←نقاط ابهام دیدگاه‌های پنج‌گانه
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
==نقاط ابهام دیدگاه‌های پنج‌گانه== | ==نقاط ابهام دیدگاه‌های پنج‌گانه== | ||
هر کدام از این دیدگاه‌ها با ابهاماتی روبه‌روست که جداگانه به آنها اشاره می‌شود: | هر کدام از این دیدگاه‌ها با ابهاماتی روبه‌روست که جداگانه به آنها اشاره می‌شود: | ||
#دیدگاه اول: برتری در داشتن بیشترین ثواب: این دیدگاه را برخی [[عالمان]] [[شیعی]] و غیرشیعی انتخاب کرده‌اند. این نظریه نمی‌تواند مرزهای دقیق و روشنی برای [[افضلیت امام]] [[تعیین]] کند. برخورداری از بیشترین ثواب با انجام بیشترین و [[بهترین عبادت]] پیوندی ناگسستنی دارد. یعنی هرکس [[عبادت]] بیشتر و بهتری داشته باشد، ثواب بیشتری نیز نزد [[خداوند]] دارد. اما سؤال این است که مقصود از عبادت چیست؟ [[اهل سنت]] میان دو گزینه مخیر هستند: [[عابدتر]] و عالم‌تر. کدام گزینه اکثر ثواباً هست؟ البته بر روی این نیست که چه کسی به [[امامت]] [[برگزیده]] شده است، بلکه سخن اینجاست که [[امام]] باید چه کارهایی کرده باشد تا اکثر ثواباً شده باشد. [[شیعه]] هم با [[پرسش‌ها]] روبروست است. یعنی اگر [[خدا]] بخواهد کسی را که “اکثر ثوابا” است، برگزیند، چه معیارهایی در نظر می‌گیرد؟ پاسخی در کتاب‌های باورمندان به این نظریه برای این پرسش دیده نشده است. | #'''دیدگاه اول:''' برتری در داشتن بیشترین ثواب: این دیدگاه را برخی [[عالمان]] [[شیعی]] و غیرشیعی انتخاب کرده‌اند. این نظریه نمی‌تواند مرزهای دقیق و روشنی برای [[افضلیت امام]] [[تعیین]] کند. برخورداری از بیشترین ثواب با انجام بیشترین و [[بهترین عبادت]] پیوندی ناگسستنی دارد. یعنی هرکس [[عبادت]] بیشتر و بهتری داشته باشد، ثواب بیشتری نیز نزد [[خداوند]] دارد. اما سؤال این است که مقصود از عبادت چیست؟ [[اهل سنت]] میان دو گزینه مخیر هستند: [[عابدتر]] و عالم‌تر. کدام گزینه اکثر ثواباً هست؟ البته بر روی این نیست که چه کسی به [[امامت]] [[برگزیده]] شده است، بلکه سخن اینجاست که [[امام]] باید چه کارهایی کرده باشد تا اکثر ثواباً شده باشد. [[شیعه]] هم با [[پرسش‌ها]] روبروست است. یعنی اگر [[خدا]] بخواهد کسی را که “اکثر ثوابا” است، برگزیند، چه معیارهایی در نظر می‌گیرد؟ پاسخی در کتاب‌های باورمندان به این نظریه برای این پرسش دیده نشده است. | ||
#دیدگاه دوم: [[برتری]] در شرایط لازم برای [[امامت]] به طور مطلق: این دیدگاه [[برتری]] در شرایط لازم برای امامت را ملاک [[افضلیت]] می‌داند، اما پرسشی که باید پاسخ‌گوی آن باشد، این است که شرایط لازم برای امامت دقیقاً چیست؟ | #'''دیدگاه دوم:''' [[برتری]] در شرایط لازم برای [[امامت]] به طور مطلق: این دیدگاه [[برتری]] در شرایط لازم برای امامت را ملاک [[افضلیت]] می‌داند، اما پرسشی که باید پاسخ‌گوی آن باشد، این است که شرایط لازم برای امامت دقیقاً چیست؟ | ||
#دیدگاه سوم: [[برتری]] در تمام [[کمالات نفسانی]] به طور مطلق: این دیدگاه برای نخستین بار از سوی [[خواجه نصیرالدین طوسی]] مطرح شد. این نظریه بر [[کمالات]] و [[فضائل نفسانی]] که همان [[فضایل اخلاقی]] هستند، تأکید دارد. بنابراین برتری‌های [[تکوینی]] یا فیزیولوژی از دایره این نظریه خارج است. به دیگر بیان، آن دسته از [[فضایل اخلاقی]] که مربوط به [[روح]] و [[روان انسان]] بوده و قابلیت اکتساب دارند، مقصود طرف‌داران نظریه سوم است. اما سؤالی مطرح می‌شود: آیا کسی که بیشترین کمالات نفسانی را دارد، لزوماً [[برترین انسان]] برای امر [[حکومت]] نیز به شمار می‌رود؟ | #'''دیدگاه سوم:''' [[برتری]] در تمام [[کمالات نفسانی]] به طور مطلق: این دیدگاه برای نخستین بار از سوی [[خواجه نصیرالدین طوسی]] مطرح شد. این نظریه بر [[کمالات]] و [[فضائل نفسانی]] که همان [[فضایل اخلاقی]] هستند، تأکید دارد. بنابراین برتری‌های [[تکوینی]] یا فیزیولوژی از دایره این نظریه خارج است. به دیگر بیان، آن دسته از [[فضایل اخلاقی]] که مربوط به [[روح]] و [[روان انسان]] بوده و قابلیت اکتساب دارند، مقصود طرف‌داران نظریه سوم است. اما سؤالی مطرح می‌شود: آیا کسی که بیشترین کمالات نفسانی را دارد، لزوماً [[برترین انسان]] برای امر [[حکومت]] نیز به شمار می‌رود؟ | ||
#دیدگاه چهارم: [[برتری]] در [[فضایل نفسانی]] و بدنی و آنچه در [[ریاست]] بر [[مردم]] به آن نیاز است: این دیدگاه نیز که تنها از سوی مرحوم استرآبادی مطرح شده است، به نظر هوشمندانه‌تر از دیدگاه‌های قبل است، زیرا هم فضایل نفسانی را در نظر گرفته تا امام بتواند لایق تربیت امت باشد و هم هر چیز دیگری که برای ریاستش بر مردم به آن نیاز دارد. اما این نظریه روشن نساخته امام برای ریاست بر مردم دقیقاً باید در چه اموری سرآمد دیگران باشد و به کلی‌گویی بسنده کرده است. | #'''دیدگاه چهارم:''' [[برتری]] در [[فضایل نفسانی]] و بدنی و آنچه در [[ریاست]] بر [[مردم]] به آن نیاز است: این دیدگاه نیز که تنها از سوی مرحوم استرآبادی مطرح شده است، به نظر هوشمندانه‌تر از دیدگاه‌های قبل است، زیرا هم فضایل نفسانی را در نظر گرفته تا امام بتواند لایق تربیت امت باشد و هم هر چیز دیگری که برای ریاستش بر مردم به آن نیاز دارد. اما این نظریه روشن نساخته امام برای ریاست بر مردم دقیقاً باید در چه اموری سرآمد دیگران باشد و به کلی‌گویی بسنده کرده است. | ||
#دیدگاه پنجم: برتری در تمام جهات [[دین]] و [[دنیا]]: مرحوم [[فیاض لاهیجی]] و فرزندش میرزاحسن [[لاهیجی]] نظریه پردازان این دیدگاه هستند. در ابتدا پذیرش این دیدگاه سخت به نظر می‌آید، به این [[دلیل]] که گستره آن دقیقاً روشن نیست، آیا واقعا مقصود تمام جهات دین و دنیاست؟ اساساً مقصود از جهات دین و دنیا چیست؟<ref>[[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[افضلیت امام از منظر عقل و نقل (کتاب)|افضلیت امام از منظر عقل و نقل]]، ص ۱۸۹-۲۱۱.</ref>. | #'''دیدگاه پنجم:''' برتری در تمام جهات [[دین]] و [[دنیا]]: مرحوم [[فیاض لاهیجی]] و فرزندش میرزاحسن [[لاهیجی]] نظریه پردازان این دیدگاه هستند. در ابتدا پذیرش این دیدگاه سخت به نظر می‌آید، به این [[دلیل]] که گستره آن دقیقاً روشن نیست، آیا واقعا مقصود تمام جهات دین و دنیاست؟ اساساً مقصود از جهات دین و دنیا چیست؟<ref>[[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[افضلیت امام از منظر عقل و نقل (کتاب)|افضلیت امام از منظر عقل و نقل]]، ص ۱۸۹-۲۱۱.</ref>. | ||
==دیدگاه [[برگزیده]]== | ==دیدگاه [[برگزیده]]== | ||