جز
جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار'
جز (جایگزینی متن - 'بویژه' به 'به‌ویژه') |
جز (جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار') |
||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
==اهتمام به آموزش‌های نظامی== | ==اهتمام به آموزش‌های نظامی== | ||
*'''[[آموزش]] سپاهیان''': [[امام علی]]{{ع}}- از سفارش او به [[زیاد بن نضر]]، هنگامی که او را پیشاپیش [[سپاه]] به [[صفین]] گسیل داشت-: بدان که پیشروان [[سپاه]]، دیده‌بانان آن‌اند و دیده‌بان‌ها، پیشروان جاسوسان‌اند. پس هنگامی که از شهرهایت بیرون شدی و به [[دشمن]] نزدیک گشتی، بی [[احساس]] خستگی، دیده‌بان را به هر سو، به‌ویژه شیار کوه‌ها، لابه‌لای درختان، کمینگاه‌ها و هر جای دیگر بفرست. تا [[دشمن]] بر شما [[شبیخون]] نزند و برای شما کمین نگذاشته باشند. دسته‌ها و واحدها را از صبح تا به [[شب]]، راه مَبَر، مگر برای [[آمادگی]] که اگر حادثه‌ای رُخ داد یا امر ناگواری به شما رسید، پیشاپیش، خود را مهیا کرده باشید. چون به [[دشمن]] رسیدید یا [[دشمن]] بر شما فرود آمد، لشکرگاهتان را برفراز بلندی‌ها یا دامنه کوه‌ها یا بین رودخانه‌ها قرار دهید تا برای شما [[پناه]] و برای [[دشمن]]، مانعی باشد؛ و [[نبرد]] را از یک سو و دو سو قرار دهید، و دیده‌بان‌ها را بر ستیغ کوه‌ها و فراز پشته‌ها و کناره نهرها بگمارید تا برای شما دیده‌بانی کنند که مبادا [[دشمن]]، بر شما از جایی که می‌ترسید و یا جایی که از آن [[بیم]] ندارید، فرود آید. هنگامی که فرود آمدید، با هم فرود آیید، و وقتی کوچ کردید، با هم بکوچید. هنگامی که [[شب]] شما را فرا گرفت و فرود آمدید، لشکرگاه را با نیزه‌ها و سپرها بپوشانید و تیراندازها را پشتِ سپرها بگمارید که مبادا [[فریب]] بخورید یا [[غفلت]] بر شما مستولی گردد. خود، لشکرت را نگاهبانی کن و بپرهیز از آنکه به [[خواب]] روی یا [[شب]] را به روزآوری، مگر با خوابِ اندک یا در حد چشیدن، و همین شیوه و روش را داشته باش تا به [[دشمن]] رسی. بر تو باد درنگ در [[جنگ]]؛ و بپرهیز از [[عجله]]، مگر آنکه فرصتی مناسبْ فراهم آید؛ و بپرهیز از اینکه [[نبرد]] کنی، مگر آنکه آنان آغاز کنند یا [[دستور]] من به تو رسد. [[درود]] و [[رحمت خدا]] بر تو باد!<ref>{{متن حدیث|الإمام علی{{ع}}- مِن وَصِیتِهِ لِزیادِ بنِ النضرِ حینَ أنفَذَهُ عَلی مُقَدمَتِهِ إلی صِفینَ-: اعلَم أن مُقَدمَةَ القَومِ عُیونُهُم، وعُیونُ المُقَدمَةِ طَلائِعُهُم، فَإِذا أنتَ خَرَجتَ مِن بِلادِک ودَنَوتَ مِن عَدُوک فَلا تَسأَم مِن تَوجیهِ الطلائِعِ فی کل ناحِیةٍ، وفی بَعضِ الشعابِ وَالشجَرِ وَالخَمَرِ، وفی کل جانِبٍ، حَتی لا یغیرَکم عَدُوکم، ویکونَ لَکم کمینٌ. ولا تُسَیرِ الکتائِبَ وَالقَبائِلَ مِن لَدُنِ الصباحِ إلَی المَساءِ إلاتَعبِیةً، فَإِن دَهَمَکم أمرٌ أو غَشِیکم مَکروهٌ کنتُم قَد تَقَدمتُم فِی التعبِیةِ. وإذا نَزَلتُم بِعَدُو أو نَزَلَ بِکم فَلیکن مُعَسکرُکم فی أقبالِ الأَشرافِ، أو فی سِفاحِ الجِبالِ، أو أثناءِ الأَنهارِ؛ کیما تَکونَ لَکم رِدءاً ودُونَکم مَرَداً. وَلتَکن مُقاتَلَتُکم مِن وَجهٍ واحِدٍ وَاثنَینِ. وَاجعَلوا رُقَباءَکم فی صَیاصِی الجِبالِ، وبِأَعلی الأَشرافِ، وبِمَناکبِ الأَنهارِ؛ یریئونَ لَکم؛ لِئَلا یأتِیکم عَدُو مِن مَکانِ مَخافَةٍ أو أمنٍ. وإذا نَزَلتُم فَانزِلوا جَمیعاً، وإذا رَحَلتُم فَارحَلوا جَمیعاً، وإذا غَشِیکمُ اللیلُ فَنَزَلتُم فَحُفوا عَسکرَکم بِالرماحِ وَالترَسَةِ، وَاجعَلوا رُماتَکم یلوونَ تِرَسَتَکم؛ کیلا تُصابَ لَکم غِرةٌ، ولا تُلقی لَکم غَفلَةٌ. وَاحرُس عَسکرَک بِنَفسِک، وإیاک أن تَرقُدَ أو تُصبِحَ إلاغِراراً أو مَضمَضَةً. ثُم لیکن ذلِک شَأنَک ودَأبَک حَتی تَنتَهِی إلی عَدُوک. وعَلَیک بِالتأَنی فی حَربِک، وإیاک والعَجَلَةَ إلاأن تُمکنَک فُرصَةٌ. وإیاک أن تُقاتِلَ إلاأن یبدَؤوک، أو یأتِیک أمری. وَالسلامُ عَلَیک ورَحمَةُ اللهِ}} (تحف العقول، ص ۱۹۱).</ref> | *'''[[آموزش]] سپاهیان''': [[امام علی]]{{ع}}- از سفارش او به [[زیاد بن نضر]]، هنگامی که او را پیشاپیش [[سپاه]] به [[صفین]] گسیل داشت-: بدان که پیشروان [[سپاه]]، دیده‌بانان آن‌اند و دیده‌بان‌ها، پیشروان جاسوسان‌اند. پس هنگامی که از شهرهایت بیرون شدی و به [[دشمن]] نزدیک گشتی، بی [[احساس]] خستگی، دیده‌بان را به هر سو، به‌ویژه شیار کوه‌ها، لابه‌لای درختان، کمینگاه‌ها و هر جای دیگر بفرست. تا [[دشمن]] بر شما [[شبیخون]] نزند و برای شما کمین نگذاشته باشند. دسته‌ها و واحدها را از صبح تا به [[شب]]، راه مَبَر، مگر برای [[آمادگی]] که اگر حادثه‌ای رُخ داد یا امر ناگواری به شما رسید، پیشاپیش، خود را مهیا کرده باشید. چون به [[دشمن]] رسیدید یا [[دشمن]] بر شما فرود آمد، لشکرگاهتان را برفراز بلندی‌ها یا دامنه کوه‌ها یا بین رودخانه‌ها قرار دهید تا برای شما [[پناه]] و برای [[دشمن]]، مانعی باشد؛ و [[نبرد]] را از یک سو و دو سو قرار دهید، و دیده‌بان‌ها را بر ستیغ کوه‌ها و فراز پشته‌ها و کناره نهرها بگمارید تا برای شما دیده‌بانی کنند که مبادا [[دشمن]]، بر شما از جایی که می‌ترسید و یا جایی که از آن [[بیم]] ندارید، فرود آید. هنگامی که فرود آمدید، با هم فرود آیید، و وقتی کوچ کردید، با هم بکوچید. هنگامی که [[شب]] شما را فرا گرفت و فرود آمدید، لشکرگاه را با نیزه‌ها و سپرها بپوشانید و تیراندازها را پشتِ سپرها بگمارید که مبادا [[فریب]] بخورید یا [[غفلت]] بر شما مستولی گردد. خود، لشکرت را نگاهبانی کن و بپرهیز از آنکه به [[خواب]] روی یا [[شب]] را به روزآوری، مگر با خوابِ اندک یا در حد چشیدن، و همین شیوه و روش را داشته باش تا به [[دشمن]] رسی. بر تو باد درنگ در [[جنگ]]؛ و بپرهیز از [[عجله]]، مگر آنکه فرصتی مناسبْ فراهم آید؛ و بپرهیز از اینکه [[نبرد]] کنی، مگر آنکه آنان آغاز کنند یا [[دستور]] من به تو رسد. [[درود]] و [[رحمت خدا]] بر تو باد!<ref>{{متن حدیث|الإمام علی{{ع}}- مِن وَصِیتِهِ لِزیادِ بنِ النضرِ حینَ أنفَذَهُ عَلی مُقَدمَتِهِ إلی صِفینَ-: اعلَم أن مُقَدمَةَ القَومِ عُیونُهُم، وعُیونُ المُقَدمَةِ طَلائِعُهُم، فَإِذا أنتَ خَرَجتَ مِن بِلادِک ودَنَوتَ مِن عَدُوک فَلا تَسأَم مِن تَوجیهِ الطلائِعِ فی کل ناحِیةٍ، وفی بَعضِ الشعابِ وَالشجَرِ وَالخَمَرِ، وفی کل جانِبٍ، حَتی لا یغیرَکم عَدُوکم، ویکونَ لَکم کمینٌ. ولا تُسَیرِ الکتائِبَ وَالقَبائِلَ مِن لَدُنِ الصباحِ إلَی المَساءِ إلاتَعبِیةً، فَإِن دَهَمَکم أمرٌ أو غَشِیکم مَکروهٌ کنتُم قَد تَقَدمتُم فِی التعبِیةِ. وإذا نَزَلتُم بِعَدُو أو نَزَلَ بِکم فَلیکن مُعَسکرُکم فی أقبالِ الأَشرافِ، أو فی سِفاحِ الجِبالِ، أو أثناءِ الأَنهارِ؛ کیما تَکونَ لَکم رِدءاً ودُونَکم مَرَداً. وَلتَکن مُقاتَلَتُکم مِن وَجهٍ واحِدٍ وَاثنَینِ. وَاجعَلوا رُقَباءَکم فی صَیاصِی الجِبالِ، وبِأَعلی الأَشرافِ، وبِمَناکبِ الأَنهارِ؛ یریئونَ لَکم؛ لِئَلا یأتِیکم عَدُو مِن مَکانِ مَخافَةٍ أو أمنٍ. وإذا نَزَلتُم فَانزِلوا جَمیعاً، وإذا رَحَلتُم فَارحَلوا جَمیعاً، وإذا غَشِیکمُ اللیلُ فَنَزَلتُم فَحُفوا عَسکرَکم بِالرماحِ وَالترَسَةِ، وَاجعَلوا رُماتَکم یلوونَ تِرَسَتَکم؛ کیلا تُصابَ لَکم غِرةٌ، ولا تُلقی لَکم غَفلَةٌ. وَاحرُس عَسکرَک بِنَفسِک، وإیاک أن تَرقُدَ أو تُصبِحَ إلاغِراراً أو مَضمَضَةً. ثُم لیکن ذلِک شَأنَک ودَأبَک حَتی تَنتَهِی إلی عَدُوک. وعَلَیک بِالتأَنی فی حَربِک، وإیاک والعَجَلَةَ إلاأن تُمکنَک فُرصَةٌ. وإیاک أن تُقاتِلَ إلاأن یبدَؤوک، أو یأتِیک أمری. وَالسلامُ عَلَیک ورَحمَةُ اللهِ}} (تحف العقول، ص ۱۹۱).</ref> | ||
*'''[[آرایش سپاه]]''': دعائم الاسلام- درباره [[علی]]{{ع}}-: او به هنگامی که برای [[نبرد]] آماده می‌شد، برای [[سپاه]]، [یگان‌های] راست و چپ و میانه قرار می‌داد که خود، در میانه بود و برای آنها رابطهایی معین می‌کرد، و پیشروانی جلو می‌فرستاد، و آنان را به آهسته سخن‌راندن و [[نیایش]] و خاطرجمعی و بیرون کشیدن شمشیرها و | *'''[[آرایش سپاه]]''': دعائم الاسلام- درباره [[علی]]{{ع}}-: او به هنگامی که برای [[نبرد]] آماده می‌شد، برای [[سپاه]]، [یگان‌های] راست و چپ و میانه قرار می‌داد که خود، در میانه بود و برای آنها رابطهایی معین می‌کرد، و پیشروانی جلو می‌فرستاد، و آنان را به آهسته سخن‌راندن و [[نیایش]] و خاطرجمعی و بیرون کشیدن شمشیرها و آشکار ساختن توان و نیرو، [[دستور]] می‌داد، و به اینکه هر گروهی بر جای خود قرار گیرد و اینکه هر کس یورش بَرَد، پس از یورش، به جای خود برگردد<ref>دعائم الإسلام، ج ۱، ص ۳۷۲.</ref>. | ||
*'''[[بهره‌گیری از فرصت‌ها]]''': [[امام علی]]{{ع}}- در توصیف [[نبرد]]-: آنکه فرصتی را از سوی [[دشمن]] دید، [[هجوم]] بَرَد و [[فرصت]] را [[غنیمت]] داند، [البته] پس از محکم ساختن [[جایگاه]] خود؛ و هرگاه خواسته‌اش را [از هجوم] برآورد، به جایگاهش برگردد<ref>{{متن حدیث|الإمام علی{{ع}}- فی وَصفِ القِتالِ-: مَن رَأی فُرصَةً مِنَ العَدُو فَلینشُز، وَلینتَهِزِ الفُرصَةَ بَعدَ إحکامِ مَرکزِهِ، فَإِذا قَضی حاجَتَهُ عادَ إلَیهِ}} (دعائم الإسلام، ج ۱، ص ۳۷۲).</ref>. | *'''[[بهره‌گیری از فرصت‌ها]]''': [[امام علی]]{{ع}}- در توصیف [[نبرد]]-: آنکه فرصتی را از سوی [[دشمن]] دید، [[هجوم]] بَرَد و [[فرصت]] را [[غنیمت]] داند، [البته] پس از محکم ساختن [[جایگاه]] خود؛ و هرگاه خواسته‌اش را [از هجوم] برآورد، به جایگاهش برگردد<ref>{{متن حدیث|الإمام علی{{ع}}- فی وَصفِ القِتالِ-: مَن رَأی فُرصَةً مِنَ العَدُو فَلینشُز، وَلینتَهِزِ الفُرصَةَ بَعدَ إحکامِ مَرکزِهِ، فَإِذا قَضی حاجَتَهُ عادَ إلَیهِ}} (دعائم الإسلام، ج ۱، ص ۳۷۲).</ref>. | ||
*عقب‌نشینی تاکتیکی: [[امام علی]]{{ع}}- به هنگام [[نبرد]] به یارانش می‌گفت-: فراری که پس از آن یورش باشد، یا عقب‌نشینی‌ای که پس از آن حمله باشد، بر شما گران نیاید<ref>{{متن حدیث|عنه{{ع}}: کانَ یقولُ لِأَصحابِهِ عِندَ الحَربِ-: لا تَشتَدن عَلَیکم فَرةٌ بَعدَها کرةٌ، ولا جَولَةٌ بَعدَها حَملَةٌ}} (نهج البلاغة، نامه ۱۶).</ref>. | *عقب‌نشینی تاکتیکی: [[امام علی]]{{ع}}- به هنگام [[نبرد]] به یارانش می‌گفت-: فراری که پس از آن یورش باشد، یا عقب‌نشینی‌ای که پس از آن حمله باشد، بر شما گران نیاید<ref>{{متن حدیث|عنه{{ع}}: کانَ یقولُ لِأَصحابِهِ عِندَ الحَربِ-: لا تَشتَدن عَلَیکم فَرةٌ بَعدَها کرةٌ، ولا جَولَةٌ بَعدَها حَملَةٌ}} (نهج البلاغة، نامه ۱۶).</ref>. | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
==اهتمام به [[روحیه]] سپاه== | ==اهتمام به [[روحیه]] سپاه== | ||
*'''[[تشویق]]''': [[امام علی]]{{ع}}- از سخنش به [[محمد بن حنفیه]]، هنگامی که در روز [[جنگ جمل]]، [[پرچم]] را به او سپرد-: کوه‌ها از جای کنده شوند و تو [[استوار]] باش. دندان‌هایت را برهم بفشار و کاسه سرت را به [[خدا]] عاریه ده. پایت را بر [[زمین]] بکوب و چشمت را به دورترین نقطه [[سپاه]] بیفکن و چشم فرو نِه و بدان که [[پیروزی]]، از سوی [[خداوند سبحان]] است<ref>{{متن حدیث|عنه{{ع}}- مِن کلامٍ لَهُ{{ع}} لِابنِهِ مُحَمدِ بنِ الحَنَفِیةِ لَما أعطاهُ الرایةَ یومَ الجَمَلِ-: تَزولُ الجِبالُ ولا تَزُل، عَض عَلی ناجِذِک. أعِرِ اللهَ جُمجُمَتَک. تِد فِی الأَرضِ قَدَمَک. ارمِ بِبَصَرِک أقصَی القَومِ، وغُض بَصَرَک، وَاعلَم أن النصرَ مِن عِندِ اللهِ سُبحانَهُ}} (نهج البلاغة، خطبه ۱۱).</ref>. | *'''[[تشویق]]''': [[امام علی]]{{ع}}- از سخنش به [[محمد بن حنفیه]]، هنگامی که در روز [[جنگ جمل]]، [[پرچم]] را به او سپرد-: کوه‌ها از جای کنده شوند و تو [[استوار]] باش. دندان‌هایت را برهم بفشار و کاسه سرت را به [[خدا]] عاریه ده. پایت را بر [[زمین]] بکوب و چشمت را به دورترین نقطه [[سپاه]] بیفکن و چشم فرو نِه و بدان که [[پیروزی]]، از سوی [[خداوند سبحان]] است<ref>{{متن حدیث|عنه{{ع}}- مِن کلامٍ لَهُ{{ع}} لِابنِهِ مُحَمدِ بنِ الحَنَفِیةِ لَما أعطاهُ الرایةَ یومَ الجَمَلِ-: تَزولُ الجِبالُ ولا تَزُل، عَض عَلی ناجِذِک. أعِرِ اللهَ جُمجُمَتَک. تِد فِی الأَرضِ قَدَمَک. ارمِ بِبَصَرِک أقصَی القَومِ، وغُض بَصَرَک، وَاعلَم أن النصرَ مِن عِندِ اللهِ سُبحانَهُ}} (نهج البلاغة، خطبه ۱۱).</ref>. | ||
*'''[[شعار]]''': [[امام علی]]{{ع}}: به [[درستی]] که [[پیامبر خدا]] به | *'''[[شعار]]''': [[امام علی]]{{ع}}: به [[درستی]] که [[پیامبر خدا]] به آشکار ساختن [[شعارها]] پیش از [[جنگ]]، [[فرمان]] داد و فرمود: "در شعارتان، نامی از نام‌های [[الهی]] باشد"<ref>{{متن حدیث|عنه{{ع}}: إن رَسولَ اللهِ{{صل}} أمَرَ بِإِعلانِ الشعارِ قَبلَ الحَربِ، وقالَ: لِیکن فی شِعارِکمُ اسمٌ مِن أسماءِ اللهِ}} (دعائم الإسلام، ج ۱، ص ۳۷۰).</ref>. | ||
*'''[[پرهیزاندن از گریز]]''': [[امام علی]]{{ع}}: فرار کننده باید بداند که پروردگارش را به [[خشم]] آورده و هلاک کننده خویش است. به [[درستی]] که در فرار، [[دشمنی]] [[خداوند]]، [[خواری]] همیشگی، ننگ جاودان و [[زندگی]] ناخوشایند است، و فرارکننده، زیاد کننده [[عمر]] خویش‌نیست و میان او و روزی که برای مرگش مقدر شده، فاصله‌نشود و [[خداوند]] را [[خشنود]] نکند. مردن [[آدمی]] به [[راستی]] و [[حقیقت]]، پیش از ارتکاب این خصلت‌ها (فرار از [[نبرد]])، بهتر است از درآمیختن با این خصلت‌ها و [[پذیرش]] آنها<ref>{{متن حدیث|الإمام علی{{ع}}: لِیعلَمِ المُنهَزِمُ بِأَنهُ مُسخِطٌ رَبهُ، وموبِقٌ نَفسَهُ، إن فِی الفِرارِ مَوجِدَةَ اللهِ، وَالذل اللازِمَ، وَالعارَ الباقِی، وفَسادَ العَیشِ عَلَیهِ. وإن الفار لَغَیرُ مَزیدٍ فی عُمُرِهِ، ولا مَحجوزٌ بَینَهُ وبَینَ یومِهِ، ولا یرضی رَبهُ. ولَمَوتُ الرجُلِ مَحقاً قَبلَ إتیانِ هذِهِ الخِصالِ خَیرٌ مِنَ الرضی بِالتلبیسِ بِها، وَالإِقرارِ عَلَیها!}} (الکافی، ج ۵، ص ۴۱، ح ۴).</ref>. | *'''[[پرهیزاندن از گریز]]''': [[امام علی]]{{ع}}: فرار کننده باید بداند که پروردگارش را به [[خشم]] آورده و هلاک کننده خویش است. به [[درستی]] که در فرار، [[دشمنی]] [[خداوند]]، [[خواری]] همیشگی، ننگ جاودان و [[زندگی]] ناخوشایند است، و فرارکننده، زیاد کننده [[عمر]] خویش‌نیست و میان او و روزی که برای مرگش مقدر شده، فاصله‌نشود و [[خداوند]] را [[خشنود]] نکند. مردن [[آدمی]] به [[راستی]] و [[حقیقت]]، پیش از ارتکاب این خصلت‌ها (فرار از [[نبرد]])، بهتر است از درآمیختن با این خصلت‌ها و [[پذیرش]] آنها<ref>{{متن حدیث|الإمام علی{{ع}}: لِیعلَمِ المُنهَزِمُ بِأَنهُ مُسخِطٌ رَبهُ، وموبِقٌ نَفسَهُ، إن فِی الفِرارِ مَوجِدَةَ اللهِ، وَالذل اللازِمَ، وَالعارَ الباقِی، وفَسادَ العَیشِ عَلَیهِ. وإن الفار لَغَیرُ مَزیدٍ فی عُمُرِهِ، ولا مَحجوزٌ بَینَهُ وبَینَ یومِهِ، ولا یرضی رَبهُ. ولَمَوتُ الرجُلِ مَحقاً قَبلَ إتیانِ هذِهِ الخِصالِ خَیرٌ مِنَ الرضی بِالتلبیسِ بِها، وَالإِقرارِ عَلَیها!}} (الکافی، ج ۵، ص ۴۱، ح ۴).</ref>. | ||
==نیرنگ== | ==نیرنگ== | ||