|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{ambox
| |
| |style= background: #FFFAFA
| |
| |type=content
| |
| |text= رویکرد این نوشتار بررسی تخصصی موضوع آن در قرآن کریم است. برای مطالعه دیگر ابعاد و سویه‌های آن به [[ختم نبوت در کلام اسلامی]] و [[ختم نبوت در حدیث]] مراجعه کنید.
| |
| }}
| |
| '''خاتمیت در حدیث''' به بررسی مسئله [[خاتمیت]] (به فارسی: ختم نبوت) در احادیث می‌پردازد. خاتمیت، اصطلاحی [[کلام|کلامی]] و به معنای این است که [[حضرت محمد|حضرت محمد (ص)]] آخرین [[پیامبر الهی]] است و بعد از او هیچ پیامبری مبعوث نمی‌شود.
| |
|
| |
|
| در روایات شیعه و سنی خاتمیت رسول اکرم از مسلمات قطعی شمرده شده است.
| |
|
| |
| ==معناشناسی خاتمیت==
| |
|
| |
| ==روایات خاتمیت در منابع شیعه==
| |
| در کتب روایی شیعه و اهل سنت احادیثی وجود دارند که به صراحت مسئله خاتمیت را بیان میکنند. تنها در کتاب بحار الانوار بیش از سیصد مورد کلمه خاتم النبیین، خاتم المرسلین یا خاتم الانبیاء بکار رفته است. همچنین، در برخی منابع روایی، بخشی (بابی) بنام خاتمیت وجود دارد.
| |
|
| |
| * در حدیث تمثیل از پیامبر نقل شده است که فرمود: مثل من در میان انبیاء مانند مردی است که خانه ای را بسازد و تکمیل و نیکو گرداند، تنها جای یک خشت [را خالی بگذارد]. هر کسی داخل این خانه شود و به آن بنگرد، خواهد گفت: چه نیکو ساخته، تنهاجای این خشت خالی مانده است. سپس فرمود: من آن خشت هستم؛ با من سلسله پیامبران پایان یافت.{{یادداشت|{{متن حدیث|إنَّما مَثَلي ومَثَلُ الأنبياءِ قبْلي كمَثَلِ رجُلٍ بنى بُنيانًا أحسَنه وأجمَله وأكمَله فجعَل النَّاسُ يطيفونَ به فيقولونَ : ما رأَيْنا أحسَنَ مِن هذا إلَّا موضِعَ ذي اللَّبِنةِ قال : فكُنْتُ أنا تلك اللَّبِنةَ }}}}
| |
|
| |
| * در [[حدیث منزلت]]
| |
|
| |
|
| |
| ==روایات خاتمیت در منابع اهل سنت==
| |
|
| |
| ==[[روایات]] [[ختم نبوت]] از منابع [[شیعه]]==
| |
| *از [[احادیث متواتر]] که در جریان [[جنگ تبوک]] گفته شد:
| |
| #{{متن حدیث|" إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبِيَ بَعْدِي "}}
| |
| #{{متن حدیث|"أُرْسِلْتُ إِلَى النَّاسِ كَافَّةً "}}
| |
| #{{متن حدیث|"أَنْ بَعَثَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ مُحَمَّداً{{صل}} لِإِنْجَازِ عِدَتِهِ وَ تَمَامِ نُبُوَّتِهِ"}}
| |
| #{{متن حدیث|"خَتَمَ بِرَسُولِ اللَّهِ الْأَنْبِيَاءَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ "}}
| |
| #{{متن حدیث|" فَأَخْبِرْنِي يَا رَسُولَ اللَّهِ هَلْ يَكُونُ بَعْدَكَ نَبِيٌ قَالَ لَا أَنَا خَاتِمُ النَّبِيِّينَ "}}
| |
| * [[امام صادق]]:{{متن حدیث|" ان اللَّهِ خَتَمَ بِنَبِيِّكُمُ النَّبِيِّينَ فَلَا نَبِيَّ بَعْدَهُ "}}<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[دین و نبوت (کتاب)|دین و نبوت]]، ص ۲۲۶-۲۲۸.</ref>. [[احادیث]] در این زمینه، دارای [[تواتر]] معنوی‌اند<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[کلام تطبیقی ج۲ (کتاب)|کلام تطبیقی]]، ج۲، ص۱۱۲.</ref>.
| |
|
| |
| ==[[روایات]] [[ختم نبوت]] از منابع [[اهل سنت]]==
| |
| *در آثار [[اهل سنت]] [[روایات]] فراوانی در موضوع [[خاتمیت]] [[پیامبر اکرم|رسول خدا]]{{صل}} [[نقل]] شده است<ref>تفسیر ابن کثیر، ج۶، ص۸۱ – ۳۸۴؛ در المنثور، ج۵، ص۲۰.</ref>. تعداد این [[روایات]] به اندازه‌ای است که [[ابن کثیر دمشقی]] در [[تفسیر]] خود ادعای [[تواتر]] میکند<ref>تفسیر ابن کثیر، ج۶، ص۳۸۱.</ref>. در [[کتاب‌های حدیثی]] [[شیعه]] نیز روایاتی که [[خاتمیت]] [[پیامبر اکرم|رسول خدا]]{{صل}} را نشان می‌دهد، در حد [[تواتر]] [[نقل]] شده است. برخی از این [[احادیث]] که بر [[خاتمیت]] [[پیامبر اکرم|رسول خدا]]{{صل}} دلالت میکنند، عبارت‌اند از<ref>[[محمد تقی سبحانی|سبحانی، محمد تقی]] و [[رضا برنجکار|برنجکار، رضا]]، [[معارف و عقاید ۱ (کتاب)|معارف و عقاید]]، ج۱، ص۲۵۵ - ۲۶۴.</ref>:
| |
| #هنگامی که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} برای [[جنگ تبوک]] از [[مدینه]] حرکت می‌کردند، [[امیرالمؤمنین|امیرمؤمنان علی]]{{ع}} را برای رسیدگی به کارهای [[مسلمانان]] به جای خود گماشتند. آن [[حضرت]] از اینکه از [[فیض]] شرکت در این [[جهاد]]، [[محروم]] می‌شوند [[اندوهگین]] شدند و [[اشک]] از چشمانشان جاری شد. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به آن [[حضرت]] فرمودند: "آیا [[راضی]] نیستی که نسبت به من همانند [[هارون]] نسبت به [[موسی]] باشی؟"<ref>{{عربی|" أَ مَا تَرْضَى أَنْ تَكُونَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبِيَّ بَعْدِي"}}؛ وسائل الشیعه، ج۱، ص۱۵؛ خصال، ج۱، ص۳۲۲ و ج ۲، ص۴۸۷.</ref>. و بلافاصله این جمله را اضافه کردند: "با این تفاوت که بعد از من [[پیامبری]] نیست" تا جای هیچ‌گونه توهمی باقی نماند<ref>[[محمد تقی سبحانی|سبحانی، محمد تقی]] و [[رضا برنجکار|برنجکار، رضا]]، [[معارف و عقاید ۱ (کتاب)|معارف و عقاید]]، ج۱، ص۲۵۵ - ۲۶۴.</ref>.
| |
| # [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: "[[خداوند]] با [[پیامبر]] شما به [[پیامبری]] پایان‌بخشید، پس بعد از او هرگز [[پیامبری]] نخواهد آمد. و با کتاب شما، [[نزول]] آسمانی را ختم کرد، پس تا ابد کتاب دیگری جایگزین [[قرآن]] نخواهد شد<ref>{{عربی|" إِنَ اللَّهَ عَزَّ ذِكْرُهُ خَتَمَ بِنَبِيِّكُمُ النَّبِيِّينَ فَلَا نَبِيَّ بَعْدَهُ أَبَداً وَ خَتَمَ بِكِتَابِكُمُ الْكُتُبَ فَلَا كِتَابَ بَعْدَهُ أَبَداً "}}؛ کافی، ج۲، ص۱۰.</ref><ref>[[محمد تقی سبحانی|سبحانی، محمد تقی]] و [[رضا برنجکار|برنجکار، رضا]]، [[معارف و عقاید ۱ (کتاب)|معارف و عقاید]]، ج۱، ص۲۵۵ - ۲۶۴.</ref>.
| |
|
| |
| * در [[روایات]] متعدد [[نبوی]] نیز بر این امر تصریح شده است که معروف‌ترین آنها [[حدیث منزلت]] است. بر اساس این [[حدیث]]، [[رسول خدا]]{{صل}} خطاب به [[امام علی]]{{ع}} می‌‌فرماید: {{متن حدیث|أَ مَا تَرْضَى أَنْ تَكُونَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبِيَّ بَعْدِي}}. در این [[نبوی]] مشهور، [[رسول خدا]]{{صل}} علاوه بر [[اثبات امامت]] و [[وصایت]] [[امام علی]]{{ع}}، [[ختم نبوت]] خود را اعلام میکند. (منبع فرهنگ اصطلاخات علم کلام: از صفحه ختم نبوت در قرآن برداشته شد)
| |
|
| |
| * [[ختم نبوت]]، یعنی دریافت نقشه و برنامه‌ای کلی و همیشگی و معقول. [[پیغمبر اکرم]]{{صل}} در [[حدیث]] [[معروف]]، به همین معنی اشاره کرده است که مَثَل [[نبوت]]، مثل خانه‌ای است که ساخته شده و جای یک خشت در آن باقی است. من جای آن خشت آخرینم، یا من گذارنده آن خشت آخرینم.
| |
| *[[متن حدیث]] را [[صاحب]] [[تفسیر]] [[مجمع البیان]] در ذیل [[آیه]] ۴۰ [[سوره]] احزاب چنین آورده است: {{متن حدیث| انّما مثلى في الأنبياء كمثل رجل بنى دارا فاكملها و حسّنها إلّا موضع لبنة فكان من دخل فيها فنظر إليها قال ما احسنها الا موضع هذه اللبنة قال صلّى اللّه عليه و آله فانا موضع اللبنة ختم بي الأنبياء}}<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۱۱۱.</ref>.(منبع فرهنگ اصطلاخات علم کلام: از صفحه ختم نبوت در قرآن برداشته شد)
| |
|
| |
| ==جهت بررسی بیشتر==
| |
| *ارسال [[نامه]] از سوی [[پیامبر]] برای سران کشورهای [[ایران]]، [[روم]]، [[حبشه]] و [[یمن]]، [[دلیل]] بر [[خاتمیت]] است زیرا اگر [[اسلام]] آیینی [[عربی]] و قومی بود، جایی برای [[دعوت]] سران سایر [[اقوام]] به [[اسلام]] وجود نداشت<ref>[[محمد سعیدی مهر|سعیدی مهر، محمد]]، [[آموزش کلام اسلامی (کتاب)|آموزش کلام اسلامی]]، ج۲، ص ۱۲۷.</ref>.
| |
|
| |
|
| |
| ==منابع==
| |
| {{ستون-شروع|2}}
| |
| * [[پرونده:Ka2-m17 91815.jpg|22px]] [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[کلام تطبیقی ج۲ (کتاب)|'''کلام تطبیقی ج۲''']]
| |
| * [[پرونده:151722.jpg|22px]] [[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[دین و نبوت (کتاب)|'''دین و نبوت''']]
| |
| * [[پرونده:8989.jpg|22px]] [[محمد تقی سبحانی|سبحانی، محمد تقی]] و [[رضا برنجکار|برنجکار، رضا]]، [[معارف و عقاید ۱ (کتاب)|'''معارف و عقاید ۱''']]
| |
| * [[پرونده:1233456.jpg|22px]] [[محمد سعیدی مهر|سعیدی مهر، محمد]]، [[آموزش کلام اسلامی (کتاب)|'''آموزش کلام اسلامی''']]
| |
| {{پایان}}
| |
|
| |
| ==پانویس==
| |
| {{پانویس}}
| |
|
| |
| ==یادداشت==
| |
| {{پانویس|گروه=یادداشت}}
| |
