|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| | | #تغییر_مسیر [[مظلومیت امام علی علیه السلام]] |
| {{امامت}}
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[امام علی]]''' است. "'''[[امام علی]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امام علی در قرآن]] - [[امام علی در حدیث]] - [[امام علی در کلام اسلامی]]</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امام علی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
| | |
| ==مقدمه==
| |
| *از ابعاد شخصیتی [[امام علی]]{{ع}} نه تنها قدرشناسی نشد، بلکه [[دوستان]] [[جاهل]] و [[دشمنان]] [[آگاه]] با [[بی‌مهری]] با ایشان [[رفتار]] کرده تا آنجا که در زمان [[حیات]] و پس از [[شهادت]]، [[مظلوم‌ترین]] فرد [[تاریخ اسلام]] بود<ref>[[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]]، ص ۱۰۷ تا۱۰۹.</ref>
| |
| *چون [[حق]] [[علی]]{{ع}} را در مورد [[امامت]] و [[خلافت]] [[غصب]] کردند، هم به آن [[حضرت]] [[ستم]] شد، هم به [[امّت اسلامی]]. [[رسول خدا]]{{صل}} خطاب به [[امیر المؤمنین]] فرمود: "[[یا علی]]، پس از من تو [[مظلوم]] می‌شوی، پس وای بر آنکه به تو [[ستم]] و تعدّی کند"<ref>{{متن حدیث| يَا عَلِيُّ أَنْتَ الْمَظْلُومُ مِنْ بَعْدِي فَوَيْلٌ لِمَنْ ظَلَمَكَ وَ اعْتَدَى عَلَيْكَ }}؛ عیون اخبار الرضا، ج ۱ ص ۳۰۳.</ref>. خود [[امام علی]]{{ع}} نیز به [[مظلومیت]] خویش تصریح کرده است: "از آن دم که [[رسول خدا]] [[وفات]] یافت، من پیوسته [[مظلوم]] بوده‌ام"<ref>{{متن حدیث|مَا زِلْتُ مَظْلُوماً مُنْذُ قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}}}؛ امالی، شیخ طوسی، ص ۷۲۶</ref> و مکرّر این [[حقیقت]] را در [[منبر]] و مواقع دیگر بیان می‌کرد.
| |
| *در زیارتنامۀ آن [[حضرت]] نیز که از [[امام هادی]]{{ع}} [[روایت]] شده است، از وی به عنوان "[[اولین مظلوم]]" یاد شده که حقش را [[غصب]] کردند: {{متن حدیث|يَا وَلِيَّ اللَّهِ، أَنْتَ أَوَّلُ مَظْلُومٍ، وَ أَوَّلُ مَنْ غُصِبَ حَقُّه}}<ref>مفاتیح الجنان، زیارت پنجم امیرالمؤمنین</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۴۸.</ref>.
| |
| | |
| ==[[تنهایی]] [[امام علی|علی]]==
| |
| * [[جهل]] و [[تعصب]] [[مردم]] از یک سو و عدالت‌طلبی و حق‌محوری [[امام علی|علی]]{{ع}} از سویی سبب شد تا در زمان حیاتش عدۀ معدودی [[یار]] [[اهل]] تشخیص و [[بصیرت]] داشته باشد. [[تنهایی]] او به بُعد [[سیاسی]] منحصر نیست، بلکه در بُعد [[معرفتی]] نیز کسی پیدا نمی‌شد که از این چشمه جوشان بهره‌برداری کند. تا جایی که با [[یار]] خویش، [[کمیل]]، در [[خلوت]] صحراهای اطراف [[کوفه]] از نبود تشنگان و جویندگان [[اسرار]] و [[معارف]] نهفته در سینه‌اش، اظهار دلتنگی می‌کرد<ref>[[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[سیری در نهج البلاغه (کتاب)|سیری در نهج البلاغه]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، صص ۴۶۰ و ۴۶۱.</ref><ref>[[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]]، ص ۱۰۷ تا۱۰۹.</ref>
| |
| | |
| ==[[اهانت]] [[خوارج]] به [[امام علی|علی]]==
| |
| * [[خوارج]]، [[امام علی|علی]]{{ع}} این [[اسوه]] [[تقوا]] و [[اخلاص]] را [[کافر]] می‌دانستند و همواره [[خون]] به [[دل]] او می‌کردند. هنگام صحبت بر فراز [[منبر]]، قصد برهم زدن [[کلام]] او را داشته و چون او را [[مسلمان]] نمی‌دانستند به او [[اقتدا]] نمی‌کردند. مستقیم و با کنایه او را به [[شرک]] و [[کفر]] متهم ساخته و از او [[اقرار]] به [[گناه]] و [[توبه]] می‌خواستند. اما [[امام علی]]{{ع}} همواره حلیمانه با آنها برخورد می‌کرد<ref>[[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[مشکلات علی (کتاب)|مشکلات علی]]، ج ۱۶ ص ۶۰۳؛ ج ۲۲، ص ۲۴۹.</ref><ref>[[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]]، ص ۱۰۷ تا۱۰۹.</ref>
| |
| | |
| ==[[تشییع]] شبانه و [[قبر]] مخفی==
| |
| *در [[سحرگاه]] ۱۹ [[رمضان]] [[سال]] ۴۱ [[هجری]] در حالی که [[امام علی]]{{ع}} [[نماز صبح]] را در [[مسجد کوفه]] اقامه می‌کرد، [[ابن ملجم مرادی]]، از باقی‌ماندگان [[خوارج]] [[شمشیر]] زهرآلود خود را بر فرق آن [[حضرت]] کوبید. در اثر این ضربه [[امام علی]]{{ع}} در بستر [[بیماری]] افتاد و پس از دو روز در نیمه [[شب]] ۲۱ [[رمضان]] به [[شهادت]] رسید. [[فرزندان]] او و عدۀ کمی از [[شیعیان]] خاص در حدود شش یا هفت نفر، مخفیانه او را [[غسل]] داده و در [[تاریکی]] [[شب]] در نقطه‌ای که [[امام علی]]{{ع}} [[تعیین]] کرده بود [[دفن]] کردند. ایشان محل [[دفن]] را به هیچ‌کس اطلاع ندادند، زیرا [[بیم]] آن بود که [[خوارج]] [[قبر]] [[امام علی|علی]]{{ع}} را نبش کرده و پیکر او را بیرون بیاورند. حتی [[امام حسن]]{{ع}}، صورت جنازه‌ای ساخته و عده‌ای را [[مأمور]] انتقال آن به [[مدینه]] کرد تا [[گمان]] کنند [[امام علی]]{{ع}} در [[مدینه]] [[دفن]] شده است.
| |
| *تا زمان [[امام صادق]]{{ع}} که همواره خطر [[هتک حرمت]] به [[قبر]] [[امام علی|علی]]{{ع}} از سوی [[خوارج]] وجود داشت، فقط [[فرزندان]] [[امام علی|علی]]{{ع}} و برخی [[شیعیان]] خاص از محل [[دفن]] ایشان مطلع بودند؛ اما در زمان [[امام صادق]]{{ع}} و پس از انقراض [[خوارج]]، ایشان به مردی به نام صفوان [[دستور]] دادند تا علامت و سایبانی در آنجا بسازد و [[مردم]] پس از یک قرن از محل [[دفن]] [[امام علی|علی]]{{ع}} [[آگاه]] شدند<ref>[[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[مشکلات علی (کتاب)|مشکلات علی]]، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۶۱۴؛ و [[انسان کامل (کتاب)|انسان کامل]]، ج ۲۳، ص ۱۸۰.</ref><ref>[[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]]، ص ۱۰۷ تا۱۰۹.</ref>
| |
| | |
| ==[[هتک حرمت]] پس از [[شهادت]]==
| |
| *با [[شهادت]] [[امام علی|علی]]{{ع}} [[فکر]] و [[اندیشه]] او از بین نرفت و به صورت نیرویی باقی ماند. به [[دستور]] [[معاویه]] که از این [[جاودانگی]] به شدت عصبانی بود، گروهی برنامه‌های [[تبلیغاتی]] ضد [[امام علی|علی]]{{ع}} راه انداخته و تا سالیان متمادی پس از [[شهادت]] [[امام علی|علی]]{{ع}}، بر فراز هر منبری و در هر خطابه‌ای او را [[لعن]] و [[دشنام]] می‌دادند و طرفداران او را از جمله [[میثم تمار]]، [[حجر بن عدی]] و [[عمرو بن حق]] در هر نقطه‌ای به [[شهادت]] می‌رساندند<ref>[[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[حماسه حسینی (کتاب)|حماسه حسینی]]، مجموعه آثار ج ۱۷، ص ۴۳۵.</ref>
| |
| *اما تلاش دستگاه [[تبلیغاتی]] [[بنی امیه]] برای کم فروغ ساختن [[خورشید]] [[معنویت]] نقش برآب شد. [[عظمت]] [[امام علی]]{{ع}} و اندیشه‌های او با چنین دسیسه‌های کودکانه‌ای فراموش نشده و نمی‌شود. به رغم آنکه بسیاری از [[دوستان]] [[حضرت]] از [[ترس]] [[جان]] خود [[فضائل]] او را [[کتمان]] می‌کردند و [[دشمنان]] به خاطر [[بغض]] و [[حسادت]] [[سعی]] در محو آثار او داشتند، [[تاریخ]] [[گواهی]] می‌دهد همیشه و همه جا [[عشق]] و علاقه [[مردم]] به زیبایی‌های این [[خالق]] [[زیبایی]] بیشتر می‌شود.<ref>[[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت]]، ص ۱۰۷ تا۱۰۹.</ref>
| |
| | |
| ==نمونه‌هایی از [[مظلومیت]] [[امام علی|علی]]==
| |
| *جلوه‌ها و نمونه‌هایی از [[مظلومیت]] [[امام علی|امیر المؤمنین]]، از این قرار است:<ref> با الهام از مقاله مظلومیت امام علی، «دانشنامه امام علی» ج ۱۱ ص ۲۲۷</ref>
| |
| #'''[[غصب خلافت]]:''' خود آن [[حضرت]] در [[خطبه شقشقیه]] به آن اشاره فرموده و خود را [[شایسته‌ترین]] فرد برای آن دانسته که دیگران به ناحق، جامۀ [[خلافت]] را به بر کردند و [[میراث]] [[نبوت]] را [[غارت]] نمودند<ref>[[نهج البلاغه]]، [[خطبه ۳ نهج البلاغه|خطبه ۳]]</ref> در خطبۀ دیگری نیز به تعدّی [[قریش]] به [[حق]] آن [[حضرت]] و وارونه ساختن کار بر ضدّ او و [[منازعه]] بر سر [[حق]] مسلّم وی، اشاره دارد.<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۱۷</ref>
| |
| #'''[[غصب فدک]]:''' [[امام علی|حضرت امیر]]{{ع}} در [[نامه]] به [[عثمان بن حنیف]]، اشاره به این [[ظلم]] دارد که دیگران در آن [[طمع]] کرده، از [[اهل بیت]] [[غصب]] کردند<ref>نهج البلاغه، نامه:۴۵.</ref> هدفشان از بین بردن پشتوانۀ [[مالی]] [[خاندان پیامبر]] و ضربۀ [[اقتصادی]] به [[امام علی|علی]]{{ع}} بود.
| |
| #'''[[شهادت حضرت فاطمه|شهادت همسر جوان]]:''' پس از [[وفات]] [[پیامبر]]، هواداران جریان شوم [[سقیفه]] به قصد درهم کوبیدن پایگاه [[مقاومت]] در برابر [[غصب]] [[خلافت]]، به خانۀ [[فاطمه زهرا]]{{س}} ریختند، در را [[آتش]] زدند، [[فاطمه زهرا]]{{س}} آسیب دید، فرزندش سقط شد و بر سر قضیّۀ [[فدک]]، کتک خورد و آسیب‌های فراوان جسمی و [[روحی]] آن بانوی بزرگ را [[شهید]] کرد و [[امام علی|علی]]{{ع}} با [[شهادت]] [[همسر]] جوانش، بزرگترین مایۀ دلگرمی و همدم خویش را از دست داد. در سوگ زهرای اطهر، سخنان [[امام علی|علی]]{{ع}} نشان از شدّت [[اندوه]] او بر این [[ظلم]] دارد: {{متن حدیث| قَلَّ يَا رَسُولَ اللَّهِ عَنْ صَفِيَّتِكَ صَبْرِي وَ رَقَّ عَنْهَا تَجَلُّدِي...}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۰۲</ref> کتک زدن همسری چون [[فاطمه]] در برابر شوهری چون [[علی]]، از بزرگترین مصیبت‌های [[اهل بیت]] و مظلومیت‌های [[امام علی|علی]]{{ع}} بود.
| |
| #'''[[لعن علی]]{{ع}}:''' سال‌های سال با [[تبلیغات]] [[امویان]] و به [[دستور]] [[معاویه]]، [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} را در [[خطبه‌ها]] و [[منبرها]] [[لعن]] می‌کردند و هواداران آن [[حضرت]] را دستگیر کرده و وامی‌داشتند که به او ### [[313]]### بگویند. حتی در حضور [[امام حسن|امام حسن مجتبی]]{{ع}} نیز خطبای وابسته، [[امام علی]]{{ع}} را [[سبّ]] و [[لعن]] می‌کردند. [[معاویه]] می‌کوشید تا [[لعن]] بر [[امام علی|علی]]{{ع}} را وارد [[فرهنگ]] عمومی [[جامعه]] سازد و [[کودکان]] را هم با این مرام بارآورد.<ref>الغدیر، ج ۲ ص ۱۰۲</ref> این پدیدۀ شوم، تا زمان [[عمر بن عبد العزیز]]، به مدّت هشتاد سال ادامه داشت.<ref>شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج ۴ ص ۲۲۰، ۵۸، ۵۹</ref>
| |
| #'''[[جلوگیری از نشر فضایل علی]]{{ع}}:''' [[امویان]] و [[مروانیان]]، سال‌ها جلوی بیان و نشر [[فضایل]] [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} را گرفتند. علاقه‌مندان جرأت [[نقل]] احادیثی را که در منقبت او بود نداشتند.
| |
| #'''[[تبلیغات سوء ضد امام علی|تبلیغات سوء]]:''' علاوه بر [[لعن امام علی|لعن علی]]{{ع}} و جلوگیری از [[نقل]] [[فضایل]] او، راویانی با دریافت [[پول]]، به [[جعل حدیث]] علیه آن [[حضرت]] می‌پرداختند و چهرۀ [[زشتی]] از وی ترسیم می‌کردند<ref>نمونه‌هایی از آنها در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج ۴ ص ۶۳ به بعد آمده است</ref>.
| |
| #'''[[نافرمانی یاران امام علی|نافرمانی یاران]] و [[نافرمانی سربازان امام علی|سربازان]]:''' [[خون]] [[دل]] خوردن‌های [[امام علی|علی]]{{ع}} از دست [[مسلمانان]] و [[امّت]] تحت [[فرمان]] بسیار بود و [[بیعت‌شکنی]] عده‌ای و رودررو شدن عده‌ای دیگر با او و [[جهالت]] گروهی دیگر از [[پیروان]] و [[بی‌اعتنایی]] به دستورهای او برای [[جنگ]] با [[دشمن]] و تنها گذاشتن [[حضرت]]، نمونه‌هایی از این [[مظلومیّت]] است که [[حضرت]] را به ستوه آورد.<ref> از جمله، ر.ک: خطبه ۲۷، ۳، ۲۵، ۱۸۲ و ۷۰ از «نهج البلاغه» صبحی صالح</ref>
| |
| #'''[[شهادت مظلومانه امام علی|شهادت مظلومانه]] و [[قبر پنهان امام علی|قبر پنهان]]:''' کیفیّت [[شهادت]] آن [[امام]] در [[محراب]] [[عبادت]] و [[دفن]] شبانه و مخفیانۀ او در بیرون [[کوفه]] ([[نجف]]) و مخفی بودن [[قبر]] آن [[حضرت]] از [[بیم]] [[نبش قبر]] و توهین از سوی [[خوارج]] و [[امویان]] تا زمان [[هارون]] الرشید، از نمونه‌های دیگر [[مظلومیّت]] اوست<ref>شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج ۴ ص ۸۲</ref>.
| |
| *این مظلومیّت‌ها برای [[خاندان پیامبر]]{{عم}} سابقۀ دیرینه دارد و [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} بارها به [[امام علی|علی]]{{ع}} نسبت به [[حوادث آینده]] و ناجوانمردی‌ها، بی‌وفایی‌ها و ستم‌های [[امّت]] خبر داده بود و آن [[حضرت]] هم خود را به [[سلاح]] "[[صبر]]" مجهز ساخته بود<ref>در زمینه مظلومیت علی، از جمله ر.ک: «موسوعة الامام علی بن ابی‌طالب»، ج ۹ ص ۴۰۸ تا ۴۱۹، نیز کتابی در زندگینامه آن حضرت به نام «علی{{ع}} اولین مظلوم تاریخ»، عطایی خراسانی، «مظلومی گمشده در سقیفه»، شهید پاک نژاد، «علی، ابرمرد مظلوم»، محمدتقی رهبر، «بر علی چه گذشت؟»، سید حسین حسینی</ref> [[مظلومیت]] [[امام علی|علی]]{{ع}}، هم در زمان [[پیامبر خدا]] بود، هم با [[رحلت]] او شدّت یافت. [[شهید]] پاک‌نژاد می‌نویسد: بگویید: اگر به [[سقیفه]] خبر می‌آوردند که آنچه دربارۀ [[رحلت]] [[نبیّ گرامی]] شنیده شد [[خلافت]] بوده و امروز روز [[رحلت]] [[علی]] است، نه روز [[رحلت]] [[محمّد]]، آیا [[سقیفه]] چه می‌کرد و دربارۀ [[امام علی|علی]] چه می‌گفت؟ اگر به [[سقیفه]] خبر می‌آوردند که آنچه دربارۀ [[رحلت]] [[نبیّ گرامی]] شنیده شد خلاف بوده و [[نبیّ گرامی]] در یک [[ضعف]] شدیدی بوده که اینک خارج شده‌اند، آیا [[سقیفه]] چه می‌کرد؟<ref>مظلومی گمشده در سقیفه، ص ۱۹</ref>.
| |
| * [[علی]] به همین جهت "مظلومی گمشده در [[سقیفه]]" است که باید همه [[اقرار]] به اعلمیّتش کنند، امّا نه کسی را بتوانند به در خانه‌اش برسانند و نه کسی به سراغش برود، و نه وی بتواند به میان [[اجتماع]] و به متن [[اجتماع]] افتد... مظلومی گمشده در [[سقیفه]] که ۲۳ سال همه‌جا همچون سایۀ [[پیامبر]] بود و اینک ۲۵ سال باید در سایۀ ستون کج [[سقیفه]] بنشیند. مظلومی گمشده در [[سقیفه]] که باید اوّل [[مسلمان]] و اقرب به [[محمّد]] و {{عربی|أولی بأنفسهم}} و... باشد و آخر منتخب از [[سقیفه]]. [[فرزند]] [[رسول خدا]] خطاب شود و مطرود [[سقیفه]]. [[برادر]] [[نبیّ گرامی]] در [[جنگ خندق]] خوانده شود و [[جانشین]] [[عثمان]] در [[سقیفه]]. [[وزیر]] و شریک [[نبوّت]] معرفی گردد و مردود در شورای شمشیری. گنجی از [[شجاعت]] و [[هدایت]] باشد در ۲۳ سال [[ارتباط]] [[آسمان]] با [[مسلمانان]]، و [[کنجی]] به [[عزلت]] باشد در زمان [[ارتباط]] [[سقیفه]] با [[مسلمانان]]...<ref>مظلومی گمشده در سقیفه، ص ۳۳</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۴۸.</ref>.
| |
| | |
| == جستارهای وابسته ==
| |
| | |
| ==منابع==
| |
| * [[پرونده:1368951.jpg|22px]] [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[امیر مؤمنان علی (کتاب)|'''امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت''']]
| |
| * [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']]
| |
| | |
| ==پانویس==
| |
| {{یادآوری پانویس}}
| |
| {{پانویس}}
| |
| | |
| | |
| {{امام علی}}
| |
| [[رده:امام علی]]
| |
| [[رده:مدخل فرهنگ غدیر]]
| |
