اخنس بن شریق

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

اخنس بن شریق در قرآن - اخنس بن شریق در تاریخ اسلامی

مقدمه

کنیه او را ابوثعلبه گفته‌اند. وی از بنی‌علاج و هم‌پیمان بنی‌زهره بود. از بزرگان قوم به‌شمار می‌رفت و کلامش نافذ بود. هنگامی که با سایر مشرکان مکه به بهانه تهدید کاروان تجارتی قریش از سوی مسلمانان، برای جنگ بدر رهسپار مدینه بود، با دریافت خبر نجات ابوسفیان و کاروان تجارتی قریش و مخرمة بن نوفل (از بنی‌زهره)، در همراهی با سپاه مکّه تردید کرد و با نقشه او، همه بنی‌زهره که به نظر واقدی کم‌تر از صد نفر و به نقلی، صد یا سیصد نفر بودند، از سپاه قریش کناره گرفتند و بدون شرکت در جنگ بدر، به مکه بازگشتند؛ از همین رو، به "اخنس" یعنی عقب مانده (از سپاه) شهرت یافت. اخنس را می‌توان از سران مشرک مکّه برشمرد که دوشادوش ابوسفیان و ابوجهل، در مبارزه با اسلام نقش داشته است. این سه، بارها برای شنیدن آیات الهی از زبان رسول خدا(ص) به دور از چشم یک‌دیگر و قریش در شب تاریک کنار خانه ایشان می‌آمدند و تا طلوع فجر در مخفی‌گاه خود می‌ماندند. وی در جواب ابوسفیان که از حقّانیت پیامبر سؤال کرده بود، گفت: او را حق یافتم. پیامبر، هنگام بازگشت از طایف، برای اخنس پیغام فرستاد تا او را برای ابلاغ رسالت خویش پناه دهد؛ امّا اخنس به بهانه‌ای نپذیرفت. اخنس ‌بن شریق را از "مؤلّفة قلوبهم" برشمرده‌اند که در روز فتح مکه به اسلام گروید و همراه پیامبر(ص) در جنگ حنین شرکت کرد. شاید بتوان در صداقت وی در پذیرش اسلام تردید کرد و اظهار اسلام او را منافقانه دانست؛ چنان‌که از برخی آیات نازل شده در شأن وی نیز این مطلب برمی‌آید. به گفته ابن ‌عطیه، اسلام آوردن اخنس، هرگز ثابت نشد. زندگی او در سال سیزدهم هجرت، در آغاز خلافت عمر پایان‌یافت.

اخنس در شأن نزول

جستارهای وابسته

• بنی‌ثقیف (قبیله)
• بنی‌زهره (قبیله)
• ابوالحکم بن اخنس بن شریق (فرزند)
• سعید بن اخنس بن شریق (فرزند)
• مغیرة بن اخنس بن شریق (فرزند)
• عبدالله بن اخنس بن شریق (فرزند)

منابع

1. خراسانی، محمد، مقاله «اخنس بن شریق»، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲

پانویس