*در [[ادبیات]] گفتاری و نوشتاری [[شیعه]]، [[حجت]] دو مفهوم وصفی همسنگ دارد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۱۶۳ - ۱۶۵.</ref>:
#مفهومی وصفی و عام که درباره هر [[دلیل]] و [[برهان الهی]] چون [[پیامبران]] و [[امامان]]{{عم}} یا [[عقل]] به کار برده می‌شود و این دلیل همواره در [[زمین]] بر [[انسان]] آشکار است؛ ازاین رو در [[روایت]] [[امام کاظم]]{{ع}} آمده است که فرمود: [[خداوند سبحانه و تعالی]] را بر [[مردم]] دو [[حجّت]] است: یکی ظاهر که آن عبارت است از پیامبران و [[رهبران دینی]] و دیگری [[باطن]] که آن [[عقول]] مردم است<ref> {{متن حدیث|إِنَ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حُجَّتَيْنِ حُجَّةً ظَاهِرَةً وَ حُجَّةً بَاطِنَةً فَأَمَّا الظَّاهِرَةُ فَالرُّسُلُ وَ الْأَنْبِيَاءُ وَ الْأَئِمَّةُ{{عم}} وَ أَمَّا الْبَاطِنَةُ فَالْعُقُول}}، محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۱۵</ref>. پیامبران و اوصیای آنان{{عم}} به این دلیل حجّت نامیده شدهاند که خداوند سبحانه و تعالی به وجود ایشان، بر [[بندگان]] خود [[احتجاج]] کند. آنان همچنین دلیل بر وجود [[خدا]] هستند و گفتار و کردارشان دلیل بر نیاز مردم به [[قانون آسمانی]] است. بر اساس [[روایات]] فراوانی، زمین هرگز از حجّت خالی نیست؛ چنان که از [[امام رضا]]{{ع}} پرسیده شد: آیا زمین از حجّت خالی میماند؟ [[امام رضا|حضرت]] فرمود: "اگر زمین از حجّت خالی باشد، اهلش را فرو میبرد"<ref> {{متن حدیث|لَوْ بَقِيَتْ بِغَيْرِ إِمَامٍ لَسَاخَتْ}}، شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۱، ص ۱۹۸</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۱۶۳ - ۱۶۵.</ref>.
#مفهوم وصفی خاصی که از نگاه شیعه، [[حضرت مهدی]]{{ع}} آخرین [[حجّت الهی]] است؛ ازاین رو به [[حجة بن الحسن العسکری]]{{ع}} [[شهرت]] دارد<ref> محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۲۵، ح ۶ و ج ۹۷، ص ۳۴۳</ref>. [[داوود بن قاسم]] گوید: از [[امام دهم]]{{ع}} شنیدم که فرمود: "[[جانشین]] من، پسرم [[امام حسن عسکری|حسن]] است. شما نسبت به جانشین پس از جانشین من چه حالی خواهید داشت؟ عرض کردم: خداوند سبحانه و تعالی مرا قربانت کند؛ چرا؟ فرمود: برای آنکه شخص او را نمیتوانید ببینید و ذکر او به نام مخصوصش روا نیست. عرض کردم: پس چطور او را یاد کنیم؟ فرمود: بگویید [[حجّت]] از [[خاندان محمد]]{{صل}}"<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۲۰۲، ح ۱۶۹؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۲۸، ح ۱۳</ref>. در بیشتر [[روایات]]، این [[لقب]] به صورت [[الحجّة من آل محمّد]] به کار رفته است<ref>ر.ک: شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۱، ص ۲۴۵؛ همو، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۴۸</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۱۶۳ - ۱۶۵.</ref>.
سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت
سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۱
حسینی، سید احمد، نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه
فاریاب، محمد حسین، معنا و چیستی امامت در قرآن سنت و آثار متکلمان
محدثی، جواد، فرهنگ غدیر
محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی
اکبر ذاکری، علی، درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه
قدردان قراملکی، محمد حسن، امامت
