عدالت اجتماعی در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

عدالت اجتماعی در معارف و سیره نبوی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۹ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۲۶

۱۲٬۳۵۴ بایت اضافه‌شده ، ‏۹ ژوئن ۲۰۲۱

←‏جستارهای وابسته

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۶٬۱۲۴

ویرایش

@@ خط ۶۱: / خط ۶۱: @@
 [[انسان]] [[تشنه]] عدالت است و فطرت او خواهان آن و وجودش با آن آشنا است. [[حلبی]] از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] کرده است که فرمود: {{متن حدیث|الْعَدْلُ‏ أَحْلى‏ مِنَ‏ الْمَاءِ يُصِيبُهُ الظَّمْآنُ}}<ref>«عدالت شیرین‌تر از آبی است که به لب تشنه رسد». الکافی، ج۲، ص۱۴۶؛ الاختصاص، ص۲۶۱؛ بحارالانوار، ج۷۵، ص۳۵۳؛ مستدرک الوسائل، ج۱۱، ص۳۱۷.</ref>. [[قرآن]] فرو فرستاده شده است تا کام [[آدمیان]] را از [[عدالت]] شیرین و زندگی‌شان را از آن لبریز سازد و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} پیام‌آور این شیرینی و [[رستگاری]] است.<ref>[[م‍ص‍طف‍ی‌ دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌|دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌، م‍ص‍طف‍ی‌]]، [[سیره نبوی ج۲ (کتاب)|سیره نبوی]]، ج۲ ص ۲۴۹-۲۵۹.</ref>
+==سیره عملی پیامبر خاتم در عدالت اجتماعی==
+آن [[حضرت پیامبر]] [[عدالت]] و دعوت‌کننده به [[عبودیت]] بود. عدالت برای عبودیت. [[خداوند]] به [[صراحت]] این نسبت را روشن فرموده و آن [[حضرت]] را [[مأمور]] [[برپایی عدالت]] معرفی کرده است. {{متن قرآن|فَلِذَلِكَ فَادْعُ وَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ وَقُلْ آمَنْتُ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنْ كِتَابٍ وَأُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُمُ}}<ref>«پس به همین (یگانگی مردم را) فرا خوان و چنان که فرمان یافته‌ای پایداری کن و از هوس‌های آنان پیروی مکن و بگو: به هر کتابی که خداوند فرو فرستاده است ایمان دارم و فرمان یافته‌ام که میان شما دادگری کنم» سوره شوری، آیه ۱۵.</ref>.
+[[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[فرمان]] یافت تا به برپایی [[قسط]] بپردازد: {{متن قرآن|قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ}}<ref>«بگو: پروردگارم به دادگری فرمان داده است» سوره اعراف، آیه ۲۹.</ref>.
+آن حضرت در عمل به تمام معنا برپا دارنده قسط و عدالت بود و از همین روست که در [[زیارت]] آن حضرت می‌خوانیم: {{متن حدیث|السَّلَامُ‏ عَلَيْكَ‏ يَا قَائِماً بِالْقِسْطِ}}<ref>«سلام بر تو ای برپا دارنده قسط و عدالت». عباس بن محمد رضا قمی، مفاتیح الجنان، ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۶۴ ش. ص۵۷۶.</ref>.
+[[رسول خدا]]{{صل}}، نمونه اعلای [[قرآن]]، جلوه جامع اسم‌الله و [[مظهر]] کامل عدالت بود؛ و خود می‌فرمود: {{متن حدیث|أَوْصَانِي‏ رَبِّي‏ بِتِسْعٍ‏... وَ الْعَدْلِ فِي الرِّضَا وَ الْغَضَبِ}}<ref>«پروردگارم مرا به نُه چیز سفارش کرد:... و عدالت در خرسندی و خشم». تحف العقول، ص۲۵.</ref>.
+پیامبر اکرم{{صل}} در هر شرایطی بر قسط و عدالت [[پایداری]] ورزید و هیچ مرزی از مرزهای آن را ندرید. از [[ابو سعید خدری]] نقل شده است که در یکی از روزها که [[پیامبر]]{{صل}} مشغول تقسیم [[مالی]] میان ما بود، ذُو الْخُوَیْصَره<ref>این مرد حرقوص بن زهیر ملقب به ذوالخویصره یا ذو الثدیه بود. او شخصیتی مقدّس‌مآب و متظاهر و روحیه‌ای سرکش و گردنفراز داشت. وی از بنیانگذاران خوارج و سرکرده آنان بود که در جنگ نهروان کشته شد. ر.ک: مسند احمد بن حنبل، ج۳، ص۱۵؛ العقد الفرید، ج۲، ص۱۴۵-۱۴۶؛ الاصابة، ج۱، ص۴۷۲؛ عبد الحسین بن یوسف شرف الدین الموسوی العاملی، النص و الاجتهاد، الطبعة الرابعة، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۳۸۶ ق. ص۱۲۲-۱۲۳.</ref> که مردی از [[بنی‌تمیم]] بود گفت: ای [[رسول خدا]]! به [[عدالت]] تقسیم کن! [[حضرت]] فرمود: وای بر تو، اگر من عدالت نداشته باشم، چه کسی به عدالت [[رفتار]] می‌کند؟ اگر من [[عادل]] نباشم تو زیان برده‌ای<ref>سیرة ابن هشام، ج۴، ص۱۴۴؛ تاریخ الطبری، ج۳، ص۹۲؛ تفسیر الطبری، ج۱۰، ص۱۰۹؛ مجمع البیان، ج۳، ص۴۰؛ الوفاء بأحوال المصطفی، ج۲، ص۴۲۲، ۷۰۶؛ الجامع لاحکام القرآن، ج۸، ص۱۶۶؛ البدایة و النهایة، ج۴، ص۴۱۶، ج۶، ص۲۴۱؛ شمائل الرسول، ص۴۵۸.</ref>.
+تمام دوران [[رسالت پیامبر]] اکرم{{صل}} به [[مبارزه]] در [[راه]] [[برپایی عدالت]] و گسترش آن گذشت.
+حساسیت آن حضرت در برپایی عدالت چنان بود که می‌فرمود: {{متن حدیث|أَيَّهَا النَّاسُ إِنَّهُ وَاللهِ مَا فِيكُمْ أَحَدٌ أَقْوَى‏ عِنْدِي‏ مِنَ‏ الضَّعِيفِ‏ حَتَّى‏ آخُذَ الْحَقَّ لَهُ‏ وَ لَا أَضْعَفَ عِنْدِي‏ مِنَ الْقَوِيِّ حَتَّى آخُذَ الْحَقَّ مِنْهُ}}<ref>«مردم، به خدا سوگند که بی‌گمان کسی از شما نزد من قوی‌تر از ضعیف نیست تا حقش را بگیرم، و کسی نزد من ضعیف‌تر از قوی نیست تا حق [دیگران] را از او بستانم». الکامل فی اللغة و الادب، ج۱، ص۸.</ref>.
+رسول خدا{{صل}} جلوه جامع [[خداوند]] بود. خداوندی که از او جز [[قسط]] و عدالت صدور نمی‌یابد و [[عدل مطلق]] است. [[امیر مؤمنان علی]]{{ع}} خداوند را چنین [[وصف]] کرده است: {{متن حدیث|وَ قَامَ‏ بِالْقِسْطِ فِي‏ خَلْقِهِ‏ وَ عَدَلَ عَلَيْهِمْ فِي حُكْمِهِ}}<ref>«[خداوند] با آفریدگانش به داد کار کند، و در حکم خود بر آنان با عدل رفتار کند». نهج البلاغه، خطبه ۱۸۵.</ref>. {{متن حدیث|وَ عَدَلَ‏ فِي‏ كُلِّ‏ مَا قَضَى‏}}<ref>«او در آن چه حکم رانده دادگری کرده است». نهج البلاغه، خطبه ۱۹۱.</ref>. {{متن حدیث|وَ أَشْهَدُ أَنَّهُ‏ عَدْلٌ‏ عَدَلَ‏}}<ref>«گواهی می‌دهم که او دادگری است عادل». نهج البلاغه، خطبه ۲۱۴.</ref>.
+و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} جلوه‌گر عدالت همه جانبه بود، چنان‌که [[امیر]] بیان، [[علی]]{{ع}} در وصف آن حضرت فرمود: {{متن حدیث|سِيرَتُهُ‏ الْقَصْدُ وَ سُنَّتُهُ‏ الرُّشْدُ وَ كَلَامُهُ الْفَصْلُ وَ حُكْمُهُ الْعَدْلُ}}<ref>«سیرت او میانه روی در کار است و شریعت او راه حق را نمودار است. سخنش حق را از باطل جدا سازد و داوری او عدالت است [و ستم را براندازد]». نهج البلاغه، خطبه ۹۴.</ref>.
+[[رسول خدا]]{{صل}} چون به [[هدایت]] [[مردمان]] برانگیخته شد، به [[عدالت]] برخاست و زمینه برپایی مردمان به [[قسط]] را فراهم ساخت؛ [[باطل]] را در هم کوبید و زدود و [[دین حق]] را که عدالتش فراگیر بود آشکار نمود، چنان‌که [[امیر مؤمنان علی]]{{ع}} در [[وصف]] آن [[حضرت]] فرمود: {{متن حدیث|وَ الْمُعْلِنِ‏ الْحَقَّ بِالْحَقِّ‏ وَ الدَّافِعِ جَيْشَاتِ الْأَبَاطِيلِ وَ الدَّامِغِ صَوْلَاتِ الْأَضَالِيلِ كَمَا حُمِّلَ فَاضْطَلَعَ بِأَمْرِكَ لِطَاعَتِكَ مُسْتَوْفِزاً فِي مَرْضَاتِكَ غَيْرَ نَكِلٍ عَنْ قُدُمٍ وَ لَا وَاهٍ فِي عَزْمٍ وَاعِياً لِوَحْيِكَ حَافِظاً لِعَهْدِكَ مَاضِياً عَلَى نَفَاذِ أَمْرِكَ حَتَّى أَوْرَى قَبَسَ الْقَابِسِ وَ أَضَاءَ الطَّرِيقَ لِلْخَابِطِ وَ هُدِيَتْ بِهِ الْقُلُوبُ بَعْدَ خَوْضَاتِ الْفِتَنِ وَ الْآثَامِ وَ أَنَارَ مُوضِحَاتِ الْأَعْلَامِ وَ نَيِّرَاتِ الْأَحْكَامِ}}<ref>«آشکار کننده حق با برهان، فرونشاننده طغیان، و درهم کوبنده شوکت گمراهان. چنان‌که او بار رسالت را نیرومندانه برداشت [و حقّ آن را چنان که باید گذاشت]. در انجام دادن فرمانت بربا، و در طلب خشنودی‌ات پویا. نه از اقدامی روگردان و نه در عزمی سست و ناتوان. وحی تو را به گوش جان شنوا و عهد تو را نگهبان، و در راه اجرای فرمان تو روان. چندان که چراغ جویندگان حق را فروغ بخشید، و بر سر راه گمراهان چون خورشیدی بدرخشید، و دل‌های فرو رفته در موج‌های شبهت، به راهنمایی او رخت به کنار کشید. نشانه‌های روشن را برپا داشت و احکام را [چون موکلانی] بر مردمان گماشت». نهج البلاغه، خطبه ۷۲.</ref>.
+[[پیامبر اکرم]]{{صل}} با [[سیره]] [[عدالت محور]] خود [[جاهلیت]] را از رنگ و رو انداخت و [[جامعه]] را به سوی [[حق]] متحول ساخت. آن حضرت در همه وجوه [[میزان]] عدالت بود، چنان که در بیان [[علی]]{{ع}} بدین اشارت شده است: {{متن حدیث|ذَا مَنْطِقٍ‏ عَدْلٍ‏ وَ خُطْبَةٍ فَصْلٍ‏}}<ref>«گفته او میزان عدل و فرموده او قول فصل باشد». نهج البلاغه، خطبه ۷۲.</ref>.
+بیست و سه سال [[رسالت پیامبر]] در این [[جهت]] گذشت که [[عدالت]] در همه وجوهش آشکار شود. [[سیره]] همه [[پیشوایان حق]] از خاتم{{صل}} تا [[قائم]]{{عم}} بر این مبناست: [[برپایی عدالت]] و [[حق]] و محو همه آثار [[ستم]] و [[باطل]]. [[محمد بن مسلم]] گوید از [[امام باقر]]{{ع}} درباره سیره قائم - [[عجل الله فرجه]] - [[پرسش]] کردم که چون [[قیام]] کند به کدام سیره با [[مردم]] [[رفتار]] می‌کند. فرمود: {{متن حدیث|بِسِيرَةِ مَا سَارَ بِهِ- رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} حَتَّى‏ يُظْهِرَ الْإِسْلَامَ‏}}<ref>«به سیره‌ای عمل می‌کند که رسول خدا{{صل}} عمل کرد تا اسلام را آشکار [و حاکم] ساخت»</ref>.
+محمد بن مسلم گوید: پرسیدم: [[سیره رسول خدا]]{{صل}} چگونه بود؟ فرمود: {{متن حدیث|أَبْطَلَ‏ مَا كَانَ‏ فِي‏ الْجَاهِلِيَّةِ وَ اسْتَقْبَلَ‏ النَّاسَ‏ بِالْعَدْلِ وَ كَذَلِكَ الْقَائِمُ{{ع}} إِذَا قَامَ يُبْطِلُ مَا كَانَ فِي الْهُدْنَةِ مِمَّا كَانَ فِي أَيْدِي النَّاسِ وَ يَسْتَقْبِلُ بِهِمُ الْعَدْلَ}}<ref>«آن‌چه را که در جاهلیت بود باطل کرد، و با اجرای عدالت با مردم رو به رو شد. و همین‌گونه است قائم{{ع}} که چون قیام کند آن چه را که در دوره فترت در دست مردم بوده است باطل می‌کند و با عدالت با ایشان رو‌به‌رو می‌شود». تهذیب الاحکام، ج۶، ص۱۵۴؛ وسائل الشیعة، ج۱۱، ص۵۷؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۸۱؛ جواهرالکلام، ج۲۱، ص۳۳۶.</ref>.<ref>[[م‍ص‍طف‍ی‌ دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌|دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌، م‍ص‍طف‍ی‌]]، [[سیره نبوی ج۲ (کتاب)|سیره نبوی]]، ج۲ ص ۲۷۲.</ref>
 == جستارهای وابسته ==