←نقش پیامبران در ایجاد اتحاد
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
==نقش [[پیامبران]] در ایجاد [[اتحاد]]== | ==نقش [[پیامبران]] در ایجاد [[اتحاد]]== | ||
اگر [[اختلاف]] را به دو دسته اصلی اختلاف در [[عقیده]] و اختلاف در [[حیات اجتماعی]] بدانیم،<ref>المیزان، ج۱۰، ص۳۱؛ مجمع البیان، ج۵، ص۱۴۹.</ref> و فقدان [[هدایت]] و [[تربیت الهی]] و دسیسه‌های [[شیطانی]] را | اگر [[اختلاف]] را به دو دسته اصلی اختلاف در [[عقیده]] و اختلاف در [[حیات اجتماعی]] بدانیم،<ref>المیزان، ج۱۰، ص۳۱؛ مجمع البیان، ج۵، ص۱۴۹.</ref> و فقدان [[هدایت]] و [[تربیت الهی]] و دسیسه‌های [[شیطانی]] را {{متن قرآن|وَقَالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ وَلُعِنُوا بِمَا قَالُوا بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ يُنْفِقُ كَيْفَ يَشَاءُ وَلَيَزِيدَنَّ كَثِيرًا مِنْهُمْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ طُغْيَانًا وَكُفْرًا وَأَلْقَيْنَا بَيْنَهُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ كُلَّمَا أَوْقَدُوا نَارًا لِلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اللَّهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَسَادًا وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ}}<ref>«و یهودیان گفتند که دست خداوند بسته است، دستشان بسته باد و بر آنچه گفته‌اند لعنت بر ایشان باد بلکه دستهای او باز است و هرگونه بخواهد می‌بخشد و بی‌گمان آنچه به سوی تو از سوی پروردگارت فرو فرستاده شده است بر سرکشی و کفر بسیاری از آنان می‌افزاید؛ و میان آنان تا رستخیز دشمنی و کینه‌جویی افکندیم؛ هر بار که آتشی را برای جنگ بر افروختند خداوند آن را خاموش گردانید؛ و در زمین به تباهی می‌کوشند و خداوند تبهکاران را دوست نمی‌دارد» سوره مائده، آیه ۶۴.</ref> عامل چنین اختلافی بشناسیم، نقش پیامبران در [[رفع اختلاف]] و ایجاد [[اتّحاد]] روشن می‌شود؛ زیرا آنان با آوردن [[آیین آسمانی]] که مطابق با [[عقل]] و [[فطرت انسان‌ها]] است {{متن قرآن|الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«همان کسان که از فرستاده پیام‌آور درس ناخوانده پیروی می‌کنند، همان که (نام) او را نزد خویش در تورات و انجیل نوشته می‌یابند؛ آنان را به نیکی فرمان می‌دهد و از بدی باز می‌دارد و چیزهای پاکیزه را بر آنان حلال و چیزهای ناپاک را بر آنان حرام می‌گرداند و بار (تکلیف) های گران و بندهایی را که بر آنها (بسته) بود از آنان برمی‌دارد، پس کسانی که به او ایمان آورده و او را بزرگ داشته و بدو یاری رسانده‌اند و از نوری که همراه وی فرو فرستاده شده است پیروی کرده‌اند رستگارند» سوره اعراف، آیه ۱۵۷.</ref>، ایشان را از پراکندگی [[عقیدتی]] رها می‌سازند و با ارائه [[شریعت]] و [[قوانین]] [[زندگی اجتماعی]]، با [[اجرای حدود الهی]] با [[اختلافات]] [[اجتماعی]] مقابله: {{متن قرآن|وَأَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ}}<ref>« و با آنان کتاب (آسمانی) را به حق فرو فرستاد تا میان مردم در آنچه اختلاف داشتند داوری کند و در آن جز کسانی که به آنها کتاب داده بودند، اختلاف نورزیدند » سوره بقره، آیه ۲۱۳.</ref>، و با [[تربیت]] [[مردم]] و [[تزکیه]] [[دل‌ها]] و [[تعلیم]] [[اخلاقیّات]] {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ}}<ref>«اوست که در میان نانویسندگان (عرب) ، پیامبری از خود آنان برانگیخت که بر ایشان آیاتش را می‌خواند و آنها را پاکیزه می‌گرداند و به آنان کتاب (قرآن) و فرزانگی می‌آموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» سوره جمعه، آیه ۲.</ref>، با دسیسه‌های شیطانی [[مبارزه]] می‌کنند. | ||
بر این اساس است که [[موسی]]{{ع}} در برابر ترفند [[فرعون]] که [[بنی‌اسرائیل]] را به دسته‌های گوناگون تقسیم و بدین ترتیب، زمینه [[استضعاف]] آنان را فراهم می‌کرد: | بر این اساس است که [[موسی]]{{ع}} در برابر ترفند [[فرعون]] که [[بنی‌اسرائیل]] را به دسته‌های گوناگون تقسیم و بدین ترتیب، زمینه [[استضعاف]] آنان را فراهم می‌کرد: {{متن قرآن|إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِي الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعًا يَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْنَاءَهُمْ وَيَسْتَحْيِي نِسَاءَهُمْ إِنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ}}<ref>«بی‌گمان فرعون در زمین (مصر) گردنکشی ورزید و مردم آنجا را دسته‌دسته کرد. دستهای از آنان را به ناتوانی می‌کشاند، پسرانشان را سر می‌برید و زنانشان را زنده وا می‌نهاد، به یقین او از تبهکاران بود» سوره قصص، آیه ۴.</ref>، به مقابله برخاست، و تمام آنان را به [[سلامت]] از [[ستم]] [[فرعونیان]] رهانید و آنگاه که از اختلاف بنی‌اسرائیل با روی آوری به گوساله‌پرستی [[آگاه]] شد، با شدّت با آن برخورد کرد و با [[سوزاندن]] و به دریا افکندن آن، ریشه [[فتنه]] و اختلاف را خشکانید: {{متن قرآن|قَالَ فَاذْهَبْ فَإِنَّ لَكَ فِي الْحَيَاةِ أَنْ تَقُولَ لَا مِسَاسَ وَإِنَّ لَكَ مَوْعِدًا لَنْ تُخْلَفَهُ وَانْظُرْ إِلَى إِلَهِكَ الَّذِي ظَلْتَ عَلَيْهِ عَاكِفًا لَنُحَرِّقَنَّهُ ثُمَّ لَنَنْسِفَنَّهُ فِي الْيَمِّ نَسْفًا}}<ref>«(موسی) گفت: برو که تو را در زندگی (کیفر) این است که بگویی: (به من) دست نزنید! و تو را موعدی است که در آن با تو خلاف نمی‌ورزند و (اینک) در خدایت که پیوسته در خدمتش بودی بنگر که آن را می‌سوزانیم سپس (خاکستر) آن را در دریا به هر سو می‌پاشیم» سوره طه، آیه ۹۷.</ref> و برای [[حفظ]] اتّحاد و [[یگانگی]]، [[بنی‌اسرائیل]] را به ۱۲ تیره تقسیم و برای هر تیره، [[نقیب]] و [[پیشوایی]] قرار داد: {{متن قرآن|وَقَطَّعْنَاهُمُ اثْنَتَيْ عَشْرَةَ أَسْبَاطًا أُمَمًا}}<ref>«و آنان را به دوازده سبط که هر یک امتی بود بخش کردیم» سوره اعراف، آیه ۱۶۰.</ref> و با تقسیمِ برابر چشمه‌های ۱۲ گانه میان ایشان، [[عدالت]] را برقرار ساخت: {{متن قرآن|فَانْبَجَسَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَشْرَبَهُمْ}}<ref>« دوازده چشمه از آن فرا جوشید هر گروهی آبشخور خویش بازشناخت» سوره اعراف، آیه ۱۶۰.</ref> و با روی‌کرد اختلاف با ماجرای کشته شدن بی‌گناهی از یکی از تیره‌های [[بنی‌اسرائیل]]، به [[مدد الهی]]، با [[ذبح]] گاو، پرونده [[اختلاف]] و [[خون‌ریزی]] را بست: {{متن قرآن|وَإِذْ قَتَلْتُمْ نَفْسًا فَادَّارَأْتُمْ فِيهَا وَاللَّهُ مُخْرِجٌ مَا كُنْتُمْ تَكْتُمُونَ}}<ref>«و (یاد کنید) آنگاه را که انسانی را کشتید و در آن (با هم) به ستیزه برخاستید و خداوند چیزی را که پنهان می‌کردید آشکار کرد» سوره بقره، آیه ۷۲.</ref>، {{متن قرآن|فَقُلْنَا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِهَا كَذَلِكَ يُحْيِي اللَّهُ الْمَوْتَى وَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ}}<ref>«باری، گفتیم با پاره‌ای از آن (گاو) بر این (کشته) بزنید، این چنین خداوند مردگان را زنده می‌کند و نشانه‌های خود را به شما نشان می‌دهد، باشد که خرد ورزید» سوره بقره، آیه ۷۳.</ref> | ||
[[قرآن]] یکی از [[وظایف]] [[پیامبر اکرم]]{{صل}} را [[حلّ اختلاف]] دیدگاه‌ها و برداشت‌های متنوّع [[مردم]] دانسته است: {{متن قرآن|وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ إِلَّا لِتُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي اخْتَلَفُوا فِيهِ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ}}<ref>«و ما این کتاب را بر تو فرو فرستادیم تا آنچه را در آن اختلاف ورزیدند برای آنها روشن گردانی و تا رهنمود و بخشایشی باشد برای گروهی که ایمان دارند» سوره نحل، آیه ۶۴.</ref>؛ چنان‌که [[حضرت]] میان ۲ [[قبیله اوس]] و [[خزرج]] که سالیانی متمادی [[جنگ]] و خون‌ریزی داشتند، [[الفت]] و [[یگانگی]] بر قرار کرد: {{متن قرآن|وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا }}<ref>«و نعمت‌های خداوند را بر خود فرا یاد آورید که دشمنان (همدیگر) بودید و خداوند دل‌های شما را الفت داد و به نعمت او با هم برادر شدید » سوره آل عمران، آیه ۱۰۳.</ref>.<ref>مجمع‌البیان، ج۲، ص۸۰۵.</ref>، و در نخستین [[برنامه اجتماعی]] خود، پس از ورود به [[مدینه]]، میان [[انصار]] و [[مهاجران]] [[عقد اخوّت]] بست<ref>الوحدة الاسلامیه، ص۴۶؛ ینابیع الموده، ج۲، ص۲۸۹.</ref> و با سرانگشت [[تدبیر]] خود، اختلاف‌هایی را که بر اثر تقسیم [[بیت‌المال]]: {{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَنْفَالِ قُلِ الْأَنْفَالُ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَيْنِكُمْ وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ}}<ref>«از تو از انفال می‌پرسند بگو: انفال از آن خداوند و پیامبر است پس، از خداوند پروا کنید و میانه خود را سازش دهید و اگر مؤمنید از خداوند و پیامبرش فرمان برید» سوره انفال، آیه ۱.</ref>.<ref>التبیان، ج۵، ص۷۳.</ref> یا توطئه‌های [[منافقان]]: {{متن قرآن|يَقُولُونَ لَئِنْ رَجَعْنَا إِلَى الْمَدِينَةِ لَيُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَلَكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«می‌گویند: چون به مدینه باز گردیم، فراپایه‌تر، فرومایه‌تر را از آنجا بیرون خواهد راند؛ با آنکه فراپایگی تنها از آن خداوند و پیامبر او و مؤمنان است امّا منافقان نمی‌دانند» سوره منافقون، آیه ۸.</ref>.<ref>الصافی، ج۵، ص۱۷۸.</ref> یا کینه‌های دیرینه و [[جاهلی]] میان تیره‌های گوناگون ایجاد می‌شد حل کرده، دوباره [[دوستی]] و [[برادری]] را میان ایشان بر قرار می‌ساخت؛ چنان‌که در ماجرای [[افک]] (= تهمتی ناروا به [[عایشه]]، [[همسر پیامبر]]{{صل}}) بزرگان دو [[قبیله]] [[اوس و خزرج]] با [[تجدید]] کینه‌های این دو قبیله در [[دوران جاهلیّت]]، به [[ناسزاگویی]] برضدّ یک‌دیگر پرداختند: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ جَاءُوا بِالْإِفْكِ عُصْبَةٌ مِنْكُمْ}}<ref>«کسانی که [به یکی از همسران پیامبر] آن دروغ را (وارد) آوردند دستهای از شمایند» سوره نور، آیه ۱۱.</ref>.<ref>المیزان، ج۱۵، ص۹۹.</ref> افزون بر تدبیر، [[اخلاق پیامبر]]{{صل}} نیز نقش مؤثّری در ایجاد الفت و یگانگی [[مسلمانان]] بر محور حضرت و [[پرهیز]] از اختلاف داشت: {{متن قرآن|فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ }}<ref>«پس با بخشایشی از (سوی) خداوند با آنان نرمخویی ورزیدی و اگر درشتخویی سنگدل می‌بودی از دورت می‌پراکندند» سوره آل عمران، آیه ۱۵۹.</ref> [[پیامبراکرم]]{{صل}} از اختلاف [[امّت اسلامی]] پس از خود سخت نگران بود؛ بدین سبب در واپسین [[حجّ]] خود در [[غدیر خم]]، [[پیروی]] از [[قرآن و عترت]] را راه‌کارهای [[رهایی]] از [[تفرقه]] معرّفی کرد<ref>بحارالانوار، ج۲، ص۱۰۰؛ خلاصة عبقات الانوار، ج۱، ص۲۰۷.</ref> و در واپسین روزهای [[حیات]] خود، هم‌چنان [[نگرانی]] خود را ابراز کرده، درصدد مقابله با آن برآمد.<ref> المسترشد، ص۶۸۱؛ اوائل المقالات، ص۴۰۶.</ref> با این حال، خود از پراکنده شدن [[امّت اسلامی]] به ۷۲ یا ۷۳ فرقه خبر داد<ref>جامع‌البیان، مج۳، ج۳، ص۴۴؛ کشف الاسرار، ج۲، ص۲۳۱.</ref>.<ref>[[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[ اتحاد - نصیری (مقاله)|مقاله «اتحاد»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۲ .</ref> | |||
==[[ارزش]] و اهمیت [[اتحاد]]== | ==[[ارزش]] و اهمیت [[اتحاد]]== | ||