سوره انفطار: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۵ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۳۴

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

سوره انفطار در علوم قرآنی - سوره انفطار در معارف و سیره رضوی

مقدمه

«انفطار» از ریشه «فطرت» به معنای شکافته شدن و شکافتن است. در این سوره منظور شکاف برداشتن آسمان و کرات آسمانی در آستانه برپایی قیامت است. از آنجا که این سوره با کلمه ﴿إِذَا السَّمَاءُ انْفَطَرَتْ﴾^[۱] آغاز شده، به سوره «انفطرت» یا «انفطار» نامیده شده است.

در این سوره از سرانجام نیکان و بدان در بهشت و جهنم نیز سخن گفته شده است.

ویژگی‌های سوره انفطار

دارای نوزده آیه، هشتاد یا یکصد کلمه و ۳۱۹، ۳۲۲ یا ۳۳۳ حرف است.
در ترتیب نزول و همچنین در ترتیب قرآن کریم، هشتاد و دومین سوره و پس از سوره نازعات و پیش از سوره انشقاق فرود آمده است.
پیش از هجرت و در مکه نازل شد و آیه مدنی ندارد.
از نظر کمیت از سُوَر مفصّل و از نوع طوال به شمار می‌آید.
با کلمه ﴿إِذَا﴾ آغاز شده است؛ بنابراین چهارمین سوره از سُوَر زمانیه است.
نسخی در آن نیست.

محتوای سوره انفطار

اَشراط الساعة و حوادث عظیمی که در پایان این جهان و آستانه قیامت رخ می‌دهد؛
توجه دادن به نعمت‌های بزرگ نهفته در وجود انسان و نیز مبارزه با غرور انسان؛
ثبت دقیق اعمال انسان؛
سرنوشت نیکان و بدان در قیامت و سختی‌های آن روز^[۲].^[۳]

جستارهای وابسته

منابع

فرهنگ‌نامه علوم قرآنی

پانویس

↑ «هنگامی که آسمان بشکافد» سوره انفطار، آیه ۱.
↑ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۵۰۵؛ هاشم‌زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۵۱۶؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۶؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۹؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۲۶، صفحه ۲۰۵؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۳.
↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۲۷۸۶.

[1] «هنگامی که آسمان بشکافد» سوره انفطار، آیه ۱.

[2] فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۵۰۵؛ هاشم‌زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۵۱۶؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۶؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۹؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۲۶، صفحه ۲۰۵؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۳.

[3] فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۲۷۸۶.

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 ==مقدمه==
-[[سوره]] هشتاد و دوم [[قرآن]]، دارای نوزده [[آیه]] و مکی<ref>التبیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۲۸۹؛ مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۷۹.</ref>. واژه انفطار از ماده «[[فطر]]» به معنای شکافته شدن<ref>المفردات، ص۶۴۰.</ref>، باز شدن و نمایان گشتن<ref>معجم مقاییس اللغة، ج۴، ص۵۱۰.</ref> یا ایجاد تحولی که سبب نقض حالت اول شود<ref>التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۹، ص۱۱۲.</ref> و انفطار نیز به معنای قبول حالتی که (از شکافته شدن، باز شدن یا [[تحول]]) بر چیزی عارض شده<ref>المفردات، ص۶۴۰.</ref> می‌باشد. به این سوره انفطار گویند، چون در آیه اول آن، از انفطار [[آسمان]] سخن می‌گوید. این سوره بر محور مسائل مربوط به [[قیامت]] سخن می‌گوید، و در [[آیات]] نوزده‌گانه آن به پنج موضوع در این رابطه اشاره شده: الف. حوادث عظیمی که در [[پایان جهان]] و در [[آستانه قیامت]] رخ می‌دهد. ب. توجه [[انسان]] به [[نعمت‌های خداوند]] که سراسر وجود او را فرا گرفته، و شکستن [[غرور]] او، تا خود را برای [[معاد]] آماده سازد. ج. اشاره به فرشتگانی که [[مأمور]] ثبت [[اعمال انسان‌ها]] هستند. د. [[سرنوشت]] [[نیکوکاران]] و بدکاران در قیامت. ه. گوشه‌ای از سختی‌های آن [[روز]] بزرگ<ref>تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۲۰۶.</ref>.
+«انفطار» از ریشه «[[فطرت]]» به معنای شکافته شدن و شکافتن است. در این [[سوره]] منظور شکاف برداشتن [[آسمان]] و کرات آسمانی در آستانه [[برپایی قیامت]] است. از آنجا که این سوره با کلمه {{متن قرآن|إِذَا السَّمَاءُ انْفَطَرَتْ}}<ref>«هنگامی که آسمان بشکافد» سوره انفطار، آیه ۱.</ref> آغاز شده، به سوره «انفطرت» یا «انفطار» نامیده شده است.
-سوره انفطار در روایت‌های [[امام رضا]]{{ع}} در دو موضع آمده است. خواندن سوره انفطار در [[نماز ظهر]] از سوی ایشان توصیه شده است<ref>فقه الرضا{{ع}}، ص۱۲۴.</ref>، که نشان از اهمیت این سوره دارد. امام رضا{{ع}} از پدرانش، از [[پیامبر خدا]]{{صل}} [[روایت]] کرده است که آن [[حضرت]] به مردی که دارای [[فرزندی]] شده بود، فرمود، چه برایت متولد شده؟ گفت یا [[رسول الله]] چه می‌تواند باشد! یا پسر است، یا دختر. فرمود: به چه کسی شبیه است؟ آن مرد گفت: (به هر حال) یا به [[مادر]] یا به پدرش شبیه خواهد بود. حضرت فرمود: این‌گونه نگو! زمانی که نطفه در [[رحم]] مستقر شد، [[خداوند متعال]] تمام نسب‌های میان او و [[حضرت آدم]]{{ع}} را حاضر کرده و این نطفه را به صورت یکی از آنان قرار می‌دهد. ایشان [[آیه]] {{متن قرآن|فِي أَيِّ صُورَةٍ مَا شَاءَ رَكَّبَكَ}}<ref>«به هر گونه‌ای که خواست، تو را به هم پیوست» سوره انفطار، آیه ۸.</ref> را به عنوان دلیل این موضوع ذکر کرده است<ref>مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۸۲.</ref>. این [[روایت]] که به صورت مستقیم از [[رسول خدا]]{{صل}} نیز وارد شده<ref>بحار الأنوار، ج۵۷، ص۳۸۵.</ref>، در [[منابع اهل سنت]] نیز به نقل از ایشان [[مشاهده]] می‌شود<ref>تفسیر القرآن العظیم، ج۱۰، ص۳۴۰۸؛ تاریخ مدینة دمشق، ج۱۸، ص۳۰ -۳۱؛ الجامع لأحکام القرآن، ج۱۹، ص۲۴۶-۲۴۷.</ref>. احتمال دارد این [[حدیث]] با مسأله ژن، که تمامی خصوصیات یک نوع را حتی در طول هزاران [[نسل]] نیز منتقل کرده و در صورت‌بندی موجودات تأثیرگذار است در [[ارتباط]] باشد<ref>پرتوی از قرآن، ج۳، ص۲۲۳-۲۲۴.</ref>.<ref>[[محمد کاظمی بنچناری|کاظمی بنچناری، محمد]]، [[انفطار - کاظمی بنچناری (مقاله)|مقاله «انفطار»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]] ص ۶۳۴.</ref>
+در این سوره از سرانجام [[نیکان]] و بدان در [[بهشت و جهنم]] نیز سخن گفته شده است.
+==ویژگی‌های [[سوره انفطار]]==
+#دارای نوزده [[آیه]]، هشتاد یا یکصد کلمه و ۳۱۹، ۳۲۲ یا ۳۳۳ حرف است.
+#در [[ترتیب نزول]] و همچنین در ترتیب [[قرآن کریم]]، هشتاد و دومین سوره و پس از [[سوره نازعات]] و پیش از [[سوره انشقاق]] فرود آمده است.
+#پیش از [[هجرت]] و در [[مکه]] نازل شد و آیه [[مدنی]] ندارد.
+#از نظر کمیت از سُوَر مفصّل و از نوع طوال به شمار می‌آید.
+#با کلمه {{متن قرآن|إِذَا}} آغاز شده است؛ بنابراین چهارمین سوره از سُوَر زمانیه است.
+#نسخی در آن نیست.
+==محتوای سوره انفطار==
+#اَشراط الساعة و حوادث عظیمی که در پایان این [[جهان]] و [[آستانه قیامت]] رخ می‌دهد؛
+#توجه دادن به نعمت‌های بزرگ نهفته در وجود [[انسان]] و نیز [[مبارزه]] با [[غرور]] انسان؛
+# ثبت دقیق [[اعمال انسان]]؛
+# [[سرنوشت]] نیکان و بدان در [[قیامت]] و سختی‌های آن [[روز]]<ref>فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۵۰۵؛ هاشم‌زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۵۱۶؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۶؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۹؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۲۶، صفحه ۲۰۵؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۳.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۲۷۸۶.</ref>
 == جستارهای وابسته ==
@@ خط ۱۵: / خط ۲۹: @@
 ==منابع==
 {{منابع}}
-# [[پرونده: 1100515.jpg|22px]] [[محمد کاظمی بنچناری|کاظمی بنچناری، محمد]]، [[انفطار - کاظمی بنچناری (مقاله)|مقاله «انفطار»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه امام رضا ج۲''']]
+# [[پرونده: 9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه علوم قرآنی''']]
 {{پایان منابع}}
@@ خط ۲۲: / خط ۳۶: @@
 [[رده:سوره انفطار]]
-[[رده:مدخل]]