ناکثین: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۶ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۱۹:۵۲

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

ناکثین در حدیث - ناکثین در نهج البلاغه - ناکثین در تاریخ اسلامی - ناکثین در فقه سیاسی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل ناکثین (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

ناکثین به معنای پیمان‌شکنان. کسانی که با علی(ع) بیعت کردند، سپس بیعت و پیمان را شکسته، با آن حضرت جنگیدند. طلحه و زبیر به سرکردگی عایشه و جمعی دیگر از مردم بصره، به بهانۀ خونخواهی عثمان، فتنه‌ای را به راه انداختند و جنگ جمل را پیش آوردند. ^[۱].
پیامبر خدا(ص) این واقعه را به علی(ع) فرموده و از حوادث بعدی خبر داده بود. امیر المؤمنین می‌فرمود: "من مأمورم که با ناکثین و قاسطین و مارقین بجنگم"^[۲]. طلحه و زبیر که عضو شورای تعیین خلیفۀ پس از عمر بودند، خودشان طمع در ریاست و خلافت داشتند، ازاین‌رو تمایل به خلافت علی(ع) پس از قتل عثمان نداشتند. وقتی مردم با حضرت علی(ع) بیعت کردند، آن دو نیز جزو بیعت‌کنندگان بودند، امّا علی(ع)، خوشبین نبود و آیندۀ بیعت‌شکنی آنان را به وضوح می‌دید. یکی از نویسندگان، عوامل عمدۀ پیمان‌شکنی و فتنه‌انگیزی آنان و بروز جنگ جمل را چنین برمی‌شمارد:

ذمائم اخلاقی، همانند حسد و حقد و جهل و تعصب کورکورانه.
روش حضرت امیر(ع) در تقسیم عادلانۀ بیت‌المال و عدالت اقتصادی او.
ردّ درخواست طلحه و زبیر در به دست گرفتن پست‌های کلیدی به خاطر عدم شایستگی آنان.
ایفای نقش فعال بنی امیه در تحریک پیمان‌شکنان و مشارکت مستقیم در پدید آمدن غائلۀ جمل.
اصرار عایشه برای رسیدن به مطالع سیاسی و اقتصادی‌اش و لجاج و عناد وی با امیر مؤمنان(ع)^[۳].

ناکثین که در مکّه گرد آمده و زیر پوشش انجام عمره به آنجا رفته و علیه امام علی|حضرت علی(ع) تبلیغ و سمپاشی می‌کردند، آنجا بر ضدّ امام هماهنگ گشتند. کسانی چون عبدالله بن عامر، مروان بن حکم، یعلی بن منیه، عبدالله بن ابی ربیعه، مغیرة بن شعبه، ولید بن عقبه و سعید بن عاص از جملۀ آنان بودند^[۴]. از آن پس، دامنۀ فتنه را به بصره کشیدند و در کوفه هم تحرّکاتی داشتند. خبر حرکت آنان به سوی بصره به حضرت علی(ع) رسید. وی سپاهی را از مدینه حرکت داد (هنوز امام در کوفه مستقر نشده بود) و در ذی قار در جنوب عراق مستقر شد. نبرد در حوالی بصره میان سپاه امیر المؤمنین و سپاه جمل در گرفت. جنگ جمل با پیروزی سپاه امیر المؤمنین و شکست پیروان عایشه و جمل پایان یافت و طلحه و زبیر کشته شدند و عایشه را نیز به مدینه برگرداندند^[۵]^[۶]

جستارهای وابسته

نقض عهد

منابع

محدثی، جواد، فرهنگ غدیر.

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۶۵.
↑ « أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاكِثِينَ وَ الْقَاسِطِينَ وَ الْمَارِقِينَ »
↑ دانشنامه امام علی، ج ۹ ص ۵۱ مقاله «ناکثین
↑ الجمل، شیخ مفید، ص ۲۲۶
↑ درباره ناکثین، از جمله ر.ک: «الجمل»، شیخ مفید و ترجمه آن «نبرد جمل»، «امام علی بن ابی‌طالب»، عبدالفتاح عبدالمقصود، ج ۳، «دانشنامه امام علی»، ج ۹، «موسوعة الامام علی بن ابی‌طالب»، ج ۵، «نقش عایشه در تاریخ اسلام»، علامه عسکری، «شرح ابن ابی الحدید»، ج ۹، «مروج الذهب»، ج ۲ ص ۳۵۷، «بحارالأنوار»، ج ۳۲ ص ۵ تا ۱۴۸
↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۶۵.

[1] محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۶۵.

[2] « أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاكِثِينَ وَ الْقَاسِطِينَ وَ الْمَارِقِينَ »

[3] دانشنامه امام علی، ج ۹ ص ۵۱ مقاله «ناکثین

[4] الجمل، شیخ مفید، ص ۲۲۶

[5] درباره ناکثین، از جمله ر.ک: «الجمل»، شیخ مفید و ترجمه آن «نبرد جمل»، «امام علی بن ابی‌طالب»، عبدالفتاح عبدالمقصود، ج ۳، «دانشنامه امام علی»، ج ۹، «موسوعة الامام علی بن ابی‌طالب»، ج ۵، «نقش عایشه در تاریخ اسلام»، علامه عسکری، «شرح ابن ابی الحدید»، ج ۹، «مروج الذهب»، ج ۲ ص ۳۵۷، «بحارالأنوار»، ج ۳۲ ص ۵ تا ۱۴۸

[6] محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۶۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱۰: / خط ۱۰: @@
 ==مقدمه==
-* ناکثین به معنای [[پیمان‌شکنان]]. کسانی که با [[امام علی|علی]]{{ع}} [[بیعت]] کردند، سپس بیعت و [[پیمان]] را شکسته، با آن [[حضرت]] جنگیدند. [[طلحه]] و [[زبیر]] به سرکردگی [[عایشه]] و جمعی دیگر از [[مردم بصره]]، به بهانۀ [[خونخواهی]] [[عثمان]]، فتنه‌ای را به راه انداختند و [[جنگ جمل]] را پیش آوردند. <ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۶۵.</ref>.
+* ناکثین به معنای [[پیمان‌شکنان]]. کسانی که با [[علی]]{{ع}} [[بیعت]] کردند، سپس بیعت و [[پیمان]] را شکسته، با آن [[امام علی|حضرت]] جنگیدند. [[طلحه]] و [[زبیر]] به سرکردگی [[عایشه]] و جمعی دیگر از [[مردم بصره]]، به بهانۀ [[خونخواهی عثمان]]، فتنه‌ای را به [[راه]] انداختند و [[جنگ جمل]] را پیش آوردند. <ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۶۵.</ref>.
-* [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]]{{صل}} این واقعه را به امام علی|علی{{ع}} فرموده و از حوادث بعدی خبر داده بود. [[امام علی|امیر المؤمنین]] می‌فرمود: "من مأمورم که با ناکثین و [[قاسطین]] و [[مارقین]] بجنگم"<ref>{{متن حدیث| أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاكِثِينَ وَ الْقَاسِطِينَ وَ الْمَارِقِينَ }}</ref>. طلحه و زبیر که عضو شورای [[تعیین]] خلیفۀ پس از [[عمر]] بودند، خودشان [[طمع]] در [[ریاست]] و [[خلافت]] داشتند، ازاین‌رو [[تمایل]] به [[خلافت علی]]{{ع}} پس از [[قتل]] عثمان نداشتند. وقتی [[مردم]] با [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} بیعت کردند، آن دو نیز جزو بیعت‌کنندگان بودند، امّا امام علی|علی{{ع}}، [[خوشبین]] نبود و آیندۀ [[بیعت‌شکنی]] آنان را به وضوح می‌دید. یکی از نویسندگان، عوامل عمدۀ [[پیمان‌شکنی]] و [[فتنه‌انگیزی]] آنان و بروز جنگ جمل را چنین برمی‌شمارد:
+* [[پیامبر خدا]]{{صل}} این واقعه را به علی{{ع}} فرموده و از حوادث بعدی خبر داده بود. [[امیر المؤمنین]] می‌فرمود: "من مأمورم که با ناکثین و [[قاسطین]] و [[مارقین]] بجنگم"<ref>{{متن حدیث| أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاكِثِينَ وَ الْقَاسِطِينَ وَ الْمَارِقِينَ }}</ref>. طلحه و زبیر که عضو شورای [[تعیین]] خلیفۀ پس از [[عمر]] بودند، خودشان [[طمع]] در [[ریاست]] و [[خلافت]] داشتند، ازاین‌رو [[تمایل]] به [[خلافت علی]]{{ع}} پس از [[قتل عثمان]] نداشتند. وقتی [[مردم]] با [[حضرت علی]]{{ع}} بیعت کردند، آن دو نیز جزو [[بیعت‌کنندگان]] بودند، امّا علی{{ع}}، [[خوشبین]] نبود و آیندۀ [[بیعت‌شکنی]] آنان را به وضوح می‌دید. یکی از نویسندگان، عوامل عمدۀ [[پیمان‌شکنی]] و [[فتنه‌انگیزی]] آنان و بروز جنگ جمل را چنین برمی‌شمارد:
-#ذمائم [[اخلاقی]]، همانند [[حسد]] و حقد و [[جهل]] و [[تعصب]] [[کورکورانه]].
+#[[ذمائم اخلاقی]]، همانند [[حسد]] و [[حقد]] و [[جهل]] و [[تعصب کورکورانه]].
-#روش [[امام علی|حضرت امیر]]{{ع}} در تقسیم عادلانۀ [[بیت‌المال]] و [[عدالت]] [[اقتصادی]] او.
+#روش [[حضرت امیر]]{{ع}} در [[تقسیم عادلانۀ بیت‌المال]] و [[عدالت اقتصادی]] او.
 #ردّ درخواست طلحه و زبیر در به دست گرفتن پست‌های کلیدی به خاطر عدم [[شایستگی]] آنان.
-#ایفای نقش فعال [[بنی امیه]] در تحریک پیمان‌شکنان و مشارکت مستقیم در پدید آمدن غائلۀ [[جمل]].
+#ایفای نقش فعال [[بنی امیه]] در تحریک پیمان‌شکنان و [[مشارکت]] مستقیم در پدید آمدن غائلۀ [[جمل]].
-# [[اصرار]] عایشه برای رسیدن به مطالع [[سیاسی]] و اقتصادی‌اش و لجاج و عناد وی با [[امام علی|امیر مؤمنان]]{{ع}}<ref>دانشنامه امام علی، ج ۹ ص ۵۱ مقاله «ناکثین</ref>.
+# [[اصرار]] عایشه برای رسیدن به مطالع [[سیاسی]] و اقتصادی‌اش و لجاج و [[عناد]] وی با [[امیر مؤمنان]]{{ع}}<ref>دانشنامه امام علی، ج ۹ ص ۵۱ مقاله «ناکثین</ref>.
-* ناکثین که در [[مکّه]] گرد آمده و زیر [[پوشش]] انجام [[عمره]] به آنجا رفته و علیه امام علی|حضرت علی{{ع}} [[تبلیغ]] و سمپاشی می‌کردند، آنجا بر ضدّ [[امام]] هماهنگ گشتند. کسانی چون [[عبد اللّه بن عامر]]، [[مروان بن حکم]]، [[یعلی بن منیه]]، [[عبد اللّه بن ابی ربیعه]]، [[مغیرة بن شعبه]]، [[ولید بن عقبه]] و [[سعید بن عاص]] از جملۀ آنان بودند<ref> الجمل، شیخ مفید، ص ۲۲۶</ref>. از آن پس، دامنۀ [[فتنه]] را به [[بصره]] کشیدند و در [[کوفه]] هم تحرّکاتی داشتند. خبر حرکت آنان به سوی بصره به [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} رسید. وی سپاهی را از [[مدینه]] حرکت داد (هنوز [[امام]] در کوفه مستقر نشده بود) و در [[ذی قار]] در جنوب [[عراق]] مستقر شد. [[نبرد]] در حوالی بصره میان [[سپاه]] [[امیر المؤمنین]] و سپاه [[جمل]] در گرفت. [[جنگ جمل]] با [[پیروزی]] سپاه [[امام علی|امیر المؤمنین]] و [[شکست]] [[پیروان]] [[عایشه]] و جمل پایان یافت و [[طلحه]] و [[زبیر]] کشته شدند و عایشه را نیز به مدینه برگرداندند<ref> درباره ناکثین، از جمله ر.ک: «الجمل»، شیخ مفید و ترجمه آن «نبرد جمل»، «امام علی بن ابی‌طالب»، عبدالفتاح عبدالمقصود، ج ۳، «دانشنامه امام علی»، ج ۹، «موسوعة الامام علی بن ابی‌طالب»، ج ۵، «نقش عایشه در تاریخ اسلام»، علامه عسکری، «شرح ابن ابی الحدید»، ج ۹، «مروج الذهب»، ج ۲ ص ۳۵۷، «بحارالأنوار»، ج ۳۲ ص ۵ تا ۱۴۸</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۶۵.</ref>
+* ناکثین که در [[مکّه]] گرد آمده و زیر [[پوشش]] انجام [[عمره]] به آنجا رفته و علیه [[امام]] علی|حضرت علی{{ع}} [[تبلیغ]] و سمپاشی می‌کردند، آنجا بر ضدّ امام هماهنگ گشتند. کسانی چون [[عبدالله بن عامر]]، [[مروان بن حکم]]، [[یعلی بن منیه]]، [[عبدالله بن ابی ربیعه]]، [[مغیرة بن شعبه]]، [[ولید بن عقبه]] و [[سعید بن عاص]] از جملۀ آنان بودند<ref> الجمل، شیخ مفید، ص ۲۲۶</ref>. از آن پس، دامنۀ [[فتنه]] را به [[بصره]] کشیدند و در [[کوفه]] هم تحرّکاتی داشتند. خبر حرکت آنان به سوی بصره به [[حضرت علی]]{{ع}} رسید. وی سپاهی را از [[مدینه]] حرکت داد (هنوز [[امام]] در کوفه مستقر نشده بود) و در [[ذی قار]] در جنوب [[عراق]] مستقر شد. [[نبرد]] در حوالی بصره میان [[سپاه امیر المؤمنین]] و [[سپاه جمل]] در گرفت. [[جنگ جمل]] با [[پیروزی]] سپاه امیر المؤمنین و [[شکست]] [[پیروان]] [[عایشه]] و جمل پایان یافت و [[طلحه]] و [[زبیر]] کشته شدند و عایشه را نیز به مدینه برگرداندند<ref> درباره ناکثین، از جمله ر.ک: «الجمل»، شیخ مفید و ترجمه آن «نبرد جمل»، «امام علی بن ابی‌طالب»، عبدالفتاح عبدالمقصود، ج ۳، «دانشنامه امام علی»، ج ۹، «موسوعة الامام علی بن ابی‌طالب»، ج ۵، «نقش عایشه در تاریخ اسلام»، علامه عسکری، «شرح ابن ابی الحدید»، ج ۹، «مروج الذهب»، ج ۲ ص ۳۵۷، «بحارالأنوار»، ج ۳۲ ص ۵ تا ۱۴۸</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۶۵.</ref>
 == جستارهای وابسته ==