اصول مذهب: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۹ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۵۳

اصول مذهب شیعه عدل و امامت است غیر از "اصول دین" که همۀ مسلمانان در آن اتفاق نظر دارند، یعنی توحید، نبوت و معاد، علمای شیعه اعتقاد به امامت و عدل را هم از اصول مذهب شیعه می‌‌دانند. به اعتقاد اندیشمندان اسلامی تقلید در اصول دین و اصول مذهب جایز نیست و هر فرد باید باور یقینی به آنها پیدا کند.

مفهوم شناسی

غیر از "اصول دین" که همۀ مسلمانان در آن مشترک‌اند، یعنی توحید، نبوت و معاد، عقیدۀ به امامت و عدل از اصول مذهب شیعه به‌ شمار می‌رود، یعنی عقیده به امامت و خلافت بلافصل امیر المؤمنین(ع) و یازده امام دیگر به نصب الهی و عقیده به عدل خداوند^[۱]. هر فردی با پذیرش سه اصل اول، مسلمان می شود و با عدم اعتقاد به آنها موجب کفر و خروج او از اسلام می شود در حالی که اعتقاد نداشتن به دو اصل آخر فقط موجب خروج از مذهب تشیع می‌گردد و اعتقاد به آنها، وجه تمایز مذهب شیعه با سایر مذاهب اسلامی است^[۲].

بر اساس نظر اندیشمندان و متکلمین شیعه معرفت به اصول مذهب واجب و باور قلبی داشتن به آنها لازم است و قائل‌اند که در اصول مذهب تقلید جایز نیست^[۳].^[۴] چون آنها معتقداند باور داشتن به اصول مذهب باید از روی یقین باشد و تقلید یقین آور نیست^[۵].^[۶] گرچه برخی از علما بر این باورند که اگر تقلید موجب یقین و باور قلبی بشود اشکالی ندارد و یا حتی اگر یقین هم حاصل نشود و فقط ظن و گمان بدان پیدا بکند کافیست^[۷].

پیشینه

این پنج اصل به صورت مجزا با عنوان اصول دین یا اصول مذهب در آیات و روایات وارد نشده بلکه به صورت پراکنده در بعض از روایات آمده^[۸]؛ البته به غیر از این ها موارد دیگری هم هست که اعتقاد به آنها الزامی است ولی به خاطراهمیت این پنج اصل،علما و متکلمین اینطور نام گذاری کردند تا پایه ها و اساس دین را مشخص کنند^[۹].

علت تاکید علمای شیعه بر دو آموزه عدل و امامت بدین سبب است که باور داشتن به آموزه عدل، سبب جدایی اشاعره و عدلیهالگو:یادداشتمی شود؛ و با اعتقاد به آموزه امامت که از شاخصه های شیعه دوازده‌امامی است، سبب مفارقت و جدایی اهل سنت از اهل تشیع می شود^[۱۰].

مصادیق

متکلمین شیعه مصادیق اصول مذهب شیعه را اعتقاد به توحید، نبوت، معاد، عدل و امامت دانسته اند.

توحید

توحید یعنی اعتقاد داشتن به این که تنها آفریدگار جهان هستی خداست و شریکی برای او نیست.

عدل

عدل در مقابل ظلم است و به معنای این که افعال خداوند متعال عادلانه و حکیمانه و از سر دادگری و شایستگی است و به هیچ کس ستم نمی‌کند و هر چیز را در جای خویش نگاه می‌دارد و با هر موجودی، چنان که شایسته است، رفتار می‌کند.

نبوت

این آموزه یعنی باور داشتن به همه‌ی پیامبران و پیامبری حضرت محمد(ص) و این که ایشان آخرین فرستاده‌ی الهی برای هدایت انسان‌هاست.

امامت

"امامت" اصل دیگر از اصول مذهب است بدین معنا که پس از پیامبر اسلام(ص) دوازده امام معصوم(ع) منصب خلافت و امامت را بر عهده دارند و آنان منصوب خداوند متعال‌اند.

معاد

در اصطلاح اندیشمندان کلام به معنای باور داشتن به روز جزا(قیامت) و حاضر شدن تمام انسانها در پیشگاه خدا برای رسیدگی به اعمال نیک و بدشان^[۱۱].^[۱۲].^[۱۳]

پانویس

↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۸۱.
↑ میرزای‌ قمی‌، اصول‌ دین‌، ۵
↑ آیت‌اللهی، مهدی، آموزش دین، ص ۱۸
↑ علامه حلی، باب حادی عشر، ص۱
↑ شاهرودی،محمود، فرهنگ فقه، ج١، ص٥٣٦
↑ شهید ثانی، حقائق الأیمان، ۱۴۰۹ق، ص۵۹، ۶۰
↑ شیخ انصاری، فرائدالاصول، ج۱، ص۵۷۴
↑ کافی، كلینی‌، ۲/۱۹-۲۰/ - ۲/۱۸
↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۹۶و97، گذشته«اصول دین»، ص۲۸۲
↑ مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۳، ص ۶۹-۷۰
↑ سید مرتضی، انقاذ البشر من الجبر و القدر، ۱۹۳۵م، ص۳۹
↑ آموزش عقاید،مصباح،ص135-162
↑ فرهنگ شیعه، ص 83-84

یادداشت

[1] محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۸۱.

[2] میرزای‌ قمی‌، اصول‌ دین‌، ۵

[3] آیت‌اللهی، مهدی، آموزش دین، ص ۱۸

[4] علامه حلی، باب حادی عشر، ص۱

[5] شاهرودی،محمود، فرهنگ فقه، ج١، ص٥٣٦

[6] شهید ثانی، حقائق الأیمان، ۱۴۰۹ق، ص۵۹، ۶۰

[7] شیخ انصاری، فرائدالاصول، ج۱، ص۵۷۴

[8] کافی، كلینی‌، ۲/۱۹-۲۰/ - ۲/۱۸

[9] مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۹۶و97، گذشته«اصول دین»، ص۲۸۲

[10] مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۳، ص ۶۹-۷۰

[11] سید مرتضی، انقاذ البشر من الجبر و القدر، ۱۹۳۵م، ص۳۹

[12] آموزش عقاید،مصباح،ص135-162

[13] فرهنگ شیعه، ص 83-84

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 ==مفهوم شناسی==
-غیر از "[[اصول دین]]" که همۀ [[مسلمانان]] در آن مشترک‌اند، یعنی [[توحید]]، [[نبوت]] و [[معاد]]، عقیدۀ به [[امامت]] و [[عدل]]، از اصول مذهب [[شیعه]] به‌ شمار می‌رود، یعنی [[عقیده]] به [[امامت]] و [[خلافت بلافصل]] [[امام علی|امیر المؤمنین]]{{ع}} و یازده [[امام]] دیگر به [[نصب الهی]]، و [[عقیده]] به [[عدل خداوند]]<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۸۱.</ref>. هر فردی با پذیرش سه اصل اول، مسلمان می شود و با عدم اعتقاد به آن ها موجب کفر شخص و خروج او از اسلام می شود در حالی که اعتقاد نداشتن به دو اصل آخر فقط موجب خروج از مذهب تشیع می شود و اعتقاد به آنها، وجه تمایز مذهب شیعه با سایر مذاهب اسلامی است<ref>میرزای‌ قمی‌، اصول‌ دین‌، ۵</ref>.
+غیر از "[[اصول دین]]" که همۀ [[مسلمانان]] در آن مشترک‌اند، یعنی [[توحید]]، [[نبوت]] و [[معاد]]، عقیدۀ به [[امامت]] و [[عدل]] از اصول مذهب [[شیعه]] به‌ شمار می‌رود، یعنی [[عقیده]] به [[امامت]] و [[خلافت بلافصل]] [[امام علی|امیر المؤمنین]]{{ع}} و یازده [[امام]] دیگر به [[نصب الهی]] و [[عقیده]] به [[عدل خداوند]]<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۸۱.</ref>. هر فردی با پذیرش سه اصل اول، مسلمان می شود و با عدم اعتقاد به آنها موجب کفر و خروج او از اسلام می شود در حالی که اعتقاد نداشتن به دو اصل آخر فقط موجب خروج از مذهب تشیع می‌گردد و اعتقاد به آنها، وجه تمایز مذهب شیعه با سایر مذاهب اسلامی است<ref>میرزای‌ قمی‌، اصول‌ دین‌، ۵</ref>.
-بر اساس نظر اندیشمندان و متکلمین شیعه معرفت به اصول مذهب واجب و باور قلبی داشتن به آنها لازم است و قائل‌اند که در اصول مذهب تقلید جایز نیست<ref>آیت‌اللهی، مهدی، آموزش دین، ص ۱۸</ref>.<ref>علامه حلی، باب حادی عشر، ص۱</ref> چون آنها معتقد اند که باور داشتن به اصول مذهب باید از روی یقین باشد وتقلید یقین آور نیست<ref>شاهرودی،محمود، فرهنگ فقه، جلد ‌1، ص 536</ref>.<ref>شهید ثانی، حقائق الأیمان، ۱۴۰۹ق، ص۵۹، ۶۰</ref> گرچه برخی از علما بر این باورند که اگر تقلید موجب یقین و باور قلبی بشود اشکالی ندارد و یا حتی اگر یقین هم حاصل نشود و فقط ظن و گمان بدان پیدا بکند کافیست<ref>شیخ انصاری، فرائدالاصول، ج۱، ص۵۷۴</ref>.
+بر اساس نظر اندیشمندان و متکلمین شیعه معرفت به اصول مذهب واجب و باور قلبی داشتن به آنها لازم است و قائل‌اند که در اصول مذهب تقلید جایز نیست<ref>آیت‌اللهی، مهدی، آموزش دین، ص ۱۸</ref>.<ref>علامه حلی، باب حادی عشر، ص۱</ref> چون آنها معتقداند باور داشتن به اصول مذهب باید از روی یقین باشد و تقلید یقین آور نیست<ref>شاهرودی،محمود، فرهنگ فقه، ج١، ص٥٣٦</ref>.<ref>شهید ثانی، حقائق الأیمان، ۱۴۰۹ق، ص۵۹، ۶۰</ref> گرچه برخی از علما بر این باورند که اگر تقلید موجب یقین و باور قلبی بشود اشکالی ندارد و یا حتی اگر یقین هم حاصل نشود و فقط ظن و گمان بدان پیدا بکند کافیست<ref>شیخ انصاری، فرائدالاصول، ج۱، ص۵۷۴</ref>.
 ==پیشینه==