بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۴: | خط ۴: | ||
<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[جاهلیت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div> | <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[جاهلیت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div> | ||
== | ==معناشناسی== | ||
جاهلیت به [[فترت]] زمانی [[قبل از بعثت]] [[پیامبر اسلام]]{{صل}} گفته میشود<ref>خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۳، ص۳۹۰.</ref> و از ریشه [[جهل]] به معنای [[نادانی]] است: {{متن قرآن|أَفَحُكْمَ الْجَاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُكْمًا لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ}}<ref>«آیا داوری (دوره) «جاهلیّت» را میجویند؟ و برای گروهی که یقین دارند، در داوری از خداوند بهتر کیست؟» سوره مائده، آیه ۵۰.</ref>. | |||
مراد از [[عصر جاهلی]] دوره زمانی نیست که عدهای در مورد طول و عرض آن دوره مناقشه کردهاند؛ بلکه مراد [[فرهنگ]] و تمدنی با ویژگیهایی است که [[اسلام]] در مقابل آن [[قیام]] کرد و [[فرهنگ]] [[اسلام]] را جایگزین آن نمود. | |||
در وجه تسمیه [[جاهلیت]] آمده است: "مقصود از [[جاهلیت]]، [[نادانی]] نیست؛ بلکه بر اساس شواهد "جهالت" در برابر "حلم" است.... مقصود از [[جاهلیت]] در [[قرآن]] عصری است که با تمام [[موازین]] و [[ارزشهای اخلاقی]] و [[دینی]] و [[فرهنگی]] کاملاً در مقابل [[اسلام]] بوده است"<ref>بهاءالدین خرمشاهی، "جاهلیت"، دانشنامه قرآن و قرآنپژوهی، ج۱، ص۸۳۱-۸۳۳.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۲۰۱-۲۰۳.</ref> | |||
==ابعاد فرهنگ جاهلی== | |||
[[علامه طباطبایی]] ابعاد [[فرهنگ جاهلی]] را در میان [[اعراب]] قبل از [[اسلام]] اینگونه [[تبیین]] میکند: | |||
#'''[[دین]]:''' [[اعراب]] به خاطر همجواری با [[ملل]] مختلف با [[ادیان]] متنوع (از جنوب با [[حبشه]] [[مسیحی]] از [[مغرب]] امپراتوری [[مسیحی]] [[روم]]، از شمال با [[ایران]] [[مجوس]] و در سایر نقاط مثل [[هند]] و [[مصر]]، [[بتپرستی]] و حضور [[قبایل]] [[یهودی]] در داخل جزیرةالعرب) به [[بتپرستی]] و [[شرک]] روی آورده بودند و [[زندگی]] قبیلهای و بیاباننشینی آنان با اختلاطی از [[رسوم]] و [[عقاید یهودیت]]، [[مسیحیت]] و [[مجوس]] همراه شده بود. | #'''[[دین]]:''' [[اعراب]] به خاطر همجواری با [[ملل]] مختلف با [[ادیان]] متنوع (از جنوب با [[حبشه]] [[مسیحی]] از [[مغرب]] امپراتوری [[مسیحی]] [[روم]]، از شمال با [[ایران]] [[مجوس]] و در سایر نقاط مثل [[هند]] و [[مصر]]، [[بتپرستی]] و حضور [[قبایل]] [[یهودی]] در داخل جزیرةالعرب) به [[بتپرستی]] و [[شرک]] روی آورده بودند و [[زندگی]] قبیلهای و بیاباننشینی آنان با اختلاطی از [[رسوم]] و [[عقاید یهودیت]]، [[مسیحیت]] و [[مجوس]] همراه شده بود. | ||
#'''[[معیشت]]:''' [[بادیهنشینان]] [[عرب]] به رغم [[زندگی]] پر [[مشقت]] و رذیلانه همواره در [[جنگ]]، راهزنی و دزدی به سر میبردند و هیچ [[صلح]] و [[امنیتی]] در این [[جامعه]] بدوی به چشم نمیخورد و قاعده {{عربی|الحَقُّ لمن غَلب}} [[حاکم]] بود. | #'''[[معیشت]]:''' [[بادیهنشینان]] [[عرب]] به رغم [[زندگی]] پر [[مشقت]] و رذیلانه همواره در [[جنگ]]، راهزنی و دزدی به سر میبردند و هیچ [[صلح]] و [[امنیتی]] در این [[جامعه]] بدوی به چشم نمیخورد و قاعده {{عربی|الحَقُّ لمن غَلب}} [[حاکم]] بود. | ||
خط ۱۵: | خط ۱۸: | ||
#'''[[زنان]]:''' [[محروم]] از [[حقوق اجتماعی]] و [[انسانی]] بودند و اختیاری درباره خود و کار خود نداشتند، [[ارث]] نمیبردند، تعداد [[همسر]] برای مردان محدود نبود، [[اخلاق]] [[رذیله]] مانند زینتنمایی و [[خودنمایی]]، [[زنا]] حتی میان شوهرداران آنها و عجیبتر از همه انجام [[اعمال]] [[حج]] به صورت عریان میان آنان شایع بود. | #'''[[زنان]]:''' [[محروم]] از [[حقوق اجتماعی]] و [[انسانی]] بودند و اختیاری درباره خود و کار خود نداشتند، [[ارث]] نمیبردند، تعداد [[همسر]] برای مردان محدود نبود، [[اخلاق]] [[رذیله]] مانند زینتنمایی و [[خودنمایی]]، [[زنا]] حتی میان شوهرداران آنها و عجیبتر از همه انجام [[اعمال]] [[حج]] به صورت عریان میان آنان شایع بود. | ||
#'''[[فرزندان]]:''' بهرغم انتساب آنان به پدرانشان، [[فرزندان]] صغیر [[ارث]] نمیبردند و بزرگان [[فامیل]] [[ارث]] آنان و مادرانشان را از راههای مختلف مانند [[قیمومیت]]، [[ازدواج]] و... تصاحب و تملک میکردند. از معضلات [[اجتماعی]] دوره [[جاهلی]] [[یتیمان]] و بیسرپناهی و [[فقر]] آنان بود که بر اثر [[جنگها]]، [[غارتها]] و راهزنیها، این گروه تعداد بسیاری را تشکیل میدادند. از بدبختیهای [[فرزندان]]، [[فقر]] و [[تنگدستی]] و [[قحطی]] مسلط بر [[زندگی]] بیابان نشینان بود که باعث [[قتل]] آنان به [[دست]] [[پدران]] و مادرانشان میشد: {{متن قرآن|لَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ مِنْ إِمْلَاقٍ}}<ref>«فرزندانتان را از ناداری نکشید» سوره انعام، آیه ۱۵۱.</ref> و دخترها نیز مورد [[بغض]] [[پدران]] بودند و زندهبهگور میشدند{{متن قرآن|وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِمَا ضَرَبَ لِلرَّحْمَنِ مَثَلًا ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ}}<ref> «و چون یکی از ایشان را به آنچه برای (خداوند) بخشنده مثل میزند نوید بخشند، (و گویند دختردار شدهای) چهرهاش سیاه میگردد و اندوهگین میشود» سوره زخرف، آیه ۱۷.</ref>. | #'''[[فرزندان]]:''' بهرغم انتساب آنان به پدرانشان، [[فرزندان]] صغیر [[ارث]] نمیبردند و بزرگان [[فامیل]] [[ارث]] آنان و مادرانشان را از راههای مختلف مانند [[قیمومیت]]، [[ازدواج]] و... تصاحب و تملک میکردند. از معضلات [[اجتماعی]] دوره [[جاهلی]] [[یتیمان]] و بیسرپناهی و [[فقر]] آنان بود که بر اثر [[جنگها]]، [[غارتها]] و راهزنیها، این گروه تعداد بسیاری را تشکیل میدادند. از بدبختیهای [[فرزندان]]، [[فقر]] و [[تنگدستی]] و [[قحطی]] مسلط بر [[زندگی]] بیابان نشینان بود که باعث [[قتل]] آنان به [[دست]] [[پدران]] و مادرانشان میشد: {{متن قرآن|لَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ مِنْ إِمْلَاقٍ}}<ref>«فرزندانتان را از ناداری نکشید» سوره انعام، آیه ۱۵۱.</ref> و دخترها نیز مورد [[بغض]] [[پدران]] بودند و زندهبهگور میشدند{{متن قرآن|وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِمَا ضَرَبَ لِلرَّحْمَنِ مَثَلًا ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ}}<ref> «و چون یکی از ایشان را به آنچه برای (خداوند) بخشنده مثل میزند نوید بخشند، (و گویند دختردار شدهای) چهرهاش سیاه میگردد و اندوهگین میشود» سوره زخرف، آیه ۱۷.</ref>. | ||
#'''[[حکومت]]:''' در اطراف شبه جزیره، پادشاهانی بودند که تحتالحمایه امپراتوریهای بزرگ آن دوره ([[روم]] و [[ایران]]) [[حکومت]] میکردند؛ ولی در مرکز شبهجزیره مانند [[مکه]]، [[مدینه]] و طایف... ریشسفیدها بر [[قبایل]] بدوی [[حاکم]] بودند و بر همه این [[رذایل]]، بیسوادی و فقدان [[تعلیم و تعلم]]، تیرهروزی [[عرب جاهلی]] را مضاعف میساخت<ref>سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۴، ص۱۵۱-۱۵۳.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، | #'''[[حکومت]]:''' در اطراف شبه جزیره، پادشاهانی بودند که تحتالحمایه امپراتوریهای بزرگ آن دوره ([[روم]] و [[ایران]]) [[حکومت]] میکردند؛ ولی در مرکز شبهجزیره مانند [[مکه]]، [[مدینه]] و طایف... ریشسفیدها بر [[قبایل]] بدوی [[حاکم]] بودند و بر همه این [[رذایل]]، بیسوادی و فقدان [[تعلیم و تعلم]]، تیرهروزی [[عرب جاهلی]] را مضاعف میساخت<ref>سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۴، ص۱۵۱-۱۵۳.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۲۰۱-۲۰۳.</ref> | ||
==منابع== | ==منابع== |