الهام: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
# [[الهام به اهل بیت]] (ع)؛ | # [[الهام به اهل بیت]] (ع)؛ | ||
# [[الهام به فاطمه زهرا]] (ع). | # [[الهام به فاطمه زهرا]] (ع). | ||
==[[:رده:آثار وحی و الهام|منبع‌شناسی جامع وحی و الهام]]== | ==[[:رده:آثار وحی و الهام|منبع‌شناسی جامع وحی و الهام]]== | ||
| خط ۳۱: | خط ۲۷: | ||
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های وحی و الهام|مقاله‌شناسی وحی و الهام]]؛ | * [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های وحی و الهام|مقاله‌شناسی وحی و الهام]]؛ | ||
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های وحی و الهام|پایان‌نامه‌شناسی وحی و الهام]]. | * [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های وحی و الهام|پایان‌نامه‌شناسی وحی و الهام]]. | ||
==پانویس== | |||
{{پانویس2}} | |||
{{دانشنامه امامت-خرد}} | |||
[[رده:مدخل‌های اصلی دانشنامه]] | [[رده:مدخل‌های اصلی دانشنامه]] | ||
نسخهٔ ۳ مهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۵:۵۰
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
الهام القای یک معنا، معرفت یا انجام دادن کاری در دل انسان از سوی خدا یا فرشته[۱].
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل الهام (پرسش) قابل دسترسی هستند.
واژه شناسی لغوی
الهام، مصدر باب «افعال» از ریشه «ل ـ هـ ـ م» است. فرهنگ‌نویسان عربی، «لَهْم» را «بلعیدن به یک‌باره» [۲] و «بلعیدن» [۳] معنا کرده‌اند. برخی پژوهشگران واژه‌های قرآن، در تلاشی نه چندان موفق و با هدف ارائه یک مؤلّفه معنایی مشترک از همه موارد به‌کار رفته، «لَهْم» را در اصل به معنای «ورود چیزی در درون چیز دیگر» دانسته‌اند؛ با این توضیح که گاهی در امور مادّی مانند بلعیدن غذا و گاه در ارتباط با امور معنوی، چون القای معارف و معانی در دل به‌کار می‌رود[۴] معنای لغوی «لَهْم» و نیز اثرپذیری از قرآن ﴿﴿ فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا﴾﴾[۵] و مفسران نخستین، سبب شده که واژه‌نامه‌های عربی، «الهام» را به معنای «تلقین» [۶]، «القای چیزی در دل» [۷] و «القای چیزی در دل از سوی خداوند و ملأ اعلا» [۸] بدانند. الهام به عنوان یکی از گونه‌ها و مراتب وحی الهی به مفهوم لغوی و عام آن [۹] و نیز تفاوتهای آن دو، از مباحث دیگری است که در فرهنگ‌نامه‌های عربی بازتاب یافته است [۱۰] این واژه در زبان فارسی و با اثرپذیری از عربی به معنای در دل افتادن، در دل افکندن، در دل افکندن نیکی، در دل افکندن چیزی، در دل افکندن چیزی از سوی خدا که وی را به انجام یا فرو گذاری چیزی وا دارد، آموختن و فرو خوراندن چیزی به کسی ترجمه شده است [۱۱][۱۲].
الهام به‌رغم کاربرد نسبتاً چشمگیر آن در منابع تفسیری [۱۳]، روایی [۱۴]، کلامی[۱۵] و اخلاقی[۱۶]مسلمانان، بیش از همه اصطلاحی عرفانی است [۱۷] و می‌توان فارغ از برخی اختلافها در تعریف، آن را القای بیواسطه یک معنا، معرفت یا انجام دادن کاری در دل انسان برگزیده خواند که از سوی خدا و فرشته صورت می‌پذیرد[۱۸] این اصطلاح به‌رغم اقتباس از الهامِ به‌کار رفته در قرآن [۱۹]﴿﴿ فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا﴾﴾[۲۰] و اشتراک با آن در برخی مؤلفه‌های معنایی، تفاوتهای چندی نیز با آن دارد. ( => همین مقاله، سیر پیدایش و تحول نظریه الهام) اعتقاد به ارتباط آدمی با موجودات فرابشری اعم از خدا، فرشتگان، جنّ و شیاطین و دریافت پاره‌ای از معارف و دانستنیهای غیرمتعارف از آنان، پیشینه بسیار دیرینی در تاریخ ادیان و فرهنگهای بشری دارد. کاربرد وحی در کتاب مقدس به معنای الهام در اغلب موارد [۲۱]، وعده برخورداری از الهام به نویسندگان عهد جدید در کتاب مقدس [۲۲]، اعتقاد متکلمان مسیحی به برخورداری کاتبان کتاب مقدس از الهام و ارشاد الهی در نگارش آن[۲۳] از جمله مؤیدهای این مدعاست. البته این مدعا با چالشهای جدی و مهمی روبه‌رو است [۲۴] باور دیرین در فرهنگ جاهلی به ارتباط پدیده‌های شعر و کهانت با القائات جنّ و شیاطین مؤید دیگری در این زمینه است. پاره‌ای از اشعار جاهلی [۲۵]، گزارشهای تاریخی [۲۶]و نیز آیاتی از قرآن ﴿﴿ وَمَا تَنَزَّلَتْ بِهِ الشَّيَاطِينُ﴾﴾[۲۷] ﴿﴿ هَلْ أُنَبِّئُكُمْ عَلَى مَن تَنَزَّلُ الشَّيَاطِينُ تَنَزَّلُ عَلَى كُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ يُلْقُونَ السَّمْعَ وَأَكْثَرُهُمْ كَاذِبُونَ ﴾﴾[۲۸]، ﴿﴿ ثُمَّ تَوَلَّوْا عَنْهُ وَقَالُوا مُعَلَّمٌ مَّجْنُونٌ﴾﴾[۲۹]، ﴿﴿ فَذَكِّرْ فَمَا أَنتَ بِنِعْمَتِ رَبِّكَ بِكَاهِنٍ وَلا مَجْنُونٍ أَمْ يَقُولُونَ شَاعِرٌ نَّتَرَبَّصُ بِهِ رَيْبَ الْمَنُونِ﴾﴾[۳۰] و ﴿﴿ وَمَا هُوَ بِقَوْلِ شَاعِرٍ قَلِيلا مَا تُؤْمِنُونَ وَلا بِقَوْلِ كَاهِنٍ قَلِيلا مَا تَذَكَّرُونَ تَنزِيلٌ مِّن رَّبِّ الْعَالَمِينَ﴾﴾[۳۱]نشان می‌دهد که عرب عصر نزول، به ویژه ساکنان قدیمی‌تر شبه جزیره عرب، ارتباط یاد شده را به خوبی می‌شناخته‌اند. آنان شاعران را انسانهایی الهام شده، شعر را معرفتی فراطبیعی و هر شاعری را دارای جنّی ویژه و به نام می‌پنداشته‌اند، بر این اساس، گاهی شاعران، برای مدت محدودی به تسخیر جنّ خاص خود در آمده و در حالتی خلسه مانند و متأثر از القائات آن، اشعاری را می‌سرودند که در حالت عادی از سرودن آن ناتوان بوده‌اند [۳۲]در باور عرب جاهلی، کاهنان نیز غیبگوییها و پیشگوییهای خود را از القائات شیاطین می‌گرفته‌اند. بنابر اعتقاد آنان شیاطین به سبب ویژگیهای خاص وجودی، از مرزهای زمین و آسمانها عبور کرده و با دسترسی به اخبار غیب و نهان، آن را به کاهنان، القا می‌کردند [۳۳] در این میان، سخنان مسجّع و موزون، برجسته‌ترین و رایج‌ترین سبک بیانی و گفتاری ادراکات الهامی و القائات موجودات فراطبیعی به شمار می‌رفت [۳۴] مقایسه نابجای آیات مسجّع قرآن با اوراد سحرانگیز ﴿﴿ إِنَّ إِلَهَكُمْ لَوَاحِدٌ﴾﴾[۳۵]، ﴿﴿ فَقَالَ إِنْ هَذَا إِلاَّ سِحْرٌ يُؤْثَرُ إِنْ هَذَا إِلاَّ قَوْلُ الْبَشَرِ ﴾﴾[۳۶]
منابع
جستارهای وابسته
- الهام به امام؛
- الهام به پیامبر؛
- الهام به پیامبر خاتم؛
- الهام به ولی؛
- الهام به وصی؛
- الهام به اهل بیت (ع)؛
- الهام به فاطمه زهرا (ع).
منبع‌شناسی جامع وحی و الهام
پانویس
- ↑ دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۴، ص: ۱۹۷
- ↑ ترتيب‌العين، ص ۷۴۹؛ لسان‌العرب، ج ۱۲، ص ۳۵۴، «لهم».
- ↑ الصحاح، ج ۵ ، ص ۲۰۳۶ ـ ۲۰۳۷؛ مقاييس اللغه، ج ۵ ، ص ۲۱۷؛ مفردات، ص ۷۴۸، «لهم».
- ↑ التحقيق، ج ۱۰، ص ۲۴۴، «لهم».
- ↑ پس به او نافرمانی و پرهیزگاری را الهام کرد؛ سوره شمس، آیه ۸.
- ↑ ترتيب‌العين، ص ۷۴۹؛ لسان‌العرب، ج ۱۲، ص ۳۴۶، «لهم».
- ↑ مقاييس اللغه، ج ۵ ، ص ۲۱۷؛ الصحاح، ج ۵ ، ص ۲۰۳۷؛ لسان العرب، ج ۱۲، ص ۳۴۶، «لهم».
- ↑ مفردات، ص ۶۴۸؛ لسان‌العرب، ج ۱۲، ص ۳۴۶؛ التحقيق، ج ۱۰، ص ۲۴۵، «لهم».
- ↑ مقاييس اللغه، ج ۵ ، ص ۲۱۷؛لسان العرب، ج ۱۲، ص ۳۴۶، «لهم».
- ↑ الفروق اللغويه، ص ۶۹ ؛ مفردات، ص ۸۵۸ ـ ۸۶۰ ؛ التحقيق، ج ۱۰، ص ۲۴۵، «لهم».
- ↑ لغت نامه، ج ۲، ص ۲۸۱۰؛ لسان العرب، ج ۱۲، ص ۳۴۶، «لهم».
- ↑ دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۴، ص: ۱۹۸
- ↑ جامع البيان، مج ۳، ج ۳، ص ۳۶۲؛ مجمع البيان، ج ۶ ، ص ۵۷۳ ؛ الميزان، ج ۱۴، ص ۱۴۹؛ ج ۱۲، ص ۲۹۲.
- ↑ التوحيد، ص ۲۸۷؛ الاختصاص، ص ۲۸۶؛ الامالى، ص ۴۰۸.
- ↑ قواعد المرام، ص ۳۰؛ عقايد الاماميه، ص ۹۶؛ المصطلحات الكلاميه، ص ۳۵.
- ↑ جامع‌السعادات، ج ۱، ص ۱۷۹ ـ ۱۸۵؛ اغاثة‌اللهفان، ج۱، ص۱۳۹ ـ ۱۴۰؛ احياء علوم‌الدين، ج ۳، ص ۳۲.
- ↑ التعريفات، ص ۵۱ ؛ فرهنگ معارف اسلامى، ج ۱، ص۲۸۲؛ مصطلحات التصوف، ص۸۵ ـ ۸۷ ، «الهام».
- ↑ التعريفات، ص۵۱ ؛ مصطلحات‌التصوف، ص۸۵ ـ ۸۷؛ المصطلحات الكلاميه، ص ۳۵، «الهام».
- ↑ تفسير قرطبى، ج ۱۰، ص ۸۸ ؛ فتح القدير، ج ۳، ص ۱۷۵؛ رحمة من الرحمن، ج ۴، ص ۵۰۱ ـ ۵۰۳ .
- ↑ پس به او نافرمانی و پرهیزگاری را الهام کرد؛ سوره شمس، آیه ۸.
- ↑ قاموس كتاب مقدس، ص ۹۰۶.
- ↑ كتاب مقدس متى، ۱۰: ۱۹ ـ ۲۱؛ يوحنا، ۱۴: ۲۶ ، ۱۶: ۱۳.
- ↑ قاموس كتاب‌مقدس، ص۹۰۵ ـ ۹۰۶؛ موسوعة‌الاديان، ص ۱۰۰؛ مقارنة الاديان اليهوديه، ص ۲۵۵.
- ↑ الهدى الى دين المصطفى، ج ۱، ص ۶۹ ، ۹۳؛ اضواء على المسيحيه، ص ۸۷ ـ ۸۹ ؛ مقارنة الاديان المسيحيه، ص ۱۹۵.
- ↑ ترتيب‌العين، ج۲، ص۷۹۷ ـ۷۹۸؛ تاج‌العروس، ج ۱۴، ص ۳۳۹، «سحل»؛ مفهوم النص، ص ۳۱ ـ ۳۴.
- ↑ المفصل، ج۶، ص۷۵۵ ـ۷۵۸.
- ↑ و این (قرآن) را شیطان‌ها فرود نیاورده‌اند؛ سوره شعراء، آیه ۲۱۰.
- ↑ آیا شما را بیاگاهانم که شیطان‌ها بر که فرود می‌آیند؟ بر هر دروغزن بزهکاری فرود می‌آیند که گوش می‌خوابانند و بیشتر آنان دروغگویند؛ سوره شعراء، آیه ۲۲۱ - ۲۲۳.
- ↑ سپس از او روی گرداندند و گفتند: آموزش دیده‌ای دیوانه است؛ سوره دخان، آیه ۱۴.
- ↑ بنابراین پند بده که تو، به (برکت) نعمت پروردگارت نه پیشگویی و نه دیوانه بلکه می‌گویند شاعری است که چشم به راه رویداد مرگ برای اوییم؛ سوره طور، آیه ۲۹ - ۳۰.
- ↑ و گفتار شاعر نیست؛ اندک ایمان می‌آورید و نه گفتار پیشگوست؛ اندک پند می‌پذیرید فرو فرستاده‌ای از پروردگار جهانیان است؛ سوره حاقه، آیه ۴۱ - ۴۳.
- ↑ خدا و انسان در قرآن، ص ۲۱۵ ـ ۲۱۷؛ مفهوم النص، ص ۷۹ ـ ۸۱ ؛ پژوهش‌هايى درباره قرآن و وحى، ص ۳۴.
- ↑ جامع البيان، مج ۸ ، ج ۱۴، ص ۲۱؛ مجمع‌البيان، ج ۶ ، ص ۵۱۰ ؛ المفصل، ج ۶ ، ص ۷۵۵ ـ ۷۵۸.
- ↑ خدا و انسان در قرآن، ص ۲۲۱ ـ ۲۲۲.
- ↑ که بی‌گمان خدای شما یگانه است؛ سوره صافات، آیه ۴.
- ↑ و گفت: این جز جادویی که آموخته می‌شود نیست این جز گفتار آدمی نیست؛ سوره مدثر، آیه ۲۴ - ۲۵.
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |