ام‌کلثوم دختر عمرو

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

ام‌کلثوم دختر عمرو در قرآن

مقدمه

وی ملیکه نام داشت و از قبیله خزاعه بود که نزدیک مکه می‌زیستند. بیشتر منابع او را دختر جَرْوَل و برخی عمرو بن جروَل معرفی کرده‌اند. او ابتدا با عمر بن خطّاب (از بنی‌عدی) ازدواج کرد که حاصل آن، فرزندانی به نام‌های عبیدالله و زید بود. امّ‌کلثوم در دوره اسلامی بر کفر خود ماند، ازاین‌رو پس از صلح حدیبیّه و با نزول آیه ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا جَاءَكُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَلَا هُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ وَآتُوهُمْ مَا أَنْفَقُوا وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَلَا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ وَاسْأَلُوا مَا أَنْفَقْتُمْ وَلْيَسْأَلُوا مَا أَنْفَقُوا ذَلِكُمْ حُكْمُ اللَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ﴾. که خداوند از مسلمانان خواست به همسری زنان کافر خود ادامه ندهند، عمر وی را طلاق داد و به دستور پیامبر مهریه او از غنایم پرداخته شد. او سپس با ابوالجهم (یکی دیگر از بنی‌عدی) ازدواج کرد و برای او نیز فرزندی به نام عبدالله به دنیا آورد. احتمالاً امّ‌کلثوم یک سال پس از جدایی از عمر و در فتح مکه اسلام آورد . گزارش منابع رجالی نیز حاکی است که وی مدتی همسر وهب خزاعی بوده و ثمره این ازدواج فرزندی به نام حارثه است که در میان راویان نامش آمده است. فرزندان امّ‌کلثوم از عمر، هر دو به همراه سپاه معاویه در پیکار صفین شرکت کردند و کشته شدند. فرزند او از ابوالجهم نیز در فتوحات (نبرد اجنادین) کشته شد.البته اگر این گزارش درست باشد، جریان مشهور ازدواجش با ابوالجهم پس از جدایی از عمر، مورد تردید قرار می‌گیرد، زیرا این ازدواج پس از سال هفتم روی داده و طبیعی است که فرزندشان نمی‌توانسته در سال سیزدهم در نبرد اجنادین شرکت کند.

از فرجام او اطلاعی در دست نیست.

منابع

1. شالباف، علی رضا، مقاله «ام کلثوم بنت عمرو»، دائرة المعارف قرآن کریم ج۴