دلیل قرآنی علم غیب پیامبران چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

'''٢.''' {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|[[با توجه به آیه ۲۶ و ۲۷ سوره جن غیر از خدا چه کسی از غیب خبر دارد؟ (پرسش)|عالِمُ الغَیْب فَلا یُظْهرُ عَلی غَیْبِهِ أَحداً إِلاّ مَنِ ارْتَضی مِنْ رَسُول فَانّهُ یَسلُکُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَداً ]]}}﴾}}<ref>سوره جن، آیه ٢۶ ٢٧.</ref> «خدا دانای غیب است پس هیچ کس را بر غیب خویش آگاه نمی‌کند مگر بندگانی که مورد رضایت او باشند و آن بندگان عبارتند از فرستادگان او، و خدا برای فرستادگان خود از جلو و پشت سرشان، نگهبان قرار می‌دهد». مفاد آیه بسیار روشن است و به خوبی می‌فهماند که علم غیب، از خدا است و او فرستادگان خود را از غیب آگاه می‌کند<ref>به تفسیر تبیان، ج١٠، ص ١۵٨ و مجمع البیان، ج١٠، ص ٣٧۴ و ابوالفتوح رازی، ج١١، ص ٢٩٣ و المیزان، ج٢٠، ص ١٢٩ مراجعه شود.</ref>.

'''٣.''' {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَ ما صاحِبُکُمْ بِمَجْنُونَ * ولَقَدْ رَآهُ بِالأُفُقِ الْمُبین * وَما هُوَ عَلی الْغَیْب بِضَنین }}﴾}})<ref>سوره تکویر، آیه ٢١ ٢٣.</ref> «محمد{{صل}} دیوانه نیست و فرشته را در افق روشن دیده است و او بر غیب بخیل نیست (علم غیب که بر او القاء می‌شود اگر صلاح باشد به شما می‌گوید و بخل نمی‌کند و از شما پوشیده نمی‌دارد)». بنابراین به خوبی از آیه برمی‌آید که خداوند رسول گرامی خود را توسط فرشته وحی بر غیب آگاه کرده است<ref> به تبیان ج١٠، ص ٢٨٧ و مجمع البیان، ج١٠، ص ۴۴۶، و ابوالفتوح رازی، ج١٢، ص ١٠، و المیزان، ج٢٠، ص ٣٢٩ مراجعه شود.</ref>. این بود آیات گروه نخست که به طور کلی آگاهی پیامبران و فرستادگان و بندگان برگزیده او را تصدیق می‌کند و در صورتی که دقت شود در دلالت این آیات جای هیچ شک و شبهه‌ای نیست. البته برخی از دانشمندان، آیات دیگری را هم در این ردیف به شمار آورده‌اند.(...)  

'''۴.''' {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| وَعَلَّمَ آدَمَ الأسماءَ کُلّها ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلی الْمَلائِکَة فَقالَ أَنْبِئُونِی بِأَسماءِ هؤلاءِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ * قالُوا سُبْحانَکَ لا عِلْمَ لَنا إِلاّ ما عَلَّمْتَنا إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیُمُ الْحَکیم * قَالَ یا آدَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسمائِهِمْ فَلَمّا أَنْبَأهُمْ بِأَسمائِهِمْ قالَ أَلَمْ أَقُلْ لَکُمْ إِنّی أَعْلَمُ غَیْب السَّمواتِ وَالأَرْض وَأَعْلَمُ ما تُبْدُونَ وَما کُنْتُمْ تَکْتُمُون}}﴾}}<ref>سوره بقره، آیه ٣١ ٣٣.</ref> «خدا همه اسم‌ها (حقایق موجودات) را به آدم آموخت، سپس آن "حقایق" را بر فرشتگان عرضه کرد و گفت: از اسامی این حقایق به من خبر دهید اگر راستگو هستید، آنان گفتند: ما تو را تسبیح می‌کنیم، ما از چیزی آگاه نیستیم جز آنچه تو به ما آموخته‌ای، تویی توانا و حکیم». خداوند به آدم گفت: آدم! اسامی این حقایق را به فرشتگان بگو. هنگامی که آدم فرشتگان را از آن اسامی آگاه ساخت، خداوند به فرشتگان خطاب کرد و گفت: من به شما نگفتم که از "غیب" آسمان‌ها و زمین آگاهم و آنچه را آشکار کنید و پنهان نمایید می‌دانم.  

"اسماء" جمع "اسم" به معنی نام است ولی در این جا مقصود این نیست که فقط نام‌های موجودات زمینی و آسمانی را به او تعلیم کرد زیرا فراگرفتن نام تنها، بدون آشنایی با حقیقت آن، برای آدم {{ع}} امتیازی نخواهد بود، بلکه منظور این است که خداوند، آدم {{ع}} را از حقایق موجودات آگاه ساخت گواه این مطلب این است که در آیه شریفه {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلی الْمَلائِکَة}}﴾}}ضمیر جمع عاقل "هم" آورده شده است در صورتی که اگر منظور فقط "اسماء" بود باید "عرض‌ها" گفته می‌شد زیرا در جمع غیر عاقل ضمیر مفرد مؤنث "ها" آورده می‌شود<ref>به تفسیر المیزان، ج١، ص ١١۵ ١٢٢ مراجعه شود.</ref>.  

'''۵.''' {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَقالَ نُوحٌ رَبِّ لا تَذَرْ عَلی الأرْضِ مِنَ الْکافِرینَ دَیّاراً إِنّکَ ان تَذَرْهُمْ یُضلُّوا عِبادک وَلا یَلِدُوا إِلاّ فاجراً کَفّاراً }}﴾}}<ref>سوره نوح، آیه ٢۶ ٢٧.</ref> «نوح گفت: پروردگارا از این کافران کسی را روی زمین باقی مگذار، زیرا آنان بندگان تو را گمراه می‌سازند و جز بدکار و ناسپاس از آنها به دنیا نمی‌آید». این پیامبر عالیقدر این جا از دو مطلب کاملاً مخفی و پنهان، خبر داده است.

{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| وَأَوحی إِلی نُوح أنَّهُ لَنْ یُؤْمِنَ مِنْ قَوْمِکَ إِلاّ من قَدْ آمَنَ فَلا تَبْتَئِسْ بِما کانُوا یَفْعَلُونَ}}﴾}}<ref>سوره هود، آیه ٣۶.</ref> «به نوح وحی شد که از قوم تو جز آنان که از پیش ایمان آورده‌اند کسی هرگز ایمان نمی‌آورد، پس، از کارهای آنان محزون و غمگین مباش». از این آیه برمی‌آید که آگاهی نوح {{ع}} از آینده قوم خود از راه [[وحی]] الهی بوده است و [[منابع علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)|وحی یکی از راه‌های آگاهی از غیب است]]<ref>به تفسیر المیزان، ج٢٠، ص ١١٠، مراجعه شود.</ref>.

'''۶.''' {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|إِذْ قالَ یُوسُفُ لأَبیهِ یا أَبَتِ انّی رَأَیْتُ أَحَدَ عَشَرَ کَوکَباً وَالشَّمْسَ وَالْقَمرَ رَأَیْتهُمْ لی ساجِدینَ * قَالَ یا بُنّی لا تَقْصُصْ رُؤیاکَ عَلی إِخْوتِکَ فَیَکیدُوا لَکَ کَیداً إِنَّ الشَّیطانَ لِلإِنْسانِ عَدُوٌّ مُبینٌ * وَکَذلِکَ یَجْتَبیکَ رَبّکَ وَیُعَلِّمُکَ مِنْ تَأْویلِ الأَحادیثِ وَیُتِمَّ نعْمَتَهُ عَلَیْکَ وَعلی آل یَعْقُوبَ کَما أَتَمَّها عَلی أَبَوَیْکَ مِنْ قَبْلُ إِبْراهیمَ وَإِسحاقَ إِنَّ رَبَّکَ عَلیمٌ حَکِیمٌ }}﴾}}<ref>سوره یوسف، آیه ٣۶.</ref> «هنگامی که یوسف به پدرش یعقوب گفت: ای پدر! در عالم رؤیا و خواب دیدم که یازده ستاره و خورشید و ماه بر من سجده می‌کنند، یعقوب {{ع}} گفت: ای پسر! خواب خویش را برای برادرانت مگو که با تو از در مکر و حیله وارد می‌شوند، شیطان دشمن آشکار انسان است. این چنین پروردگارت تو را برمی‌گزیند،و تعبیر رؤیا به تو می‌آموزد، و نعمت خویش را بر تو و خاندان یعقوب کامل می‌کند چنان که پیش از این بر پدرانت ابراهیم و اسحاق نعمت خود را کامل کرده بود. پروردگارت دانا و حکیم است». از این آیات استفاده می‌شود که حضرت یعقوب {{ع}} از حقیقت رؤیای فرزندش آگاه گردید و فهمید که او در آینده مقام بس بلندی به دست خواهد آورد.<ref>به مجمع البیان، ج۵، ص ٢١٠ مراجعه شود.</ref> و روشن است که تأویل و تعبیر خواب و آگاهی از حقیقت آن یک نوع آگاهی از غیب است و خداوند گروه مخصوصی را مشمول این لطف قرار می‌دهد.

'''٧.''' {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|إِذْهَبُوا بِقَمِیصی هذا فَأَلْقُوهُ عَلی وَجْهِ أَبی یَأْتِ بَصِیراً وَأْتُونی بِأَهْلِکُمْ أَجْمَعینَ * وَلَمّا فَصلتِ العِیرُ قَالَ أَبُوهُمْ انّی لأَجِدُ ریحَ یُوسفَ لَولا أَن تُفنّدونَ }}﴾}}<ref>سوره یوسف، آیه ٩٢ ٩۵.</ref> «هنگامی که یوسف {{ع}} در آخرین ملاقات‌ها، خود را به برادران خویش معرفی کرد پیراهن خود را به آنان داد و گفت: این پیراهن را ببرید و بر صورت پدرم بیاندازید که بینا می‌شود و آنگاه با همه بستگان خود پیش من آیید. همین که کاروان از مصر خارج شد یعقوب در کنعان که فاصله‌ای زیاد، با مصر دارد گفت: من بوی یوسف را می‌شنوم اگر مرا تخطئه نکنید». یعقوب که از نظر ظاهر از یوسف خبری نداشت و نمی‌دانست که او در مصر است و خود را به برادران، معرفی کرده است و برادرانش با این خبر مسرت‌انگیز به سوی کنعان روانه هستند، می‌گوید: «من بوی یوسف را می‌شنوم» این آگاهی از غیب است که خدای متعال در این مورد در اختیار یعقوب {{ع}} گذارده است.  

'''٨.''' {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|رَبِّ قَد آتَیْتَنی مِنَ المُلْکِ وَعَلَّمْتَنی مِنْ تَأْویلِ الأَحادیثِ فاطِرَ السَّمواتِ وَالأَرْضِ أَنْتَ وَلِیّی فِی الدُّنْیا وَالآخِرَةِ تَوَفَّنی مُسْلِماً وَأَلْحِقْنِی بِالصّالِحینَ}}﴾}}<ref>همان سوره آیه ١٠١.</ref> «یوسف {{ع}} آنگاه که پدر و مادر و برادران خود را در برابر خود سجده‌کنان دید گفت: پرورگارا به من سلطنت و فرمانروایی و تأویل احادیث و تعبیر خواب آموختی، ای آفریدگار آسمان‌ها و زمین، تو در دنیا و آخرت ولیّ من هستی مرا مسلمان بمیران و به بندگان شایسته‌ات ملحق کن». در این آیه تصریح شده است که خداوند به یوسف {{ع}} تعبیر و تأویل رؤیا را که خود شعبه‌ای از آگاهی از غیب می‌باشد آموخته است.

'''٩.''' {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَدَخَلَ مَعَهُ السِّجْنَ فَتَیانِ قَالَ أَحَدُهُما إِنّی أَرانی أَعْصِر خَمْراً وَقالَ الآخَرُ إنّی أَرانی أَحْمِلُ فَوْقَ رَأْسی خُبْزاً تَأْکُلُ الطَّیْرُ مِنْهُ نَبِئْنا بِتأْویلِهِ إِنّا نریک مِنَ الْمُحْسِنینَ * ...یا صاحِبَی السِّجن أَمّا أَحَدُکُما فَیَسْقی رَبَّهُ خَمْراً وَأَما الآخَرُ فَیُصْلَبُ فَتَأْکُلُ الطَّیرُ مِنْ رَأْسِهِ... }}﴾}}<ref>همان سوره، آیه ٣۶ ۴۴.</ref> «هنگامی که یوسف {{ع}} زندانی شد دو جوان هم با او زندانی شدند یک روز یکی از آنها به یوسف {{ع}} گفت: خواب دیدم که انگوری می‌فشارم و دیگری گفت: خواب دیدم که نانی بر روی سر گذارده‌ام و پرندگان از آن نان می‌خورند و هر دو تعبیر خواب خود را از یوسف {{ع}} خواستند و گفتند ما تو را از نیکوکاران می‌بینیم یوسف در تعبیر خواب اوّلی فرمود: تو ساقی پادشاه می‌شوی و به دومی گفت: تو را به دار می‌زنند و مرغان هوا بخشی از سرت را می‌خورند...». و به تصریح قرآن مجید همین‌طور هم شد. یکی از آنان نجات یافت و ساقی دربار گشت و دیگری اعدام شد. روشن است که این تعبیر خواب از خبرهای غیبی حضرت یوسف به شمار می‌آید.

'''١٠.''' {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|[[آیا آیه ۴۹ سوره هود علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)|وَقالَ الْمَلِکُ إِنّی أری سَبْعَ بَقَرات سِمان یَأَکُلْهُنَّ سَبْعٌ عِجافٌ وَسَبْعَ سُنْبُلات خُضْر وَأُخَرَ یابِسات... یُوسُفُ أَیُّها الصِّدیقُ أَفْتِنا فِی سَبْعِ بَقَرات... قالَ تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنینَ دَاباً فَما حَصَدْتُمْ فَذَرُوهُ فِی سُنْبُلهِ إِلاّ قَلیلاً مِمّا تَأْکُلُونَ ثُمَّ یَأْتی مِنْ بَعْدِ ذلِکَ سَبْعٌ شِداد یَأْکُلن ما قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ إِلاّ قَلیلاً مِمّا تُحْصنُون ثُمَّ یَأْتی مِنْ بَعْدْ ذلِکَ عامٌ فیهِ یُغاث النّاسُ وَ فیهِ یَعصِرُون ]]}}﴾}}<ref>همان سوره، آیه ۴٢ ۴٩.</ref> «فرمانروای مصر خوابی به شرح زیر دید: هفت گاو لاغر، هفت گاو چاق را می‌خورند. و هفت خوشه سبز در کنار هفت خوشه خشکیده قرار دارد. از خواب بیدار شد و تعبیر خواب خود را از اطرافیان خویش خواست سرانجام از یوسف {{ع}} تعبیر آن را خواستند. یوسف {{ع}} در تعبیر این خواب فرمود: هفت سال به طور متوالی کشت می‌کنید و هر چه درو کردید جز مقدار کمی که می‌خورید در خوشه بگذارید سپس هفت سال سخت پیش می‌آید. آنچه را که اندوخته‌اید مصرف می‌کنید و تنها اندکی را نگه دارید، پس از آن سال دیگری پیش می‌آید که در آن باران فراوان می‌بارد و مردم از قحطی نجات می‌یابند». در این داستان یوسف در تعبیر خواب پادشاه، از سه امر پنهانی پرده برداشت و خبر داد که:  

'''١١.''' {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَ یا قَوْمِ هذه ناقَةُ اللّه لَکُمْ آیَة فَذَرُوها تَأْکُلُ فِی أَرْضِ اللّهِ وَلا تَمَسُّوها بِسُوء فَیَأْخُذَکُم عَذابٌ قَریبٌ * فَعَقرُوها فَقالَ تَمَتَّعُوا فِی دارِکُمْ ثَلاثَةَ أَیّام ذلِکَ وَعْدٌ غَیرُ مَکْذُوب }}﴾}}<ref>سوره هود ، آیه ۶۴ ۶۵.</ref> حضرت صالح به قوم ثمود که برای دعوت آنان به راه خداپرستی برانگیخته شده و ناقه ای به عنوان معجزه برای آنان آورده بود گفت: ای قوم! این شتر خدا است که معجزه‌ای برای شما می‌باشد بگذارید او در زمین خدا چرا کند و به او بدی نرسانید که عذابی نزدیک، شما را فرا می‌گیرد. امّا آن مردم به سخن صالح {{ع}} اعتنا نکردند و آن شتر را کشتند و خود را مستوجب خشم و عذاب الهی کردند در این هنگام صالح آنان را هشدار داد که پس از سه روز عذاب الهی آنان را خواهد گرفت و اینطور گفت: فقط سه روز در خانه‌های خود به سر برید و بدانید وعده الهی دروغ نیست. به تصریح قرآن مجید همین‌طور هم شد یعنی پس از سه روز عذاب الهی آنان را فرا گرفت. چه خبر غیبی بالاتر از این، که پیامبری از سرنوشت مردمی که به معجزه الهی، احترام نگذاردند خبر می‌دهد و می‌گوید: بیش از سه روز در جهان زنده نخواهید بود و عذاب الهی شما را نابود می‌کند؟

'''١٣.''' {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|حَتّی إِذا أَتوا عَلی وادِی النَّمل قالَتْ نَمْلَةٌ یا أَیُّها النَّملُ ادْخُلُوا مَساکِنکُمْ لا یَحْطِمَنَّکُمْ سُلیمانُ وَجُنودُهُ وَهُمْ لا یَشْعُرون * فَتَبَسَّمَ ضاحِکاً مِنْ قَوْلِها... }}﴾}}<ref>همان سوره، آیه ١٨١٩.</ref> «تا این که سپاهیان سلیمان {{ع}} به وادی مورچگان رسیدند. مورچه‌ای گفت: ای مورچگان به لانه‌های خود بروید تا سلیمان و سپاهیان او از روی غفلت شما را لگدکوب نکنند. سلیمان از گفتار آن مورچه لبخندی زد و خندان شد». آیا آگاه بودن از زبان مورچگان آگاهی از غیب، آگاهی خارج از قلمرو حس عادی بشر نیست؟  

'''١۴.''' {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَتَفَقَّدَ الطَّیر فَقالَ مالی لا أَری الهُدْهُد أَمْ کانَ مِنَ الغائِبین...* فَمَکَثَ غَیرَ بَعید فَقالَ أَحَطْتُ بِما لَمْ تُحِطْ بِهِ وَجِئْتُکَ مِنْ سَبأ بِنَبأ یَقین... }}﴾}}<ref>همان سوره، آیه ٢٠ ٢٢.</ref> «سلیمان گفت : چرا هدهد را نمی‌بینم؟ مگر او غایب است؟...کمی بعد، هدهد آمد و به سلیمان گفت: چیزی دیده‌ام که تو ندیده‌ای و برای تو از "سبا" خبری درست و یقینی آورده‌ام...». آیا فهمیدن زبان هدهد آگاهی از غیب نیست؟  

'''١۵.''' {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَاُنَبِئُّکُمْ بِما تَأْکُلُونَ وَما تَدَّخِرونَ فی بُیُوتِکُمْ... }}﴾}}<ref>سوره آل عمران، آیه ۴٩.</ref>«عیسی {{ع}} آگاهی خود از غیب را در ردیف سایر معجزات خود شمرده و می‌گوید: معجزه من این است که نابینایان و مبتلایان به بیماری برص را به اذن خدا شفا می‌بخشم و مردگان را به اذن خدا زنده می‌کنم و از آنچه می‌خورید و در خانه‌هاتان ذخیره می‌کند خبر می‌دهم».

'''١۶.''' {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|یا بَنی إِسْرائیلَ إِنّی رَسُولُ اللّهِ إِلَیْکُمْ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیَّ مِنَ التَوراةِ وَمُبَشِّراً بِرَسُول یَأْتِی مِنْ بَعْدِی اسْمُهُ أَحْمَدُ... }}﴾}}<ref>سوره صف، آیه ۶.</ref> «مسیح {{ع}} می‌گوید: ای فرزندان اسرائیل! من پیامبر خدا به سوی شما هستم و تورات موسی را تصدیق می‌کنم و به آمدن پیامبری که پس از من خواهد آمد و نامش احمد است شما را بشارت و مژده می‌دهم». آیا خبر دادن عیسی از آمدن پیامبر اسلام {{صل}} که آمدن او حدود ششصد سال با عیسی {{ع}} فاصله دارد اخبار از غیب نیست؟

'''١٧.''' {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَإِذْ أَسَرَّ النَّبِیّ إِلی بَعْضِ أَزْواجِهِ حَدیثاً فَلَمّا نَبَّأتْ بِهِ وَأَظْهَرَهُ اللّهُ عَلیهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَأَعرضَ عَنْ بَعْض فَلَمّا نَبَّأها بِهِ قالَتْ مَنْ أَنْبأَکَ هذا قالَ نَبَّأنی العَلیمُ الخَبیرُ... }}﴾}}<ref>سوره تحریم، آیه۴.</ref> پیامبر گرامی اسلام {{صل}} ، رازی را به یکی از همسران خود گفت (و به او سفارش کرد که آن راز را فاش نکند) ولی او، راز پیامبر را به دیگری گفت، خدا پیامبر را از جریان آگاه ساخت و به او خبر داد که همسرش، راز او را به دیگری گفته است پیامبر با این که آگاه شد همسرش همه راز را به دیگری گفته امّا به قسمتی از آن اشاره کرد و به قسمت دیگر اشاره نکرد یعنی به همسرش گفت از رازی که به تو سپردم فاش ساخته‌ای؟ همسرش او را تصدیق کرد و پرسید چه کسی تو را از این جریان آگاه ساخت؟ پیامبر {{صل}} فرمود: «نَبَّأَنی العَلیمُ الخَبیرُ»؛ خدای دانا و آگاه مرا باخبر ساخت. دقت در مجموع آیه، بخصوص جمله آخر (نَبَّأنی العَلیمُ الخَبیرُ) به روشنی گواهی می‌دهد که خداوند او را از غیر راه وحی قرآنی از پس پرده غیب آگاه ساخته بود.