حکمت در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

[[اندیشه]] و [[دانش]] [[بشر]] از دو راه به‌دست می‌آید: نخست [[دانش]] [[بشر]] که مبتنی بر فرضیه‌ها و [[آزمون]] و خطاست و همواره ممکن است در معرض تغییر و [[اصلاح]] قرار گیرد؛ دوم دانشی که مرتبط با [[علم]] خداوندی است و [[خداوند سبحان]] آن را به [[بندگان]] خاص خود، به‌ترتیب [[مقام]] و مرتبه، تقدیم می‌کند. [[دانش]] و اندیشه‌ای که مبتنی بر [[معرفت]] حقیقی و [[تعالیم]] وحیانی است، حکمت نام دارد. حکمت اساس زندگی متعالی [[انسان]] و [[حقیقت]] زندگی معنوی اوست. [[انسان]] [[حکیم]] با [[اندیشه]] و کردار حکیمانه‌اش به [[بی‌نیازی]] و [[عزت]] می‌رسد. از این‌رو [[امام]] {{ع}} به [[فرزند]] خویش سفارش می‌کند که: قلبت را با [[نور]] حکمت روشن گردان<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱: {{متن حدیث|"وَ نَوِّرْهُ بِالْحِكْمَةِ"}}.</ref>.

[[ارزش]] حکمت در نگاه [[امام علی]] {{ع}} تا آن‌جاست که حکمت را گم شده [[مؤمن]] می‌دانند و سفارش می‌کند آن را در هر جا، حتی اگر از [[منافق]] باشد، باید فراگیرد، چرا که [[قلب]] [[مؤمن]] [[جایگاه]] [[شایسته]] حکمت است<ref>نهج البلاغه، حکمت  ۷۷: {{متن حدیث|"خُذِ الْحِكْمَةَ أَنَّى كَانَتْ، فَإِنَّ الْحِكْمَةَ تَكُونُ فِي صَدْرِ الْمُنَافِقِ، فَتَلَجْلَجُ فِي صَدْرِهِ حَتَّى تَخْرُجَ فَتَسْكُنَ إِلَى صَوَاحِبِهَا فِي صَدْرِ الْمُؤْمِنِ"}}.</ref>.<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 300- 301.</ref>

[[حکمت]] به دوگونه نظری و عملی تقسیم می‌شود. [[حکمت]] در بعد نظری شامل هست‌ها و نیست‌ها و [[شناخت]] اشیاست به‌همان گونه که هستند و در نهایت به حصول [[ایمان]] می‌انجامد. [[حکمت]] در [[مقام]] عمل، شامل [[شناخت]] بایدها و نبایدها و [[آگاهی]] از این است که [[اعمال آدمی]] در چه شرایطی [[نیک]] یا [[شر]] است و در نهایت باعث بروز [[عمل صالح]] و [[زندگی]] [[پاک]] می‌شود. [[امام علی]]{{ع}} درباره [[جایگاه]] [[حکمت]] در [[زندگی]] [[آدمی]] می‌فرماید: "... [[سخن]] [[حکمت]] است که [[زندگی]] [[دل]] مرده است و [[بینایی]] دیده [[نابینا]] و [[شنوایی]] [[گوش]] [[ناشنوا]] و [[سیرابی]] لب [[تشنه]]؛ و در همه آنها [[بی‌نیازی]] است و [[سلامت]]"<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۳۳: {{متن حدیث|"إِنَّمَا ذَلِكَ بِمَنْزِلَةِ الْحِكْمَةِ الَّتِي هِيَ حَيَاةٌ لِلْقَلْبِ الْمَيِّتِ وَ بَصَرٌ لِلْعَيْنِ الْعَمْيَاءِ وَ سَمْعٌ لِلْأُذُنِ الصَّمَّاءِ وَ رِيٌّ لِلظَّمْآنِ وَ فِيهَا الْغِنَى كُلُّهُ وَ السَّلَامَةُ"}}.</ref>. اگر [[حکمت]] در [[زندگی]] افراد جاری نشود، گویی افراد در دوران [[جاهلیّت]] به‌سر می‌برند. آنها [[زندگی]] همراه با [[خشونت]] دارند و هرگز [[لطافت]] و [[رحمت]] در زندگی‌شان راهی نخواهد داشت. [[امام]]{{ع}} فرمود: "مردمی که از [[انوار]] [[حکمت]] پرتوی نمی‌گیرند و از آتش‌زنه [[دانش]] شراره‌ای نمی‌ستانند، همانند ستورانی هستند که جز چریدن هدفی نشناسند، یا همچون صخره‌های سخت کوهستانی در [[قساوت]] به سر برند"<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۰۷: {{متن حدیث|"لَمْ يَسْتَضِيئُوا بِأَضْوَاءِ الْحِكْمَةِ وَ لَمْ يَقْدَحُوا بِزِنَادِ الْعُلُومِ الثَّاقِبَةِ فَهُمْ فِي ذَلِكَ كَالْأَنْعَامِ السَّائِمَةِ وَ الصُّخُورِ الْقَاسِيَةِ"}}.</ref>. [[انسانی]] که [[نور]] [[حکمت]] دلش را روشن نکرده، همچون چارپایانی ماند که امیدی به خیرشان نیست، بلکه از [[شر]] آنها نیز ایمنی نخواهد بود»<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص۳۰۱.</ref>.