اضلال: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-{{پانویس2}} +{{پانویس}})) |
(←مقدمه) |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
'''اضلال''' یا "اغواء" و "اغفال" یعنی کاری توأم با [[دروغ]]، توأم با [[تبلیغات]] [[نادرست]] انجام دادن<ref>پیرامون انقلاب اسلامی، ص۶۴.</ref>.<ref>[[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۱۱۷.</ref> | '''اضلال''' یا "اغواء" و "اغفال" یعنی کاری توأم با [[دروغ]]، توأم با [[تبلیغات]] [[نادرست]] انجام دادن<ref>پیرامون انقلاب اسلامی، ص۶۴.</ref>.<ref>[[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۱۱۷.</ref> | ||
[[ضلالت]] از منظر [[اهل ایمان]]، معادل [[کفر]] و به معنای [[منحرف]] شدن از [[صراط مستقیم]] تحت تأثیر هواخواهی، [[غفلت]]، [[استکبار]] و... است و [[اضلال]] به معنای گمراه‌سازی و به [[اشتباه]] انداختن و سوق‌دهی به الگوهای زیستی غیرمؤمنانه و... است. این مفهوم، هر [[اقدام]] و تدبیری را که به غفلت‌زایی و انصراف از [[دین]] و [[ارزش‌ها]] و [[احکام]] آن منجر شود و از [[میزان]] توجه و دغدغه [[فکری]]، احساسی و عملی آنها بکاهد؛ و بالاتر از آن به [[ایدئولوژی‌ها]] و مرام‌های [[انحرافی]] به مثابه شیوه‌های جایگزین [[ترغیب]] و [[تشویق]] نماید؛ شامل می‌گردد. [[قرآن کریم]] در آیاتی از گمراه‌سازی [[خلق]] [[تفسیر نمونه]] در توضیح [[آیه]] ۷۷ [[سوره مائده]] می‌نویسد: آنها که قبلاً [[گمراه]] بودند و بعد که با [[تبلیغات]] خود دیگران را نیز گمراه کردند. به [[گمراهی]] جدیدی افتادند، زیرا کسی که سعی می‌کند دیگران را هم به گمراهی بکشاند، در [[حقیقت]] از همه کس گمراه‌تر است، چراکه نیروهای خود را در مسیر [[بدبختی]] خویش و دیگران تلف کرده و بار مسؤلیت [[گناهان]] دیگران را نیز بر دوش کشیده است<ref>ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۵، ص۴۱.</ref>. [[علامه طباطبایی]] نیز در توضیح واژه {{متن قرآن|لَهْوَ الْحَدِيثِ}} که آیه ۶ [[سوره لقمان]] از آن به عنوان یکی از شیوه‌های گمراهی یاد کرده، می‌نویسد: {{متن قرآن|لَهْوَ الْحَدِيثِ}}، آن سخنی است که [[آدمی]] را از [[حق]] منصرف نموده و به خود مشغول سازد مانند حکایات [[خرافی]]، و داستان‌هایی که آدمی را به [[فساد]] و [[فجور]] می‌کشاند، یا از قبیل [[سرگرمی]] به [[شعر]] و موسیقی و مزمار و سایر آلات [[لهو]] که همه اینها از مصداق‌های {{متن قرآن|لَهْوَ الْحَدِيثِ}} هستند. [و هدفشان از این کار گمراهی است: {{متن قرآن|لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ}}] مراد از [[سبیل]] قرآن کریم و [[معارف]] حق و صحیح، از [[اعتقادات]] و دستورالعمل‌ها، و به خصوص داستان‌های [[انبیا]] و امم گذشته است و چون {{متن قرآن|لَهْوَ الْحَدِيثِ}} و [[خرافات]] ساخته و پرداخته [[فکر]] انسان‌هاست که دست به دست گشته، در [[درجه]] اول معارض با این داستان‌های [[حق]] و صحیح است و در درجه دوم بنیان سایر [[معارف]] حق و صحیح را در انظار [[مردم]] [[سست]] نموده، و سپس منهدم می‌سازد<ref>سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۶، ص۳۱۳.</ref>. [[سیاست]] اغواگری و [[اضلال]] در عصر و [[زمان]] حاضر با بهره‌گیری وسیع از امکانات نوظهور رسانه‌ای و با استفاده از انواع شگردها و شیوه‌های مسحورکننده، با شدت و گستره روزافزون، در حال اجراست. | |||
برای نمونه، یکی از شگردهای باسابقه [[مخالفان]] [[ادیان]] و [[تعالیم]] آسمانی برای اضلال و [[گمراهی]] [[مؤمنان]]، تلاش برای کج‌و‌معوج معرفی کردن، برجسته ساختن [[متشابهات]] و ارائه تفسیرهای ناصواب از تعالیم و [[آموزه‌های دینی]] است که غالباً با [[هدف]] کاستن از [[جاذبه معنوی]] آنها، [[تضعیف]] [[انگیزه]] و [[اراده]] توده‌ها برای ارجاع و بهره‌گیری از این تعالیم در عرصه‌های مختلف [[زندگی فردی]] و [[اجتماعی]] و انصراف مؤمنان از [[رکون]] و [[اعتماد]] به صحت و واقع نمایی آنها صورت می‌پذیرد. طبق [[آیات]]، برخی از علمای [[اهل کتاب]] به ویژه در مراحل اولیه [[ظهور اسلام]]، از چنین شیوه‌هایی برای تضعیف موقعیت این [[دین حنیف]] بهره گرفتند. زیر سؤال بردن [[هویت]] و اصالت [[دین]]، مخدوش ساختن انتساب الوهی آن، خرده‌گیری بر [[شخصیت]] [[حضرت]]{{صل}}، زیر سؤال بردن اعتبار مسانید و [[میراث]] مکتوب، طرح سؤال‌های بی‌پایه، القای [[شبهه‌ها]]، شایعه‌سازی، [[بزرگ‌نمایی]] [[ضعف‌ها]]، [[تمسک]] به متشابهات، دامن زدن به اختلاف‌های [[تاریخی]] و عصری خواندن برخی [[احکام]]، توجیه‌ناپذیر خواندن برخی آموزه‌ها و... بخشی از شناخته‌ترین نمونه‌های این شیوه‌هاست. آنها با این سنخ اقدام‌ها، باب [[هدایت]] را بر خود و دیگران مُنسدّ ساخته و در مسیر پیشروی این دین و [[هدایت مردم]] ایجاد مانع کرده و می‌کنند. [[تفسیر نمونه]] در توضیح [[آیه]] {{متن قرآن|الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ}}<ref>«همان کسانی که (مردم را) از راه خداوند باز می‌دارند و آن را کژ می‌شمرند و جهان واپسین را انکار می‌کنند» سوره هود، آیه ۱۹.</ref> می‌نویسد: یعنی با انواع [[تحریف‌ها]] و کم و زیاد کردن، [[تفسیر به رأی]] و مخفی ساختن حقایق چنان می‌کنند که این [[صراط مستقیم]] به صورت اصلی‌اش در نظرها جلوه‌گر نشود، تا [[مردم]] نتوانند از این راه بروند، و افراد حق‌طلب جاده اصلی را پیدا نکنند<ref>ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۹، ص۶۲.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۳۶۴.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
نسخهٔ ۳۱ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۱۱
مقدمه
اضلال یا "اغواء" و "اغفال" یعنی کاری توأم با دروغ، توأم با تبلیغات نادرست انجام دادن[۱].[۲]
ضلالت از منظر اهل ایمان، معادل کفر و به معنای منحرف شدن از صراط مستقیم تحت تأثیر هواخواهی، غفلت، استکبار و... است و اضلال به معنای گمراه‌سازی و به اشتباه انداختن و سوق‌دهی به الگوهای زیستی غیرمؤمنانه و... است. این مفهوم، هر اقدام و تدبیری را که به غفلت‌زایی و انصراف از دین و ارزش‌ها و احکام آن منجر شود و از میزان توجه و دغدغه فکری، احساسی و عملی آنها بکاهد؛ و بالاتر از آن به ایدئولوژی‌ها و مرام‌های انحرافی به مثابه شیوه‌های جایگزین ترغیب و تشویق نماید؛ شامل می‌گردد. قرآن کریم در آیاتی از گمراه‌سازی خلق تفسیر نمونه در توضیح آیه ۷۷ سوره مائده می‌نویسد: آنها که قبلاً گمراه بودند و بعد که با تبلیغات خود دیگران را نیز گمراه کردند. به گمراهی جدیدی افتادند، زیرا کسی که سعی می‌کند دیگران را هم به گمراهی بکشاند، در حقیقت از همه کس گمراه‌تر است، چراکه نیروهای خود را در مسیر بدبختی خویش و دیگران تلف کرده و بار مسؤلیت گناهان دیگران را نیز بر دوش کشیده است[۳]. علامه طباطبایی نیز در توضیح واژه ﴿لَهْوَ الْحَدِيثِ﴾ که آیه ۶ سوره لقمان از آن به عنوان یکی از شیوه‌های گمراهی یاد کرده، می‌نویسد: ﴿لَهْوَ الْحَدِيثِ﴾، آن سخنی است که آدمی را از حق منصرف نموده و به خود مشغول سازد مانند حکایات خرافی، و داستان‌هایی که آدمی را به فساد و فجور می‌کشاند، یا از قبیل سرگرمی به شعر و موسیقی و مزمار و سایر آلات لهو که همه اینها از مصداق‌های ﴿لَهْوَ الْحَدِيثِ﴾ هستند. [و هدفشان از این کار گمراهی است: ﴿لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ﴾] مراد از سبیل قرآن کریم و معارف حق و صحیح، از اعتقادات و دستورالعمل‌ها، و به خصوص داستان‌های انبیا و امم گذشته است و چون ﴿لَهْوَ الْحَدِيثِ﴾ و خرافات ساخته و پرداخته فکر انسان‌هاست که دست به دست گشته، در درجه اول معارض با این داستان‌های حق و صحیح است و در درجه دوم بنیان سایر معارف حق و صحیح را در انظار مردم سست نموده، و سپس منهدم می‌سازد[۴]. سیاست اغواگری و اضلال در عصر و زمان حاضر با بهره‌گیری وسیع از امکانات نوظهور رسانه‌ای و با استفاده از انواع شگردها و شیوه‌های مسحورکننده، با شدت و گستره روزافزون، در حال اجراست.
برای نمونه، یکی از شگردهای باسابقه مخالفان ادیان و تعالیم آسمانی برای اضلال و گمراهی مؤمنان، تلاش برای کج‌و‌معوج معرفی کردن، برجسته ساختن متشابهات و ارائه تفسیرهای ناصواب از تعالیم و آموزه‌های دینی است که غالباً با هدف کاستن از جاذبه معنوی آنها، تضعیف انگیزه و اراده توده‌ها برای ارجاع و بهره‌گیری از این تعالیم در عرصه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی و انصراف مؤمنان از رکون و اعتماد به صحت و واقع نمایی آنها صورت می‌پذیرد. طبق آیات، برخی از علمای اهل کتاب به ویژه در مراحل اولیه ظهور اسلام، از چنین شیوه‌هایی برای تضعیف موقعیت این دین حنیف بهره گرفتند. زیر سؤال بردن هویت و اصالت دین، مخدوش ساختن انتساب الوهی آن، خرده‌گیری بر شخصیت حضرت(ص)، زیر سؤال بردن اعتبار مسانید و میراث مکتوب، طرح سؤال‌های بی‌پایه، القای شبهه‌ها، شایعه‌سازی، بزرگ‌نمایی ضعف‌ها، تمسک به متشابهات، دامن زدن به اختلاف‌های تاریخی و عصری خواندن برخی احکام، توجیه‌ناپذیر خواندن برخی آموزه‌ها و... بخشی از شناخته‌ترین نمونه‌های این شیوه‌هاست. آنها با این سنخ اقدام‌ها، باب هدایت را بر خود و دیگران مُنسدّ ساخته و در مسیر پیشروی این دین و هدایت مردم ایجاد مانع کرده و می‌کنند. تفسیر نمونه در توضیح آیه ﴿الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ﴾[۵] می‌نویسد: یعنی با انواع تحریف‌ها و کم و زیاد کردن، تفسیر به رأی و مخفی ساختن حقایق چنان می‌کنند که این صراط مستقیم به صورت اصلی‌اش در نظرها جلوه‌گر نشود، تا مردم نتوانند از این راه بروند، و افراد حق‌طلب جاده اصلی را پیدا نکنند[۶].[۷]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ پیرامون انقلاب اسلامی، ص۶۴.
- ↑ زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۱۱۷.
- ↑ ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۵، ص۴۱.
- ↑ سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۶، ص۳۱۳.
- ↑ «همان کسانی که (مردم را) از راه خداوند باز می‌دارند و آن را کژ می‌شمرند و جهان واپسین را انکار می‌کنند» سوره هود، آیه ۱۹.
- ↑ ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۹، ص۶۲.
- ↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۳۶۴.