴾.
2. برتری و دوام بیشتر روزی آخرتی پیامبر نسبت به امکانات دنیائی کافران: ﴿وَرِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَأَبْقَى﴾.
3. خداوند روزی دهنده پیامبر: ﴿نَحْنُ نَرْزُقُكُ﴾
4. مشرکان مورد سرزنش الهی توسط پیامبر به علت حلال و حرام کردن رزق خود بدون اجازه: ﴿قُلْ أَرَأَيْتُمْ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ لَكُمْ مِنْ رِزْقٍ فَجَعَلْتُمْ مِنْهُ حَرَامًا وَحَلَالًا قُلْ آللَّهُ أَذِنَ لَكُمْ أَمْ عَلَى اللَّهِ تَفْتَرُونَ﴾
5. مهیا بودن رزق کریمانه برای زنان صالح پیامبر و فراهم شدن رزق کریمانه برای همسران مطیع و صالح پیامبر، در آخرت: ﴿يَا نِسَاءَ النَّبِيِّ﴾....﴿وَمَنْ يَقْنُتْ مِنْكُنَّ لِلَّهِ وَرَسُولِهِ وَتَعْمَلْ صَالِحًا نُؤْتِهَا أَجْرَهَا مَرَّتَيْنِ وَأَعْتَدْنَا لَهَا رِزْقًا كَرِيمًا﴾
6. پیامبر مأمور ابلاغ پیام خداوند به مردم، در باره منشأ قبض و بسط رزق بندگان: ﴿قُلْ إِنَّ رَبِّي يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ وَيَقْدِرُ﴾.... ﴿قُلْ إِنَّ رَبِّي يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَيَقْدِرُ لَهُ﴾.

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

1. سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: