|
|
| خط ۹: |
خط ۹: |
|
| |
|
| ==مقدمه== | | ==مقدمه== |
| *او [[فرزند]] [[نایب اول]] و در بسیاری از [[توقیعات]] که برای پدرش صادر شده بود، به [[وثاقت]] پسر نیز، تأکید شده است. در عین حال، از [[ناحیه]] [[حضرت]] برای شخص او توقیعاتی صادر شده است. دوران [[نیابت]] وی مقارن با ادامه [[خلافت]] [[معتمد]] و [[خلافت]] [[معتضد]] و ده سال از [[خلافت]] [[مقتدر]] بود و در سال ۳۰۵ [[وفات]] یافت<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص:۲۱۷.</ref>.
| | دومین [[نایب]] از [[نواب]] چهارگانه [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}}، [[محمد بن عثمان]]، [[فرزند]] [[نایب]] نخست است. [[کنیه]] او "[[ابو جعفر]]" است و چندین [[لقب]] برای او ذکر شده است: "عمری"، "[[اسدی]]"، و "کوفی". وی پیش از آن، در زمان زندگی پدرش، از سوی [[امام عسکری]]{{ع}} به [[نیابت]] [[امام غایب]] معرفی شده بود. بدین صورت که آن حضرت، هنگامی که گروهی از [[شیعیان]] [[یمن]] در شهر [[سامرا]] به حضورش شرفیاب شدند، [[عثمان بن سعید]] را نزد خود فرا خواند و بر [[وکالت]] و [[وثاقت]] او تصریح کرد. سپس فرمود: گواه باشید [[عثمان بن سعید عمری]]، [[وکیل]] من است و فرزندش [[محمد بن عثمان]] [[وکیل]] [[فرزند من]]، [[امام مهدی|مهدی]] شماست<ref>ر.ک: شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۶، ح ۳۱۷.</ref>. |
| *دومین [[نایب]] از [[نواب]] چهارگانه [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}}، [[محمد بن عثمان]]، [[فرزند]] [[نایب]] نخست است. وی پیش از آن، در زمان زندگی پدرش، از سوی [[امام عسکری]]{{ع}} به [[نیابت]] [[امام غایب]] معرفی شده بود. بدین صورت که آن حضرت، هنگامی که گروهی از [[شیعیان]] [[یمن]] در شهر [[سامرا]] به حضورش شرفیاب شدند، [[عثمان بن سعید]] را نزد خود فرا خواند و بر [[وکالت]] و [[وثاقت]] او تصریح کرد. سپس فرمود: گواه باشید [[عثمان بن سعید عمری]]، [[وکیل]] من است و فرزندش [[محمد بن عثمان]] [[وکیل]] [[فرزند من]]، [[امام مهدی|مهدی]] شما است<ref>ر.ک: شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۶،ح ۳۱۷</ref>.
| |
| *[[عثمان بن سعید]] هنگام [[مرگ]] خود، به [[دستور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} [[نیابت]] را به [[فرزند]] خود، [[محمد]] سپرد. افزون بر آن، [[امام مهدی|حضرت ولی عصر]]{{ع}} نیز در توقیعاتی، به [[نیابت]] او تصریح فرمود<ref> ر.ک: [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۵۱۰، ح ۴۱؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۶۱</ref>. در بخشی از یکی از آن توقیعها چنین میخوانیم: "... و اما [[محمد بن عثمان عمری]]،- [[خداوند]] سبحانه و تعالی از او و پدرش [[خشنود]] و [[راضی]] باشد!- همانا او مورد وثوق من و نوشته او، نوشته من است"<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۶۲، ح ۳۲۶</ref>.
| |
| *[[محمد بن عثمان]]، با وجود مخالفتهایی که از سوی [[مدعیان دروغین نیابت]] با وی صورت میگرفت و با وجود فشارهایی که از [[حاکمان]] و خلفای آن دوران بر وی وارد می‌شد، توانست [[جایگاه]] [[نیابت]] [[امام مهدی|ولی عصر]]{{ع}} را به گونهای [[شایسته]] نگه داشته، امور واگذار شده را به [[شایستگی]] انجام دهد. او نگذاشت [[غالیان]] با ترفندهای دروغین، [[شیعیان]] را متوجه خود سازند و [[نیابت]] او را متزلزل کنند؛ از اینرو دوستداران [[امامان]]{{عم}} هیچگاه درباره [[نیابت]] و [[وثاقت]] وی [[شک]] و [[تردید]] نکردند.
| |
| *مدت [[نیابت]] [[نایب دوم]] [[حدود]] [[چهل]] سال به طول انجامید؛ از اینرو توانست مسایل فقهی، کلامی، اجتماعی و ... بیشتری از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} پرسیده، پاسخها را در [[اختیار]] [[مردم]] قرار دهد.
| |
|
| |
|
| ==برخی ویژگیهای وی== | | [[عثمان بن سعید]] هنگام [[مرگ]] خود، به [[دستور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} [[نیابت]] را به [[فرزند]] خود، [[محمد]] سپرد. افزون بر آن، [[امام مهدی|حضرت ولی عصر]]{{ع}} نیز در توقیعاتی، به [[نیابت]] او تصریح فرمود<ref>ر.ک: [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۵۱۰، ح ۴۱؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۶۱.</ref>. در بخشی از یکی از آن توقیعها چنین میخوانیم: "... و اما [[محمد بن عثمان عمری]]، ـ [[خداوند]] سبحانه و تعالی از او و پدرش [[خشنود]] و [[راضی]] باشد! ـ همانا او مورد وثوق من و نوشته او، نوشته من است"<ref>{{متن حدیث|وَ أَمَّا مُحَمَّدُ بْنُ عُثْمَانَ الْعَمْرِيُّ فَرَضِيَ اللَّهُ تَعَالَى عَنْهُ وَ عَنْ أَبِيهِ مِنْ قَبْلُ فَإِنَّهُ ثِقَتِي وَ كِتَابُهُ كِتَابِي}}؛ [[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۶۲، ح ۳۲۶.</ref>. |
| | |
| | در زمان [[نایب دوم]] ([[حدود]] ۲۶۵ -۳۰۵ه) کسانی پیدا شدند که از فرصت [[غیبت]] [[امام زمان]] {{ع}} سوء استفاده کرده و خود را به عنوان [[نایب امام]] {{ع}} معرفی کنند تا بدین‌وسیله شهرت و منصبی اجتماعی کسب نموده و [[اموال]] سرازیر شده از سوی [[شیعیان]] به سوی [[امام]] را بدون مجوز شرعی [[تصرف]] نمایند. لذا یکی از [[وظایف]] [[محمد بن عثمان]]، [[تکذیب]] [[مدعیان دروغین]] و رسوا کردن آنان و اثبات [[نیابت]] خود و فراهم آوردن [[اطمینان]] و اعتماد [[شیعیان]] به سوی خویش بود. یکی از دلیل‌های مشهود و راه‌های عملی بر صحت [[نیابت]] و وساطت خویش از طرف [[امام غائب]]، خبر دادن از [[امور غیبی]] و پنهانی با عنایت [[امام زمان]] {{ع}} به وسیله [[توقیعات]] و طرق دیگر بود. |
| | |
| | [[توقیعات]] حضرت در امور مهم دینی، در طول زندگانی او با همان خطی که در زمان پدرش [[عثمان بن سعید]] صادر می‌شد، به دست او صادر می‌گشت و به [[شیعیان]] می‌رسید. [[شیعیان]] جز او کسی را به [[نیابت]] نمی‌شناختند و [[علائم]] و کراماتی هم از او [[نقل]] شده است<ref>غیبة طوسی، ص ۳۶۲.</ref>. |
| | |
| | مدت [[نیابت]] [[نایب دوم]] [[حدود]] [[چهل]] سال به طول انجامید؛ از اینرو توانست مسایل فقهی، کلامی، اجتماعی و ... بیشتری از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} پرسیده، پاسخها را در [[اختیار]] [[مردم]] قرار دهد. دوران [[نیابت]] وی مقارن با ادامه [[خلافت]] [[معتمد]] و [[خلافت]] [[معتضد]] و ده سال از [[خلافت]] [[مقتدر]] بود<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۸۱ ـ ۳۸۳؛ [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص۲۱۷؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۲۰.</ref>. |
| | |
| | ==ویژگیهای [[محمد بن عثمان]]== |
| #او [[فرزند]] [[نخستین نایب]] بود؛ از این رو از موقعیت [[نیابت]] به طور کامل [[آگاهی]] داشت؛ | | #او [[فرزند]] [[نخستین نایب]] بود؛ از این رو از موقعیت [[نیابت]] به طور کامل [[آگاهی]] داشت؛ |
| #همانند پدرش، از سوی دو [[امام]] به [[نیابت]] [[امام مهدی|امام زمام]]{{ع}} [[نصب]] شده بود؛ | | #همانند پدرش، از سوی دو [[امام]] به [[نیابت]] [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} [[نصب]] شده بود؛ |
| #در مقایسه با دیگر نایبان، زمان بیشتری [[نایب]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} بود؛ | | #در مقایسه با دیگر نایبان، زمان بیشتری [[نایب]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} بود؛ |
| #وی [[مرجع]] و [[پناهگاه]] [[شیعیان]] در مسایل کلامی، فقهی، اجتماعی و ... بود؛ | | #وی [[مرجع]] و [[پناهگاه]] [[شیعیان]] در مسایل کلامی، فقهی، اجتماعی و ... بود؛ |
| #افزون بر رسیدگی به امور [[شیعیان]]، از حساسترین [[وظایف]] او در [[دوران نیابت]]، [[مبارزه]] با [[مدعیان دروغین نیابت]] بود. | | #افزون بر رسیدگی به امور [[شیعیان]]، از حساسترین [[وظایف]] او در [[دوران نیابت]]، [[مبارزه]] با [[مدعیان دروغین نیابت]] بود<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۸۱ ـ ۳۸۳.</ref>. |
| *[[ابو جعفر]] [[محمد بن عثمان]]، طبق دیدگاه مشهور، در سال ۳۰۵ ق در آخر ماه [[جمادی الاولی]] درگذشت.
| | |
| *آرامگاه وی کنار [[قبر]] مادرش، بر سر راه [[کوفه]] در محلی که خانه‌اش آنجا بود، واقع است. این محل در سمت غربی [[بغداد]] است<ref> علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان {{ع}}، ص ۲۳۰، به نقل از: شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۶۶</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۸۱ - ۳۸۳.</ref>.
| | ==وفات== |
| | [[راوی]] می‌گوید: [[محمد بن عثمان]]، قبری را برای خود حفر کرد و آن را با چند قطعه تخته آماده ساخت. وقتی علت آن را پرسیدم، گفت: برای مردن اسبابی هست! بعد از آن نیز از وی پرسیدم، گفت: [[مأمور]] شده‌ام که خود را جمع‌وجور کنم. سپس دو ماه بعد [[وفات]] یافت<ref>بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۳۵۱؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۵۰۲.</ref>. |
|
| |
|
| ==محمد بن [[عثمان بن سعید عمری]] در موعودنامه==
| | [[ابو جعفر]] [[محمد بن عثمان]]، طبق دیدگاه مشهور، در سال ۳۰۵ ق در آخر ماه جمادی الاولی درگذشت. آرامگاه وی کنار [[قبر]] مادرش، بر سر راه [[کوفه]] در محلی که خانه‌اش آنجا بود، واقع است. این محل در سمت غربی [[بغداد]] است<ref>علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان {{ع}}، ص ۲۳۰، به نقل از: شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۶۶.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۸۱ ـ ۳۸۳؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۲۰.</ref> |
| *دومین [[نائب]] از "[[نواب اربعه]]" [[امام زمان]] {{ع}} و [[فرزند]] [[نائب]] اول-عثمان بن سعید-است. در زمان حیات پدرش از طرف [[امام حسن عسکری]] {{ع}} به [[نیابت]] [[امام غائب]] معرفی شده بود و "[[عثمان بن سعید]]" به هنگام [[مرگ]] خود، امر [[نیابت]] را به [[دستور]] [[امام زمان]] {{ع}} به [[فرزند]] خود "[[محمد]]" سپرد. [[شیعیان]] به [[عدالت]]، [[وثاقت]] و [[امانت‌داری]] او اتفاق‌نظر داشتند... [[توقیعات]] حضرت در امور مهم دینی، در طول زندگانی او با همان خطی که در زمان پدرش [[عثمان بن سعید]] صادر می‌شد، به دست او صادر می‌گشت و به [[شیعیان]] می‌رسید. [[شیعیان]] جز او کسی را به [[نیابت]] نمی‌شناختند و [[علائم]] و کراماتی هم از او [[نقل]] شده است<ref>غیبة طوسی، ص ۳۶۲.</ref>.
| |
| *او بیشترین مدت [[نیابت]] را در میان "[[نواب اربعه]]" به خود اختصاص داد و [[حدود]] [[چهل]] سال به عنوان [[نایب]] و رابط بین [[امام]] و [[شیعیان]] بود. لذا [[توفیق]] یافت مشکلات و مسائل فقهی، کلامی، اجتماعی و... بیشتری را از محضر مبارک [[امام زمان]] {{ع}} استفسار نماید و در [[اختیار]] عموم [[مردم]] قرار دهد. [[کنیه]] او "[[ابو جعفر]]" است و چندین [[لقب]] برای او ذکر شده است: "عمری"، "[[اسدی]]"، و "کوفی".
| |
| *[[امام حسن عسکری]] {{ع}} فرمودند: "عمری -عثمان بن سعید- و پسرش -محمد بن عثمان- هر دو موثق و مورد [[اطمینان]] هستند، هرچه آن‌ها به تو برسانند از طرف ما می‌رسانند..."<ref>غیبة طوسی، ص ۳۶۰.</ref> پس از [[وفات]] [[نایب اول]]، نخستین کسی که مورد خطاب [[ولی عصر]] {{ع}} قرار می‌گیرد، [[محمد بن عثمان]]، پسر اوست. [[امام زمان]] {{ع}} [[مرگ]] پدر را بر او تسلیت می‌گوید و در آن [[نامه]] اشارتی به شخصیت [[محمد بن عثمان]] و تصریح به [[نیابت]] او شده است<ref>غیبة طوسی، ص ۳۶۱؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۵۱۰.</ref>. در زمان [[نایب دوم]] ([[حدود]] ۲۶۵ -۳۰۵) کسانی پیدا شدند که از فرصت [[غیبت]] [[امام زمان]] {{ع}} سوء استفاده کرده و خود را به عنوان [[نایب امام]] {{ع}} معرفی کنند تا بدین‌وسیله شهرت و منصبی اجتماعی کسب نموده و [[اموال]] سرازیر شده از سوی [[شیعیان]] به سوی [[امام]] را بدون مجوز شرعی [[تصرف]] نمایند. لذا یکی از [[وظایف]] [[محمد بن عثمان]]، [[تکذیب]] [[مدعیان دروغین]] و رسوا کردن آنان و اثبات [[نیابت]] خود و فراهم آوردن [[اطمینان]] و اعتماد [[شیعیان]] به سوی خویش بود. یکی از دلیل‌های مشهود و راه‌های عملی بر صحت [[نیابت]] و وساطت خویش از طرف [[امام غائب]]، خبر دادن از [[امور غیبی]] و پنهانی با عنایت [[امام زمان]] {{ع}} به وسیله [[توقیعات]] و طرق دیگر بود.
| |
| *"[[محمد بن عثمان]]" به جهت طولانی بودن دوره نیابت‌اش، فرصت بیان بعضی از حقایق راجع به [[امام زمان]] {{ع}} از تولد تا [[غیبت]] را داشته است. لذا در زمینه‌های مختلف درباره [[امام زمان]] {{ع}} و درباره موضوعات دیگر، از ایشان [[روایت]] [[نقل]] شده است. احادیثی که از ایشان [[نقل]] شده نشان می‌دهد که وی مکررا [[امام زمان]] {{ع}} را حتی از دوران کودکی آن حضرت دیده و در دوران امامتش با او ملاقات‌هایی داشته است. [[راوی]] می‌گوید: [[محمد بن عثمان]]، قبری را برای خود حفر کرد و آن را با چند قطعه تخته آماده ساخت. وقتی علت آن را پرسیدم، گفت: برای مردن اسبابی هست! بعد از آن نیز از وی پرسیدم، گفت: [[مأمور]] شده‌ام که خود را جمع‌وجور کنم. سپس دو ماه بعد [[وفات]] یافت<ref>بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۳۵۱؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۵۰۲.</ref>. [[ابو جعفر]] [[محمد بن عثمان]] در سال ۳۰۵ ه. ق در آخر ماه [[جمادی الاولی]] [[وفات]] کرده است.
| |
| *[[قبر]] او در کنار [[قبر]] مادرش، بر سر راه [[کوفه]] و در محلی که خانه‌اش آنجا بود واقع است<ref>غیبة طوسی، ص ۳۶۶؛ سفینة البحار، ج ۷، ص ۲۱۱.</ref>. این محل در سمت غربی [[بغداد]] می‌باشد<ref>تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم {{ع}}، ص ۱۸۳.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۲۰.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==پرسش مستقیم== | | ==پرسش مستقیم== |
